Morgunblaðið - 25.01.1996, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FJMMTUDAGUR 25. JANÚAR 1096 27
AÐSENDAR GREINAR
Um fiskveiðar -
Ahrif sóknarbreytinga
A SIÐASTA ári
tóku stjómvöld þá
ákvörðun að sókn í
þorskstofninn skyldi
minnkuð umtalsvert.
Nokkurs misskilnings
virðist gæta um þær
afleiðingar, sem er að
vænta við slíkan nið-
urskurð. Hér á eftir
verður reynt að út-
skýra við hveiju er að
búast þegar sókn í
fiskstofn minnkar
verulega. Verður að-
allega leitast við að
skoða málið hvað
varðar líffræðilega
þætti, en einnig reynt að skýra
hvernig þessi atriði munu birtast
sjómanni og útgerðaraðila.
Þegar stíft er sótt í stofn verða
fyrstu einkennin þau að fiskurinn
nær gamals aldri í stöðugt minna
mæli vegna þess að hann er veidd-
ur áður en hann nær að nýta sér
möguleika til vaxtar. Við slíkar
kringumstæður er talað um mikil
afföll vegna veiða eða mikinn fisk-
veiðidauða. Veitt er hátt hlutfall
úr hveijum aldursflokki.
Þegar sókn í slíkan stofn minnk-
ar mikið má reikna með að mjög
margt gerist. Sumt mun gerast
strax á fyrsta ári en annað á næstu
árum þar á eftir.
1. Stofninn stækkar. Eftir því
sem minna er veitt úr hveijum
árgangi lifa fleiri einstaklingar
árið af og fleiri fiskar ná því að
verða gamlir. Þess verður vart
nánast strax að árgangar hverfa
ekki nærri eins fljótt og áður.
2. Stærri hluti stofnsins verður
gamall fiskur. Ef nýliðun helst
óbreytt má reikna með að mesta
viðbótin í stofninum verði eldri
fiskur þegar fram líða stundir. A
tiltölulega fáum árum mun því
verða vart við hlutfallslega meira
af eldri fiski en áður.
3. Líkur á góðri nýliðun aukast.
Með stækkun stofnsins, sérstak-
lega eldri hluta hans, má reikna
með að meiri líkur verði á góðri
nýliðun heldur en meðan stofninn
er lítill. Hins vegar ber að athuga
að sá árgangur sem verður til á
árinu 1996 mun ekki koma fram
í veiðum fyrr en um aldamót.
4. Fiskur í afla verður stærri.
Um leið og hlutfall smáfisks í
stofninum minnkar er eðlilegt að
búast við því að sjómenn sjái hærra
hlutfall af vænum fiski í aflanum.
5. Nýting árganga batnar. Með-
an nóg er æti (t.d. loðna), eins og
nú er, má búast við því að þeir
einstaklingar sem fá að lifa frá
t.d. fjögurra til sex ára aldurs
muni auka stórlega þyngd sína.
Sá vöxtur kemur bæði fram í afla-
brögðum og betri nýtingu árgang-
anna.
6. Afli á úthaldsdag eykst. Ef
meira er af fiski má reikna með
að meiri afli fáist á hvern úthalds-
dag. Þannig á að verða æ algeng-
ara að togarar nái góðum togum
og góðar veiðiferðir ættu að verða
tíðari.
7. Minna úthald þarf til að ná
sama afla. Fyrir tiltekinn kvóta
má búast við að færri daga þurfi
til að veiða hann; Þessi áhrif minni
sóknar eiga að sjást mun fyrr en
aukning í afla. Þannig er nú þegar
orðið ljóst að flestar útgerðir geta
náð þorskkvóta sínum á tiltölulega
litlum hluta fiskveiðiársins. Það er
síðan í valdi hverrar útgerðar hvort
æskilegt sé talið að veiða þorsk-
kvótann seint eða snemma á fisk-
veiðiárinu og ræðst slíkt af skipu-
lagi því sem hver útgerð vill hafa
á sínum veiðum og nýtingu skip-
anna.
8. Færri úthaldsdaga þarf til að
ná kvótanum. Kvóti á
hveijum einstökum bát
er nú þegar þannig að
honum er unnt að ná
á mun styttri tíma en
áður og þarf engan
veginn heilt ár til að
ná kvóta meðalskips.
9. Kvótinn nægir
ekki út fiskveiðiárið.
Af þeim ástæðum sem
hér hafa verið raktar
má vera ljóst að með
óbreyttum veiðum
mun kvótinn ekki end-
ast fiskveiðiárið því
Gunnar minni sókn þarf en
Stefánsson áður til að ná kvótan-
um. Fyrir útgerðir sem vilja eiga
möguleika á að veiða þorsk allt
árið er því nauðsynlegt annaðhvort
að treina sér kvótann eins og frek-
ast er unnt, t.d. með því að veiða
þorsk eingöngu sem aukaafla, eða
að kaupa meiri kvóta.
