Morgunblaðið - 07.05.1996, Blaðsíða 32
32 ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 1996 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKYNSAMLEGIR
SAMNINGAR
SAMNINGAR þeir, sem undirritaðir voru í Ósló í gær
á milli íslands, Færeyja, Noregs og Rússlands um
veiðar úr norsk-íslenzka síldarstofninum e_ru skynsamleg-
ir og tryggja framtíðarhagsmuni okkar íslendinga. Það
er sérstakt fagnaðarefni, að þessar fjórar þjóðir hafa náð
saman um þetta erfiða deilumál, sem um skeið virtist
komið í alvarlegan hnút.
Mestu hagsmunir okkar íslendinga í sambandi við
norsk-íslenzka síldarstofninn eru þeir, að takast megi að
byggja stofninn upp á ný, þannig að hann gangi yfir
hafið til íslands. Þeir hagsmunir voru í mikilli hættu,
þegar útlit var fyrir, að veiðar yrðu að geðþótta hverrar
þjóðar fyrir sig.
Það skiptir miklu minna máli í þessu sambandi, þótt
íslenzk síldveiðiskip geti ekki nú veitt eins mikið úr stofnin-
um og hugsanlega hefði orðið, ef engir samningar hefðu
náðst og við hefðum veitt úr stofninum skv. einhliða
ákvörðunum íslenzkra stjórnvalda, en það sama hefðu
aðrar þjóðir gert. Hér hafa minni hagsmunir vikið fyrir
meiri hagsmunum. Skammtímasjónarmið hafa vikið fyrir
langtímasjónarmiðum.
í samtali við Morgunblaðið í dag, segir Jakob Jakobs-
son, forstjóri Hafrannsóknastofnunar m.a. um þetta atriði:
„Ég tel þennan samning ákaflega mikilvægt skref í þá
veru að ná heildarstjórn á veiðunum en án þess hefði það
verið gjörsamlega vonlaust...Ég held, að þessi langtíma-
sjónarmið og ábyrgð séu lykilatriði í afstöðu okkar til
skipulagðrar veiðistjórnunar á þessari stærstu lifáfidi auð-
lind Norður-Atlantshafsins."
Auk þessa meginatriðis hefur það þýðingu fyrir okkur,
að þessi fjögur lönd munu nú sameiginlega beita sér fyr-
ir því, að aðrir aðilar takmarki sínar veiðar. í þessu sam-
bandi mega menn ekki láta yfirlýsingar talsmanna Evrópu-
sambandsins blekkja sig. Eftir að samkomulag hefur náðst
á milli þessara fjögurra ríkja verður mjög erfitt fyrir
Evrópusambandið að stefna skipum sínum til veiða að
geðþótta þess. ESB hefur ekki úr háum söðli að detta,
þegar fiskverndarmál eru annars vegar og forráðamenn
þess munu hugsa sig um tvisvar áður en þeir hunza ósk-
ir þessara fjögurra þjóða um takmörkun á veiðum ESB-
skipa. Vígstaða ESB var margfalt sterkari, þegar allt var
í uppnámi á milli ríkjanna fjögurra og ómögulegt virtist
fyrir þau að ná samningum sín í milli.
Það er heldur ekki gagnrýnisefni á stjórnvöld að hafa
samið um heimild til síldveiða fiskiskipa samningsþjóð-
anna innan íslenzkrar lögsögu vegna þess, að við fáum
veiðirétt annars staðar á móti, sem er okkur til hagsbóta.
Þessu til viðbótar er full ástæða til að ætla, að samning-
ar um síldveiðarnar muni skapa það andrúm og þann jarð-
veg, sem þarf til þess að samningum miði áfram um veið-
ar íslenzkra fiskiskipa í Barentshafi.
Talsmaður Landssambands íslenzkra útvegsmanna hef-
ur gagnrýnt þennan samning harðlega. Það hafa talsmenn
Alþýðubandalags, Alþýðuflokks og Þjóðvaka einnig gert.
Gagnrýni þessara aðila byggir á skammtímasjónarmiðum.
