Morgunblaðið - 22.08.1996, Síða 36

36 FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
h$EGÐU AO éö íé) OyEKKI FEITUKjy - þÁþAP.'þúefrr _ FEtTvm J tWWdft ÞEf? ) } - SS Ef? '-0^si*r*rS / ÓL LUM HBIM- r, Jim (. JLfSTÆiKJcMf ° Aja V Tii þtórrar. ° V skammar.
*^~~~—ÞAVfe 5-ZH
Tommi og Jenni
Smáfólk
Og þú ferð hingað í þennan
skóla...
í leikskóla og upp í sjöunda Ég verð orðinn gamall maður
bekk ... það eru átta ár! þegar ég slepp út!
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
• Netfang: lauga@mbl.is
Ekki við eina
fjölina felldur
Frá Þór Magnússyni:
HINAR góðu ábendingar um ís-
lenzka málnotkun og fróðleiksglefs-
ur um orðtök, sem Mjólkursamsalan
lætur prenta á mjólkurfernur, vekja
athygli og glæða vafalaust áhuga
margra á tungumálinu og notkun
orðtaka, rétt eins og á þjóðminjum
sem fjallað var um á sama hátt
fyrir fáum misserum.
Skýring á orðtakinu að einhver
sé ekki við eina fjölina felldur sýn-
ist mér þó að geti orkað tvímælis.
Get ég mér þess til, að upprunans
kunni að vera annars staðar að
leita.
Á mjólkurfernu er orðtakið skýrt
svo, að það sé komið úr máli tré-
smiða og að iíkingin sé dregin af
því að smiðir eigi stundum í vanda
með að láta fjalir falla vel saman
en aðrar geti fallið hvar sem er.
Eigi því sá sem ekki sé við eina
fjölina felldur nánast að geta komið
víða við, geta „brugðið sér í ýmis
líki, fallið að mörgu. Slíkur maður
er oft talinn viðsjárverður, jafnvel
óheiðarlegur eða fjöllyndur í ást-
um.“
Eitthvað finnst mér þetta vand-
ræðaleg skýring orðtaksins. Önnur
skýring gæti virzt líklegri, að fjöl
merki hér skip og sá sem er ekki
við eina fjölina felldur, sé maður
sem ekki átti sér fast skipsrúm
heldur fékk að róa þar á skipi sem
laust rúm var í það skiptið.
Flestir sjómenn voru fyrrum
ráðnir í fast skipsrúm hjá ákveðn-
um formanni yfír vertíðina, en þó
voru stundum einhverjir sem ekki
fengu skipsrúm en fengu að fara
einn og einn róður þar sem rúm
losnaði eftir atvikum vegna for-
falla. Slíkir lausamenn voru sums
staðar kallaðir farþegar, en ekki
þótti þetta víst alltaf til fyrirmynd-
ar svo sem nafnið skipaskækja sýn-
ir, er haft var um slíka menn. Orða-
bók Blöndals getur þess orðs af
Snæfellsnesi.
Orðið fjöl hefur verið haft um
skip (sjá Blöndu VIII, 116) og Odd-
ur á Dagverðareyri hefur orðið
feijufjöl í vísubotni sínum: Okkar
beggja ferjufjöl/flýtur í Drottins
nafni.
Líklegt má telja, að orðtakið að
vera ekki við eina fjölina felldur sé
dregið af samlíkingu við mann, sem
er ekki í föstu skipsrúmi en rær
þar sem laust pláss er þann daginn
og hafi ekki alltaf þótt virðing að.
Orðið felldur virðist hér vegna
stuðlasetningar, en mörg slík orð-
tök eru einmitt stuðluð og urðu
þannig auðveldari í munni.
Þór Magnússon.
Fréttahauk-
ar og hrossa-
gaukar
Frá Böðvari Leós:
VIT MÍN hnutu um skrítna frétt á
skjánum sl. sunnudagskvöld. Þar
sáust á hlaupum út um þúfur glað-
beitt athafnatröll í fylgd sinna vina
og kammerata af ýmsu hundakyni.
Þau æfðu hrossagauksveiðar. Glað-
beitt andlitin og áfergjan reyndust
hluti af æfingunni, því hér á landi
eru hrossagaukar friðaðar og því
engum afla ekið í hlað þann daginn.
Fréttamanni tókst að króa af for-
svarsmann liðsins. Honum þótti að
vonum sárt að mega ekki skjóta
hrossagauka á íslandi og sagði slíkar
veiðar alsiða í útlöndum. Hann kvað
hér nóg af hrossagauki að sögn sér-
fróðra og þætti sér því ekki nema
sjálfsagt að skjóta einsog helming-
inn, auk þess væru slíkar veiðar sér-
lega heilbrigð útrás og þroskaleikur
fyrir hundana.
Gæti nú ekki einhver vís maður
kennt þessum greyjum góðan leik
úr útlandinu, t.d. krikket eða póló.
Með lagni hlýtur að mega hagræða
leikreglum þannig að hundar hljóti
einnig þátttökurétt,
BÖÐVAR LEÓS,
Æsufelli.
KOLAPORTIÐ
Hefurðu kíkf í geymsluna
nýlega? Er hún kannski orðin
ull af dófi sem gœti gefið
Dér góðan aukapening í
tolaportinu?
Hafðu samband og
tryggðu þér plóss f síma
562 50 30
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt t upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt tii að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
tii birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.