Morgunblaðið - 11.01.1996, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Jógastöðin ‘J-íeimsójós
Ármúía 15, 2. fuzð, sími 588 4200
Byrjendanámskeið 16. jan.-l. feb. þri./fim. kl. 20-22.
Kenndar undirstöðuæfingar Kripalujóga, teygjur, öndunaræfingar
og slökunar-aðferðir til að losa um spennu, líkamlega og andlega.
Kennari: Guðfinna Svavarsdóttir.
Vellíðunarnámskeið 15. jan.-24. jan. mán./mið. kl. 20-22.
Vöðvabólga, höfuðverkur, orkuleysi og streita. Lærðu að lesa úr
skilaboðum líkamans. Kennari: Kristín Norland.
Listin að lifa í gleði og heilbrigði 16. jan.-5. mars.
Þriðjudagar kl. 20.30-22.30. Örfá pláss laus.
AÐSENDAR GREINAR
Þjóð í ánauð

/ ft'fy
■'sft'
•A
ó G A 4
i <<
7j> y

Brúin styrkir bakið
JÓGASTÖÐIN
HEIMSLJOS
„FRJALSHYGGJA" er slagorð
sem flokksmenn „flokks allra lands-
manna“ vilja stundum tileinka sér.
En hafa þeir staðist prófið? Er ekki
eitthvað annað á ferðinni? „íslensk
fijálshyggja"? Eða er það alræðis-
hyggja þrátt fyrir allt?
Hayek
Einn af kenningasmiðum fijáls-
hyggjunnar er Austurríkismaðurinn
og Nóbelsverðlaunahafinn dr. F.A.
Hayek (f.1899). Stjórnmála- og lög-
fræðingur. Eitt grundvallarrita hans
„The Road to Serfdom" kom fyrst
út í Englandi í skugga síðari heims-
styijaldar sem skýrir nokkuð efnis-
tök. Rit þetta mun hafa komið út í
íslenskri þýðingu og snarað sem
„Leiðin til ánauðar" (1980).
Dr. Hayek kryfur meðal annars í
riti sínu sjálfa „Lagaregluna“ gerð
hennar, eðli og tengsl hennar við
skipulagningu (markaðarins). Þar
gerir dr. Hayek réttilega greinarmun
á formlegri almennri lagaréglu sem
gildir jafnt fyrir alla (hér nefnd al-
menn lagaregla) og efnislegri laga-
reglu (nefnd hér sérgæða lagaregla)
sem sett er til handa æ sérgreindari
sérhagsmunum af ýmsu tagi. Hina
fyrri telur hann þjóna best hagsmun-
um viðskiptalífsins - fijálshyggjunni
en hina síðari telur hann best þjóna
leiðinni í þrældóm - nasisma eða
kommúnisma.
Af kenningum dr. Hayeks má
draga þá ályktun að þegar sérgæða
lagaregla hefur einu sinni verið sett
fram þá raskist jafnvægi viðskipta-
lífsins sem ella væri fyrir hendi á
grundvelli almennra
lagareglna og jafnvægi
verði ekki náð á ný fyrr
en sérgæðareglan(urn-
ar) er(u) afnumin(dar).
Ekki tjáir að setja nýja
sérgæðareglu til þess að
skapa jafnvægi að nýju
það skápaði einungis
keðjuverkun og ieiðin i
hlekki alræðisríkisins
yrði aðeins mun greið-
ari.
Niðurstaða dr. Hayek
varðandi „Lagaregluna“
virðist sú að spilverk og
orkugjafi ánauðar
„sameignarstefnu" og
„þjóðernisstefnu" -
hinna tveggja hliða al-
ræðishyggju - er sérgæða lagaregi-
an.
Umfjöllun dr. Hayeks á öðrum
stöðum umræddrar bókar og í síðari
ritum um aðra áhrifavalda á mark-
aðinum styðja það sem hér greinir
varðandi „Lagaregluna" og áhrifa-
mátt hennar. Þá er mannkynssagan
traust vitni.
Hægra megin:
Sjálfstæðisflokkur og
Framsóknarflokkur
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki
farið leynt með það að flokkurinn
rekur sérhagsmuni stórra viðskipta-
aðila í íslensku þjóðfélagi. Kemur
það fram í stefnu flokksins, laga-
frumvörpum sem hann leggur fram
en ekki síst í lagaframkvæmd hins
íslenska stjórnkerfis. Bakhjarlar
flokksins, styrktar- og stuðnings-
aðilar gefa hér gleggri mynd en
margt annað í pússi hans. Einka-
væðing ríkisfyrirtækja nær ekki
markmiði sínu ef „gefið er“ en ekki
selt og afleiðing er einokun og fá-
keppni einkaaðila. Andstaða foringja
flokksins við ESB er því sprottin af
„Thatcherhyggju" - vernda þarf
ákveðna innlenda fákeppni og einok-
un. Afleiðing þátttöku Sjálfstæðis-
flokksins í stjórn með Framsóknar-
flokknum er aukin áhersla á máia-
flokka og efnahagslausnir sem eru
eins fjarri ftjálshyggjunni og unnt
er samanber t.d. viðhald landbúnað-
arkerfisins. „Áætlunarbúskapur" að
hætti gamla Sovétsins er líklega
besta skilgreiningin á því hvað er
framundan þar á bæ.