Talsmaður LÍÚ horfir til þess aflamagns, sem íslenzk
stjórnvöld höfðu einhliða ákveðið, að íslenzk fiskiskip
mættu veiða áður en samningar náðust. Það er engin við-
miðun. Heldur hitt, hvort framtíðarhagsmunir okkar hafi
verið tryggðir með þessum samningi og það er gert.
Talsmenn þeirra stjórnarandstöðuflokka, sem hafa snú-
izt gegn samningnum saka stjórnvöld um undanslátt. í
öllum samningum um fiskveiðiréttindi okkar Islendinga
höfum við þurft að gefa eftir frá ýtrustu kröfum. Og
þótt hægt sé að sýna fram á með tölum, að við höfum
gefið meira eftir í magni en aðrir i þessum samningum,
höfum við á móti náð árangri, sem gefur okkur góðar
vonir um framtíðina. Sjónarmið þriggja stjórnarandstöðu-•
flokka byggja því á skammsýni en athyglisvert er að fylgj-
ast með ábyrgri afstöðu þingmanna Kvennalistans.
Gagnrýni hagsmunaaðila í Noregi á samninginn bendir
heldur ekki til þess, að þeir telji íslenzka hagsmuni hafa
verið fyrir borð borna í samningaviðræðunum.
Samningurinn um síldveiðarnar getur, ef rétt er á hald-
ið, valdið þáttaskilum í deilum okkar og annarra þjóða
um fiskveiðiréttindi í Norður-Atlantshafi. Nú skiptir máli,
að fylgja þessum árangri eftir og gera út um þau deilu-
mál, sem óleyst eru.
SAMNINGAR NÁST UM SÍLDVEIÐAR
Rætt um síldarsamninginn á Alþingi
SAMNINGUR á milli íslands,
Færeyja, Noregs og Rúss-
lands um veiðar úr norsk-
íslenska síldarstofninum var
undirritaður í Ósló í gærmorgun, en
í samningnum er kveðið á um að
heildarafli landanna fjögurra verði
1.107 þúsund lestir í ár. Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra og Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
segja samninginn marka ákveðin
tímamót, en samningaviðræðum þjóð-
anna sé þó fráleitt lokið í eitt skipti
fyrir öll.
Stofninum var stefnt í hættu
Þorsteinn Pálsson segir íslendinga
hafa staðið frammi fyrir þeim veru-
leika að síldarstofninum væri stefnt
í verulega hættu, hefðu veiðar verið
meira eða minna stjórnlausar á
næstu árum eins og stefndi í. Hefði
ekki verið samið nú, hefði verið ólík-
legt að hægt hefði verið að taka upp
samninga á nýjan leik.
Utanríkisráðherra segir ljóst að
samfara samkomulagi um skynsam-
lega nýtingu þurfi þjóðirnar að skipt-
ast á heimildum til að veiða í lög-
sögu hver annars og þannig fái
Færeyingar að veiða það sem þeir
vilja í íslenskri lögsögu og takmark-
aðar heimildir í lögsögu Jan Mayen
og í norskri lögsögu, Islendingar fái
ótakmarkaðar heimildir til að veiða
í Jan Mayen lögsögunni, en Norð-
menn fái aftur á móti heimildir til
að veiða í íslenskri lögsögu sem svar-
ar tveimur þriðju hlutum hlutdeildar
íslendinga, sem ósennilegt sé að
verði nýttar.
Rússar fá hins vegar að veiða allt
að 5.000 tonn á takmörkuðu svæði
í íslenskri lögsögu í samræmi við
mikla áherslu sem þeir lögðu á að
fá slíka heimild.
Aflahlutdeild íslendinga nemur
190 þúsund tonnum, Færeyinga 66
þúsund tonnum, Norðmanna 695
þúsund tonnum og Rússa 156 þús-
und tonnum. íslendingar höfðu gert
kröfu um að fá að veiða 244 þúsund
tonn í ár. Utanríkisráðherra sagði
það vera sameiginlega niðurstöðu
Islendinga og Færeyinga að samn-
ingurinn þjóni hagsmunum þjóðanna
og að þjóðhagslega megi jafnvel ná
meira út úr umsömdum 190 þúsund
tonnum, en hefði verið hægt að fá
úr 244 þúsund tonnum.
