Morgunblaðið - 20.12.1995, Blaðsíða 42
< ;u.*>«mmrtur Krisl irvsM.n
SAGA SELFOSS
2. BINIM
l'rá 113(1 til 1960
.SisaíSá^iÍÉiiP»-
42 MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Tvö ný rit
eftir pál Skúlason
HÁSKÓLIÍSLANDS - HÁSKÓLAÚTGÁFAN - SÍNII 525 4003
Saga Selfoss 2. bindi
eftir Gubmund Kristinsson er komin út.
Bók þessi fjallar um tímabiliö 1930 til 1960 og segir
frá því hvernig byggðin viö Ölfusárbrú varb
samgöngumiöstöb og stórveldi í verslun og iðnaði.
Skv. bóksölulista Mbl. 8/12 1995 var bókin í 5. sæti
yfir bækur um almennt efni.
Fæst í bókaverslunum um land allt.
Selfosskaupstaður
AÐSENDAR GREINAR
DU PONT bílalakk notað af
fagmönnum um land allt.
Er bíllinn þinn
grjótbarinn eða
rispaður ?
DU PONT lakk
á úðabrúsa er
meðfærilegt og
endingargott.
Faxafeni 12. Sími 553 8000
Opið bréf til fé-
lagsmálaráðherra
VIÐ undirrituð, samstarfshópur
foreldra þroskaheftra unglinga,
leyfum okkur að færa enn í tal við
þig málefni sem við höfum miklar
áhyggjur af. Undanfarin ár hefur
stofnun skammtímaheimilis fyrir
þroskahefta unglinga verið eitt
þeirra verkefna sem Svæðisstjóm
fyrir málefni fatlaðra í Reykjavík
hefur sett efst i forgangsröð sína.
Eins og kunnugt er stendur skamm-
tímavistun til boða þeim þroska-
heftum einstaklingum sem búa á
einkaheimilum, þ.e. utan stofnana.
Með þessu úrræði er létt álagi af
öðrum meðlimum fjölskyldunnar og
um leið stuðlað að því að hinn
þroskahefti geti búið lengur í
heimahúsum en ella væri.
Þörfín fyrir nýtt skammtíma-
heimili er mjög brýn. Ástandið í
Reykjavík í dag er þannig að eitt
heimili annast skammtímavistun
fyrir einstaklinga eldri en 12 ára.
Þar eru 6 pláss sem ætlað er að
þjóna aldurshópnum 12 til 67 ára.
Þessi hópur er allt of stór til að
nokkur kostur sé að sinna lág-
marksþörf hans fyrir skammtíma-
vistun, og auk þess er mjög óeðli-
legt að eitt og sama heimilið sinni
svo stóru aldursbili. Þarfir unglinga
og fullorðinna eru jafnólíkar meðal
þroskaheftra og annars fólks.
Á þessu ári virðist loksins fara
að rofa til. 20 milljónum króna var
úthlutað úr framkvæmdasjóði fatl-
Hér skrifa Asta Frið-
jónsdóttir, Jón
Snorrason og
Þorleifur Hauksson
um skammtímaheimili
fyrir þroskahefta.
aðra til kaupa á húsnæði fyrir
skammtímavistun í Reykjavík. En
við nánari eftirgrennslan reyndist
framkvæmdin jafnlangt undan og
áður en fjárveiting fékkst. Það var
nefnilega ekki gert ráð fyrir rekstr-
arfé. Og án tryggingar fyrir því
verður ekkert hús keypt. Nú er
árið senn á enda og við höfum ótt-
ast að fjárveitingin félli niður eða
rynni til annarra verkefna ef ekki
væri fest kaup á húsnæði fyrir ára-
mót. í samtali við fulltrúa hópsins
taldir þú þann ótta ástæðulausan.
