Morgunblaðið - 20.12.1995, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
*
Fjallað um tengsl Noregs og Islands
við Schengen á ráðherrafundi í dag
Roh kveðst vera sak-
Vonazt eftir já-
kvæðri niðurstöðu
RÁÐHERRAFUNDUR aðildarríkja
Schengen-samkomulagsins, sem
haldinn verður í Brussel í dag, mun
meðal annars fjalla um tengsl Nor-
egs og íslands við Schengen-svæðið,
þar sem eftirlit á innri iandamærum
hefur verið afnumið. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins er
óljóst hvaða ákvörðun fundurinn
mun taka, en íslenzk og norsk stjóm-
völd vonast þó eftir jákvæðri niður-
stöðu, þótt málið verði ekki leitt
endanlega til lykta.
Snemma á árinu lýstu Noregur
og ísland sig tilbúin að taka að sér
gæzlu ytri landamæra Schengen-
svæðisins til þess að hægt sé að við-
halda norræna vegabréfasamband-
inu þótt ESB-ríkin Danmörk, Svíþjóð
og Finnland gangi í Schengen. Á
móti kröfðust ríkin þess að fá áhrif
á ákvarðanatöku í Schengen á öllum
stigum, en ekki aðeins á undirbúning
ákvarðana eins og í EES.
Samkomulag um
tvö aðalatriði
Norðurlöndin hafa átt óformlegar
viðræður við belgísk stjórnvöld, sem
fara með formennsku í Schengen-
hópnum fram til áramóta. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
hefur annars vegar náðst samkomu-
lag um að ísland og Noregur gang-
ist undir reglur Schengen um eftirlit
á ytri landamærum, végabréfsárit-
anir, meðferð flóttamanna og fleira.
Hins vegar hefur í grundvallaratrið-
um náðst samkomulag um að ríkin
tvö fái aðild að ákvarðanatöku á
öllum stigum, þótt þau verði ekki
formlega aðildarríki Schengen, eigi
meðal annars sæti á ráðherrafund-
um. Hins vegar er eftir að ganga
frá því hvaða form verði á sameigin-
legri ákvarðanatöku á svæðinu, auk
þess sem ij'öldi tæknilegra útfærslu-
atriða er ófrágenginn.
Óvissa um niðurstöðuna
Belgíska stjómin mun væntanlega
leggja upplýsingar um þennan
árangur í samningaviðræðunum fyr-
ir ráðherrafundinn í dag. Óvíst er
að niðurstaða fáist á fundinum, sem
geri kleift að ganga frá endanlegu
samkomulagi á næstunni. Sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins eru Frakkar þannig þeirrar skoð-
unar að efla þurfi innra samstarf
Schengen áður en fleiri ríki verði
tekin inn í samstarfið. Þá þykir sum-
um aðildarríkjum sem Belgía hafi
hraðað viðræðum við Norðurlöndin
um of og skoða verði málið betur.
Sum aðildarríki eru þeirrar skoðunar
að með því fyrirkomulagi, sem nú
er til umræðu milli Norðurlandanna
og Belgíu, fái ríki utan ESB of mik-
il áhrif á ákvarðanatöku.
í öllu falli er þó búizt við að
Schengen-ráðherrarnir taki jákvæða
afstöðu til málsins í heild, þótt hún
gangi ef til vill ekki jafnlangt og
Norðurlöndin hafa vonað. Schengen-
ríkin hafa ekki sízt augu á því að
með aðild Norðurlandanna fimm
myndi Schengen-svæðið stækka
mikið og slíkt myndi auka á einangr-
un Breta, sem hingað til hafa þver-
neitað að treysta öðrum ríkjum fyrir
eftirliti á ytri landamærum.
Lausir endar í EMU
Madríd. Reuter.
ÞÓTT leiðtogar Evrópusam-
bandsins hafi með ákvörðunum
sínum á Madríd-fundinum um
seinustu helgi að
mestu leyti eytt
vafa um að þeir
stefni í alvöru að
efnahags- og
myntbandalagi
(EMU) fyrir alda-
mótin, eru ýmsir
endar lausir.
