Morgunblaðið - 11.07.1996, Blaðsíða 31

30 FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MÖRGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ1996 31
plnrgmnMalii!
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Á ÍSLENZKU FYR-
IR ÍSLENDINGA
SAMKEPPNISLÖG kveða á um að auglýsingar, sem
ætlaðar eru íslendingum, eigi að vera á íslenzku.
Fyrirtæki, sem að undanförnu hafa birt auglýsingar á
ensku á strætisvögnum á höfuðborgarsvæðinu, eru því
augljóslega að brjóta lög. Það má furðu sæta að auglýs-
ingar þessar hafi ekki verið teknar niður strax og við-
komandi fyrirtæki fengu ábendingar um slíkt.
Hins vegar er ekki aðeins um lögbrot að ræða, heldur
hreint og klárt metnaðarleysi hjá þessum fyrirtækjum.
Það er ekki hægt að setja lög um alla skapaða hluti,
sem almenn samstaða ríkir um með þjóðinni, eins og
til dæmis það að efni íslenzkra fjölmiðla skuli vera á
íslenzku. Það verður að gera ráð fyrir að þeir, sem fram-
leiða og birta efni í fjölmiðlum, auglýsingar og annað
efni, hafi metnað til að tryggja slíkt, án lagaboðs.
Það eru lélegar afsakanir hjá forsvarsmönnum fyrir-
tækjanna David Pitt hf. og Sambíóanna, að umræddar
strætisvagnaauglýsingar hafi verið framleiddar erlendis.'
Það kann að vera ódýrara að prenta auglýsingaborða í
útlöndum, en er þá ekki hægt að láta prenta þá á ís-
lenzku? Og flest önnur fyrirtæki, sem auglýsa á strætis-
vögnum, láta sig ekki muna um að láta prenta auglýs-
ingaborðana hér á landi.
Það færist því miður í vöxt að auglýsendur vilji birta
auglýsingar og tilkynningar eða hluta þeirra á ensku.
Mörg dæmi eru um að Morgunblaðið þurfi að biðja aug-
lýsendur um að þýða enskan texta í auglýsingum sínum,
áður þær eru teknar til birtingar í blaðinu.
Fyrirtækin, sem reka strætisvagna á höfuðborgar-
svæðinu, láta auglýsingapláss í té og Eureka hf. sér um
að selja auglýsingar á strætisvagnana. Svör forsvars-
manna SVR og Eureka hf. í Morgunblaðinu í gær bera
vott um að þeir séu að reyna að firra sig ábyrgð. Auðvit-
að hlýtur sá, sem sér um birtingu á auglýsingum, að
eiga að tryggja að farið sé að lögum og að auglýsinga-
texti, sem á að höfða tii íslenzks almennings sé á ís-
lenzku.
FRJÓMÆLINGAR í
ANDRÚMSLOFTI
FORMAÐUR Samtaka gegn astma og ofnæmi telur
það réttilega mikið hagsmunamál ofnæmissjúklinga
að fá daglega birtar niðurstöður mælinga á 'frjókornum
i andrúmslofti. Það er í senn sjálfsögð heilbrigðisþjón-
usta við viðkomendur, en tíu af hundraði íslendinga
þjást af frjónæmi, og mikilvæg fyrirbyggjandi aðgerð
gegn veikindaforföllum.
Það er hart til þess að vita ef ágreiningur milli ráðu-
neyta eða verkefnasviða í ríkisgeiranum um kostnaðar-
skiptingu kemur í veg fyrir nauðsynlega þjónustu af
þessu tagi, sem vegur varla þungt í heildarútgjöldunum.
Eðlilegt er að einhver einn aðili, hugsanlega Veðurstofa
Islands, taki þetta rannsóknar- og upplýsingaverkefni
að sér - og fái til þess nauðsynlegt fjármagn. Það yrði
síðan þjónustuverkefni fjölmiðla að skila niðurstöðum
daglega til landsmanna.