Hafi einhver kjósandi í Reykjavík-
ur- og Reykjaneskjördæmum haldið
að frambjóðendur Framsókn-
arflokksins í þessum kjördæmum
væru að tala fyrir „nýjum“ Fram-
sóknarflokki þá mun nú sá hinn
sami bíta sig til blóðs í handarbökin.
Lausnirnar verða sem fyrr áhersla
á sérhagsmuni bænda, byggða-
stefnu, pólitískar embættisveitingar,
miðstýringu, úthlutunarkerfi og
sjóðavæðingu/-eyðingu. Almennir
hagsmunir allra (annarra) lands-
manna vega nú um stundir lítið þeg-
ar „rollupólitík" er annars vegar.
ESB og Helvíti skipa hér sama sess
í hugum afdalamanna. Hvernig er
það - sætta „fijálshyggjumenn“
Sjálfstæðisflokksins sig við þessa
andhverfu?
„Austan megin Múrsins":
Alþýðubandalag
„Austan megin Múrsins" skal
ESB-aðild er eðlilegur
hluti af stefnu Alþýðu-
flokksins, segir Halldór
E. Sigurbjörnsson,
enda afnám ýmissa sér-
gæða lagareglna meðal
megintakmarka EES og
ESR
stefnt að jöfnun lífskjara með sér-
gæða lagareglum en með öðrum
áherslum en „hægra
þar“. Sérgæða lögum
sem spilla öllu jafn-
vægi í atvinnulífinu.
Ágóði fyrirtækja er
bannorð. „Ríkið í
rekstur“ er slagorð
dagsins. „Félagslegar
úrbætur" er vígorð
ónýtra samninga-
manna sem semja af
sér í hverri lotu. Tengsl
Alþýðubandalags og
verkalýðshreyfingar
leiða þannig til sömu
niðurstöðu og „römm
er sú taug..." hjá
Framsóknarflokknum.
Islensku rekstrar- og
viðskiptaumhverfi
Halldór E.
Sigurbjörnsson
ásamt lífskjörum launþega er ógnað.
Draumsýn í hugskoti - „það var
ekki svo slæmt þarna fyrir austan
- var það?“ ESB kemst aldrei á
dagskrá vegna þjóðerniskenndrar
sameignar- og heildarhyggju
„flokkseigendafélagsins s/f“.
Alþýðuflokkur -
Jafnaðarmanna-
flokkur íslands
Alþýðuflokkurinn - Jafnaðar-
mannaflokkur íslands hefur þá sér-
stöðu að reka ekki sérhagsmuni. Er
því öðruvís) en aðrir stjórnmála-
flokkar á íslandi. Áherslur hans
höfða bæði til hagsmuna stórra við-
skiptaaðila sem verkamanna - eru
almennar leikreglur er hafa aukin
hagvöxt/velferð að meginmarkmiði
sem samræmist kenningum dr. Hay-
eks. Flokkurinn leggur þó áherslu á
félagslegar lausnir en ætíð með hlið-
sjón af áhrifum þeirra á efnahagslíf-
ið enda útilokar dr. Hayek ekki
ákveðna félagslega samhjálp. Efna-
hags(S)tefna flokksins er undir
áhrifum frá ,jafnaðarmannhyggju“
(e. „equalitarianism"). Hún felur því
ekki í sér hreina fijálshyggju (e. „lib-
eralism") eða tæra félagshyggju
(kommúnismi/sósíalismi) heldur
eitthvað annað og meira. Vegna
jafnaðarmannhyggjueinda sem sam-
ofin eru efnahags(s)tefnu Alþýðu-
flokksins rekst alþjóðasamvinna sér-
lega vel í öllum málefnum hans. Hér
er því um nýja fijálslynda lýð-
ræðisjafnaðarstefnu að ræða sem
nýtir af skynsemi það besta frá
fijálshyggjunni og félagshyggjunni
en varast það versta. Þessi efna-
hags(s)tefna er hér nefnd „ný fijáls-
lynd lýðræðisjafnaðarhyggja" sem
þýðir einfaldað að allir menn eiga
að hafa altækt frelsi til að sitja við
sama borð í efnahagslífinu og hafa
því jafnan og almennan rétt til við-
skiptatækifæra.
ESB-aðild er því eðlilegur hluti
af stefnu Alþýðuflokksins - Jafnað-
armannaflokks íslands þar sem
meginmarkmið EES og ESB eru
afnám ýmissa sérgæða lagareglna
samningsríkjanna sem trufla eðlileg
gangverk viðskiptaiífsins, markað-
arins og mannlífsins. Má þar nefna
inngangsgrunnákvæði EES-samn-
ingsins og Rómarsamnings ESB sem
banna sem aðalreglu mismunun
byggða á ríkisborgararétti. GATT
(WTO)-samningurinn er byggður á
sama meiði, afnámi sérgæða við-
skiptahindrana samningslandanna.
Framundan er því alþjóðamarkaður
byggður á almennum reglum nýrrar