Nú þegar ætti að fara að hilla
undir framkvæmdir komumst við
að því að þær verða varla að veru-
leika fyrr en unglingamir okkar eru
komnir á sjötugsaldurinn. í fyrsta
Iagi finnst ráðuneytismönnum að
það þurfti að byggja húsið enda
þótt mikið af stórum húseignum sé
á markaði í borginni. Við fullyrðum
að vel megi finna húsnæði sem laga
megi að þörfum fatlaðra. Og þá er
það rekstrarkostnaðurinn. Ef kaupa
á húsnæði hlýtur að vera gert ráð
fyrir starfsemi þar innan veggja og
fjárveitingu til hennar á næstunni.
Við höfum gert tillögur um að brúa
bilið til bráðabirgða með þvi að fá
rekstrarfé úr framkvæmdasjóðnum
af þeim lið sem merktur er frekari |
liðveislu, enda vitum við dæmi þess
að veitt hafi verið úr þeim lið tíma-
bundið til að leysa vanda. Við hljót- *
um því að árétta þá beiðni og förum
jafnframt fram á að okkur sé leyft
að kanna húsnæðismarkaðinn í leit
að heppilegri staðsetningu þessa
heimilis. Dýrustu leiðimar í bygg-
ingaframkvæmdum eru ekki alltaf
þær bestu. Opinberir aðilar mega
heldur ekki setja sér reglur sem eru
beinlínis til þess ætlaðar að koma I
i veg fyrir eða hindra um ófyrirsjá- ú
anlega framtíð knýjandi verkefni. i
Enginn vafí er á því að skamm-
tímavistun er þjóðfélagslega hag-
kvæm úrlausn. Þetta er þjónusta
sem gerir fleiri fjölskyldum kleift
að hafa þroskaheftan einstakling
lengur heima. Það er ódýr kostur
og sá sem flestar fjölskyldur kjósa.
Of lítið framboð af þessari þjónustu
leiðir til þess að fólk gefst fyrr
upp, sem aftur leiðir til enn meira
álags og kostnaðar fyrir bæði heil-
brigðis- og félagsmálakerfið. |
Við heitum nú á þig sem æðsta
yfirmann þessara málaflokks að sjá
til þess að fjárveitingin hverfi ekki
í súginn og henni verði fylgt eftir
með raunverulegum framkvæmd-
um.
Með vinsemd og virðingu.
Asta er starfsmaður Landssam-
takanna Þroskahjálp, Jón erfram-
kvæmdastjóri og Þorleifur er ís-
lenskufræðingur.
Taka verður heilbrigðis-
málin nýjum tökum.
Hjálmar Jónsson segir
vandann og viðfangs-
efnin meiri en svo að
hægt sé að búast
við því að þau leysist
með svolítið meiri
fjárveitingum.
að leggja, s.s. læknisfræðin, sið-
fræðin og heimspekin. Við verðum
að horfast í augu við það að for-
gangsröðun á sér nú þegar stað í
heilbrigðiskerfinu. Verði ekki farið
að ræða um þetta opinskátt er
hætt við að hending ráði á köflum
auk þess sem allt of mikil ábyrgð
er þá lögð á herðar einstökum
aðilum.
Spurningin er um það hvaða
mælikvarði forgangs er siðferði-
lega réttur og niðurstaðan kemur
til með að endurspegla siðferðileg
viðhorf þjóðarinnar. En til þess
þarf umræðan að koma upp og
rökin að koma fram frá öllum hlið-
um. Slíkar umræður hafa farið
fram víða á Vesturlöndum undan-
farin 10-15 ár. M.a. er fjallað um
það hvort hægt sé að krefjast þess
af samfélaginu að sá sem gerir
allt til að eyðileggja heilsu sína fái
fullkomnustu heilbrigðisþjónustu.
Hér á landi er fyllilega tímabært
að undirbúa einkarekinn valkost.
Tækin og tæknin eru til og vel
má hugsa sér vaktaskipti við að-
gerðir, en nú má fólk ekki borga
sig út af biðlista þótt það hefði
engin áhrif önnur en þau að listinn
styttist og biðtími allra um leið þar
sem einkarekni kosturinn yrði tek-
inh upp utan hefðbundins vinnu-
tíma. Raunar má segja að einka-
rekni kosturinn sé þegar fyrir
hendi á ferilverkagrunni en þar er
nauðsyn á samræmingu milli
stofnana og innan stofnana. Um-
ræða á nýjum nótum um heilbrigð-
isþjónustuna í landinu er með brýn-
ustu viðfangsefnum að hefja. Það
er verkefni allra landsmanna.