10. Kostnaður við veiðar minnk-
Frjálsar þorskveiðar,
segir Gunnar Stefáns-
son, hefðu í för með sér
að árgangar veiddust
fljótt upp.
ar. Þegar hægt er að ná sama afla
með færri úthaldsdögum er ljóst
að kostnaður hverrar útgerðar
mun minnka.
11. Meira verður um torfur.
Eðlilegt er að ætla að oftar muni
finnast torfumyndanir. Þetta staf-
ar að hluta af því að meira er um
fisk og því aukast líkur á að hann
þéttist í torfur. Einnig er ljóst að
þegar úthaldsdögum fækkar verð-
ur minna um skark veiðarfæra á
veiðislóð og torfum verður því ekki
sundrað jafnharðan og þær mynd-
ast. Torfur standa þá lengur og æ
oftar verður sem næst unnt að
ganga að fiski vísum á tilteknum
stöðum.
12. Meira verður um hrygn-
ingarfisk í afla. Með óbreyttu hlut-
falli vertíðarbáta og annarra fiski-
skipa má reikna með að áhafnir
vertíðarbáta sjái hlutfallslega meiri
fisk heldur en áhafnir annarra
skipa. Ástæða þessa er sú, að stór,
kynþroska fiskur verður æ stærri
hluti af stofninum, en hlutur kyn-
þroska fisks í veiðistofni er nú um
helmingur.
13. Hrygningargöngur verða
stærri. Eftir því sem hrygningar-
stofninn stækkar má reikna með
að netabátar og dragnótarbátar í
Faxaflóa sjái stærri göngur hrygn-
ingarfisks og slíkar göngur standi
mun lengur en áður.
14. Fleiri fiskar lifa af árið. Með
nýtingarstefnu sem miðar við að
veiða 25% veiðistofns á hveiju ári
í stað 35-45% er fleiri fiskum
gefinn möguleiki til vaxtar á hveij-
um tíma. Slík hófleg nýting mun
skila svipuðum afla og stíf sókn,
en aflinn byggist á færri og stærri
fiskum auk þess sem fleiri fiskar
ná að hrygna.
15. Meira verður skilið eftir af
fiski í sjó. Um leið sjá sjómenn á
hveijum tíma að þeir eru búnir
með kvótann meðan enn er nóg
af fiski. Þetta þýðir meðal annars
að miklu meiri líkur eru á að unnt
verði nánast að ganga að því vísu
að fiskurinn verði til staðar þegar
haldið er til veiða.
Flest atriði í ofangreindri lýs-
ingu eru nokkuð augljós þegar að
er gætt. Flest þeirra eru einnig
allgóð lýsing á því sem er að ger-
ast í þorskveiðum íslendinga um
þessar mundir. Þannig er ljóst að
fiskveiðar takmarkast nú af settum
kvótum og ef fullt frelsi væri til
veiða myndi aflinn verða mun
meiri en raun ber vitni. Slíkt ber
að taka sem merki um að veiði-
stjórnun sé virk og líkleg U1 að
leiða til þess að afli og stofn muni
þróast til betri vegar á næstu
árum.
Ef breytt yrði um fiskveiðistefnu
og þorskveiðar gefnar frjálsar má
ljóst vera að horfið yrði á ný til
þess að veiða fljótt upp árganga.
Þá yrði fljótlega minna um stóran
fisk, göngur smærri, torfumyndan-
ir færri og stæðu skemur og líkur
á lélegri nýliðun ykjust aftur.
Þegar litið er á nýtingu þessarar
auðlindar til nokkurra ára er erfitt
að finna þau rök sem mæla með
slíkri stefnubreytingu.
Höfundur starfar á Hafrann-
sóknastofnuninni.
D A G A R
20
januar
4.
Opið
febrúar
laugardaga kl. 10-16
B A Ð
INNRETTINGAR
2 0%
[afsláttur
+ 5% staðgreiösluafsláttur
ELDHUS
INNRETTINGAR
2 O %
afsláttur
+ 5% staögreiðsluafsláttur
KLÆÐA
s K Á P A R
1 2% afsláttur
+ 5% staðgreiðsluafsláttur
INTRA • IFÖ • MORA
STÁLVASKAR
HANDLAUGAR
BLÖNDUNARTÆKI
VHMafs I átt u r
+ 5% staðgreiðsluafsláttur

ISSKAPUR
kæli- og frystiskápur
- ARDO hæð 141sm, breidd 55sm, dýpt 57sm
U■" Tilboðsverð, staðgreitt:
SCALA
SKELJASTOLAR
Verð áður: 3.830
Tilboðsverð, staðgreitt:
2.990
UPP
ÞVOTTAVEL
hæð 82sm, breidd 59,5sm, dýpt 57sm
ARDO
12 manna - 6 kerfi
Tilboðsverð, staðgreitt:
49.800
HER og NU

Borgartúni 29, Reykjavík
Sími: 562 7666