Meira til manneldis
„Auðvitað hefðum við viljað semja
um eitthvað meira magn, en á þess-
ari stundu stóðu menn frammi fyrir
að ná samningi sem gengi nokkurn
veginn út á þá niðurstöðu sem nú
liggur fyrir, eða enginn samningur
næðist. Hvort sem okkur líkar betur
eða verr, var blákaldur veruleikinn
þes_si,“ segir hann.
Án samkomulags þjóða hefði að
sögn Halldórs þurft að
standa þannig að veið-
um, að lítið sem ekkert
af aflanum hefði getað
farið til manneldis, en
nú geti útvegsmenn
skipulagt veiðar á hag-
kvæman hátt og stund-
að þær þannig að hægt
sé að veiða verulegt
magn til manneldis.
Fari 30-40 þúsund tonn
til manneldis, sé búið
að vega upp þann mun
sem var á upphaflegum
kröfum íslendinga og
umsamdri aflahlut-
deild, auk þess sem hún
skapi vinnu í landi.
Halldór segir ríka
hættu hafa verið á að
þjóðirnar færu í kapp-
hlaup um að auka veiði
sína, sem hefði verið
illviðráðanlegt ástand.
„Kostir samningsins
eru að með honum
náum við utan um stjórnun veiða,
við tryggjum það til framtíðar að
stofninn verði ekki eyðilagður, við
sameinumst gegn kröfum annarra
aðila eins og t.d. ESB, og munum
nú þegar snúa okkur til þeirra í von
um að sambandið sýni skilning og
víki frá óréttmætum kröfum í sam-
bandi við veiði úr þessum stofni,“
sagði Halldór á fundi með frétta-
mönnum í gær.
ESB leikur enn lausum hala
Samningaumleitanir hófust fyrir
um ári, en upp úr slitnaði og ákváðu
Langtíma-
markmíð höfð
að leiðarljósi
Morgunblaðið/Ásdís
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra og Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra kynntu
samning um veiðar úr norsk-íslenska síldarstofninum í gær, örfáum mínútum eftir að þeir
komu til landsins frá Ósló.
*
Aflahlutdeild Islendinga í ár samkvæmt sam-
komulagi sem gert var í gær við Norðmenn,
Færeyinga og Rússa nemur 190 þús. tonnum,
17,2% af heildarafla. Hlutdeild íslendinga er
ríflega 50 þús. t minni en þeir höfðu krafíst.
Utanríkisráðherra segir á móti koma að síldin
nýtist til manneldis og sé því verðmætari.
íslendingar og Færeyingar í kjölfarið
að veiða sameiginlega 250 þúsund
tonn á seinustu vertíð, og komu 180
þúsund tonn í hlut íslendinga. Hall-
dór segir margt hafa rekið á eftir
því að ná samningum við Norðmenn
og Rússa um síldarstofninn, ekki
síst ákvörðun ESB að veiða 150
þúsund tonn úr stofninum og áhuga
annarra þjóða á veiðum á svæðinu.
Einnig sé mikilvægt að þeir ár-
gangar af síld sem skipi yfirgnæf-
andi meirihluta stofnsins fái að vaxa
án hættu af ofveiði. Þorsteinn segir
að samningurinn sé forsenda þess
að unnt sé að knýja
ESB til samninga um
skynsamlega veiði,
enda eigi það ekki
sögulegan rétt til veiða
með sama hætti og
strandveiðiríkin.
„Evrópusambandið
leikur enn iausum hala,
en hefði samingurinn
ekki verið gerður, var
útilokað að koma bönd-
um á ESB og hann er
fyrsta skrefið í þá átt.
