Morgunblaðið - 25.01.1996, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Eiginleikar gangsins
Ingólfur Amarsson sýnir verk sín á Kjarvals-
stöðum og í Galleríi Ingólfsstræti 8. Þórodd-
ur Bjamason fékk að kynnast vinnuaðferð-
um hans og hugmyndafræðinni á bak við
verk hans, sem eru blýantsteikningar og
málverk á steinsteypu.
# Morgunblaðið/Einar Falur
INGOLFUR Arnarsson myndlistarmaður.
Tónlistar-
skóli á
tímamótum
SAMTÖK tónlistarskólastjóra efna
til ráðstefnu í Borgartúni 6, í Rúg-
brauðsgerðinni, á morgun, föstudag-
inn 26. janúar, um málefni tónlistar-
skólanna. Yfirskrift ráðstefnunnar
verður: „Tónlistarskóli á tímamót-
um.“
I tilkynningu segir: „Ljóst er að
um þessar mundir fara fram miklar
umræður um hvert verði hlutverk
tónlistarskólans innan samfellds
skóladags. Alls eru starfandi rúm-
lega 70 tónlistarskólar á landinu
með um 12 þús. nemendum og virð-
ist ekkkert lát vera á mikilli aðsókn
í skólana. í flestum tónlistarskólun-
um fer fram mikil og öflug tónlist-
arstarfsemi sem reynst hefur hvati
að allri menningaruppbyggingu í
sveitarfélögunum.
Viðhorf almennings til náms í tón-
listarskóium hefur breyst mjög á
undanförnum árum. Fjölmargir for-
eldrar líta nú svo á, að nám í tónlist-
arskóla sé mikilvægur þáttur í
menntun barna sinna.“
Á ráðstefnunni verða flutt mörg
framsöguerindi og mun meðal ann-
ars Björn Bjamason menntamála-
ráðherra ávarpa ráðstefnugesti. Að
loknum framsöguerindum verða al-
mennar umræður.
Þátttökugjald er 1.000 kr. Innifal-
ið er kaffi og léttur hádegisverður.
------------»■ ♦ »----
Nýjar bækur
• LÁTNIRmerkismenn. 58 minn-
isstæðir íslendingar sem féllu frá
1994 er bók mánaðarins í janúar
hjá Bókaklúbbi AB. Ritun bókarinn-
ar var í höndum ungs sagnfræðings,
Einars Hreinssonar. Valið var mið-
að við að viðkomandi hafi í lífí sínu
og starfi haft augljós áhrif. Til að
tryggja að allar upplýsingar væru
réttar var haft samráð við ættingja
og venslamenn hinna látnu. „Bók-
inni er ætlað að marka upphaf rit-
raðar sem Almenna bókafélagið
hyggst gefa út á komandi árum og
styðst hún að hluta til við sambæri-
legar ritraðir elendis“, segir í kynn-
ingu.
Bókin kostar 2.990 kr. 2.190 kr.
til klúbbfélaga.
„MINIMALISMI er orð sem hefur
verið notað um listamenn sem
komu fram upp úr 1960 og þá
mestmegnis í Bandaríkjunum.
Straumar og stefnur liggja oft í
loftinu. Listfræðingar þessa tíma
reyndu að búa til sýningar til að
reyna að fanga þessa tilfinningu
sem var ríkjandi og til varð eitt-
hvað sem menn kölluðu ABC-list
eða Primary structures, frumbygg-
ingarlegur stíll. Það er ákveðinn
ruglingur og einföldun falin í þess-
ari nafngift," sagði Ingólfur Arn-
arsson aðspurður hvort hann til-
heyrði flokki svokallaðra naum-
hyggjumanna, minimalista, sem
margir vilja bendla hann við.
„Svokallaðir „frumkvöðlar" þess-
arar svokölluðu stefnu hafa and-
mælt þessu heiti vegna þess að
þeir vilja líta á sig sem einstakl-
inga. Það er jafnmargt sem að-
greinir þá og sameinar. Þeir koma
ekki fram sem skipulagður hópur
með eigin sameiginlega stefnuskrá.
Ég er alltaf að skilja betur og betur
afstöðu þeirra vegna þess að mini-
mal þýðir eitthvað einfalt og það
er ákveðin tilhneiging til að halda
að alltaf sé verið að einfalda eitt-
hvað. Oft er sleppt ákveðnum gild-
um í myndlist, eins og til dæmis
myndbyggingu, en í staðinn kemur
eitthvað annað sem er unnið með
og það bætist við stafróf myndlist-
arinnar. Verkin hafa kannski ein-
falt yfirbragð en geta verið marg-
brotin í senn. Ónefndur listamaður
sagði eitt sinn að í allri góðri mynd-
list, hvort sem um flókið eða ein-
falt yfirbragð er að ræða, þá sé
engu ofaukið,“ sagði Ingólfur.