Pedro Solbes,
fjármálaráðherra
Spánar, sagði að
enn væri eftir að
leysa „þúsund
mál“ þótt ákvörð-
un hefði verið tek-
in um sameigin-
lega Evrópumynt.
Flest eru þetta smærri úrlausnar-
atriði og tæknilegs eðlis. Tvö erf-
ið mál standa hins vegar upp úr.
Tengsl við myntir utan EMU
Annars vegar er óvíst hvernig
eigi að hátta sambandi gjaldmiðla
þeirra ríkja, sem kjósa að standa
utan EMU, við evrópsku myntina
Evró. Leiðtogafundurinn fór
fram á skýrslu um þetta frá fjár-
málaráðherrum ESB, fram-
kvæmdstjórn ESB og Evrópsku
peningamálastofnuninni.
Frakkland og fleiri ríki leggja
til að komið verði á sambandi, sem
verði svipað og evrópska gengis-
samstarfíð var áður fyrr, þ.e.
mynteiningar ríkja utan EMU
yrðu tengdar Evróinu og mættu
ekki víkja nema fáein prósentu-
stig frá því gengi. Fylgismenn
þessa fyrirkomulags segja að
EMU-ríki gætu hjálpað þeim ESB-
ríkjum, sem stæðu utan EMU en
reyndu samt að halda fjárlaga-
halla sínum og skuidasöfnun i
skefjum, með því að styrkja gjald-
miðla þeirra ef þeir yrðu fyrir
árás spákaupmanna. Bretland er
hins vegar á móti slíku kerfi.
Aukinheldur er ekki víst að
hinn nýi evrópski seðlabanki yrði
neitt viljugri að koma gjaldmiðli
utan „Evró-svæðisins“ til bjargar
en t.d. þýzki seðlabankinn hefur
verið að styðja veikari gjaldmiðla
nágrannaríkjanna.
Stöðugleikasáttmálinn
Hitt málið, sem enn er í óvissu,
er stöðugleikasáttmálinn svokall-
aði, sem þýzka stjórnin hefur
gert tiliögu um. Þjóðveijar telja
að án hans geti þeir ekki sann-
fært þýzkan almenning um að
Evróið verði jafnstöðugur
gjaldmiðill og markið. Tillögur
þeirra voru ræddar óformlega á
Madríd-fundinum og Ieiðtogamir
vom sammála um nauðsyn slíks
sáttmála.
Hins vegar eru menn ósammála
um útfærsluna. Þjóðveijar leggja
til að ríkjum verði gert að greiða
himinháa sekt, 0,25% af lands-
framleiðslu, fyrir hvert prósentu-
stig af landsframleiðslu í ríkis-
sjóðshalla. Slíkt telja mörg önnur
ríki alltof mikið. Jafnframt er
ekki samkomulag um það hvort
ríki fengju til dæmis eins árs
gjaldfrest, eða undanþágu frá
sekt vegna sérstakra kringum-
stæðna, t.d. náttúruhamfara.
ECU-myntkarfan fellur úr gildi um leið og
Evró tekur gildi 1. janúar 1999. Fjárskuld-
bindingum í Ecu verður þá breytt í Evró á
genginu einn á móti einum.
laus af mútuþægni
Seoul. Reuter.
RETTARHOLDIN yfir Roh Tae-
woo, fyrrverandi forseta Suður-
Kóreu, hófust á mánudag og hann
viðurkenndi að hafa þegið gífurleg-
ar fjárhæðir af viðskiptajöfrum.
Hann neitaði því hins vegar að hafa
gert stórfyrirtækjum greiða fyrir
fjárhagsstuðninginn og kvaðst hafa
eyðilagt öll gögn sem sýndu hveijir
hefðu greitt honum og hvenær.
Roh hefur viðurkennt að hafa
safnað jafnvirði 42,5 milljarða
króna leynisjóði þegar hann var
forseti Suður-Kóreu á árunum
1988-93. Hann er sakaður um að
hafa þegið sem svarar 24 milljörð-
um króna í mútur af 35 stórfyrir-
tækjum. Átta viðskiptajöfrar og sex
aðrir menn hafa verið ákærðir
vegna málsins.
Roh kvaðst hafa gleymt því
hveijir létu hann hafa peninga eða
hvenær og sagðist hafa látið eyði-
leggja gögnin 20. október, daginn
eftir að þingmaður skýrði frá leyni-
sjóðum forsetans fyrrverandi í er-
lendum bönkum.
