Morgunblaðið - 02.02.1996, Page 36

36 FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Amalía Charl-
otta Þórðar-
dóttir fæddist í
Reykjavík 9. febr-
úar 1907. Hún lést
á sjúkradeild
Hrafnistu í Hafnar-
firði að morgni 23.
janúar síðastliðin.
Foreldrar hennar
voru Maren Guð-
mundsdóttir frá
Skarfsnesi, f. 18.10.
1874, d. 29.8. 1952,
og Þórður Stefáns-
son frá Núpstúni í
Hrunamanna-
hreppi, f. 28.1. 1870, d. 29.1.
1954. Þau bjuggu í Oddgeirsbæ
við Framnesveg í Reykjavík,
en byggðu sér svo hús á Fram-
nesvegi 7 og þar ólst Charlotta
upp ásamt systkinum sínum
fjórum. Börn Marenar og Þórð-
ar eru í aldursröð: 1) Guðmund-
ur, sjómaður, fluttist ungur til
Boston í Bandaríkjunum þar
sem hann lést úr berklum að-
eins 31 árs að aldri. 2) Stefán,
einnig sjómaður, en starfaði
síðast hjá Slippfélaginu í
Reykjavík. Hann bjó alla tið á
Framnesvegi 7 þar til hann lést
árið 1978 og þar býr enn eftir-
lifandi kona hans, Sigríður
Halldórsdóttir. 3) Charlotta var
þriðja barn þeirra Marenar og
Þórðar. 4) Gústaf forstjóri og
eigandi vélsmiðjunnar Bjargs í
Reylqavík. Hann dó árið 1979
og eftirlifandi kona hans er
Helga Ragnheiður Snæbjörns-
dóttir. 5) Ólafur, húsgagna-
bólstrunarmeistari, f. 1913,
kvæntur Guðjónu Friðsemd
Eyjólfsdóttir.
Charlotta stundaði nám við
Verslunarskólann í Reykjavík,
en tók síðan að starfa hjá versl-
uninni Egill Jacobsen og lauk
þvi ekki námi. Hinn 29. október
MIG LANGAR með örfáum orðum
að minnast kærrar tengdamóður
minnar Charlottu A. Þórðardóttur.
í 32 ár var ég svo lánsöm að
eiga Köllu fyrir tengdamóður og
allan þann tíma voru samskipti
okkar mjög náin. Þannig bjó ég á
heimili hennar og Ásgeirs tengda-
föður míns í Skerjafírðinum í nokk-
um tíma og skömmu eftir andlát
Ásgeirs bjó Charlotta á heimili okk-
ar Þórðar á Kýpur í eitt ár.
Margs er að minnast og margar
fallegar myndir koma í hugann en
þakklátust er ég fyrir það að í öll
þessi ár bar aldrei skugga á inni-
lega vináttu okkar. Það var ómetan-
legt fyrir mig að hafa átt fyrstu
fullorðinsárin undir handleiðslu
hennar og hef ég búið að þeim
dýrmæta lærdómi alla tíð síðan.
En Kalla, eins og hún var gjaman
kölluð, var líka alveg einstök kona.
Allt sem hún lagði til mála var já-
kvætt og uppbyggjandi. Hún var
alltaf í góðu skapi, leiftrandi kát,
hrífandi og skemmtileg. Hún var
glæsileg og fögur kona, afar létt á
fæti og hafði allt til síðustu stundar
alveg einstaka útgeislun. Hún
fylgdist með öllu sem gerðist í ís-
lensku þjóðfélagi; stjómmálum, list-
um og daglegu lífi fólks. Hún hafði
mjög ákveðnar skoðanir á öllu
þessu, hafði ætíð mikið til síns
máls og maður fann að skoðanir
hennar voru heilbrigðar og umfram
allt heiðarlegar.
Kalla elskaði lífið og tilveruna
og sá alls staðar eitthvað fagurt
og jákvætt. En hún mátti heldur
ekkert aumt sjá án þess að leggja
þar gott til af sínum gæðum. Hún
unni bókménntum og las mjög mik-
ið. Og hún kunni svo sannarlega
að láta aðra njóta með sér. Það
lýsir Köllu vel að þegar hún vann
sem ung stúlka hjá Jacobsen þá
árið 1933 giftist
Charlotta Ásgeiri
Jónssyni, verslun-
armanni í Reykja-
vík, sem starfaði
hjá Eimskipafélagi
íslands nær allan
sinn starfsaldur.