SAFNARÚTA-LOFS-
VERT FRAMTAK
SAMSTARF hefur tekizt milli Atvinnu- og ferðamála-
stofu Reykjavíkur, Strætisvagna Reykjavíkur og
fleiri borgarstofnana um akstur safnarútu milli menning-
arstofnana og safna í höfuðborginni. Safnarútunni er
ætlað að auðvelda ferðafólki, innlendu sem erlendu, sem
og borgarbúum, heimsóknir í menningarstofnanir. Farn-
ar eru fjórar ferðir dag hvern, sem hver um sig tekur
nálægt klukkutíma, viðkomustaðir eru fjórtán, þar af
ellefu söfn. Safnarútan er lofsvert framtak, sem fólk
er hvatt til að nýta sér, bæði til að heimsækja fróðleg-
ar, gefandi og skemmtilegar menningarstofnanir í höfuð-
borginni og njóta fagurs útsýnis, sem oftar en ekki fer
fram hjá einkabílstjórum í dagsins önn.

v •. '
••■■■■■'■■• ■.' '■•'■■'•■••■'•'■
>.. ■■ ■■:■>*

",
*
■

■
1
1

\
H|
\
- :• :r'

1 Æ '}
1 SiHiÉjf
Morgunblaðið/Sverrir
SKUGGI ákvörðunar umhverfisráðherra hvílir á starfsmönnum Landmælinga íslands þessa dagana. Þeir munu ráða ráðum sínum
næstu daga og kanna réttarstöðu sína vegna fyrirhugaðra flutninga stofnunarinnar til Akraness.
*
Landmælingar Islands til Akraness
Efling dreifbýlis eða
fagleg einangrun?
Ákvörðun umhverfísráðherra um að flytja starf-
— ___________________________________
semi Landmælinga Islands til Akraness hefur
vakið miklar deilur. Starfsmenn mótmæla
henni, en umhverfisráðherra segir ákvörðunina
í samræmi við yfírlýsta stefnu ríkisstjómarinn-
ar um flutning opinberra stofnana út á lands-
byggðina. Þórmundur Jónatansson hefur
kannað forsögu málsins, rök með og á móti
flutningi ríkisstofnana og kostnað við flutning
veiðistjóraembættisins til Akureyrar.
SNARPAR deilur hafa risið
um ákvörðun umhverfisráð-
herra um flutning Land-
mælinga íslands til Akra-
ness sem ljúka skal í ársbyrjun 1999.
Ákvörðunin er tekin í samræmi við
yfirlýsta stefnu ríkisstjórnarinnar
um að stuðla beri að flutningi opin-
berra stofnana á þéttbýlisstaði á
landsbyggðinni í því skyni að efla
byggð í landinu. Tiltölulega lítil
reynsla er komin á flutning ríkis-
stofnana en tvær stofnanir hafa þeg-
ar verið fluttar, Skógrækt ríkisins
til Egilsstaða og veiðistjóraembættið
til Akureyrar.
Ásbjöm Dagbjartsson veiðistjóri
segir að reynslan af flutningi veiði-
stjóraembættisins til Akureyrar sýni
að fátt mæli gegn því að reka emb-
ættið á Akureyri. Helstu ókostir þess
séu ákveðin fagleg einangrun og að
kostnaður við rekstur þess sé heldur
meiri þar en verið hefði í Reykjavík
vegna meiri ferðalaga. Samkvæmt
upplýsingum frá Ríkisendurskoðun
nam kostnaður vegna flutninganna
4 'h milljón króna. Rekstrarkostnað-
ur embættisins hefur jafnframt auk-
ist um 5% eftir að stofnunin var flutt.