Roh og hinir sakbomingarnir
sögðust hafa litið á greiðslurnar
sem eðlilegan þátt í viðskiptahátt-
um landsins á þessum tíma.
Lee Kun-hee, stjórnarformaður
Samsung, og Kim Woo-choong, for-
stjóri Daewoo, viðurkenndu að hafa
veitt forsetanum fyrrverandi fjár-
hagsstuðning. „Já, ég lét hann hafa
peninga en þetta var eðlilegur hlut-
ur,“ sagði Lee.
Spá þungum fangelsisdómi
Vestrænir stjórnarerindrekar
telja að Roh verði dæmdur sekur
og fái þungan fangelsisdóm, þótt
líklegt sé að hann afpláni aðeins
nokkur ár. Þeir spá því að viðskipta-
jöfrarnir verði ekki dæmdir í fang-
elsi.
Þetta eru viðamestu réttarhöld í
sögu Suður-Kóreu og búist er við
að þau standi í margar vikur, hugs-
anlega marga mánuði. Þeim var
frestað í gær til 15. janúar.
Hundruð lögreglumanna stóðu
við dómshúsið þegar fangelsisrúta
kom þangað með Roh, sem naut
áður mikillar virðingar fyrir að
koma á lýðræði í Suður-Kóreu.
Nokkrir menn köstuðu hveiti á rút-
una og hrópuðu ókvæðisorð þegar
Roh gekk út, fölur og fár. Forsetinn
fyrrverandi var ekki í handjámum,
eins og venja er þegar fangar eru
leiddir fyrir rétt í Seoul, og suður-
kóreskur fréttaskýrandi sagði
ástæðuna þá að yfirvöld vildu „kom-
ast hjá þjóðarauðmýkingu".
Laxar éta hver amiaii
Ósló. Morgunblaðið.
Reuter
Orðrómur
um sigur
FAGNANDI Haitimenn á götum
höfuðborgarinnar, Port-au-
Prince, en sögusagnir gengu þá
um að Rene Preval hefði orðið
efstur af 14 frambjóðendum í
forsetakosningunum á sunnu-
dag. Preval er stuðningsmaður
Jean-Bertrand Aristide, fráfar-
andi forseta, er tók við af einræð-
isstjórn herforingja. Endanleg
úrslit munu fyrst liggja fyrir 27.
desember.
LAXAR í mörgum eldisstöðvum
í Noregi hafa tekið upp á því að
ráðast hver á annan og éta enda
banhungraðir. Er ástæðan sú, að
fyrir nokkru bannaði sjávarút-
vegsráðuneytið fóðmn á fiski,
sem er þyngri en tvö kíló, og brást
þannig við ásökunum um undir-
boð á Evrópumarkaði.
Dýralæknar og fiskimálastjóri
á Mæri og í Raumsdal telja, að
endurskoða verði bannið strax en
það átti annars að standa til 15.
janúar næstkomandi. Var það
gert til að draga úr vexti fisksins
og þar með framleiðslunni en
ásakanirnar um undirboð leiddu
til þess, að nú fyrir síðustu helgi
setti Evrópusambandið lágmarks-
verð á norskan lax. Er það 290
ísl. kr. kílóið.
Soltnu laxarnir ráðast einkum
á augun hver í öðrum og Knut
Sjástad fiskimálastjóri segir, að
þessi meðferð fari beinlínis í bága
við dýraverndunarlögin. Því sé
nauðsynlegt að fínna aðra leið við
að takmarka framleiðsluna.
Öryggissamiimgtir Indónesíu og Ástralíu
Boða sameiginlegar æfingar
Jakarta. Keuter.
RAÐAMENN Ástralíu og Indónesíu
undirrituðu á mánudag samning í
Jakarta um samstarf með það að
markmiði að tryggja öryggi og
reglubundið samráð í varnarmálum.
Undanfarna áratugi hafa samskipti
ríkjanna oft verið stirð og snemma
á sjöunda áratugnum kom til átaka
milli herflokka á vegum þeirra í
frumSkógum Bomeo.