Hann var sonur
hjónanna Sigríðar
Magnúsdóttur
Stephensen og Jóns
Þórarinssonar,
fræðslumálastjóra
og alþingismanns.
Ásgeir lést árið
_ 1967, 63 ára gam-
all. Þau Ásgeir og Charlotta
bjuggu fyrst í stað á Framnes-
veginum, en fluttu svo fljótlega
í eigið hús sem þau byggðu á
Hörpugötu 34 í Skerjafirði. Þar
fæddust og ólust upp synir
þeirra tveir; Jón, formaður
Þjóðræknifélags íslendinga, og
Þórður, fiskistofustjóri.
Jón var giftur Rannvá Kjeld
frá Færeyjum. Þau skildu en
áttu saman þijú börn; Kristínu,
Hönnu Charlottu og Ásgeir.
Seinna hóf Jón sambúð með
Nönnu Norðfjörð flugfreyju.
Þórður er giftur Guðriði Mar-
gréti Thorarensen frá Selfossi.
Þau eiga synina Ásgeir, Þórar-
in, Grím Orn og Egil, þannig
að barnabörnin eru sjö. Og
barnabarnabörnin, börn þeirra
Kristínar Jónsdóttur og Ás-
geirs Björnssonar og Hönnu
Charlottu og Edgars Cabrera
Hidalgo, eru fimm talsins.
Charlotta bjó í húsi sínu í
Skeijafirðinum allt þar til hún
árið 1980 keypti íbúð á Greni-
mel 49, þar sem hún bjó þar til
hún fluttist á Hrafnistu í Hafn-
arfjrði 27. júlí 1992.
Útför Charlottu fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
gerðist það stundum að samstarfs-
fólkið keypti saman einn bíómiða.
Kalla var síðan send á kvikmynda-
sýninguna til þess að lýsa henni svo
fyrir öllum hinum sem biðu spennt-
ir. Og ég hef það fyrir satt að ef
einhver hinna komst svo síðar til
að sjá þessa sömu kvikmynd, þá
varð hinn sami oftar en ekki fyrir
vonbrigðum því Chariotta hafði
gætt lýsinguna þvflíku lífí og inn-
blæstri að lýsingin varð skemmti-
legri en sjálf myndin.
Mér er sérlega minnisstætt árið
sem við vorum saman öllum stund-
um á Kýpur. Betri og skemmtilegri
vinkonu í skoðunarferðum um fá-
gætar fornminjar og sögustaði eyj-
unnar, í sundlaugarklúbbnum á
Ledra Palace eða á gullnum sól-
baðsströndum Famagusta, var ekki
hægt að hugsa sér þrátt fyrir ald-
ursmuninn. Og þá er ekki síður
ógleymanlegt ferðalagið til Aþenu
og um Ítalíu á leiðinni heim, til
Rómar, Pompei og Caprí á slóðir
Axels Munthe. Kalla drakk í sig
sögu og fegurð þessarra staða af
slíkri ákefð og útgeislun að hughrif-
in sem hún hafði á mig urðu til
þess að ég naut alls þessa svo mörg-
um sinnum betur en ég hefði gert
ef hún hefði ekki verið með.
Það er af nógu að taka þegar
ég minnist hennar Köllu minnar en
ég vil ljúka þessum fátæklegu
minningarorðum með því að þakka
og vegsama þátt hennar í uppeldi
sona okkar. Henni var ákaflega
annt um velferð og hamingju bama-
bama sinna og var óþreytandi við
að innræta þeim heiðarleika og já-
kvætt hugarfar. Einnig var hún
afar örlát á blíðu sína og ástúð til
þeirra og þegar hún sat með þau í
fanginu og las fyrir þau eða sagði
þeim sögur naut frásagnarsniild
hennar sín hvað best. Þau voru líka
einkar hænd að ömmu Köllu og
sóttust eftir samvistum við hana.
Þeim leið svo vel í návist þessarar
hjartahlýju og dillandi kátu konu
sem alltaf hafði tíma til að sinna
þeim og sem var svo fundvís á leiki
og þrautir sem hún tók þátt í með
þeim af lífi og sál. Ég held að hún
hafi varðveitt barnið í sér betur en
flestir aðrir.