Sigurður Þórðarson ríkisendur-
skoðandi segir að þennan mun megi
skýra á tvennan hátt. Sérfræðikunn-
átta hafi verið keypt sem hafi verið
til staðar hjá embættinu áður en
einnig hafi ferðakostnaður aukist. í
því skyni að samanburður væri rétt-
ur var sérstakur kostnaður vegna
flutninganna og kostnaður vegna
innleiðingar veiðikortakerfisins
dreginn frá rekstrarkostnaði síðasta
árs, fyrsta starfsári eftir flutning.
Sigurður segir mjög torvelt að yfir-
færa þessar tölur á fyrirhugaðan
flutning Landmælinga íslands til
Akraness en líta megi á reynslu við
flutning veiðistjóraembættisins sem
ákveðna vísbendingu.
Samkvæmt úttekt Framkvæmda-
sýslu íslands má búast við því að
sérkostnaður vegna flutninga Land-
mælinga nemi um 17 milljónum
króna en að húsnæðiskostnaður
verði ekki meiri en hann er um þess-
ar mundir. Kostnaður vegna aðstoð-
ar við starfsmenn er aftur á móti
óljós.
Vinnubrögð gagnrýnd
Guðmundur Bjamason umhverf-
isráðherra tilkynnti í síðustu viku
ákvörðun sína um að Landmælingar
yrðu fluttar á Akranes. Kom þessi
ákvörðun ýmsum í opna skjöldu, eink-
um ' starfsmönnum sem ekki höfðu
hugmynd um áform ráðherra. Vinnu-
brögð ráðherra voru gagnrýnd af
starfsmönnum og talsmönnum stétt-
arfélaga sem telja atvinnuöryggi sínu
ógnað. Starfsmenn furða sig á að
hafa ekki fengið að gefa álit sitt á
flutningum og enginn þeirra kveðst
geta hugsað sér að flytja. Högum
30 starfsmanna, mökum þeirra og
barna, alls 120 manns, sé raskað og
dregið er í efa að makar fái atvinnu
við hæfi á nýjum stað.
Margir þingmenn segja ófaglega
að ákvörðun staðið og fagleg og efnis-
leg rök séu ekki færð fyrir ákvörðun-
inni. Sagt er að óhagkvæmt og óskyn-
samlegt sé að raska starfseminni með
því að flytja hana frá höfuðstaðnum.
Hætta sé á að starfsmenn með mikla
reynslu hætti störfum og að stofnun-
in einangrist faglega þar sem allar
vísinda- og stjómsýslustofnanir sem
Landmælingar eiga samstarf við eru
í Reykjavík. Loks sé kostn-
aður við flutning töluverður
og rekstrarkostnaður aukist
til langtíma vegna ferða og
samskipta við viðskiptavini
auk þess sem framleiðni
minnki á undirbúningstíma vegna
flutninga.
Pólitísk ákvörðun
Ráðherra segir ákvörðunina póli-
tíska og fullyrðir að kostnaður við
flutning verði óverulegur í ljósi þess
að fyrirhugað er að leigja húsnæði á
Akranesi. Þessi framkvæmd sé rétt-
lætanleg einkum vegna þess að verið
sé greiða fyrir stefnu stjórnvalda og
efla til langtíma atvinnulíf á lands-
byggðinni. Hann bendir á að starfs-
menn fái góðan tíma til að gera upp
við sig hvort þeir flytji með eða ekki.
Þeir sem velji að flytja með eða vinna
áfram á stofnuninni og ferðast á
milli fái beinan og félagslegan stuðn-
ing ríkisins og Akranesbæjar. Loks
eru þau rök færð fyrir ákvörðuninni
að samgöngur og tölvusamskipti
verði auðveldari árið 1999 þegar fyr-
irhugað er að stofnunin flytji vegna
byggingar Hvalfjarðarganga og til-
komu háhraðanets Pósts og síma.
