Morgunblaðið - 20.12.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1995 45
blómlegur iðnaður og þar er ékki
litið á kvikmyndagerðarmenn sem
ölmusumenn.
En það er hægt að snúa vörn
í sókn með því að endurskipu-
leggja þá sjóði og stofnanir sem
sjá um kvikmyndamál. Nú í vetur
fá þingmenn (vonandi) tækifæri
til að samþykkja ný kvikmyndalög.
Ný lög hafa engan tilgang ef þau
fela ekki í sér stóraukin framlög.
Okkar tilllaga er að Kvikmynda-
sjóður verði stækkaður upp í 400
milljónir á ári. Þá þarf að efla
Menningarsjóð, losa hann við Sin-
fóníuhljómsveitina og setja honum
skýrar starfsreglur. Skylda þarf
RUV til að setja meira fjármagn
í innlenda dagskrárgerð. Setja
þarf reglur um lágmarksfram-
leiðslu þeirra sem fá útsendingar-
leyfi á sjónvarpi. Ef þetta gengur
eftir þá munu kvikmyndagerðar-
menn sjá um að tvöfaida það fram-
lag sem sett er í iðnaðinn með því
að sækja fjármagn erlendis frá.
Þeir munu skapa a.m.k 200 ný
störf með skattborgandi einstakl-
ingum. Síðast en ekki síst munu
íslenskar kvikmyndir verða sverð
og skjöldur íslenskrar menningar
um ókomna tíð.
Eftirmáli fyrir
þingmenn þjóðarinnar
Enginn ykkar virðist vera í vafa
um mikilvægi þess að reisa ný
álver. Nýtt álver þýðir: Ný at-
vinnutækifæri, gjaldeyristekjur og
nýting fjárfestinga í virkjunum.
Næst þegar þið fjallið um kvik-
myndamál þá skuluð þið setja
ykkur í álversstellingar: Öflugur
kvikmyndaiðnaður þýðir: Ný at-
vinnutækifæri, gjaldeyristekjur og
nýting fjárfestinga í þeim hundr-
uðum sem lært hafa kvikmynda-
gerð. Menningin kemur svo sem
bónus. Kvikmyndaiðnaðurinn er
þá ígildi menningarlegs álvers.
Hvað er hægt að biðja um betra?
Höfundur er formaður Félags
kvikmyndagerðarmanna.
ingar sem meiri háttar heilsu-
spilli. Þetta hefur orðið til þess
að milljónum mannslífa hefur ver-
ið fórnað á altari hjartasjúkdóma,
æðasjúkdóma, lungnakrabba og
annarra lungnasjúkdóma. Mér
finnst því vera komið meira en
nóg af tvístíganda, meir að segja
stundum undir vísindalegu yfirsk-
ini; „ja, við höfum nú grun um
þetta sé svona, en höfum ekki
nægileg vísindaleg sönnunargögn
til að ráðleggja fólki neitt ákveð-
ið“.
Til að vinna gegn notkun tilbú-
inna framandöstrógena í plágu-
eyðum, eldsneyti, lyfjum og plasti
þarf öfluga þrýstihópa. Slíkir hóp-
ar eru nú þegar til í Bandaríkjun-
um. Hér á landi eru til öflug sam-
tök, sem gætu barist ötullega
gegn notkun framandöstrógena.
Þar ber fyrst að nefna Krabba-
meinsfélagið og Neytendasam-
tökin gætu einnig orðið öflugur
aðili. Hér með er þeim eindregnu
tilmælum beint til þessara sam-
taka að láta málið til sín taka.
Þótt myndarlega væri tekið á
málum þegar í stað losnum við
ekki strax við framandöstrógenin.
Er þá ekki eitthvað sem við gæt-
um gert strax? Ég hika ekki við
að segja: Forðist dýrafitu og borð-
ið mikið af sojaafurðum og káli
einsog Asíubúar gera. Veljið frek-
ar matvæli, sem ekki eru í
plastumbúðum.
Þakkir
Stuðst var við grein þeirra
Devra Lée Davis og H. Leon
Bradlow „Can environmental
estrogens cause breast cancer“ í
Scientific American, október 1995,
bls. 144-149. Ingólfi Sveinssyni
lækni er þakkað fyrir að lesa hand-
ritið yfir.
Höfundur er lyfjafræðingur.
ÞORARINN
BJÖRNSSON
4- Þórarinn
■ Björnsson,
fyrrum skólameist-
ari á Akureyri,
fæddist á Víkinga-
vatni í Kelduhverfi
19. desember 1905
og hefði því orðið
níræður í gær hefði
hann lifað. Hann
lést á Akureyri 28.
janúar 1968.
