Morgunblaðið - 25.01.1996, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Davíð Oddson forsætisráðherra
Tekur ekki afstöðu til for-
setaframboðs fyrr en í vor
Sjálfstæðismenn ræða hugsanlegt
forsetaframboð Davíðs Oddssonar
Hefur áhrif á
flokksstarfið
í HÁDEGISFRÉTTUM Ríkisút-
varpsins laugardaginn 20. janúar
sagði Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, ekki tímabært að svara því
hvort hann gefí kost á sér í fram-
boð til forseta. Davíð segist ekki
skilja þennan spreng sem menn séu
í vegna kosninganna í vor. Kosn-
ingabarátta vegna forsetakosninga
eigi að standa í mánuð til einn og
hálfan, ekki hálft ár.
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra: Það rennur út framboðs-
frestur ef ég man rétt í lok maí,
seinni partinn í maí, þannig að ég
skil ekki af hverju menn eru í þess-
um forsetaspreng, bæði fjölmiðlar
og kannski frambjóðendur hugsan-
legir.
Fréttamaður: Nú er kannski
eðlilegt, kannski ekki síst vegna
GUÐRÚNU Agnarsdóttur, lækni og
fyrrverandi þingkonu Kvennalista,
hafa borist undirskriftarlistar með
áskorun um að hún gefi kost á sér
til forsetakjörs. Guðrún útilokar ekki
framboð. Hins vegar ætlar hún að
taka sér góðan tíma til að gera upp
hug sinn.
Guðrún staðfesti í samtali við
Morgunblaðið að henni hefðu verið
afhentir undirskriftarlistar í fyrra-
kvöld. Hún sagði að sér hefði ekki
unnist tími til að fara gaumgæfilega
yfir listana ennþá og hún hefði ekki
talið hvað undirskriftirnar væru
þess að þú ert forsætisráðherra og
formaður Sjálfstæðisflokksins, að
það sé einhver spenna í kringum
það hvort þú gefur kost á þér og
þú hefur aldrei aftekið það þann-
ig að þitt nafn er áfram í umræð-
unni.
Davíð Oddsson: Já, það hefur
ekki verið nein ástæða fyrir mig
að taka af tvímæli um það og það
er enginn þrýstingur á mig í hvor-
uga áttina. Það er enginn sem er
að pína mig til svara í þeim efnum,
hvorki innan flokks eða utan.
Þannig að ég hygg að menn hugsi
sem svo að það er rétt að þessi
mál skýrist. Og það er langeðlileg-
ast að ef menn vilja fara í framboð
til forseta þá geri þeir það upp við
sig sjálfír og kynni það þjóðinni
svona á skikkanlegum tíma. Kosn-
margar. Hins vegar játti Guðrún því
að hún kannaðist við mörg nöfn úr
heilbrigðisstéttum um leið og hún
tók fram að nöfn á listanum kæmu
víða að. Guðrúnu hefur verið til-
kynnt að henni verði afhentir fleiri
undirskriftarlistar á næstunni.
Guðrún sagði að viðbrögð sín við
áskoruninni væru fyrst og fremst
þakklæti gagnvart því trausti og
þeirri hvatningu sem henni væri
ingabarátta til forseta ætti að vera
eins og hún var 1952 í svona einn
mánuð, einn og hálfan mánuð, en
ekki hálft ár. Mér finnst það alveg
fráleitt að það gerist með þeim
hætti. Þannig að ég fyrir mitt leyti
er að hugsa bara um mín daglegu
störf og sinni þeim. Ef og þegar
ég fer að ijalla eitthvað um þetta
í mínum ranni, á mínu heimili eða
við mína nánustu samstarfsmenn,
þá geri ég það þegar nær dregur.
Fréttamaður: En sem sagt end-
anlegt svar af þinni hálfu er ekk-
ert tímabært fyrr en einhvern tíma
í vor?
Davíð Oddsson: Já, einhvern
tíma í vor, ef ég fer að fjalla um
þetta sem ég er ekkert einu sinni
viss um að ég geri þá verður það
einhvern tíma í mars-apríl.
sýnt. „Um leið vekur svona áskorun
upp ríka skyldutilfinningu og
ábyrgð," sagði hún.
