Morgunblaðið - 10.09.1996, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 10. SEPTEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Margfalt barnameðlag
- lífeyrir til kvenna
eftir skilnað
Smánarblettur á jafnréttisbaráttunni
ÞAÐ verður ekki log-
ið á okkur konur. Við
viljum eigna okkur
börnin og láta karlpen-
inginn um að borga.
Ein lítil dæmisaga af
ungum hjónum. Hann:
hefur unnið síðan hann
var 17 ára. Vann sig
upp. Ómenntaður, í
góðri stöðu. Hún: Há-
skólamenntaður kenn-
ari, tiltölulega nýút-
skrifuð. Þau eiga eitt
barn. Gátu ekki lifað í
sátt og samlyndi í
hjónabandi sem stóð
stutt.
Við samvistaslit tek-
ur konan barnið. Nú heflast samn-
ingar. Hann leggur fram tillögur:
Faðir vill forsjá barnsins. Býður
-móður umgengnisrétt a.m.k. 3-4
mánuði á ári.
Móðirin neitar, vill: Tvöfalt með-
lag, forsjá barnsins, hún stjórni
umgengni föður við bamið, býður
4-6 daga í mán. og ekki yfir nótt.
Lífeyri. 65% eignanna.
Konur góðar! Lítum yfir þessar
tillögur. Við sjáum að það er ekki
allt eins og það á að vera. Báðir
þessir einstaklingar hafa óskerta
starfsorku. Verði þessi karlmaður
dæmdur til að borga tvöfalt barna-
meðlag og lífeyri getur það numið
•hllt að 37% af útborguðum launum
hans. Þar að auki stendur hann skil
á einni meðlagsgreiðslu.
Stundi þau fulla vinnu getur
launamunur ekki réttlætt svona
kröfur. í þessu dæmi mínu hér að
ofan ætlar kennarinn eingöngu í ‘A
stöðu. Minna en margar giftar og
margra barna mæður geta leyft sér.
Hvað réttlætir að karlmaðurinn þurfi
að greiða lífeyri? Konur! Kröfur af
þessu tagi frá hendi kynsystra okkar
er smánarblettur á jafnréttisbarátt-
unni. Konur sem fara fram á slíkt
gefa í skyn að þær geti ekki fram-
fleytt barni. Því ekki að létta þeim
róðurinn og eftirláta föður forsjána,
(báðir foreldrar jafnhæfir).
Stundum er nauðsynlegt að úr-
skurða 1V-2 meðlög og lífeyri. Ég
get séð nauðsyn þess, en sanngirni
verður að gæta. Á dæmi mínu hér
að framan, sem varla er einstakt í
þjóðfélaginu, getum við ekki talað
um sanngirni, frekar græðgi.
Ég hef kynnt mér þær í grófum
dráttum. Ráðuneytið
skoðar ijárhag og lífs-
aðstæður beggja. Séu
engin rök fyrir að
kostnaður vegna fram-
færslu barna sé meiri
en gengur og gerist,
þurfa tekjur einstakl-
ingsins sem krafinn er
að vera nokkuð háar.
Samkvæmt upplýsing-
um úr ráðuneytinu eru
skattaskýrslur sl.
tveggja ára skoðaðar
og miðast brúttólaun
út frá því. Meðaltekjur
þurfa að vera í það
minnsta 231.000,-
krónur á mánuði.
Framfærsla annarra barna er dregin
frá. Ráðuneytið lítur svo á að barn
eigi að njóta tekna foreldris sem
ekki er með forsjá.
Gætir sanngirni við
úrskurð um lífeyri?
Sé farið fram á lífeyri er aðstöðu-
munur einstaklinganna skoðaður.
Miðað er við jafnt starfshlutfall hjá
báðum aðilum. í einstaka tilfellum
er gífurlegur tekjumunur á hjónum,
(hleypur stundum á hundruðum þús.
króna). Konur hafa í einhveijum til-
fellum starfað innan veggja heimilis-
ins með mörg börn og þurfa því
aðlögunartíma vegna breyttra að-
stæðna. Rök af þessu tagi réttlæta
lífeyri í einhvern tíma, að mínu
mati. Það má velta þeirri spurningu
fyrir sér hvort kvenfólk hjá hinu
opinbera gæti hlutleysis í þessum
málum. Hvað varðar úrskurð í for-
sjárdeilum leyfi ég mér að efast um
algert hlutleysi vegna úreltra hugs-
ana um að barn geti ekki yfírgefið
móður. Því þá ekki líka í þessum
málum?
Vinna lögfræðingarnir
af sanngirni?