Höfundur er alþingismaður.
andlegri, likamlegri og félagslegri
heilbrigði."
Þetta er ekki gert. Því miður
er orðið útilokað að veita þá þjón-
ustu og við munum fjarlægjast það
markmið á komandi árum. Bilið
breikkar jafnt og þétt milli þeirrar
þjónustu sem ríkið getur greitt
fyrir og þeirrar þjónustu sem verð-
ur í boði. Einu gildir hversu velvilj-
að og skilningsríkt fjárveitinga-
valdið getur verið. Hægt væri að
veija öllum tekjum ríkissjóðs í heil-
brigðisþjónustu án þess að þörfín
væri uppfyllt nema um skamman
tíma. Margar ástæður liggja til
þess og nefni ég nokkrar:
Meðferðarkostirnir verða sifellt
fleiri, flóknari og dýrari þar sem
tækninni fleygir fram og þekking
og færni gera ótrúlegustu hluti
mögulega. Sérfræðingar hafa sagt
mér að tæknilega væri hægt að
leggja árlegan rekstrarkostnað
sjúkrahúss í meðferð örfárra sjúkl-
inga, jafnvel í einn sjúkling undir
HEILBRIGÐIS-
ÞJÓNUSTAN og heil-
brigðiskerfið er á
tímamótum. Ekki
verður haldið áfram
öllu lengur án þess að
taka málin nýjum tök-
um. Vandinn sem við
er að fást er ekki vilja-
og skilningsleysi
stjórnvalda, skipulags-
og stjómunarvandi
innan sjúkrastofnana
eða slíkar ástæður.
Viðfangsefnin eru
miklu meiri en svo að
þau verði leyst með
meiri skilningi eða
betri rekstri þótt vafalaust megi
þar betur gera. Lausnirnar eru
ekki á færi stjórnenda einna.
Fjárveitingar til heilbrigðismála
eru gífurlega miklar og þær auk-
ast ár frá ári. Við hvetju má búast
á næstu árum og áratugum? Er
líklegt að jafnvægi komist á milli
þjónustuþarfar og fjármagns til
rekstrar. í lögum nr.59/1983 seg-
ir: „Allir landsmenn skulu eiga
kost á þeirri fullkomnustu heil-
brigðisþjónustu sem á hveijum
tíma eru tök á að veita til verndar
vissum kringumstæð-
um. Kostað getur
milljónatugi að lækna
einn sjúkling. Greini-
mark sjúkdóma er orð-
ið miklu lægra en var.
Strangt tekið getur
sérhver röskun á að-
lögun einstaklingsins
að umhverfinu talist
sjúkleg. Aldursskipt-
ingin i íslensku þjóðfé-
lagi breytist eins og
víðast hvar á Vestur-
löndum. Sjálfvirkur
útgjaldaauki hér á
landi er af þessum
sökum á annan millj-
arð króna á ári.
Af framantöldu er ljóst, þótt
langt sé frá að um tæmandi upp-
talningu sé að ræða, að taka verð-
ur heilbrigðismálin nýjum tökum.
Vandinn og viðfangsefnin eru
meiri en svo að hægt sé að búast
við því að þau leysist með svolítið
meiri íjárveitingum. Á vettvangi
stjórnmálanna þarf að taka málin
upp með nýjum hætti og greina
hvaða kostir eru í stöðunni. Ymsar
fræðigreinar hafa þar til málanna
Hjálmar Jónsson
i miv/ntutni
ÚRSMÍÐAMEISTARI
elAUCAVEGI 15-101 REYKJAVlK
SlMI 552 8555
Fagleg ráðgjöf og þjónusta.
Heilbrigðisþj ónusta á tímamótum