Ekki frásagnarleg list
„Ég get ekki talað um mig sem
minimalista hreinlega af virðingu
fyrir þeim sem afneituðu heitinu og
þar fyrir utan er ég að gera þessi
verk 30 árum síðar og er af allt
annarri kynslóð. Og sé enga ástæðu
til að setja mig á slíkan bás. Það
er hugsanlega skiljanlegt að menn
grípi til svona hugtaka til að auð-
velda sér tal um oft illflokkanlega
sjónræna hluti, þetta er svona eins
og hækjur."
Ingólfur sagði að vitsmunalegi og
ekki síst tilfinningalegi þátturinn í
verkum sínum sé sterkastur. „Þetta
er ekki frásagnarleg list en ég er að
vinna með ákveðna grunnþætti sem
margir upplifa og ég óska þess að
allir geti skilið þetta á einhvem hátt
og að tilfínning mín fyrir verkunum
nái til fólks. Fólk gerir of mikið af
því að rýna í eitthvað sem ekki er
til staðar. Þetta er ekki svo flókið."
Uppsetning verkanna í rýminu
skiptir miklu máli hjá Ingólfí, allt
frá ljósanotkun að fjarlægð verk-
anna hvers frá öðru. „Ég byrjaði
að hugsa um hveiju ég vildi ná fram
í rýminu," sagði hann þegar upp-
setning sýningarinnar kom til tals.
„Eftir dálitla íhugun ákvað ég að
halda eiginleikum gangsins en bjó
til tvo ganga. Annar tengist ytri
heiminum, og snýr að glugganum,
en hinn tengist innri heimi sýning-
arsalarins. Þetta er gangur og býður
því upp á göngu frá einni teikningu
til annarrar og bilið á milli þeirra
er eins og skref en þó nógu mikið
til að aðgreina hveija teikningu
þannig að hægt er að líta á þetta
bæði sem heild eða sem stakan hlut.
Teikningarnar eru yfírlit af teikn-
ingum sem ég hef gert á árunum
1991-1995 og eru settar upp í tíma-
röð en breytingarnar eru ekki stór-
stígar.“
Ingólfur vinnur teikningamar á
glerplötu til að losna við að fá yfír-
borð undirlagsins inn á teikninguna.
Hún er unnin í mörgum lögum með
tækni sem kölluð er krossskygging.
„Þetta er hálfvélræn og hálflífræn
aðferð við teikningu. Þegar pappír-
inn er mettaður og teikningin áhuga-
verð lít ég á verkið sem fullklárað.“
Skarpari sýn
Ingólfur notar daufa liti í stein-
steypuverkunum. „Vegna þess hve
vatnslitimir sem ég nota í stein-
steypuverkunum era daufir minna
þeir hugsanlega á endurvarp lita eða
skugga. Grái liturinn í teikningunum
hefur reyndar litatóna í sér, því
hann tekur í sig liti úr umhverfínu,
bæði raunveralega og tilfínninga-
lega. Þegar ég er búinn að vera lengi
við þennan afmarkaða flöt sem
teikningin er og kem út, fínn ég
hvað það skerpir sýn mína á um-
hverfíð. Ég vildi gjaman að verkin
gætu virkað þannig á áhorfendur
að það sem er fyrir utan sýninguna
skerpist eftir að þeir hafa séð hana.“
Ingólfur hefur kennt myndlist síð-
astliðin 15 ár við Myndlistarskólann
í Reykjavík og Myndlista- og hand-
íðaskóla Islands, þar sem hann var
deildarstjóri frá 1983-1993.
„Kennslan er stór hluti af mynd-
listarlífí mínu og mér fínnst mjög
ánægjulegt að kenna. Ég er dálítið
klassískur þegar kemur að myndlist-
armenntun. Eg held að almenn þjálf-
un í teikningu geti skilað sér í hvaða
anga listarinnar sem er. Ég gæti
trúað því að ákveðin klassísk teikni-
kunnátta geri mig hæfari til að ná
betri árangri í því sem ég er að fást
við. Reyndar trúi ég líka á teikning-
ar gerðar af mönnum sem era
óskólagengnir. Þjálfun og næmi fyr-
ir teikningu og list er hægt að ná
utan við hefðbundið myndlistamám,
en það er mín skoðun að skólinn
geti flýtt fyrir þroskanum. Menn
geta nálgast listina úr mörgum átt-
um,“ sagði Ingólfur Arnarsson.
„Hvörf“
MYNPLIST
Gallerí Fold
MÁLVERK
Ólafur Már Guðmundsson. Opið
mánud.-laugard. 10-18 ogsunnud.
14-18 til 28. janúar. Aðgangur
ókeypis.
ÞAÐ hefur verið áberandi í allri
umræðu um óhlutbundna myndlist
í hve miklum mæli listamenn telja
sjálfír að slík verk séu vakin af til-
vísunum í náttúruna, og þannig sé
í raun hægt að tala um að viðkom-
andi myndlist liggi á ystu mörkum
náttúrusýnar fremur en á vettvangi
afstrakt hugsunar, þar sem enga
slíka tilvísun sé að finna.