Eflaust fyrir þann sem vill ganga
út úr hjónabandinu með pálmann í
höndunum. Hvað réttlætir að eftir
stutt hjónaband fái konan 65%
eigna?
Lög kveða á um að hjón skuli
skipta jafnt liggi ekki eignaskipta-
samningur fyrir. Það er sú túlkun
sem hinn almenni borgari hefur.
Aðferð til að semja, gera miklar
kröfur til að geta slegið af í samning-
um. Nota þessir lærðu fræðingar
Mér finnst lítið til þeirra
lögfræðinga koma, seg-
ir Helga Dögg Sverris-
dóttir, sem telja ein-
staklingi trú um að það
sé í lagi að féflétta fyrr-
verandi maka sinn.
eignaskiptin í samningum um börn-
in. Foreldri sem verður fyrir barðinu
á slíkri ósanngirni, er hætt við að
samþykkja allar kröfur að óathug-
uðu máli. Þannig er það foreldri
beitt órétti. Sumir hafa alis ekki
efni á að mótmæla með lögfræðing
upp á arminn. Hann kostar sitt.
Grunur minn er sá að konur komi í
langflestum tilfellum út úr skilnaði
með pálmann í höndunum. Konur
góðar! Höfum við rétt til að lítils-
virða þátt karlmanna við eignaskipt-
in? Nei!! Þeir hafa byggt upp heimil-
ið með okkur konum. Þeir þurfa líka
að stofna heimili eftir skilnað. Mér
finnst lítið til þeirra lögfræðinga
koma sem telja einstaklingi trú um
að það sé í lagi að féflétta fyrrver-
andi maka sinn.
Kvenlögfræðingar eru trúlega feti
framar í slíku. Til að bæta gráu
ofan á svart. Stundum beita makar
bömum sínum sér tii framdráttar í
þessu skyni. Foreldrar, sem eru svo
gráðugir, spara aurana en kasta
krónunni. Lögfræðingar kosta sitt,
málin taka langan tíma. Hægt er
að teygja þau út í það óendanlega.
Lítið reikningsdæmi:
Karlinn:
brúttólaun: 217.000 kr.
nettólaun: 148.190 kr.
Konan:
brúttólaun: 120.000 kr.
nettólaun: 92.900 kr.
Mismunur í útborguðum launum:
55.290 kr. eingöngu, 43% skattur
dreginn frá og persónufrádráttur
24.500 kr. hjá báðum aðilum. Ekki
er tekið tillit til annarra opinberra
gjalda. Þau eru hlutfall af launum,
hærri hjá karlinum.
Konan fær forsjá og tvöfalt með-
lag, ásamt barnabótum: Nettótekjur
verða 120.300 kr. Áætlaður barna-
bótaauki vegna lágra tekna er ca.
36.000 kr á ári.
Karlinn dæmdur til að greiða tvö-
falt meðlag, engan lífeyri. Er því með
þijár meðlagsgreiðslur, hans nettó-
tekjur verða því 115.790 kr.
Eins og allir sjá snúast tölurnar.
Sitt sýnist hveijum. Hafi málin þró-
ast þannig að faðirinn búi ekki í
grennd við barnið þarf hann að ferð-
ast til að umgangast það. Töluverður
kostnaður hlýst af því. Hafa foreldr-
arnir ekki þá skyldu að jafna þeim
kostnaði á sig? Konur, er þetta ekki
jafnrétti í hnotskurn? Við getum, við
viljum og þorum. Höfum karlmenn-
ina með á okkar forsendum. Ég vil
hvetja alla aðila sem vilja jafnrétti
í raun að snúa sér að málefnum sem
upp koma við skilnað. Það hlýtur
að vera jafnréttisbaráttu okkar í
hag. Blöndum okkur í þau mái. Hér
á ég jafnt við forsjárdeilur og eigna-
skipti. Kynsystur. Notfærum við
okkur þau forréttindi að konur sitji
fyrir hönd hins opinbera og úrskurða
konum í hag?? Það sýnist mér á öllu.
Er ekki tímabært að stoppa þetta
misrétti. Sjálfstæðar konur! Jafn-
réttissinnar! Tökum höndum saman.
Breytum þessu fyrir börn okkar stór
og smá. Framtíðin er börn okkar,
karla og kvenna.
Höfundur er sjúkraliði og 4ra
barna móðir.
MUSIKLEIKFIMIN
hefst mánudaginn 16. september.
góð alhliða þjálfun
fyrir konur, sem vilja bæta þol,
styrk og liðleika á markvissan
og skemmtilegan hátt.