Á leið til útlanda
Þegar Guðrún var spurð að því
hvort framboð kæmi til greina sagði
hún að ef svo væri ekki hefði hún
fyrir löngu gefið út tilkynningu þar
um. „Ég hef hins vegar ekki tekið
endanlega ákvörðun. Það er alltaf
Á FUNDI sem Friðrik Sophusson,
fjármálaráðherra og varaformaður
Sjálfstæðisflokksins, hélt með for-
mönnum Sjálfstæðisflokksfélag-
anna í Reykjavík sl. mánudag kom
hugsanlegt forsetaframboð Davíðs
Oddssonar, formanns Sjálfstæðis-
flokksins, til umræðu. Friðrik
Sophusson sagði í samtali við
Morgunblaðið, að tilefni þessarar
umræðu hefði verið yfirlýsing
Davíðs í samtali við Ríkisútvarpið
um helgina um að hann tæki ekki
ákvörðun um hugsanlegt framboð
fyrr en í mars eða apríl.
„Þessi klukkustundarlangi
fundur með formönnum Sjálfstæð-
isfélaganna í Reykjavík er sams
konar fundur og ég hef oft sinnis
áður haldið til þess að ræða um
vandasamt að taka að sér að verða
fulltrúi annarra. Reyndar fínnst mér
heldur ekki tímabært að fjalla svona
mikið um forsetaframboð. Langur
tími er enn til stefnu og næg tæki-
færi gefast til að fjalla um þetta
þegar nær líður,“ sagði Guðrún.
Guðrún sagðist vera á leið til út-
landa m.a. til að vera með dóttur
sinni þegar hún eignaðist barn og
ekki koma aftur til baka fyrr en um
miðjan febrúar. Hún sagði að ekki
væri að vænta tilkynningar um
ákvörðun sína fyrr en hún kæmi að
utan.
flokksstarfíð, starfsemi félaganna
í Reykjavík og stöðu ríkisstjórnar-
innar. Einnig var á fundinum rætt
sérstaklega um verkefni fjármála-
ráðuneytisins. Tilgangurinn var
fyrst og fremst sá að bjóða upp á
fundahöld með þingmönnum í
hverfafélögunum í vetur.
Það er eðlilegt á fundi eins og
þessum að forsetakosningamar
beri á góma ekki síst vegna þess
að tveimur dögum fyrir fundinn
hafði formaður flokksins lýst því
yfir að hann myndi í mars eða
aprfl gefa svör við því hvort hann
gæfí kost á sér. Á fundinum sagði
ég mjög skýrt og greinilega að
ákvörðun um það hvort eða hve-
nær forsætisráðherra gæfi yfirlýs-
ingu um það mál væri algerlega
hans mál. Á fundinum var rætt
um forsetakosningar fyrr og nú,
en það var ekki minnst orði á for-
ystumál Sjálfstæðisflokksins að
öðru leyti í því sambandi," sagði
Friðrik.
Miðstjórn ákveður
tíma landsfundar
Friðrik sagði að miðstjórn
flokksins myndi einhvern tímann
á næstunni koma saman til að
ræða um tímasetningu landsfund-
ar. Óvíst væri hvort forsetakosn-
ingarnar í júní hefðu áhrif á tíma-
setninguna. Landsfundur yrði
haldinn á þeim tíma sem hentaði
flokknum best.
Skorað á Guðrúnu Agnarsdóttur lækni að bjóða si g fram í embætti forseta
Útilokar ekki framboð
Úrslit atkvæðagreiðslu um umsókn Rússlands um aðild að Evrópuráðinu eru óviss
MIKIL spenna ríkti í húsakynnum
Evrópuráðsins í Strassborg í gær.
í dag ganga fulltrúar á þingi ráðs-
ins til atkvæðagreiðslu um umsókn
Rússlands um aðild að ráðinu. Skoð-
anir eru mjög skiptar um hvort frið-
ur, lýðræði og virðing fyrir mann-
réttindum séu með þeim hætti í
Rússlandi að veita eigi því aðild að
Evrópuráðinu. Ýmis önnur sjónar-
mið hafa auðvitað áhrif á afstöðu
þingmanna. Þannig velta þingmenn
í íslenzku sendinefndinni því fyrir
sér hvort afstaða þeirra gæti haft
áhrif á hinar viðkvæmu viðræður
við Rússland og fleiri ríki um físk-
veiðimál, sem einmitt þessa dagana
fara fram í Moskvu.