Reglur verðí mótaðar
Ekki eru allir á eitt sáttir með
ákvörðun ráðherra eða stefnu ríkis-
stjómarinnar yfirhöfuð. Þeir sem
gagnrýna stefnuna segja að í fæstum
tilvikum sé rétt að færa þjónustu-
stofnanir eða stórar stjórnsýslustofn-
anir frá Reykjavík. Ef sérstakar
ástæður mæli með því, s.s. að stofnun
eða opinber þjónusta sé færð nær
íbúum dreifbýlis eða starfsvettvangi
stofnunar, verði að undirbúa slíka
flutninga vandlega.
Hjörleifur Guttormsson alþingis-
maður hefur vakið máls á þessu og
lagði fram þingsályktunartillögu á
Alþingi um að reglur verði mótaðar
um slíkan flutning. í greinargerð með
tillögunni segir að í umræðum um
flutning ríkisstofnana hafi of mikill
kraftur farið í skeggræður um að
flytja stórar og grónar ríkisstofnanir
í stað þess að byggja markvisst upp
þjónustu við íbúa í hveiju kjördæmi
á helstu umsýslusviðum ríkisins.
Þannig megi stuðla að betri stjórn-
sýslu, treysta stöðu landsbyggðar
með fjölgun starfa og draga úr mið-
stýringu. Hjörleifur telur hafa skort
á umfjöllun um starfsaðstöðu stofn-
ana í nýju umhverfi, réttarstöðu
starfsmanna og samskipti við þá og
málsmeðferð þessara mála fyrir Al-'
þingi. Um þetta efni þurfi að setja
reglur til að tryggja sanngjarna máls-
meðferð.
Flutningur oft til umræðu
í tillögu Byggðastofnunar að
stefnumótandi byggðaáætlun 1994-
1997 frá 1994 eru riíjaðar upp um-
ræður á undanfömum áratugum um
flutning ríkisstofnana. Fyrstu tillög-
umar voru settar fram árið 1975 í
viðamikilli skýrslu en þá var lagt til
að 25 stofnanir flyttust frá höfuð-
borgarsvæðinu. Nefndin gerði skýran
greinarmun á helstu stjórnarstofnun-
um landsins og öðram ríkisstofnun-
um. Hinar fyrmefndu skyldu ekki
fluttar vegna nauðsynlegra tengsla
við stjómkerfið.
Á þeim tíma var ákveðið að ekki
yrði ráðist í heildarflutning neinnar
ríkisstofnunar án undangenginnar ít-
arlegrar skoðunar. Mælt var fyrir um
að efld yrði útibúastarfsemi og skil-
yrðislaust skuii liggja fyrir afstaða
ráðuneytis, stjómar viðkomandi
stofnunar, forstöðumanns og starfs-
manna til flutnings og samþykki ljár-
veitingarnefndar áður en tekin yrði
ákvörðun um flutning. Ekkert varð
af flutningi ríkisstofnunar á grund-
velli tillagnanna.
Málið var á ný kannað um miðjan
níunda áratuginn en í áliti byggða-
nefndar þingflokkanna frá 1986 vora
ekki gerðar tillögur um flutning ríkis-
stofnana og vildi nefndin ekki mæla
almennt með slíku.
Skilyrði að gildi og hæfni
stofnunar sé óskert
Árið 1992 fór enn af stað nefnd
til að vinna tillögur um flutning stofn-
ana og segja má að unnið sé í anda
tillagna hennar nú. Nefndin, sem í
sátu fulltrúar allra þingflokka lagði
til 1993 að sjö starfandi
stofnánir og ein ný, Skrán-
ingarstofa ríkisins, skyldu
fluttar hver í sitt kjör-
dæmi. Stofnanirnar vora
Byggðastofnun, Raf-
magnsveitur ríkisins, Vegagerð ríkis-
ins, Skipulag ríkisins, Landhelgis-
gæslan, Veiðimálastofnun og Land-
mælingar Islands.