Byrjenda- og framhaldstlmar
Kennsla fer fram (iþróttahúsi Mela skóla
Upplýsingar og innritun í síma 551 3022
alla daga eftir kl. 17 og um helgar.
Gígja Hermannsdóttir, íþróttakennari.
FELLOWES,
PAPPÍRST ÆTAR AR
Bandarísk/þýsk gæðavara.
Margar gerðir.
Tímabundinn kynningarafsláttur.
Komið og skoðið
eða hafið samband.
1111*%] OTTO B. ARNAR ehf.
Ármúla 29,108 Reykjavík, sími 588 4699.
Helga Dögg
Sverrisdóttir
Námskrár!
NÁMSKRÁR eru mikilvægt
stjórntæki sem notað er til að kveða
á um inntak og fyrirkomulag
kennslu. Þótt námskrár geti verið
ólíkar að uppbyggingu er þeim þó
yfirleitt sameiginlegt að þar er
markmiðum skóla-
starfs lýst. Oft er tekið
fram hvernig námsefni
skuli skipt í námsgrein-
ar og í hvaða röð skuli
kenna efnið. Tilgangur
námskráa er að skóla-
starf verði árangursrík-
ara - að tryggja að
tímanum sé ekki eytt
til „ónýtis" við eitthvað
sem ekki er gagnlegt.
Uppruni
Gerð námskráa af
því tæi sem þekkist hér
á landi á rætur að rekja
til Bandaríkjanna.
Bandaríkjamenn hafa
lagt mikla áherslu á
námskrárgerð alla þessa öld. Þeir
flokka markmið skólastarfs gjarna
í svið á borð við þekkingu, viðhorf
og leikni. Orðið sem þeir nota um
námskrá er „curriculum“. Það er
upprunnið í latínu og táknar eins
konar feril, t.d. hlaupabraut fyrir
veðhlaupahross. Reyndar voru það
hollenskir og skoskir kalvínistar sem
fyrstir bjuggu til námskrár á sömu
forsendum og nútímanámskrár.
Þetta var um 1600 en markmiðið
var hið sama og nú, þ.e. nýting
námstíma og iðjusemi nemenda.
Um framsetningu markmiða hef-
ur mótast hagnýt fræðigrein í því
augnamiði að unnt sé að útbúa sem
skilvirkastar námskrár. Auk þess er
til mikið af rannsóknum um áhrif
námskráa á skólastarf og hlutverk
þeirra í samfélaginu.
Þegar námskrár eru gerðar hér á
landi er mikilvægt að hagnýta sér
þekkingu og reynslu annarra þjóða,
bæði af gerð námskráa en þó ekki
síður af áhrifum þeirra. Því miður
kennir reynslan okkur að það er ekki
síst áhrifaleysi metnaðarfullra nám-
skráa sem taka þarf mið_ af, bæði
hér á landi og erlendis. ítarleg og
nákvæmlega flokkuð markmið
tryggja ekki endilega gott skólastarf.
Skólastarf breytist ekki nema kenn-
arar hafi áhuga á að breyta því. Slíkt
sjáum við með því að athuga sögu
menntaumbóta, hér á landi sem ann-
ars staðar. Áhrifaríkustu breyting-
amar spretta yfirleitt upp meðal fag-
fólks í skólunum sjálfum.
Ritstýring
Námskrárgerð er fjölþætt fag-
vinna. Hún er tæknileg vinna, t.d.
skiptir máli hvernig best er að setja
fram markmið þannig að auðvelt sé
að mæla útkomuna. Hún er pólitísk
vinna, t.d. þarf að fjalla um þau
þjóðfélagslegu markmið sem ráða
því hvaða námsgreinar fá mest vægi.
Og mikilvægur þáttur í námskrár-
gerð er „diplómatísks“ eðlis því oft
þarf að sætta ólík sjónarmið. Góð
námskrá er forsenda þess að unnt
sé að beita gæðastjórnun.
Þetta leiðir hugann að því hveijir
séu best færir um að ritstýra nám-
skrám. Við því er ekkert einfalt svar.
Háskólar hérlendis og erlendis bjóða
upp á nám í menntunarfræðum, þar
með talinni námskrárgerð. Að öðru
jöfnu er eðlilegt að líta svo á að
kennarar með framhaldsmenntun í
slíkum fræðum hafi til þess bestan
undirbúning. Einnig er rétt að benda
á að þeir skólar hérlendis sem eink-
um mennta grunn- og framhalds-
skólakennara, Kennaraháskóli ís-
lands,_Háskólinn á Akureyri og Há-
skóli íslands, leggja allir verulega
áherslu á að kennaranemar kynnist
vinnubrögðum við námskrárgerð.