ÞÓRARINN Björns-
son var sonur hjón-
anna Björns Þórarins-
sonar Björnssonar
Þórarinssonar bónda á Víkinga-
vatni og Guðrúnar Hallgrímsdóttur
Hólmkelssonar bónda í Austur-
Görðum í Kelduhverfi. Þórarinn var
því af þingeyskum bændum kominn
í báðar ættir.
Þórarinn Björnsson hóf nám í
Gagnfræðaskólanum á Akureyri
haustið 1921. Lauk hann gagn-
fræðaprófi vorið 1924 með afburða
einkunn en stundaði síðan nám í
menntadeild skólans til vors 1927
er hann fór til Reykjavíkur ásamt
fjórum öðrum norðanmönnum að
þreyta stúdentspróf við Mennta-
skólann í Reykjavík. Stóðpst fimm-
menningarnir allir prófið með
sæmd og var Þórarinn þeirra efst-
ur. Varð afrek þeirra eitt með öðru
til þess að í október um haustið
kom Jónas Jónsson frá Hriflu, þá-
verandi kennslumálaráðherra
landsins, til Akureyrar og veitti
skólanum leyfi til þess að brautskrá
stúdenta.
Haustið 1927 settist Þórarinn
Björnsson í Sorbonne-háskólann í
París og lauk þaðan prófi í frönsku
og frönskum bókmenntum, latínu
og heimspeki vorið 1932. Frá
hausti 1933 til dauðadags, 28. jan-
úar 1968, starfaði Þórarinn Björns-
son við Menntaskólann á Akureyri,
fyrst sem kennari í frönsku og lat-
ínu til ársins 1948 en síðan sem
skólameistari tuttugu ár. Árið 1946
kvæntist Þórarinn Margrétu Ei-
ríksdóttur píanóleikara, mikilhæfri
og. svipmikilli sæmdarkonu sem nú
býr í Reykjavík. Eignuðust þau tvö
börn, Guðrúnu Hlín, kennara og
húsfreyju í Reykjavík, og Björn,
lungna- og gjörgæslulækni í Aug-
usta í Georgíu í Bandaríkjunum.
Þegar leið að því að Sigurður
skólameistari Guðmundsson
(1878- 1949) léti af störfum vegna
aldurs var um það rætt hver tæki
við af honum sem skólameistari
Menntaskólans á Akureyri. Vitað
var að Sigurður skólameistari kaus
Þórarin Björnsson að eftirmanni,
þótt ekki ætti hann að ráða því.
Töldu margir Þórarin Björnsson vel
til skólameistara fall-
inn þótt einhveijir yrðu
til þess að nefna að
Þórarinn væri ekki
nógu mikill ræðumaður
að feta í fótspor Sig-
urðar skólameistara
sem talinn var afburða
ræðumaður. Þegar
Þórarinn Björnsson var
orðinn skólameistari
kom hins vegar í ljós,
það sem margir vissu
áður, að ekki alleinasta
var hann afburða
ræðumaður heldur svo
orðsnjall og næmur á
mannlegar tilfinningar að fáir
menn á þessari öld hafí hrifið menn
meira með ræðum sínum. Var hann
sem ræðumaður bæði heimspeking-
ur og skáld. Koma þessir eiginleik-
ar hans glögglega fram í ræðu- og
ritgerðasafni hans, Rætur og
vængir, sem út kom árið 1992. Eru
mönnum minnisstæðar margar
ræður hans og ummæli eins og þau
að sá sem hefur gert eins og hann
getur hefur gert vel. Hann brýndi
líka fyrir mönnum að miða ekki
við aðra heldur sjálfa sig og oft
vitnaði hann til þeirra orða að
menntun er það sem eftir stendur
þegar allt er gleymt sem menn
lærðu.
En ævistarf Þórarins Björnsson-
ar varð ekki starf rithöfundarins,
heimspekingsins eða skáldsins
heldur starf kennarans. Sagt er ’að
góður kennari verði til á himnum.
Þórarinn Björnsson var góður
kennari og hann var heillandi mað-
ur og ágætur skólameistari. í sam-
tölum báru tilfinningarnar Þórarin
stundum ofurliði, svo hrifnæmur
sem hann var, en þegar mest á
reyndi var hann sterkur og rétt-
sýnn. En hann kunni sér ekki hóf.
Vakinn og sofinn hugsaði hann um
skólann, vetur og sumar og unni
sér aldrei hvíldar. Því fékk hann
hvíldina allt of snemma því að hann
lést aðeins sextíu og tveggja ára
að aldri.