Viðræður hafa farið fram með
leynd um samningana í hálft annað
ár. Viðstaddir athöfnina voru Su-
harto Indónesíuforseti og Paul Ke-
ating, forsætisráðherra Ástralíu.
Sagði hinn síðarnefndi að með
samningnum væri lögð áhersla á
að „traust og samvinna" ætti fram-
vegis að einkenna samskiptin. Sam-
eiginlegar heræfingar og önnur
náin samvinna er þegar hafin milli
heija ríkjanna. Ekki er um að ræða
raunverulegt varnarbandalag, að
sögn indónesísks embættismanns.
Talsmenn málstaðar Austur-
Tímora í Ástralíu fordæmdu samn-
inginn en Indónesía lagði Austur-
Tímor undir sig 1975, svæðið var
þá portúgölsk nýlenda. íbúarnir
hafa reynt að beijast gegn her-
námsliðinu en mega sín lítils enda
aðeins nokkur hundruð þúsund.
Sameinuðu þjóðirnar viðurkenna
ekki yfirráð Indónesa á Austur-
Tímor og eru Ástralir eina þjóðin
sem það hefur gert.
Indónesía er með um 193 milljón-
ir íbúa, Ástralía 18 milljónir en er
mun víðlendari. Efnahagsuppgang-
ur hefur verið mikill í Indónesíu og
vilja Ástralir reyna að komast inn
á markað grannríkisins með afurðir
sínar.
Hætta á átökum norðar
Ali Alatas, utanríkisráðherra In-
dónesíu og ástralskur starfsbróðir
hans, Gareth Evans, undirrituðu
samninginn. Alatas sagðist vona að
allur gagnkvæmur ótti við hern-
aðarárás hyrfí nú. Mun meiri hætta
væri á því að til átaka gæti komið
norðarlega í Austur-Asíu, ófriður
gæti hafíst milli Kína og Tævans,
milli ríkjanna tveggja á Kóreuskaga
eða á Suður-Kínahafi þar sem nokk-
ur ríki deila um yfirráð Spratly-eyja.
1
' MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1995 21

Color Stylewriter 2400
Fimm síður á mínútu í svörtu
0,33 síður á mínútu í lit
720x360punkta upplausn í svörtu
360x360punkta upplausn í lit
Verð: 49.900 kr. staðgreitt
StyleWriter 1200
Þrjár síður á mínútu
720x360punkta upplausn
Verð: 28.500 kr. staðgreitt
AppleDesign
Powered Speakers
Innbyggður magnari, tölvutengi, CD-tengi
Tengijyrir heymartól, 18Wött, 15-20 KHz
Verð: 9.500 kr. staðgreitt
Meiriháttar leikir,
kennsluforrít og
fræðsluefríi
- gríðarlegt h
ún/al!
PowerMacintosh 5200:
PowerPC 603 RISC
75 megarið
8Mb
IMbDRAM
800 Mb
Apple CD600i (íjórhraða)
Innbyggðir tvíóma hátalarar
Sambyggður Apple 15" MultiScan
3,5" les Mac- og PC-diska
Apple Design Keyboard
System 7.5.1 sem að sjálfsögðu
er allt á íslensku
Hið fjölhæfa ClarisWorks 30
sem einnig er á íslensku.
í forritinu er ritvinnsla, töflureiknir,
tvö teikniforrit, gagnagrunnur
og samskiptaforrit
Fjórir leikir fylgja:
Amazing Animation, Sammýs Science House,
ThinkinTltings og Spectre Supreme
Ötgjörvi:
Tiftíðni:
Vinnsluminni:
Skjáminni:
Harðdiskur:
Geisladrif:
Hátalarar:
Skjár:
Diskadrif:
Hnappaborð:
Stýrikerfi:
PowerMacintosh 5200 8/800cd
Staðgreitt aðeins:
Hugbúnaður:
'borgunarverð 168.316 kr.
3D Atlas, Asterix, Concertware, Daedalus
Encounter (3 diskar), Grolier, Making Music,
Myst, Peanuts og Rock Rap'n Roll
Apple-umboðið • Skipholti 21 • Sími 511 5111
Heimasíðan: bttp-.llwww. apple. is
TöSvunni fyigja
^^geisladiskar!