Þetta kemur óhjákvæmilega upp
í hugann þegar litið er til verka
Ólafs Más Guðmundssonar hér,
enda bendir listamaðurinn sjálfur á
þessi tengsl:
„Það er með ákveðinn ásetning
í huga sem ég tengi myndhugsun
mína landslagi. En hér er ekki á
ferðinni staðbundin náttúrudýrkun
í sjálfu sér - heldur vinn ég út frá
vangaveltum um hugtakið tilvist."
Þetta kemur glögglega fram í
stóru verkunum á sýningunni, sem
öll bera titilinn „Jörð“. Hver mynd
er unnin út frá hluta hrings eða
sveigðri línu, og heildarhrifín magn-
ast upp í fletinum eftir því sem litur-
inn fylgir eftir þeim kraftlínum sem
hafa verið markaðar. Hér er nær
allt út í hvítt á bláleitum grunni;
snjór, hríð eða sviptingar skýjanna
hlaðast upp í málverkinu í eins kon-
ar hvörfum náttúrunnar.
Við fyrstu sýn virðast verkin ró-
leg og friðsæl, en reynast síðan
njóta sín best í nálægð vegna áferð-
arinnar, sem kraumar undir, en
verður flatari og tilbreytingarminni
í fjarlægð. Sumum stærri verkunum
er hér raðað upp saman, þar sem
svipur heildarinnar ræður meiru en
einstakir hlutar hennar; þannig er
„Jörð - lýsir, ferðast" góð sam-
stæða, sem og „Jörð - dögun“, sem
dregur áhorfandann sífellt til sín.
Auk þessara stóru málverka sýnir
Iistamaðurinn tíu smámyndir, þar
sem fígúrur koma inn í afmarkað
fymi í litfletinum með skemmtileg-
um persónueinkennum; þetta sést
vel t.d. í myndinni „Kona flautar
lagstúf*. Þessi verk sýna nokkuð
aðra hlið á listsköpun Ólafs, og fara
þessar tvær heildir ágætlega saman.
Gallerí Fold hefur tekið upp þá
venju að setja á boðskort sýninga
ýmsan fróðleik sem tengist mynd-
list almennt, og er slíkt til fyrir-
myndar. Að þessu sinni er þar að
finna stuttan pistil um mikilvægi
réttrar varðveislu og meðferð
myndverka, og er ekki að efa að
margir ættu að geta nýtt sér þær
ábendingar sem þar eru settar
fram.
Eiríkur Þorláksson
Whitbread-verðlaunin
Nýliði hafði
betur en
Rushdie
FYRSTA bók skoskrar skáld-
konu, „Behind the Scenes at the
Museum“ vann óvænt til Whitbre-
ad-bókmenntaverðlaunanna á
þriðjudagskvöld. Búist hafði verið
við því að bók Salmans Rushdies
„The Moor’s Last Sigh“ hlyti
verðlaunin. Verðlaunahöfundur-
inn heitir Kate Atkinson og er
45 ára. Bók hennar er sögð tragi-
kómedía um verkamannafjöl-
skyldu í York, þar sem höfundur-
inn fæddist, og er skrifuð af miklu
öryggi að mati dómnefndar, sem
komst að niðurstöðu eftir heitar
umræður. Atkinson hefur aðra
bók í smíðum sem hún býst við
að verði gefin út í haust.
Michelangelo
á Manhattan?
New York. Reuter.
SÉRFRÆÐINGAR segjast þess
fullvissir að stytta, sem áratug-
um saman hefur blasað við í
heldri manna húsi við fimmtu
tröð á Manhattan, sé eftir
Michelangelo.
Styttan er af rómverska
ástarguðnum Amor, bogalaus-
um, og segir Kathleen Weil-
Garris Brandt, prófessor og sér-
fræðingur í endurreisnartíman-
um við listadeild New York
University, að grunur um að hún
væri eftir Michelangelo hefði
læðst að sér á siðasta ári. „Stytt-
an minnti mig verulega á fyrstu
verk Michelangelos í öllum smá-
atriðum," sagði Brandt í samtali
við dagblaðið The New York
Times.
Brandt hóf að rannsaka málið
og vitnisburður James Drapers,
umsjónarmaður evrópskar
höggmyndalistar í Metropolitan
safninu í New York, og Philipp-
es De Montebellos, stjórnanda
safnsins, rennir stoðum undir
það.
Styttan er tæpur metri á hæð
og sýnir handa- og fótalausan
dreng með hrokkið hár. Styttan
var sett á uppboð árið 1902, en
seldist ekki þótt staðhæft væri
að hún væri eftir Michelangeio.
Stanford White arkitekt keypti
styttuna í Róm og var sagt að
hún hefði nýlega verið grafin
úr jörð. White teiknaði húsið,
sem styttan er í. Það var reist
milli 1902 og 1906ogernúí
eigu Frakka.
Búist er við að Metropolitan-
safnið fari fram á leyfi til að fá
að sýna styttuna.