Morgunblaðið - 11.01.1996, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. JANUAR 1996
AÐSENDAR GREINAR
Sjónvarps-
þýðendur í sam-
viskukreppu
MEÐ NÝRRI ein-
hliða gjaldskrá býður
Ríkisútvarpið sjðn-
varpsþýðendum, sem
vilja vanda vinnu sína
sæmilega, 280-550 kr.
tímalaun. Ljóst er að
sj ónvarpsþýðendur
neyðast til að slaka á
kröfum um málvönd-
un. Er greiðendum af-
notagjalda alveg
sama?
Fjölmiðlar eru yfir-
leitt fleytifullir af frétt-
um og umræðum um
kjaramál allra hugsan-
legra stétta svo vart
er von til þess að nokk-
ur maður nenni að setja sig inn í
kjarabaráttu örfárra lausamanna
hjá Sjónvarpinu.
Þyki nokkrum það ómaksins vert
er skemmst frá því að segja að
samningar eru lausir, viðræður í
hnút og lögmaður okkar kemst að
þeirri niðurstöðu að Ríkisútvarpið
sé að neyða okkur „í krafti yfir-
burðastöðu til þess að játast undir
kjör og mannréttindi sem ekki eru
samboðin siðuðu þjóðfélagi".
Gæði fást ekki nema
greitt sé fyrir þau segir
Veturliði Guðnason,
sem hér skrifar um
kjaramál þýðenda hjá
Ríkisútvarpinu.
Þessi hörðu orð vísa til þess að
sjónvarpsþýðendur eru í raun
neyddir til gerviverktöku án starfs-
öryggis, jafnvel þótt þeir séu í fullu
starfi hjá stofnuninni, á kjörum sem
gera þeim engan veginn kleift að
„kaupa“ réttindi á borð við lífeyris-
rétt, orlof og sjúkratryggingu, sem
eru óumdeild í íslenskum vinnurétti.
I nýrri gjaldskrá er boðað ein-
hliða að tímakaup verði 1.030 -
og myndi margur verkamaður telja
það vel viðunandi - en í raun er
vinnunni þannig háttað að sam-
kvæmt útreikningum, sem staðfest-
ir eru af yfirþýðanda Sjónvarps,
lafir tímakaup sjónvarpsþýðanda í
550 kr. þegar best lætur og hrapar
allt niður í 280 kr. sé um mjög
erfiðan texta að ræða - og er þá
reiknað með fullu álagi.
Verk sjónvarpsþýðenda koma þó
fyrir augu landsmanna á hverju
kvöldi og sé starf þeirra rætt á
annað borð eru allir sammála um
að starf þeirra sé afskaplega mikil-
vægt. Þegar það á við er þessi bam-
ingur við að orða alla skapaða hluti
á skiljanlegri íslensku jafnvel talinn
þáttur í að varðveita „sjálft fjöregg-
ið“, íslenska tungu, og þá er jafnan
stutt í að fjálglega sé talað um sjálf-
stæði þjóðarinnar.
Slíkt sunnudagahjal á auðvitað
ekkert erindi inn í kjarasamninga
nema sem grundvöllur þeirrar kröfu
að sjónvarpsþýðendur vandi verk
sitt og skili afurðum sem uppfylla
ströngustu gæðakröfur.
Ríkisútvarpið lítur á sjónvarps-
þýðingar sem hveija
aðra vöru og vill greiða
fyrir hana samkvæmt
lögmálum markaðs-
hyggjunnar. Hins veg-
ar virðast æviráðnir
embættismenn ekki
kunna nema helming-
inn af fijálshyggju-
fræðunum og gera sér
ekki grein fyrir því að
gæði fást ekki nema
greitt sé fynr þau.
Allir íslendingar,
nánast undantekning-
arlaust, þykjast dóm-
bærir á hvað sé gott
og vandað málfar og
hafi þeir einhveija
nasasjón af erlendum tungumálum
þykjast þeir flestir sjá í sjónhendingu
hvort þýðingin sé vönduð eður ei.
í raun er þetta þó skelfilegur
misskilningur. Það er hægur vandi
að þýða sjónvarpstexta þannig að
merkingin komist vel til skila og á
máli sem virðist vera íslenska. Ef
þýðingin er „rétt“, laus við beinar
málvillur, erlendar slettur og prent-
villur, og textamir renna lipurlega
yfír skjáinn í sæmilegu samhengi
virðist allt vera með felldu.
Hitt sér enginn; að orðaforðinn
takmarkast við einfaldasta hvers-
dagsmál og málsniðið er alltaf það
sama hvort sem um er að ræða
hefðarfólk á öldum áður eða glæpa-
hyski í framtíðinni; engin orðtök,
engar myndhverfar líkingar; orða-
lagi og allri setningaskipan frum-
textans er fylgt í þaula og yfírleitt
engin tilraun gerð til orða nokkra
hugsun á íslensku.
Þannig er ósköp auðvelt að þýða
texta án þess að falla í það forað
sem neytendur láta myndbandaút-
gáfur og kvikmyndahús bjóða sér
- fyrr má nú vera - hér er einfald-
lega um það að ræða hvort sjón-
varpstextar eigi að vera útþynnt
og staðlað gervimál eða vönduð ís-
lenska.
Að búa til vandaðan texta tekur
sinn tíma. Sjónvarpsþýðendur eiga
nú um þá kosti að velja að gefa sér
og greiðendum afnotagjalda þann
tíma sem þarf - á eigin kostnað -
eða auka afköstin á kostnað gæða
sem enginn virðist kæra sig um.
Þetta er ekki hótun um vörusvik
af hálfu sjónvarpsþýðenda heldur
kalt mat á staðreyndum. Það segir
sig sjálft að Ríkisútvarpið-Sjón-
varp, sem hefur ekkert eftirlit með
gæðum þýðinga, enga gæðastjórn-
un eins og það heitir núorðið, nema
áhorfendur sjálfa, getur ekki vænst
þess að fá gæðavöru þriðjungi und-
ir algjöru lágmarksverði. Þar ráða
almenn markaðslögmál.
Ríkisútvarpið rökstyður rétt sinn
til innheimtu afnotagjaldá meðal
annars með lögbundnu menningar-
hiutverki sínu. Greiðendur afnota-
gjalda eru sjaldnast spurðir um það
hvað þeir telji eðlilega forgangsröð-
un í menningarefnum en benda má
á að þeim er frjálst að láta til sín
heyra. Sjónvarpsþýðingar heyra
undir innkaupa- og markaðsdeild
Sjónvarpsins.
Höfundur er þýðandi hjá sjón-
varpi.
Veturliði
Guðnason
Við sendum öllum þeim bestu þakkir, sem glöddu
okkur meÖ heimsóknum, gjöfum og heillaskeyt-
um á gullbrúðkaupsdegi okkar 31. desembersl.
Gleðilegt nýtt ár. Bestu kveðjur.
Guðrún Sigurjónsdóttir,
Stefán Þorleifsson.
Boxdýna
m/krómgafli
90x200
Áöur: 20.890,- Nú: 17.900
agluggaljöld
120X200
Áöur: 33.890,- Nú: 27.900,
140x200
Áöur: 40.800,- Nú: 32.900
Alnavara
Áöur Allt aö 399,-
i'jíjJ - / r )
sæng l
St. 140x200 ~
Áður: 3.500
Aður allt að l .290
Sjöundl hlmlnn