En auk þess sem nauðsynlegt er að
þekkja vinnubrögðin verða þeir sem
stýra námskrárgerð að hafa fylgst
með því sem gerist í hinum fjöl-
breyttu námsgreinum grunn- og
framhaldsskóla hér á landi. Hér þarf
því fjölhæft fagfólk.
Vitaskuld getur margvísleg önnur
menntun nýst til að gera námskrár.
Námskrárgerð ber t.d. keim af verk-
fræðilegri áætlanagerð. Ritstjóri
námskrár þarf að hafa yfirsýn yfir
flókið viðfangsefni, rétt eins og verk-
fræðingur. Góður verkfræðingur
myndi hins vegar tæplega taka að
sér námskrárritstjórn umhugsunar-
laust, fremur en ég
skipulagningu mann-
virkja. Líklega myndi
ég þó síður fá leyfi til
að hanna veg en verk-
fræðingur að ritstýra
námskrá. Viðhorf í
þjóðfélaginu til fag-
mennsku ráða því.
Endurskoðun
Menntamálaráðu-
neytið hefur ákveðið að
endurskoða aðalnám-
skrár grunn- og fram-
haldsskóla. Núgildandi
aðalnámskrá grunn-
skóla gerir ráð fýrir
miklu sjálfstæði skóla
og fagfólks og bindur
þannig ekki hendur skólanna. Grunn-
skólalög gera ráð fyrir áhrifum for-
eldra. Endurskoðuð námskrá grunn-
skóla verður að tryggja áfram bæði
faglegt sjálfstæði og ábyrgð skóla
gagnvart foreldrum.
Námskrá fyrir framhaldsskóla
kann að þarfnast ítarlegri endur-
skoðunar en aðalnámskrá grunn-
skóla. Hún þarf að mínum dómi að
stuðla að því að ungt fólk geti valið
Námskrá fyrir
framhaldsskóla, segir
Ingólfur Asgeir
Jóhannesson, þarf í
vaxandi mæli að taka
mið af uppeldislegum
markmiðum.
milli ólíkra skóla. Til þess þarf hún
auðvitað að tryggja faglegt sjálf-
stæði og ábyrgð skóla og fagfólks.
Námskrá fyrir framhaldsskóla þarf
í vaxandi mæli að taka mið af upp-
eldislegum markmiðum, engu síður
en sjónarmiðum er varða þær náms-
greinar sem kenndar eru.
í lok júlí og byrjun ágúst á þessu
ári auglýsti menntamálaráðuneytið
eftir fólki til að hafa faglega umsjón
með vinnuhópum er starfa að endur-
skoðun námskráa fyrir grunnskóla
og framhaldsskóla. Veittur var frest-
ur 14. ágúst sl. til að sækja um störf-
in, þ.e. um hálfur mánuður. í auglýs-
ingunni var þess krafist að umsækj-
endur skyldu „hafa áhuga og þekk-
ingu á menntamálum, reynslu af
stjórnun eða verkefnabundinni vinnu
og góða skipulagshæfileika". Há-
skólapróf var sagt æskilegt en kenn-
aramenntun ekki nefnd eða neins
konar uppeldismenntun gerð að skil-
yrði.
Auglýsingin vakti nokkrar
áhyggjur. Bæði vegna þess að aug-
lýsinguna má skilja þannig að slegið
sé af faglegum kröfum um k'ennara-
menntun eða aðra uppeldismenntun.
En líka vegna þess að flestir kennar-
ar voru búnir að ráða sig í störf
þegar auglýsingin birtist. Mér er
kunnugt um að forsvarsfólk fagfé-
laga kennara hefur haft af þessu
nokkrar áhyggjur og einhveijir
munu hafa látið þær í ljósi við ráðu-
neytið. Mikilvægast er þó að ráðu-
neytið vandi valið vel og finni hæf-
asta fólkið, jafnvel þótt það kosti
einhveija bið á námskrárgerðinni.
Ég vona að endurskoðun nám-
skráa sé gæfuspor í íslenskum skóla-
málum. Til að svo verði er nauðsyn-
legt að víðtæk umræða fari fram
meðal fagfólks og annarra. Ætla
má að slík stefnumótunarumræða
skili ekki síður árangri en þau plögg
sem birt verða. Ég óska starfsmönn-
um ráðuneytisins góðs gengis í þessu
starfí.
Höfundnr er sagnfræðingur og
mcnntunarfræðingur.
Ingólfur Ásgeir
Jóhannesson