Þegar í stað verða tekn-
ar upp viðræður við
ESB um að takmarka
veiði og að hún sam-
ræmist þeim markmið-
um sem strandþjóðirnar
ijorar hafa sett sér,“
segir Þorsteinn.
Halldór segir ekki
búið að taka ákvörðun
um hvort síldarsmugan
verði varin gegn ágangi
annarra ríkja en þeirra
sem standa að samningnum, en hins
vegar verði ESB hvatt til að sýna
ábyrgð. Of snemmt sé að spá fyrir
um hvað gerist í kjölfarið, en ljóst
sé þó að fylgi þjóðir ekki niðurstöðum
alþjóðlegra stofnana sem fást við
mál sem þessi, geti menn gripið til
ráðstafana til að verja hagsmuni
sína.
Ríki fylgi reglum
Ekki hefur verið formlega gengið
frá því að þjóðirnar ljórar stofni
svæðasamtök, en þær uppfylla slík
skilyrði, að mati Þorsteins. Allt eftir-
lit af hálfu íslendinga og hinna þjóð-
anna verði að fylgja þjóðréttarregl-
um og ljóst sé að þau ríki sem vinni
gegn markmiðum samningsins fái
ekki rétt til löndunar í höfnum land-
anna fjögurra.
„Framtíðarhagsmunir íslendinga
hafa fyrst og fremst rekið á eftir
því að reynt væri að ná þessum
samningum," segir Halldór, „og þau
ákvæði sem eru allra mikilvægust
lúta að framtíðinni." Hann nefndi
sérstaklega ákvæði um að samnings-
aðilar geri ráðstafanir til að tryggja
að hrygningarstofninum sé haldið
ofan við örugg líffræðileg mörk,
þannig að nýliðun og sjálfbær nýting
til langs tíma sé möguleg. Einnig
að aðilar komi á fót vinnuhópi vís-
indamanna til að fylgjast með og
meta þróun og dreifingu stofnsins,
í samvinnu við Alþjóðahafrannsókn-
aráðið.
Halldór sagði ljóst að samningar
um veiðar á næsta ári þurfi að hefj-
ast strax í haust, vegna þess að ver-
tíð hefst í byijun næsta árs í Nor-
egi. „Vert er að hafa í huga að þeg-
ar þessi samningur er gerður er síld-
in ekki farin að veiðast í íslenskri
lögsögu, en vonandi er hún um það
bil að ganga þar inri eða kannski
þegar gengin inn, en aflahlutdeild
okkar er 17,2% af heildarveiði áður
en síldin gengur inn í íslenska lög-
sögu,“ sagði Halldór.
Þorsteinn benti á að íslendingar
eigi mestra hagsmuna að gæta af
strandveiðiríkjunum um að stofninn
fái að vaxa. Niðurstaða samningsins
í ár sé mjög viðunandi að hans mati,
bæði með tilliti til veiðiheimilda og
þess að þjóðirnar fallast á að taka
tillit til dreifingar stofnsins við fram-
tíðarskiptingu þeirra. Því sé þess að
vænta að viðurkennt verði með aukn-
um kvótum þegar síldin færist inn í
íslenska lögsögu.
Kvóta skipt fljótlega
Ekki er búið að taka ákvörðun um
kvótaskiptingu milli íslenskra skipa,
að sögn sjávarútvegsráðherra, en
hann kveðst gera ráð fyrir, að vinna
við úthlutun aflaheimilda hefjist á
næstu dögum og verði reynt að hraða
henni eftir megni.
Forsvarsmenn útvegsmanna og sjómanna gagnrýna samkomulagið um síldveiðarnar
Hömlur ekki settar á veið-
ar Evrópusambandsins
Forsvarsmenn útvegsmanna og sjómanna eru
andvígir síldarsamningnum sem undirritaður
var í Osló í gær. Meðal þess sem þeir gagn-
rýna er að veiðar Evrópusambandsins verða
óhindraðar í ár.