Og ekki minnkaði þörf barna-
bamanna að hitta ömmu sína þegar
þau voru komin á unglingsárin, þá
kunni hún þá list að hlusta og gefa
góð ráð. Vinir þeirra löðuðust líka
að ömmu Köllu og margir þeirra
bundust vináttuböndum við hana
og fóru þá gjarnan einir í heimsókn
til að ræða sín mál. Hún ræktaði
frændsemi og vináttu betur en flest-
ir aðrir og þeir vom ætíð margir
sem lögðu leið sína í Skeijafjörðinn
og síðar á Grenimelinn á hennar
fallega heimili sem einkenndist af
fallegum hlutum, fágætri smekkvísi
og umfram allt hlýju og anda sem
ekki er hægt að lýsa.
Fyrir rúmum fjórum árum varð
Charlotta fyrir því áfalli, 84 ára
gömul, að taka varð af henni annan
fótinn fyrir ofan hné og fluttist hún
fljótlega eftir það á Hrafnistu í
Hafnarfírði þar sem hún undi hag
sínum afar vel frá fyrsta degi i
umsjá þess góða fólks sem þar
starfar og þar eignaðist hún góða
vini meðal vistmanna. Einnig á
Hrafnistu lá ósjaldan leið vina og
vandamanna sem fylgdust með
hetjulegri baráttu hennar og dugn-
aði við að fara um allt á gervifæti
sínum og hin óbilandi góða skap-
gerð gerði samskiptin við hana
mannbætandi sem aldrei fyrr.
Þórarinn sonur okkar hefði sann-
arlega viljað komast oftar síðustu
misserin til hennar ömmu sinnar
enda telur hann sig eiga henni fleira
gott að gjalda en tíundað verður.
En hann er nú við nám í Danmörku
og fínnur sárt til þess að vera ekki
með okkur á kveðjustundinni.
Við munum öll varðveita í hjört-
um okkar minninguna um yndislega
móður, tengdamóður og ömmu sem
auðgaði líf okkar meir en ég fæ
lýst með orðum.
Elsku Kalla mín,
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Guðríður M. Thorarensen
(Systa).
Það kvað vera fallegt í Kína.
Keisarans hallir skína
hvítar við safírsænum.
En er nokkuð yndislegra
- veit auga þitt nokkuð fegra -
en vorkvöld í vesturbænum?
(Tómas Guðm.)
í Vesturbænum stóð vagga henn-
ar Köllu okkar og var gælunafn
Amalíu Charlottu Þórðardóttur.
Hún fæddist í Oddgeirsbæ við
Framnesveg í Reykjavík, en fluttist
með fjölskyldu sinni skömmu síðar
að Framnesvegi 7, þar sem foreldr-
amir höfðu byggt sér hús og ólst
Charlotta þar upp í skjóli þeirra
ásamt fjórum bræðrum sínum. Má
nærri geta að á slíkum slóðum hafi
æsku- og unglingsár verið við-
burðarík og hópurinn brugðið svip
á hverfíð.
Þegar fram liðu stundir, hóf
Kalla nám í Verslunarskóla íslands
og þaðan lá leiðin til starfa hjá
Versluninni Egill Jacobsen.
í upphafi þessa greinarkorns
leyfði ég mér að vitna til Tómasar
skálds, sem í sama kvæði lýsir þrá
ungmeyja í Vesturbænum:
En dóttirin? Hún er heima
og hvað hana kann að dreyma
er leyndardómurinn dýri.
En draumurinn rættist og ungur
maður á Laufásvegi tók að renna
hýru auga til heimasætunnar á
Framnesvegi, sem sé hann Ásgeir.
Ásgeir Jónsson var sonur Sigríð-
ar Magnúsdóttur Stephensen og
Jóns Þórarinssonar fræðslumála-
stjóra og alþingismanns.
Þau Kalla og Ásgeir felldu hugi
saman. Ásgeir var starfsmaður hjá
Eimskipafélagi íslands nær allan
starfsaldur sinn. Hann lést árið
1967, 63 ára að aldri. Kalla og
Ásgeir hófu búskap sinn á Fram-
nesvegi 7, en brátt byggðu þau hús
að Hörpugötu 34 í Skeijafirði, þar
sem þau bjuggu við rausn allan sinn
búskap.
Þeim varð tveggja sona auðið,
en þeir eru Jón, formaður Þjóð-
ræknisfélags íslendinga, og Þórður
fískistofustjóri.