í nefndarálitinu segir að tilgangur
með flutningi stofnana frá höf-
uðborgarsvæði til landsbyggðar sé
ekki endilega sá að gera þær hæfari
til að gegna hlutverki sínu og verk-
efnum. Aftur á móti verði að ganga
út frá því að ekki séu forsendur fyr-
ir flutningi nema gildi og hæfni stofn-
unar sé í engu skert.
Brýnt að halda starfsmönnum
Nefndarmenn telja brýnt að leitað
verði allra leiða til að stofnanir missi
ekki starfsmenn sína og að þeim
gefíst tími til að huga að framtíð sinni
hvort sem þeir flytja með eða kjósa
að leita að nýrri vinnu. Starfsmenn
sem láta þurfi af störfum vegna flutn-
inga eigi t.a.m. að hafa forgang á
hliðstæðum störfum í öðram ríkis-
stofnunum.
í nefndarálitinu segir að varast
skuli að flytja af höfuðborgarsvæðinu
stofnanir þar sem starfar sérhæft
starfslið, einkum starfsmenn sem
vinna rannsókna- og vísindastörf.
Þeir þurfí að hafa sér til halds og
trausts vísindastofnanir eða háskóla
til að vel sé séð fyrir aðstöðu þeirra
til starfa. Þá er bent á að ferðalög
forstöðumanna eða starfsmanna geti
leitt til útgjaldaaukningar en á móti
komi bætt samskipta- og töivutækni.
Loks er lögð áhersla á að valinn
sé staður með fjölbreytta atvinnu-
hætti og öfluga félagslega aðstöðu
en það sé brýnt fyrir fjölskyldu starfs-
manns. Sérstaklega er tekið fram að
faglegt umhverfi hafí mikið gildi fyr-
ir starfsmenn og maka þeirra með
sérhæfða menntun.
Athygli vekur að ábendingar
nefndarinnar um mikilvægi vísinda-
legs bakgranns og faglegs atvinnu-
umhverfís era samhljóða rökum
starfsmanna gegn flutningi til Akra-
ness. Þá hefur sýnt sig að ferðakostn-
aður þeirra tveggja stofnana sem
fluttar hafa verið hefur
aukist. Aftur á móti hefur
komið á daginn að bætt
samskipti og aukin tölvus-
amskipti hafa talsverð áhrif
á ákvörðunina og telur
ráðuneytið það mæla með flutningum
og minnka óhagræði af þeim.
Deilur um embætti veiðistjóra
Tiltölulega lítil reynsla hefur hlot-
ist af flutningi ríkisstofnana en þó
hafa tvær litlar stofnanir þegar ver-
ið fluttar, Skógrækt ríkisins til Egils-
staða árið 1990 og veiðistjóraemb-
ættið í upphafi árs 1995. I þessum
stofnunum eru um 3-7 stöðugildi en
rétt er að minna á að hjá Landmæl-
ingum starfa 30 starfsménn. í báð-
um tilvikum voru starfsmenn mjög
tregir til að flytja með stofnununum.
Svo fór raunar að aðeins einn starfs-
1 maður fylgdi Skógræktinni austur
en enginn fór til Akureyrar. Þess
má geta að þáverandi veiðistjóri,
Páll Hersteinsson, kaus að flytja
ekki með embættinu og útvegaði
Ossur Skarphéðsinsson, þáverandi
umhverfisráðherra, honum prófess-
orsstöðu við Háskóla ís-
lands í Reykjavík.
Mjög harðar deilur
spunnust um flutning
veiðistjóraembættisins á
sínum tíma og snerust þær
ekki síst um vinnubrögð þáverandi
umhverfisráðherra. Sex þingmenn
þáverandi stjómarandstöðu, Hjör-
leifur Guttormsson, Finnur Ingólfs-
son, Jón Helgason, Kristín Ástgeirs-
dóttir, Kristín Einarsdóttir og Svavar
Gestsson, lögðu fram þingsályktun-
artillögu um skipun rannsóknar-
nefndar til að kanna embættisfærslu
ráðherrans gagnvart starfsmönnum
embættis veiðistjóra.