KRISTJÁN Ragnarsson, for-
maður Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna,
segir að þessi samningur
urn norsk-íslensku síldina hafi átt sér
langan aðdraganda. íslensk stjórn-
völd hafi lagt upp með það að hækka
síldarkvóta Islendinga í ár, frá því í
fyrra, í hlutfalli við það sem aðrir
hefðu ákveðið og íslenskar sendi-
nefndir hafi fengið þetta vegarnesti
á hvern fundinn á fætur öðrum.
Nú gerðist það að ráðherrarnir
hefðu sjálfir haft bein afskipti af
samningunum og hefðu talið mjög
nauðsynlegt að ná stjórn á veiði úr
stofninum. Um það væri enginn
ágreiningur, því við ættum mjög mik-
ið undir því að stofninn fengi að vaxa
til eðlilegrar nýtingar. Það sem hefði
gerst hins vegar væri það að veiðin
væri minnkuð um 100 þúsund tonn
hjá þessum fjórum þjóðum. Af þvi
minnkaði veiði okkar og Færeyinga
um 74 þúsund tonn, en Rússa og
Norðmanna sameiginlega um 24 þús-
und tonn. Það þýddi að þeir gæfu
eftir 3% en við um 23%.
„Ef þetta var ástæðan, að stofnin-
um stæði einhver ógn af okkar veiði
og þess vegna þyrfti að ná stjórn á
veiðunum hlýtur að hafa verið rangt
að fara af stað með 244 þúsund tonna
kröfu og halda við hana í allan vetur
allt þar til að veiðarnar eru að hefj-
ast, bátarnir að fara af stað og síldin
er að ganga inn í okkar lögsögu í
þessari viku að öllum líkindum,“ sagði
Kristján í samtali við Morgunblaðið.
Norðmenn sjá sér leik á borði
Hann sagði að auðvitað sæju
Norðmenn sér leik á borði þegar
þeir gætu skuldbundið okkur og
Færeyinga til þess að lækka okkur
sameiginlega um 74 þúsund tonn og
þar af íslendinga eina um 54 þúsund
tonn. „Eg hef talið að stofninum
stafi hætta af veiði allra þeirra sem
veiðar stunda á svæðinu og þar með
hefðu allir þurft að leggja eitthvað
til þeks að minnka veiðina. Þar hefði
ekki staðið á okkar fulltingi við það.
Það sem núna gerist er að við minnk-
um okkar veiði, en Evrópusambandið
stendur áfram með fijálst spil og
ætlar sér að veiða frítt. Það er búið
að segja það alveg skilmerkilega að
það ætlar ekki að takmarka sínar
veiðar á þessu ári. Þess vegna finnst
mér það alveg óskiljanlegt að gera
þennan samning við núverandi að-
stæður,“ sagði Kristján ennfremur.
Illa haldið á okkar málstað
„Mér er ekki skiljanlegt hvernig
á, með hliðsjón af þeim breytingum
sem þessi floti hefur tekið, að út-
hluta kvóta á hvert skip eftir þessum
umsóknum sem núna liggja fyrir.
Og mér finnst það algerlega óásætt-
anlegur hlutur að við séum að fá
núna 17% úr stofni sem svo ríkulega
hélt sig í okkar lögsögu og hefði
verið þar áfram ef Rússar og Norð-
menn hefðu ekki ofgert þessum
stofni með smásíldarveiðum. Á sama
tíma erum við að gefa þeim 11% af
okkar loðnukvóta út á Jan Mayen-
lögsöguna þar sem loðna hefur ekki
komið í fjöldamörg ár. Þessu er ekki
saman að jafna og hér er að rnínu
mati illa haldið á okkar málstað,“
sagði Kristján.
Hann sagði að ákvæðið í samn-
ingnum um að framvegis verði tekið
tillit til dreifingar síldarinnar væri
ekkert útfært og menn læsu út úr
því það sem þeir vildu heyra. Við
hlytum að ætla okkur stærri hlut af
stofninum en 17% í framtíðinni mið-
að við eðlilega þróun hans og hann
teldi að þessi samningur hamlaði því
miklu fremur en styrkti að við fengj-
um eðlilegan hlut í stofninum.