Heimilisbragur allur á Hörpu-
götu 34 var með þeim hætti, að
ekki gleymist þeim, sem hans naut.
Gestrisni og hlýja var húsbændum
eins eðlislæg og andardrátturinn.
Rausn og menningarleg glaðværð
var aðal þessa húss.
Þegar ég kom hingað suður
haustið 1946 fór mér að verða tíð-
förult suður í Skeijaförð, enda átti
ég þar hagsmuna að gæta, þar sem
var systurdóttir Ásgeirs, Kristín
litla á Reynistað, sem mér var farið
að lítast á. Kristín fór snemma með
mig í heimsókn á Hörpugötu og var
mér þar óðara tekið opnum örmum
og brátt var ég orðinn sem heima-
maður. Ásgeir var einstakur dreng-
skaparmaður, listelskur og var jafn-
an ljúft að vera samsvistum við
hann. Kalla var ung í anda, falleg
og heillandi. Svo var hún til hinstu
stundar. Kalla og Ásgeir voru sam-
hent um að láta gestum sínum líða
vel og samkvæmin á Hörpugötu líða
seint úr minni, þar sem saman voru
komin meðal margra annarra Haf-
steinssystkinin frá Húsavík og
skyldulið en Ásgeir var móðurbróð-
ir þeirra, systkin Köllu og Ásgeirs
áamt öðru frændfólki og vinum.
Ásgeir settist við píanóið, söng
ýmist gamla slagara eða stjórnaði
fjöldasöng.
Eftir að Ásgeir lést 1967 bjó
Kalla áfram á Hörpugötu og var
ætíð jafn ánægjulegt að heimsækja
hana og alltaf hélt hún reisn sinni
og sjarma.
Árið 1980 fluttist hún í íbúð sem
hún keypti á Grenimel 49, þar sem
hún hjó uns hún fluttist á Hrafnistu
í Hafnarfirði árið 1992, en þar
dvaldist hún til dauðadags.
Seinustu ár Köllu voru henni um
margt mjög þungbær og í janúar
1992 var hún svo þjökuð af æða-
þrengslum í fæti, að nema varð
hann brott. Var hún þó jafnan sár-
þjáð það sem eftir var ævinnar.
Þrautir sínar bar hún þó af slíkri
hetjulund að aðdáun hlaut að vekja.
Á Hrafnistu kom hún sér vel
fyrir enda naut hún þar góðrar
aðhlynningar og tókst að flytja með
sér þangað nokkuð af andblænum
frá Hörpugötu og Grenimel.
Kalla var meðlimur í Oddfellow-
reglunni í Rebekkustúkunni Berg-
þóru og naut starfsins og félags-
andans þar, enda reyndust reglu-
systur hennar framúrskarandi vei
í hvívetna, m.a. með heimsóknum
í veikindum hennar.
Enda þótt Kalla væri hnigin á
efri ár og ævilok hennar í raun líkn,
úr því sem komið var, hljótum við,
sem áttum því láni að fagna að
kynnast þessari heillandi konu, að
sakna hennar ákaft.
Sárastur harmur er þó kveðinn
að sonum hennar og nánustu ást-
vinum. Þá er hollt að minnast orða
Sigurðar Nordals:
Sá sem vildi losna við alla sorg
og söknuð, yrði að kaupa það því
dýra verði að elska ekkert í heimin-
um.
Innilegar samúðarkveðjur frá
okkur Kristínu.
Guðmundur Benediktsson.
Mig langar að minnast í örfáum
orðum frænku minnar Charlottu
Þórðardóttur, eða Köllu eins og hún
var jafnan kölluð. Af mörgu er að
taka í þeim efnum. Það sem fyrst
kemur í hugann er glaðværðin, hlýj-
an og glæsileikinn og sem alltaf
fylgdi henni.
Sífelldur og brennandi áhugi
hennar á málefnum líðandi stundar
gerðu það að verkum að í hennar
AMALIA
CHARLOTTA
ÞÓRÐARDÓTTIR
tilfelli var aldur nánast afstæður.
Af þessum sökum var kynslóðabilið
henni framandi og aldur viðmæl-
enda hveiju sinni aukaatriði. Það
eru í raun forréttindi að hafa feng-
ið að kynnast manneskju eins og
Köllu. Ékki bara vegna þess hve
vel hún reyndist alla tíð. Líka vegna
þess að hún, með sinni jákvæðu lífs-
sýn og hugarfari, varð öðrum fyrir-
mynd.