Össur var gagnrýndur fyrir að
hafa tekið fyrirvaralaust ákvörðun
um flutning án samráðs við starfs-
menn embættisins og beitt vald-
níðslu og brotið gegn óskrifuðum
reglum um mannleg samskipti.
Því var m.a. haldið fram að ráð-
herra hefði brotið gegn rannsóknar-,
jafnræðis- og meðalhófsreglu stjórn-
sýslulaga með því að hafa ekki ráð-
fært sig við starfsmenn og að
ákvörðunin hafi verið íþyngjandi fyr-
ir starfsmenn. Ráðherra svaraði því
að hann hefði komist að þeirri niður-
stöðu að lögin ættu ekki við í sam-
skiptum innan stjórnsýslunnar.
Embættisfærslur ráðherranna í
málum veiðistjóraembættisins og
Landmælinga eiga það sammerkt að
starfsmenn höfðu litla eða enga vitn-
eskju um málið um það leyti sem
ákvörðun var tekin. Guðmundur
Bjamason telur sig hafa vitað um
viðhorf starfsmanna síðan málið var
kannað fýrir tveimur árum og þess
vegna hafi hann ekki séð ástæðu til
að kynna þeim málið á ný. Starfs-
menn Landmælinga hafa ákveðið að
kanna réttarstöðu sína á næstu dög-
um, m.a. í ljósi áðumefndra stjóm-
sýslulaga, laga um opinbera starfs-
menn og kjarasamninga. Talsmenn
stéttarfélaga starfsmannanna segja
skorta á að virt hafi verið veigamikil
fagleg rök við ákvörðun um flutning.
Fagleg einangrun
Ásbjörn Dagbjartsson sem skip-
aður var veiðistjóri frá og með þeim
tíma er embættið flutti norður til
Akureyrar segir fátt vera því til fyr-
irstöðu að hafa svona stofnun á
landsbyggðinni. Hann segir helsta
gallann við staðsetninguna vera
þann að fagráðuneyti, systurstofn-
anir og vísindaumhverfi allt sé í
Reykjavík og óhjákvæmilega sé
nokkur hætta á faglegri einangrun.
Rannsóknarsamskipti séu þyngri í
vöfum og persónuleg tengsl rofni.
Hann segir aftur á móti að 90% af
erindum embættisins sé hægt að
sinna í síma- eða tölvusamskiptum
og í heildina megi segja að staðsetn-
ingin komi ekki illa niður á stofnun-
inni.
Veiðistjóri viðurkennir að það hafi
stundum valdið erfiðleikum að skipt
var alveg um starfslið en eftir eitt
starfsár hafí allt verið komið í eðli-
legt horf. Hann segir að þetta hafi
jafnframt haft sína kosti. „Samhliða
flutningi stofnunarinnar var að koma
í framkvæmd veruleg uppstokkun á
hlutverki stofnunarinnar. Nýir
starfsmenn byijuðu á nýju verkefni,
innleiðingu veiðikorta, en veiðikorta-
kerfíð er langstærsta verkefni okkar
um þessar mundir,“ segir hann.
Var talið óhagkvæmt 1994
Eins og áður segir lagði nefnd um
flutning ríkisstofnana til að Land-
mælingar íslands yrðu fluttar út á
land og var þá gert ráð fyrir að þær
færu á Selfoss. Árið 1994 var aftur
á móti hafin könnun á hagkvæmni
þess að flytja Landmælingar til
Akraness. Þá var niðurstaða Hag-
sýslu ríkisins sú að Landmælingar
íslands sinni best hlutverki sínu sem
stjórnsýslu- og samhæfingarstofnun
í höfuðborginni sem væri miðstöð
stjórnsýslu, upplýsinga, viðskipta og
alþjóðlegs samstarfs. Þá taldi Hag-
sýslan að ríkisútgjöld ykjust til lengri
tíma yrði stofnunin flutt.