Sér fyndist þess vegna að rangt
væri lagt út af þessu ákvæði og sama
gilti um aðganginn að Jan Mayen-
lögsögunni. Hún opnaðist íslending-
um samkvæmt eldri samningi þegar
samið hefði verið um nýtingu stofns.
Síðan ætluðum við bæði að hleypa
Norðmönnum og Rússum inn í ís|
lenska lögsögu til þess að veiða síld
án þess að við fengjum að veiða í
norskri eða rússneskri lögsögu.
„Þetta atriði hefur aldrei komið
til orða á öllum þeim fundum sem
ég hef tekið þátt í hingað til, að
hleypa þeim hér inn í íslenska lög-
sögu, vegna þess að þeir hafa aldrei
verið til tals um það að hleypa okkur
inn í sína,“ sagði Kristján einnig.
Hann sagði að það væri mikið úr
því gert að það væri hægt að gera
úr síldinni verðmætari afurð og þetta
væri mjög gott ef það gengi eftir.
Hins vegar segðu honum útgerðar-
og skipstjórnarmenn að menn myndu
ekki þora að geyma sinn kvóta til
að fiska hann í Jan Meyen-lögsög-
unni meðan ganga síldarinnar væri
með þeim hætti sem verið hefði, því
menn treystu því ekki að geta veitt
kvótann þar.
Ósáttur við niðurstöðuna
Sævar Gunnarsson, forseti Sjó-
mannasambands íslands, segist vera
ósáttur við niðurstöðu samninganna
þar sem íslendingar hafi gefið miklu
meira eftir en hinar þjóðirnar til að
samningar gætu tekist. Kvóti íslend-
inga og Færeyinga minnkaði sam-
eiginlega um 74 þúsund tonn á sama
tíma og kvóti Norðmanna minnkaði
um 30 þúsund tonn og Rússarnir
bættu við sig 15 þúsund tonnum frá
því sem þeir hefðu samið um við
Norðmenn.
Sævar sagðist vera þeirrar skoð-
unar að það bæri að semja um síld-
ina. Hins vegar skildi hann ekki af
hveiju svona mikið hefði legið á að
semja, þar sem það væri fyrirséð,
og hann vissi ekki til þess að neinn
ágreiningur væri um það, að veiðar
Evrópusambandsins yrðu ekki
bremsaðar af þetta árið. Þeir væru
búnir að gefa út 150 þúsund tonna
veiðikvóta í ár og þessi samningur
sem gerður hefði verið í Osló kæmi
ekki í veg fyrir það.
„Þess vegna sé ég ekki alveg hvað
lá á. Hins vegar er þróunarákvæðið
jákvætt í þessum samningi, en af
hverju er það ekki látið taka gildi
strax? Ef við hugsum okkur að við
veiðum eitthvað veruiega meira inni
í íslensku landhelginni en í fyrra
hefði mér fundist eðlilegt að það
yrði okkur strax til bóta,“ sagði
Sævar.
Takmörk fyrir tilslökunum
Hann sagðist hafa lagt áherslu á
að samningsleiðin yrði reynd til
þrautar, en það hlytu að vera tak-
rnörk fyrir því hvað hægt væri að
slaka mikið til og „ég get ekki séð
að það sé verið að binda neina nema
okkur í þessu máli og Færeyingana.
Eg sé ekki hvað lá svona á upp á
þessi býti. Ég hef verið talsmaður
þess að við ættum að reyna að ná
samkomulagi við þessar þjóðir um
þetta mál, en ég vildi að það væri á
einhveijum jafnréttisgrunni," sagði
Sævar.
Hann sagðist heldur ekki vita hvað
íslensk stjórnvöld hefðu meint með
því að gefa út reglugerð um veiðar
á 244 þúsund tonnum þegar meiri
vilji hefði ekki verið á bak við þá
ákvörðun en kæmi fram þegar kvót-
inn væri minnkaður um 54 þúsund
tonn. Hann teldi fullvíst að Norð-
menn væru búnir að veiða meira en
695 þúsund tonn í ár þannig að
veiðitakmarkanir bitnuðu einvörð-
ungu á íslendingum og Færeyingum.
