Morgunblaðið - 25.04.1996, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Orgeltón-
leikar í
Hallgríms-
kirkju
LISTVINAFÉLAG Hallgrímskirkju
gengst fyrir orgeltónleikum sunnu-
daginn 28. apríl klukkan 17. Þýski
orgelleikarinn Wolfgang Tretzsch,
sem starfar nú sem tónlistarkenn-
ari í Mývatnssveit, leikur verk eftir
Johann Sebastian Bach, Ernst
Pepping, Paul Hindemith, Petr
Eben og César Franck. Meðal orgel-
verkanna eru Passacaglía í c-moll
eftir Bach og Piéce héroíque eftir
Franck.
Wolfgang Tretzch er fæddur í
Auerbach í Þýskalandi árið 1937
en stundaði nám í Leipzig og Berl-
ín. Hann lauk A-prófi í orgelleik frá
kirkjutónlistarháskólanum í Halle.
Arið 1975 varð hann organisti við
Pfingstkirche í Berlín. Hann kom
til starfa á íslandi arið 1992, fyrst
sem organisti við ísafjarðarkirkju,
en stundar nú tónlistarkennslu í
Mývatnssveit. Wolfgang Tretzch
hefur haldið fjölda orgeltónleika
hérlendis og erlendis.
Efnisskrá orgeltónieikanna á
sunnudaginn er fjölbreytt. Einnig
verður flutt partíta um sálmalagið
„Hver sem Ijúfan Guð lét ráða“
eftir Ernst Pepping, sónata nr. II
eftir Paul Hindemith og alveg nýtt
verk eftir tékkneska tónskáldið
Petr Eben. Aðgangseyrir að tónleik-
unum er kr. 800 og ókeypis fyrir
félaga í Listvinafélagi Hallgríms-
kirkju.
Sýning Drafnar
í Listhúsi 39
framleng-d
ÁKVEÐIÐ hefur verið að fram-
lengja sýningu Drafnar Guðmunds-
dóttur í Listhúsi 39, Strandgötu 39,
Hafnarfirði til 29. apríl.
Sýningin er opin alla daga kl.
14 til 18. Dröfn sýnir bæði frístand-
andi skúlptúra úr málmi og gleri
og einnig lágmyndir úr sama efni.
SÍÐASTA sýning á Við borgum ekki, við borgum ekki
er í dag, sumardaginn fyrsta.
Síðasta sýning á
Við borgum ekki!
„VIÐ borgum ekki, við borgum
ekki“ eftir Dario Fo hefur nú
verið sýnd hjá Leikfélagi Reykja-
víkur síðan siðasta vor. Nú er
einungis eftir ein sýning og verð-
ur hún í dag, sumardaginn
fyrsta.
Leikstjóri verksins er Þröstur
Leó Gunnarsson, en með hlut-
verk leiksins fara; Ari Matthías-
son, Eggert Þorleifsson, Hanna
María Karlsdóttir, Magnús Ólafs-
son og Margrét Helga Jóhanns-
dóttir. Leikmynd gerir Jón Þóris-
son, lýsingu hannar Ögmundur
Þór Jóhannesson en þýðing er
eftir Ingibjörgu Briem og Guð-
rúnu Ægisdóttur.
Brenndar varir
ÁTTUNDA sýning
Höfundasmiðju Leikfé-
lags Reykjavíkur verð-
ur í Borgarleikhúsinu
í dag laugardaginn 27.
apríl kl. 16. Sýndur
verður einþáttungur-
inn Brenndar varir eft-
ir Björgu Gísladóttur.
Björg hefur áður skrif-
að Ieikþáttinn Þá mun
enginn skuggi vera til
ásamt Kolbrúnu Ernu
Pétursdóttur. Auk þess
gaf hún út sína fyrstu
ljóðabók Sigurvegar-
inn sárfætti í nóvember
síðastliðnum.
Einþáttungurinn Brenndar varir
fjallar um ástarsamband tveggja
kvenna og þá innri togstreitu og
fordóma samfélagsins sem því
Björg Gísladóttir
fylgja. Leikendur eru
Bryndís Petra Braga-
dóttir, Margrét Helga
Jóhannsdóttir, Jó-
hanna Jónas og Árni
Pétur Guðjónsson.