í rökstuðningi Hagsýslunnar segir
að nokkur reynsla væri fyrir hendi
í nálægum löndum af afleiðingum
þess að flytja stofnanir til. Víða
væri reynslan sú að rekstur stofnun-
ar yrði dýrari, samskipti kostnaðars-
amari og starfsemi traflaðist um
árabil vegna flutnings, endurnýjunar
á starfsfólki og breytinga á húsnæði
og umhverfi.
Nýjar aðstæður
Guðjón Ólafur Jónsson aðstoðar-
maður ráðherra og formaður fram-
kvæmdanefndar um undirbúning
flutninganna segir að aðstæður séu
nú aðrar en þegar málið var kannað
fyrir tveimur áram. Leitað hafi verið
álits Hagsýslu ríkisins og Fram-
kvæmdasýslu ríkisins að nýju í ljósi
nýrra aðstæðna. Mestu muni um að
nú sé fyrirhugað að leigja húsnæði
á Akranesi en það muni lækka kostn-
að vegna flutninga verulega og einn-
ig sé fyrirhugað að leggja niður og
einkavæða söludeild stofnunarinnar
í Reykjavík.
Framkvæmdasýsla ríkisins gerði
úttekt á kostnaði vegna flutnings til
Akraness árið 1994. Þá var gert ráð
fyrir að heildarkostnaður gæti numið
allt að 200 milljónum króna, þar af
um 180 milljónum vegna húsnæðis-
kaupa og rekstrar sölu- og markaðs-
deildar í Reykjavík. Nú er hins vegar
gert ráð fyrir að húsnæði verði leigt,
þannig að þessar tölur eru
úreltar. Sérstakur kostnað-
ur vegna flutninga var
metiiín á um 20 milljónir
króna én í endurskoðuðu
áliti frá mars sl. er talið
að sá kostnaður verði um 17 milljón-
ir króna þegar tillit er tekið til fram-
lags Akranessbæjar. Guðmundur
Viðarsson formaður starfsmannafé-
,lags Landmælinga telur þennan
kostnaðarlið vanáætlaðan.
í mati sínu á breyttum forsendum
í húsnæðismálum stofnunarinnar
mat Framkvæmdasýslan þrjá kosti.
í fyrsta lagi flutningur í leiguhús-
næði á Akranesi, í annan stað áfram-
haldandi leiga samkvæmt nýju til-
boði í núverandi húsnæði og loks
kauptilboð á núverandi húsnæði. í
niðurstöðu Framkvæmdasýslunnar
segir að þegar borinn er saman beinn
kostnaður við ofangreinda þrjá kosti
komi í ljós að mismunur þar á verði
vart ráðandi við ákvarðanatöku um
staðsetningu Landmælinga íslands.
Dregið hefur úr ókostum
í áliti Hagsýslu ríkisins frá sama
mánuði segir að dregið hafi úr ókost-
um þess að flytja Landmælingar til
Akraness. Mestu varði samgöngu-
bætur vegna vegganga undir Hval-
fjörð. Þá er mælt með því að Land-
mælingar bjóði út og selji útgáfurétt
sinn til ákveðins tíma á öllum þeim
kortum sem stofnunin gefur út í dag
eða sem unnin verða til prentunar á
tímabilinu. Þessi leið muni í senn
skila mestum tekjum til stofnunar-
innar og hafa mesta lækkun útgjalda
í för með sér.