Veiðar Evrópusambandsins yrðu
ekki heldur takmarkaðar. Slík
ákvörðun yrði að fara fyrir fund í
Norður-Atlantshafsfiskveiðiráðinu
(NEFAC) og það væri ekki einu sinni
búið að boða slíkan fund, hvað þá
að ákveða hvenær hann yrði haldinn.
Hann hefði enga trú á að það tækist
á þessari vertíð. ESB hefði þegar
byijað veiðar og þessi samningur
stoppaði það ekkert í því að veiða
fyrirhugaðan kvóta, 150 þúsund
tonn, að því gefnu að síldin héldi sig
í síldarsmugunni.
Hörð gagnrýni
slj órnarandstöðu
á samninginn
Hörð gagnrýni kom fram á Alþingi í gær af
hálfu stjórnarandstöðu á samninginn um veið-
ar á norsk-íslensku síldinni. Guðmundur Sv.
Hermannsson fylgdist með umræðunum.
HALLDÓR Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra flutti
þinginu skýrslu um
samninginn, sem gerður
var fyrr um daginn í Osló.
Steingrímur J. Sigfússon þing-
maður Alþýðubandalags og for-
maður sjávarútvegsnefndar Alþing-
is sagði að samningurinn væri ekki
sanngjarn í garð íslendinga og
tímasetning hans væri út í hött.
Veiðar íslenskra skipa ættu að hefj-
ast innan 3-4 sólarhringa, síldin
væri við íslensku lögsögumörkin,
búið væri að auglýsa veiðarnar og
85 útgerðarmenn væru að undirbúa
þær á grundvelli tiltekinna reglna.
Steingrímur sagði það ekki nógu
góða niðurstöðu, að íslendingar
skyldu gefa eftir 54 þúsund tonn
af upphaflegum kvótakröfum og
hlutfallslega mest af ríkjunum.
„Það sem er þó lakast er upp-
hafsprósentap sem hér er fest í
sessi með samningi. Aðeins liðlega
17% af stofni sem við íslendingar
getum, með verulega þungum sögu-
legum í'ökum, gert kröfu til að eiga
hlutdeild í upp á 30-40% miðað við
fullorðna síld. Það langhættuleg-
asta í samkomulaginu er að 17%
verði þröskuldur eða þak sem okkur
mun á komandi árum reynast mjög
erfitt að yfirstíga,“ sagði Stein-
grímur.
Þá gagnrýndi Steingrímur
endurskoðunarákvæði samningsins
og að verið væri að opna íslensku
landhelgina einhliða fyrir Norð-
mönnum og Rússum. Haftn sagði
einnig að aðeins væri verið að taka
niður fyrirhugaða veiði um 100
þúsund tonn, og þar af legði ísland
meira en helming til.
Engin heildarstjórn
Össur Skarphéðinsson, Alþýðu-
flokki, sagði að þótt ýmislegt mætti
segja gott um samninginn væri
hann fráleitt nægilega góður til að
réttlæta framtíðarhagsmunina sem
lægju í málinu fyrir íslendinga.
Hann gagnrýndi endurskoðunará-
kvæði samningsins, sem byggist á
líffræðilegri dreifingu síldarstofns-
ins. Ekki væri hægt að lesa út úr
því að íslendingar ættu afdráttar-
lausa möguleika til að auka kvóta
sinn á grundvelli þess að síldin
gengi inn í íslensku lögsöguna.
Össur sagði að ráðherrar hefðu
bent á þann kost við samninginn
að íslendingar gætu veitt allan sinn
síldarafla við Jan Mayen. En sam-
kvæmt Jan Mayen-samn-
ingnum frá 1980 væri
þessi réttur sjálfkrafa fyr-
ir hendi nú þegar síldar-
samningurinn væri kom- ___________
inn á. Sennilega væri þó
rétt hjá utanríkisráðherra að hægt
yrði að nýta meira af aflanum til
manneldis en áður og það vægi
þungt.