Leikstjóri er Valgeir
Skagtjörð.
Höfundasmiðja
Leikfélags Reykjavík-
ur hefur verið starf-
rækt síðan í haust en
fastar sýningar smiðj-
unnar hófust 20. jan-
úar sl. Fram að pásk-
um voru sýningar í
Höfundasmiðjunni
annan hvern laugar-
dag en sú breyting hefur orðið á
að hér eftir sýna höfundar verk sín
hvem laugardag kl. 16. í Borgar-
leikhúsinu.
Vorverkin
TONLIST
D i g r a n cs k i r k j a
KARLAKÓRINN STEFNIR
Karlakórinn Stefnir. Stjómandi
Láras Sveinsson. Píanóleikari
Sigurður Marteinsson. Orgelleikari
Pavel Manásek. Einsöngvarar;
Þorgeir Andrésson, Ágúst Ólafsson,
Birgir Hólm Ólafsson og Stefán
Jónsson. Mánudagur 22. apríl.
Á VORIN koma allir áhuga-
mannahóparnir út í vorsólina með
afurðir vetrarvinnunnar og flytja
stórum hópi áheyrenda. Það væri
því e.t.v. nær að yfirskrift þessara
tónleika væri vorhreingerningar í
stað vorvinnan, æfingar allar af-
staðnar, æfingastaðirnir standa
auðir þar til næsta hrina hefst, með
haustinu, æfingasalirnir bíða hrein-
ir og pússaðir eftir nýjum átökum.
En hvaða nýju átökum? Verða
verkefnin ný? Verður meðferðin
eitthvað frábrugðin því sem var í
fyrra og í hitteðfyrra? Eru kannske
í flestum tilfellum nýjungarnar þær
einu að bæst hafa við nýir starfs-
menn í stað þeirra sem hættu,
kannske eru þetta einu nýjungarnar
og kannske ekki þær ónýtustu.
Karlakórar eru gjarnan gagn-
rýndir fyrir íhaldssemi í verkefnav-
ali sem kannske er alrangt því nýr
fyrsti bassi, að ég ekki tali nú um
nýjan fyrsta tenór, er heilmikil nýj-
ung útaf fyrir sig, og á meðan kyn-
slóðir nenna að koma saman og
syngja saman og lyfta saman glasi,
á mannkynið von. Eitt er þó nokkuð
öruggt, ef takmarkið er að ná æ
meiri listrænum hæðum í flutningi
verða að koma til ný verkefni, verk-
efni sem krefjast í öllum liðum list-
arinnar miklu nákvæmari átaka og
hér er komið að þeirri línu sem
skilur áhugamennsku og atvinnu-
mennsku.
Ekki ætla ég mér að dæma hvoru
megin þessarar línu veitist meiri
hamingja eða gleði og fer líklega
eftir hveijum einstökum, hér á ég
við t.d. nútímaverkefni, en kannske
er ekki hægt að ætlast til að menn
komi beint úr ráðherrastólnum eða
úr fjósinu til kvöldæfinga á verkefn-
um eftir Ligeti eða Lutoslawski,
sjálfsagt yrði ekki vel mætt á þær
æfingar. Eigi að síður er þetta staða
sem allir sönghópar ættu að velta
fyrir sér.
Karlakórinn Stefnir stefnir
kannske upp fyrir línuna umræddu,
en ennþá er hann neðan við hana.
Margt er þar ágætra söngmanna
og einsöngvarar úr röðum kórsins
skortir ekki. Mesta eftirtekt vakti
mér Stefán nokkur Jónsson með
sinn „svarta“ bassa, sem er nokkuð
óvenjuleg raddtegund og gæti orðið
margra aura virði ef hann færi út
á þá braut. Ágúst Ólafsson, nem-
andi í söng kom fram í tveim lögum
Stenka Rasin og í Hraustir menn.
Ágúst hefur fallegan bass-bariton,
er enn aðeins 21 árs og ætti því
að hugsa sig tvisvar áður en hann
syngur lag eins og Hrausta menn,
sem er hættulegt ungum röddum
og var þar að auki allt of hratt flutt
og naut sín ekki þess vegna.