Langflest ríki Evrópu, eða 38,
eiga nú aðild að Evrópuráðinu.
Rússland sótti um aðild að ráðinu
í maí 1992. Meðferð umsóknarinnar
hefur hins vegar verið frestað æ
ofan í æ, þar sem ástandið í Rúss-
landi hefur þótt of óvisst. Þannig
var umsóknin „fryst“ í sjö mánuði
á seinasta ári vegna framferðis
rússneska hersins í Tsjetsjníju.
í september síðastliðnum var
ákveðið að hefja að nýju undirbún-
ing fyrir aðild Rússlands, eftir að
samið hafði verið um vopnahlé í
Tsjetsjníju. Fyrir fáeinum vikum
var talið næsta víst að umsóknin
yrði samþykkt, þrátt fyrir efasemd-
ir margra þingmanna á þingi Evr-
ópuráðsins um að mannréttindi og
lýðræði í Rússlandi séu nægilega
virt. Átökin, sem blossuðu upp í
Tsjetsjníju og Dagestan fyrir
skömmu, hafa hins vegar haft áhrif
á afstöðu margra þingmanna og
nú er allt í óvissu um það hvernig
atkvæðagreiðslan í dag mun fara.
Mikið var þingað og skrafað á
göngum bygginga Evrópuráðsins í
gær og loft lævi blandið, að sögn
viðmælenda Morgunblaðsins.
Til þess að tillaga um inngöngu
Rússlands í ráðið hljóti samþykki,
þarf þriðjungur þingmanna að taka
þátt í atkvæðagreiðslunni. Þar af
Hafa íslenzku atkvæð-
in áhrif í Moskvu?
Þing Evrópuráðsins í Strassborg greiðir í dag atkvæði um aðild
— —
Rússlands að ráðinu. Olafur Þ. Stephensen segir að á meðal
þess, sem íslenzkir þingmenn velti fyrir sér sé hvort afstaða þeirra
hafi áhrif á fískveiðiviðræðumar í Moskvu.
þurfa tveir þriðjuhlutar að greiða
aðild atkvæði sitt.
Gagnstæð sjónarmið
í íslenzku nefndinni
{ sendinefnd íslands á þinginu
eru fjórir alþingismenn,.Lára Mar-
grét Ragnarsdóttir, formaður, Tóm-
as Ingi Olrich, Hjálmar Ámason og
Hjálmar Jónsson. Sá síðastnefndi
er varamaður Ólafs Ragnars Gríms-
sonar og eingöngu þau þijú fyrst-
nefndu eiga atkvæðisrétt á þinginu.
Þingmenn á þingi Evrópuráðsins
eru ekki fulltrúar ríkisstjóma sinna,
heldur einvörðungu bundnir af eigin
sannfæringu. Innan íslenzku sendi-
nefndarinnar em uppi gagnstæð
sjónarmið um það hvort samþykkja
eigi aðild Rússlands og endurspegla
þau eflaust meginlínurnar í afstöðu
fulltrúa á þinginu yfírleitt.
Hjálmar Arnason, þingmaður
Framsóknarflokksins, hyggst
greiða atkvæði með aðild Rúss-
lands. Hann segir að það geri hann
á þeirri forsendu að lýðræðið sé að
vakna í Rússlandi og hafí gert það
ótrúlega hratt, miðað við að Rússar
hafí ekki þekkt lýðræðishugsjónina
fyrr en fyrir fimm til sex árum. í
þingkosningunum í desember hafí
verið 60% þátttaka og þær farið
löglega fram að mati alþjóðlegra
eftirlitsmanna. „Ég tel að nú sé
tækifæri til að ná sameinaðri Evr-
ópu,“ segir Hjálmar. „Við vitum að
ýmis mál, mannréttindamál og önn-
ur, eru ekki komin eins langt og
skyldi í Rússlandi, en þau eru á
réttri leið og ég tel að við eigum
betri möguleika á að hjálpa lýðræð-
isöflunum í Rússlandi með því að
hafa Rússa innanborðs hér í Evr-
ópuráðinu en með því að endur-
vekja skiptingu álfunnar í austur
og vestur. Síðari kosturinn gæti
orðið vatn á myllu andlýðræðislegra
afla og orðið til þess að hægja á
þróuninni.“
Hjálmar segir að ekki sé hægt
að horfa framhjá því að á sama
tíma og þessi atkvæðagreiðsla fari
fram, sé í Moskvu verið að ræða
við Rússa um mjög mikilvæg hags-
munamál íslendinga. „Slíkt ræður
þó auðvitað ekki afstöðu minni til
þessa grundvallaratriðis," segir
hann.