En það væri rangt hjá utanríkis-
ráðherra að tekist hefði með samn-
ingnum að ná heildarstjórn á síld-
veiðunum. Evrópusambandið hefði
gert tilkall til kvóta upp á 150 þús-
und tonn og samningsríkin gætu
ekki komið í veg fyrir það.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra sagði að samningurinn
væri forsenda fyrir því að strand-
þjóðirnar gætu tekist á við Evrópu-
sambandið. Rétt væri að þessi samn-
ingur leysti ekki það mál en ef
strandþjóðirnar hefðu ekki náð sam-
an hefði engin von verið til þess að
hægt yrði að setja bönd á ÉSB.
Samið af sér
Jóhanna Sigurðardóttir, Þjóð-
vaka, sagði að samningurinn væri
mjög vafasamur og snautlegur og
ekki hefðu komið fram rök um að
hann tryggði hagsmuni þjóðarinn-
ar. Það væru fyrst og fremst íslend-
ingar og Færeyingar sem borguðu
fyrir samninginn og spurning hvort
það væri tilviljum að Norðmenn
vildu fyrst semja nú um síldar-
kvóta, þegar þeir væru sjálfir langt
komnir með það sem þeir skömmt-
uðu sér í upphafi.
Jóhanna sagðist ekki sjá að mik-
il hætta hefði verið við að bíða fram
á haust þótt um einhveija ofveiði
hefði getað orðið að ræða. Þótt
finna mætti jákvæða þætti í síldar-
samningunum hefði of mikið verið
gefið eftir. „Mér liggur við að segja
að ráðherrarnir hafi í Ósló verið.
að semja mjög alvarlega af sér um
hagsmuni íslensku þjóðarinnar,“
sagði Jóhanna.
Fleiri kostir
Guðný Guðbjörnsdóttir, Kvenna-
lista, sagði að þrátt fyrir ýmsar
efasemdir teldi hún kostina við
samninginn meiri en gallana. Mikil-
vægt væri að ná samningum sem
ykju líkurnar á því að síldarafurð-
irnar yrðu fyrst og fremst til mann-
eldis. Þótt súrt væri í broti að ís-
lendingar þyrftu að lækka sína hlut-
deild meira en Norðmenn, væru það
mikilvæg rök að þetta samkomulag
kæmi líklega til með að minnka
veiðarnar í heild. Þar með ykjust
líkurnar á að stofninn yrði nýttur
á sjálfbæran hátt.
Guðný sagðist hins vegar ekki
vera sannfærð um að það væri póli-
tískt rétt að gefa meira eftir en
Norðmenn, þegar þeir viðhefðu
þann málatilbúnað að obbinn af
veiðireynslu íálendinga væri svo
gamall að hún skipti engu máli.
Islendingar hefðu reynt að and-
mæla þessu sjónarmiði en Guðný
sagði að sér sýndist að samningur-
inn nú veikti þau rök.
Fótfesta til framtíðar
Geir H. Haarde, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks og fonnaður utan-
ríkismálanefndar Alþingis, sagði að
---------- með umræddum samn-
ingi næðu íslendingar
fótfestu til framtíðar sem
ekki var fyrir hendi áður.
Tryggingar hefðu fengist
fyrir því að í framtíðinni
yrði tekið tillit til þess að íslending-
ar ættu ákveðinn rétt á síldinni og
hún væri hluti af náttúru íslands.
Þetta væru mikilvægari langtíma-
hagsmunir en sá kvóti sem nú hefði
verið samið um til eins árs.
Einnig hefði ísinn verið brotinn
í pólitískum samningnum við ná-
grannaþjóðir íslendinga um mál af
þessu tagi. Og það væri ekki létt
verk fyrir norska ráðherra að kynna
þennan samning fyrir umbjóðend-
um sínum í Noregi sem hefðu sagt:
Islendingar eiga ekki að fá einn
einasta fisk úr þessum stofni.
ísinn brotinn í
pólitískum
samningum