Sagt er að guðirnir elski þá sem
deyja ungir. Þessi fleygu orð eiga
rætur að rekja til grísku. Fela þau
í sér að þeir sem guðirnir elskuðu
eltust ekki heldur dæju ungir i
anda. Guðirnir elskuðu Þórarin
Björnsson því að hann dó ungur.
Tryggvi Gísiason.
Greinin átti að birtast
í gær, 19. desember, en
vegna mistaka við
vinnslu blaðsins fórst
það fyrir. Höfundur og
aðrir hlutaðeigendur
eru beðnir velvirðingar
vegna mistakanna.
KRISTÍN
GUÐBRANDSDÓTTIR
+ Kristín Guðbrandsdóttir
fæddist 25. janúar 1911 að
Hóli í Hörðadal, Dalasýslu. Hún
andaðist í Reykjavík 8. desem-
ber síðastliðinn.
Útförin hefur farið fram í
kyrrþey.
MÉR VERÐUR hugsað til baka til
þess tíma er ég kom í fyrsta sinn
á heimili Kristínar ömmu og Franz
á Njálsgötunni. Hlýtt brosið og
vinalegt viðmót þeirra er það sem
lifir í minningunni og einnig sú til-
finning að vera velkomin og vera
strax tekið sem einni af fjölskyld-
unni.
Sjálf missti ég ung afa mína og
ömmur og var þetta mér því ómet-
anlegt. Ég hugsaði oft að það væri
fágætt að hjón væru jafn samhent
og sátt og þau voru og einnig hvað
þau væru heppin að eiga svo langa
ævi saman. Eftir að Franz lést,
fyrir sex árum, var stórt skarð
höggvið í hennar líf eins og hjá
öllum sem missa ástkæran maka
sinn. Nokkru síðar fæddist frum-
burður okkar og kynntist ég þá
þeirri einstöku hlýju og barngæsku
sem Kristín amma var gæjd. And-
lit hennar ljómaði alltaf þegar börn
voru nálæg og hún talaði alltaf um
að börn og unglingar væru svo
gott fólk og hún skildi þau svo
vel. Mér fannst líka að þegar hún
talaði við börnin yngdist hún sjálf
um mörg ár.
Við áttum margar ánægjustund-
ir með börnum okkar Baldri og
Kristínu litlu og Friðjóni, syni
Franz, í eldhúsinu á Njálsgötunni
og þær stundir vil ég geyma í minn-
ingunni um ókomna tíð. Minningin
um góða konu mun lifa.
Ingibjörg.
t
Móðir mín, tengdamóðir, amma og langamma,
INGUNN ELÍN BLÖNDAL,
andaðist í Phoenix, Arizona, 18. desember.
Ólafur Kristjánsson, Elísabet Auður Eyjólfsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Sonur minn,
ÓMAR SVANUR OLSEN,
andaðist þann 13. desember. Jarðarför hefur farið fram.
Fyrír hönd aðtandenda,
Bjarney S. Jóhannsdóttir.
t
Móðir okkar,
KRISTÍN GUÐBRANDSDÓTTIR,
sem andaðist 8. desember sl., var jarðsungin i kyrrþey 18. desem-
ber að ósk hinnar látnu.
Fyrir hönd vandamanna,
Franz Jezorski,
Guðbrandur Jezorski.
t
Sambýliskona mín,
FJÓLA GUÐBJÖRNSDÓTTIR,
Öldugranda 3,
Reykjavfk,
lést á heimili sínu 18 desember.
Fyrir hönd aðstandenda,
Magnús Björgvin Jónsson.
t
Okkar elskulega,
HERDÍS ELÍN STEINGRÍMSDÓTTIR,
lést að morgni sunnudagsins 17. desember.
Sigurður Ólason,
Sigríður Sigurðardóttir, Bent Rasmussen,
Kristín Sigurðardóttir, Jón B. Pálsson,
Þóra Sigurðardóttir, Sumarliði R. ísleifsson,
Steingrimur Óli Sigurðarson
og fjölskyldur.
t
Ástkær eiginmaður minn,
ÁRNI JÓHANNSSON,
Meðalholti 3,
Reykjavík,
lést á heimili sínu þriðjudaginn 19. des-
ember.
Jarðarförin fer fram frá kirkju Óháða
safnaðarins föstudaginn 22. desember
kl. 15.00.
Ingibjörg Álfsdóttir.
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
KRISTINN GUÐMUNDSSON,
Suðurgötu 11,
Sandgerði,
síðast til heimilis
á dvaiarheimilinu Felli,
lést 8. desember.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk
hins látna.
Oddný Kristinsdóttir, Páll G. Jónsson,
Bjarni Kristinsson, Alda Sigmundsdóttir,
Kristín Kristinsdóttir, Marteinn Sigursteinsson,
barnabörn og barnabarnabörn.