Ég vil að lokum þakka Köllu fyr-
ir margar yndislegar stundir sem
eru og verða ljóslifandi í minning-
unni. Blessuð sé minning Köllu
fí»ænku. Jóni, Þórði og fjölskyldum
þeirra færum við, ég og mitt fólk,
okkar dýpstu samúðarkveðjur.
Árni Guðmundsson.
Til foldar er hnigin fögur kona.
Fögur kona í öllum skilningi þess
orðs. Hönd þess er öllu ræður hefur
tekið í útréttan arm, linað líkams-
þján og veitt hvíld.
Amma Charlotta hefur nú lagt
út á nýjar brautir, okkur ókunnar.
Við hin horfum á eftir henni, hvorki
í sorg né gleði, heldur með virð-
ingu, þakklæti og söknuði. Virðingu
fyrir því viðhorfi hennar til tilver-
unnar og samferðamannanna og
fyrir hreinskiptnar skoðanir hennar
á hlutunum. Þakklæti fyrir að hafa
notið gleði hennar, ástar og um-
hyggju. Söknuði yfir að tími hennar
hér á jörð skuli liðinn.
Það var fyrir 15 árum að ungt
fólk tók á leigu íbúð og hóf bú-
skap. Eitt af fyrstu verkunum var
að bjóða ömmu Köllu í heimsókn,
bæði til að leggja blessun sína yfír
búskapinn og eins til að breyta því
sem breyta þurfti, en þá list kunni
hún öðrum betur. Á útleiðinni hitti
hún íbúðareigandann sem var með
vangaveltur um hvort unga fólkinu
myndi líða vel í íbúðinni. „Það er
eitthvað að unga fólkinu ef það
getur ekki látið sér líða vel hérna,“
sagði þá Charlotta. Þessi orð
greyptust í huga unga fólksins því
þau endurspegluðu þá lífsskoðun
hennar að vellíðan sé grundvöllur
farsældar, en að því marki verði
menn að keppa sjálfír, bæði sem
einstaklingar og í samfélagi með
öðrum.
Við kveðjum ömmu Köllu í dag.
Við sitjum eftir ríkari af þeim and-
legu verðmætum sem hún gaf okk-
ur. Við munum halda minningu
hennar á loft og leitast við að bjóða
bömunum okkar hin sömu verð-
mæti sem vegamesti á lífs-
göngunni.
Ásgeir Björnsson.
Amma mín, Amalía Charlotta
Þórðardóttir, er látin. Hvað er hægt
að segja á svona stundu þegar einn
af mínum bestu vinum deyr, ekki
mikið, en samt er hægt að minnast
allra þeirra yndislegu stunda sem
við áttum saman. Árið 1992 veittist
mér sá heiður að flytja til ömmu
Köllu á Grenimelinn er hún veiktist
fyrst, og bjó ég hjá henni um skeið,
eða þar til hún fluttist á Hrafnistu.
Annarri eins kjarnakonu hef ég
aldrei kynnst og mun sjálfsagt aldr-
ei kynnast.
Ég minnist allra þeirra göngu-
ferða sem við fórum um Vesturbæ-
inn, og alls þess sem við spjölluðum
um, þegar við sátum við eldhúsborð-
ið og spiluðum á spil eða einfaldlega
þegar við sátum saman fyrir framan
sjónvarpið. Þeirri ást og hlýju sem
hún veitti manni mun ég aldrei
gleyma, og mun varðveita þá minn-
ingu innst í hjarta mínu um ókomna
tíð. Hjá henni var gott að vera.
Amma Kalla hugsaði ávallt fyrst
um aðra áður en hún hugsaði um
sjálfa sig. Það er mér mjög minnis-
stætt þegar ein af vinkonum hennar
kom í heimsókn og færði henni gjöf.
Þá hugsaði hún strax um það hveij-
um hún gæti gefíð hana, og þannig
glatt einhvem annan. Svona hugs-
aði hún alltaf.
Mikill gestagangur var alla tíð
hjá henni ömmu og ávallt voru allir
velkomnir á heimiíi hennar. Það er
mér einnig minnisstætt, að þegar
vinir mínir komu í heimsókn, voru
þeir ekki fyrr komnir inn í forstof-