Kórinn hefur mörgum ágætum
röddum á að skipa, syngur svolítið
hijúft og hreinleikinn í söng víkur
stundum fyrir öðru. Með langa
reynslu af karlakórssöng mundi
undirritaður leggja til við söngstjór-
ann að hann æfði kórinn meira í
veikum og milliveikum lögum, þar
reynir á tónmyndun og tóneyra.
Sigurður Marteinsson gerði
margt vel á píanóið, en betra hefði
verið að opna hljóðfærið til hálfs.
Heppilegra væri að stjórnandi gæfi
hljóðfæraleikurum í upphafi það
„tempo“ sem hann vill hafa í stað
þess að ætla að breyta' um hraða
eftir að lagið er komið í gang, slíku
svara hljóðfæraleikarar illa, það
veit hljómsveitarmaðurinn Lárus
manna best.
Flutningurinn á Libera úr sálu-
messu eftir Franz Liszt stóð upp
úr á tónleikum Stefnis, enda mesta
vinnan farið í það viðfangsefni
kvöldsins. Orgelið var þar í jafn-
vægi við kórinn, sumstaðar annars
staðar var það of sterkt, eða of
þykkt „registerað". Hið rismikla lag
Sigfúsar Einarssonar naut sín í
meðferð kórsins svo og söngur Þor-
geirs Andréssonar á Funiculi, funic-
ula eftir Denza, þar „brilleraði"
Þorgeir.
Ragnar Björnsson
Aðrækta
garðinn sinn
HAFSTEINN Austmann Morffunblaðið/Á- Sæberg
MYNPLIST
Gerðubcrg/
Sjónarhóll
MÁLVERK
Hafsteinn Austmann. Gerðuberg:
Opið ld. 12-21 mánud. - fimmtud.
og kl. 13-16 föstud. - sunnud. til 5.
maí. Sjónarhóll: Opið alla daga nema
mánud. kl. 14-18 til 5. maí.
Aðgangur (Sjónarhóli) kr. 300
HIN nýja sýningaröð sem skipu-
lögð hefur verið í Gerðubergi og á
Sjónarhóli hefur farið vel af stað, en
nú standa yfir sýningar á verkum
Hafsteins Austmann á báðum þess-
um stöðum.
Hafsteinn hefur verið lengi á vett-
vangi, en líkt og hjá Braga Ásgeirs-
syni markar þetta ár tímamót, því
nú eru fjörutíu ár síðan hann hélt
sína fyrstu einkasýningu, tuttugu og
þriggja ára gamall og nýkominn frá
listnámi í höfuðvígi myndlistarinnar
í Evrópu, París.
Sem fyrr hófust sýningarnar nú
með sjónþingi, þar sem listamaðurinn
sat fyrir svörum og ræddi list sína
við tilsetta spyrla og gesti í sal. Því
miður gat undirritaður ekki verið
viðstaddur samkunduna, en afrakst-
urinn verður væntanlega gefinn út í
bæklingsformi. Þeir tveir bæklingar,
sem þegar eru komnir út um fyrri
sjónþing, eru skemmtilegar heimildir
um frísklegar umræður, og ekki
verður að efa að svo verður einnig
að þessu sinni.
Sem fyrr skiptast sýningarnar í
tvennt - eldri verkin eru á veggjum
Gerðubergs, en það sem listamaður-
inn hefur verið að fást við síðustu
ár er á Sjónarhóli. Samanlagt ættu
þær að gefa flestum nokkra innsýn
í viðfangsefni þessa virka listamanns
í meira en fjóra áratugi.
Gerðuberg
í anddyri og á annarri hæð Gerðu-
bergs hafa verið sett upp tæplega
fjörutíu myndverk sem spanna lang-
an tíma, en hið elsta er frá 1951 og
hið nýjasta frá 1992. Hins vegar er
villandi að tala um yfirlitssýningu í
þessu sambandi; til þess er aldurs-
dreifing myndanna of misjöfn, og
vegna aðstöðunnar eru hér fá stór
málverk, sem hafa verið nokkur þátt-
ur í listsköpun Hafsteins á ýmsum
tímabilum. Loks hafa verkin ekki
verið sett upp í neina markvissa tíma-
röð, heldur virðist uppsetningin
fremur miðast við samspil myndefna
frá ýmsum tímum, sem og það tak-
markaða rými sem staðurinn býður
upp á.