Jafnframt er minnt á að flutning-
ur tveggja stofnana frá Reykjavík
hafi m.a. haft þær afleiðingar að
enginn starfsmaður hvorugrar stofn-
unarinnar flutti með til langframa í
ný heimkynni. Þá segir: „Sambæri-
leg endurnýjun á starfsliði Landmæl-
inga við tilflutning hefði óhjákvæmi-
lega alvarlegar afleiðingar fyrir getu
og hæfni stofnunarinnar til að sinna
hlutverki sínu og þróast í takt við
síbreytilegt umhverfi, tækni, fag-
mennsku og markaðskröfur.“ Við
þessu hafa starfsmenn og aðrir and-
mælendur flutninga sérstaklega var-
að og fá stuðning í áliti Hagsýslunn-
ar.
Byggðarökin ekki gild?
í lok álitsins veltir höfundur þess
því fyrir sér hvaða rök geta legið til
grundvallar ákvörðunar um stað-
setningu og tilflutning stofnunar og
kemst hann að þeirri niðurstöðu að
þau séu einkum tvennskonar. Hin
fyrri eru byggðastefna stjórnvalda
og vilji til að auka vægi opinberrar
þjónustu á tilteknu svæði og efla
atvinnu. Hin rökin gætu verið að
sérstaklega hagstæðar aðstæður
væru á tilteknum stað. „Sérstaklega
hagstæðar aðstæður á Akranesi
umfram aðra staði eru tæpast rök
fyrir flutningi Landmælinga íslands
þangað," segir í álitinu. „Rökin fyrir
tilflutningi eiga því fyrst og fremst
rætur í byggðastefnu. Út frá því
sjónarmiði þarf e.t.v. að meta á ný
hvort flutningur á Akranes hefur
nægilega mikil byggðaáhrif eftir að
veggöng undir Hvalfjörð hafa fært
kaupstaðinn nær vinnumarkaði höf-
uðborgarsvæðisins.“
Byggðasjónarmið ráðandi
í áliti nefndar um flutning ríkis-
stofnana frá 1993 var bent á að í
sumum tilvikum væri óhjákvæmilegt
að skilyrði fyrir réttmæti flutnings
væri fullnægt nema með útgjalda-
aukningu. „Það er því oft álitamál,
hvort þjóðhagslegur ábati af þessari
framkvæmd vegur á móti fjárhags-
legu óhagræði viðkomandi stofnun-
ar,“ segir í álitinu. Síðan segir að
við mat á þessu beri að gæta ýtrustu
varkárni.
Þessi fyrirvari endurspeglar vel
ágreining ráðherra og andmælenda
ákvörðunar hans og dregur saman
kjama deilnanna. Ráðherra metur
það svo að byggðasjónarmið skuli
vega þyngra en faglegt mat starfs-
manna á gildi og hæfni stofnunar-
innar. Þeir telja að stofnunin muni
líða fyrir flutninga og réttindi sín
ekki virt. Gildi og hæfni stofnunar-
innar byggist á þekkingu og hæfni
starfsmanna og mikill meirihluti
starfsmanna vilji eða geti
ekki flust með stofnuninni
til Akraness.
Þá verða einnig ofan á
þau sjónarmið hjá ráð-
herra að rétt sé að dreifa
þjónustu hins opinbera og koma í
veg fyrir miðstýringu. Margir eru á
hinn bóginn þeirrar skoðunar að
ekki sé tilviljun að Reykjavík hafi
þróast sem þjónustu- og upplýs-
ingamiðstöð. Hagkvæmara sé fyrir
margra hluta sakir að hægt sé að
sækja opinbera þjónustu á einn stað.
Andmælendur flutninga hafa enn-
fremur bent á aðrar leiðir til eflingar
dreifbýli. Til dæmis kunni að vera
heillavænlegra að stofna útibú hjá
stofnunum en þannig megi í senn
efla atvinnulíf, dreifa opinberri þjón-
ustu og viðhalda starfsemi gróinna
stofnana og starfsöryggi starfs-
manna.
Hvalfjarðar-
göng draga úr
ókostum
Reglur um
flutning verði
mótaðar
Ferðakostn-
aðurjókst hjá
veiðistjóra