Hjálmar Jónsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, segist sam-
mála nafna sínum þótt hann eigi
ekki atkvæðisrétt á þinginu. Hann
segir að sama sé á hvorn veginn
fari í atkvæðagreiðslunni; niður-
staðan muni hafa mikil áhrif á þró-
un mála í Evrópu og Rússlandi.
Hjálmar segir sína skoðun þá, að
tækifærið til að binda Rússa inn í
evrópskt samstarf sé of stórt til að
hafna þeim. „Rússland er hluti af
Evrópu. Við hvorki getum né viljum
forðast það,“ segir Hjálmar.
Málamiðlun hugsanleg
Lára Margrét Ragnarsdóttir, for-
maður íslenzku sendinefndarinnar
og þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
bendir á að laganefnd Evrópuráðs-
ins telji að rússnesk log um lýð-
og mannréttindi séu víða í óreiðu
og standist ekki kröfur ráðsins. Hún
segir að hún sjálf og Tómas Ingi
Olrich, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, séu þeirrar skoðunar að
Rússar séu ekki tilbúnir fyrir þátt-
töku í störfum ráðsins.
„Ég tel Rússa ekki komna nægi-
lega langt og get ekki mælt með
að veita þeim aðild nú,“ segir Lára
Margrét. „Fái þeir aðild að ráðinu
kemur stór sendinefnd hér inn á
þingið, um átján manns, sem yrði
sú fjölmennasta á þinginu. Rússar
yrðu því fyrirferðarmiklir og menn
eru sammála um að ímynd Evrópu-
ráðsins myndi breytast. Menn hafa
margir bakþanka yfír því hversu
fljðt við vorum að taka inn önnur
ríki, til dæmis Úkraínu. Menn vilja
ekki gera slíka skyssu aftur, ekki
sízt vegna þess að Rússland er þetta
stórveldi.“
Næsta víst er að á þinginu í dag
munu koma fram breytingartillögur
við fyrirliggjandi tillögu um að
Rússlandi verði veitt aðild að ráð-
inu, þess efnis að samþykkt verði
nú að veita því inngöngu, að upp-
fylltum vissum skilyrðum á mann-
réttinda- og lýðræðissviðinu. Lára
Margrét segir að þau Tómas Ingi
gætu fallizt á slíka málamiðlun,
ekki sízt ef breið samstaða næðist
um hana. „Við hefðum þá upp á
það að hlaupa að bíða fram yfir
forsetakosningar og sjá hvemig
mál þróast eftir þessar tvennar lýð-
ræðislegu kosningar í Rússlandi.
Ég tel það eðlilegt.“
Aðspurð hvort hún óttist að af-
staða íslenzku þingmannanna geti
haft áhrif á fiskveiðiviðræðurnar í
Moskvu og stöðuna í fískveiðideil-
um, sem Island og Rússland eiga
aðild að, segir Lára Margrét: „Sem
eiðsvarinn þingmaður fer ég auðvit-
að eftir samvizku minni, en að sjálf-
sögðu hef ég einnig í huga hollustu
við þjóðina. Ég held að það verði
matsatriði fram á síðustu stundu
hvernig fólk mun haga sér.“
Engin tilmæli frá
utanríkisráðuneytinu
Ríkisstjórnir sumra Evrópuríkja
hafa lýst yfir stuðningi við aðild
Rússa að Evrópuráðinu. Þannig
hefur Herve de Charette, utanríkis-
ráðherra Frakklands, sagt að Rúss-
ar njóti stuðnings Frakka. íslenzka
utanríkisráðuneytið, sem að undan-
förnu hefur Iagt mikla áherzlu á
sem bezt samskipti við Rússa, hefur
ekki sent nein tilmæli til íslenzku
þingmannanna í Strassborg. Morg-
unblaðinu er hins vegar kunnugt
um að þingmennirnir hafa ráðfært
sig við ráðherra í ríkisstjóminni um
stöðu málsins, þar á meðal hugsan-
leg áhrif á viðræðurnar í Moskvu.