Engu að síður er hér margt sem
gleður augað, og ætti sérstaklega
að vera fróðlegt fyrir. yngri listunn-
endur að kynnast ýmsum þeim sýnis-
hornum sem hér er að finna. Rlsta
verkið, „Símonarhús Stokkseyri" (nr.
1), er þroskuð mynd frá hendi átján
ára unglings; úrvinnsla bæjarform-
anna inn í geometríska abstrakt,
ásamt hijúfri áferð litanna ber vitni
góðri myndsýn og áhuga á því mynd-
máli, sem þá var að geijast í listinni
hér á landi.
Hafsteinn hefur verið staðfastur
verkmaður í víngarði afstraklistar-
innar allt frá þessari fyrstu tíð, eins
og öll verk hans hér bera með sér.
Hins vegar kann ýmsum að koma á
óvart sú fjölbreytni, sem er að finna
innan þessa ramma. Hér má sjá
dæmi um strangflatarmálverk, ljóð-
ræn línuspil, og margtóna athuganir
á gildi litbrigða frá ýmsum tímum.
Þótt þessi verk séu ekki sett hér upp
í skipulegum tímabilum gefa þau
vissulega til kynna þróun listamanns-
ins og að það er fyrst og fremst
úrvinnsla litarins í fletinum, sem
hefur heillað hann alla tíð.
Þetta kemur einna sterkast í Ijós
í vatnslitamyndunum, sem hafa verið
mjög sterkur þáttur í myndsköpun
Hafsteins. Það er vert að gefa sér
góðan tíma til að skoða þessar mynd-
ir á 2. hæð (nr. 23-33), þar sem lita-
tónarnir kallast á yfir þijátíu ára
tímabil; myndmálið breytist vissu-
lega, en hreinleiki litanna er hinn
sami. Þessi verk eru án efa einn
sterkasti þáttur þessara sýninga, og
vel þess virði að gera sér ferð til að
skoða þær sérstaklega.
Sjónarhóll
Hér hefur verið komið fyrir tutt-
ugu verkum sem Ilafsteinn hefur
unnið á síðustu þremur árum, og er
blandað saman olíu- og vatnslita-
myndum á veggjunum til að skapa
sem best jafnvægi. Þeir sem hafa
fylgst með verkum Hafsteins kann-
ast við efnistökin í því myndmáli sem
hann hefur verið að fást við, sem
hér kemur fram í sterkri heild.
Það sem helst má telja nýtt er
endurnýjaður áhugi á vatnslitunum,
og hversu vel þeir Iúta þessu mynd-
máli; í því sambandi nægir að benda
á myndir nr. 2, 5 og 17, sem sína
vel það fínlega jafnvægi, sem lista-
maðurinn hefur náð í þessum miðli.
í nýjustu málverkunum er nokkru
bjartara yfir litaspjaldinu en áður,
og einkum koma innskot af gulum
litum sem skemmtilegt mótvægi inn
í þá myndbyggingu, sem Hafsteinn
hefur þróað út frá svörtu grinda-
kerfi bandaríska listamannsins Franz
Kline, og hefur ráðið ferðinni í verk-
um hans um árabil. Mismunandi
áferð litanna er ef til vill einnig til
marks um að listamaðurinn sé að
stefna á ný mið innan þess ramma
sem hann markaði sér fyrir margt
löngu.
I kynningu sýninganna er Haf-
steinn nefndur síðasti móhíkani
harðlínu-afstraktsins hérlendis, enda
haldið sig við þann vettvang alla tíð.
Nokkuð er til í þeirri samlíkingu, og
vissulega endurspeglar þróun hans í
listinni að mörgu leyti þá alþjóðlegu
strauma, sem hafa mótað þessa af-
straktina. Það hefur þó reynst honum
vel; framlag einstaklings í listinni
felst ekki eingöngu í því að bijóta
ný lönd og marka nýjar stefnur -
slíkt brambolt kann að reynast fall-
valt nýjabrum ef menn gæta þess
ekki að rækta garðinn sinn.
Og það hefur Hafsteinn Austmann
vissulega gert.
Eirfkur Þorláksson