Morgunblaðið - 18.10.1996, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
H
AÐSENDAR GREINAR
Byggingaplaían ^E©(g‘
sem allir hafa bebib eftir
WSsXS' byggingaplatan er fyrir
veggi, loft og gólf
byggingaplatan er eldpolin,
vatnsþolin, höggþolin, frostþolin og
hljóðeinangrandi
byggingaplatan er hægt
að nota úti sem inni
byggingaplatan
er umhverfisvæn
^ö[K3CeXS' byggingaplatan er platan
sem verkfræðingurinn getur
fyrirskrifað blint.
PP
&C0
Leitið frekarí upplýsinga
Þ. bORGRÍMSSON &CO
ÁRMÚLA 29 • S: 553 8640 & 568 6100
Jafnrétti milli
aldurshópa
taka fyrir slík leiguviðskipti og
leyfa eingöngu viðskipti með var-
anlegar veiðiheimildir, endanlegt
afsal eða kaup á viðurkenndum
markaði.
Um auðlindaskatt -
veiðileyfagjald
Tilefni þessara skrifa af minni
hálfu var fyrst og fremst það að
sýna fram á hversu hæpin talna-
meðferð væri hér á ferðum og vara
menn við að trúa því að forsendur
væru fyrir hendi til þess að taka
milljarðatugi út úr sjávarútvegin-
um á komandi árum. Unnt væri
að létta skattbyrði af einstakling-
um sem því næmi og að í raun
gætu allir hagnast á þeim breyting-
um eins og uppleggið er hjá Ág-
ústi Einarssyni og þingflokki jafn-
aðarmanna því sjávarútvegur á líka
að græða. Mér vitanlega hefur ekki
enn tekist að finna upp gullgerðar-
vélina.
Rétt í lokin fáein orð um spurn-
inguna um auðlindaskatt eða veiði-
leyfagjald út af fyrir sig. ítarlegri
umflöllun um það mál bíður betri
tíma en ég vil árétta þá eindregnu
afstöðu að veiðileyfagjald eða auð-
lindaskattur ofan á núverandi
óbreytt kvótakerfi leysir ekki nokk-
urn vanda. Um það eru æ fleiri
sammála og ekki síst þeir sem nú
eru hnepptir í ijötra leiguliðakerfis-
ins í sjávarútveginum. Glöggir
menn sjá auðvitað í hendi sér að
íþyngjandi gjaldtaka ofan á það
ástand kæmi fyrst og fremst niður
á þeim sem verst eru settir fyrir.
Auðlindaskatturinn eða veiðileyfa-
gjaldið myndi að lokum greiðast
af þeim sem síst skyldi; sjómönn-
um, fiskverkafólki, smærri út-
gerðaraðilum, vinnsluaðilum sem
neyðast til að leigja veiðiheimildir
til að tryggja sér hráefni og síðast
en ekki síst bitna á þeim byggðar-
lögum sem misst hafa frá sér veiði-
heimildir eða eru með veika stöðu
að því leyti. Orökstuddar og óút-
skýrðar fullyrðingar um að lausnin
á þessum vandamálum felist í fyrir-
sögninni veiðileyfagjald án þess að
haft sé fyrir því að útskýra það
nánar afvegaleiðir umræðuna.
Það sem fyrst og fremst er rangt
og siðferðilega óveijandi við
ástandið eins og það er í dag er
það fyrirkomulag sem gerir ein-
stökum veiðiréttarhöfum kleift að
leigja veiðiheimildir og hafa af þeim
tekjur ár eftir ár án þess að nýta
þær sjálfir. Það ástand ber að af-
nema með því að taka fyrir leigu
og láta aðlögun veiðiheimildanna
eiga sér stað í gegnum varanleg
viðskipti á markaði. Það er svo al-
gjörlega sjálfstætt mál sem skoðast
þarf mun betur og m.a. út frá þeirri
sanngirniskröfu hvort ekki yrði þá
eitt yfir allar sambærilegar eða hlið-
stætt settar atvinnugreinar að
ganga, hvort einhver gjaldtaka ætti
sér stað þegar viðskipti með varan-
legan afnotarétt af auðlindinni ættu
sér stað á slíkum markaði.
Að lokum þetta: auðlindaskattur
eða veiðileyfagjald er ekki gullgerð-
arvél sem býr til verðmæti úr engu.
Lendi menn út á það óheillaspor
að taka stórar fjárhæðir út úr ís-
lenskum sjávarútvegi mun það að
sjálfsögðu koma niður á afkomu i
greininni, þróunarmöguleikum
hennar og þar með lífskjörum þjóð-
arinnar þegar frá liður.
Höfundur er alþingismaður,
formaður sjávarútvegsnefndar
Alþingis og situr í efnahags- og
viðskiptanefnd.
)i(lihvúx)
ÖÍH CflíMÍ«0H Ckef Œeitaurateu
flLLfl ÞflCfl fl flOfldlHNI
Borðapantanir • Sími 5S11247 • Fai 551 1420
Y eiðileyfagjald
á niðurleið
Steingrímur J.
Sigfússon
í GREIN héríMorg-
unblaðinu fyrir nokkr-
um dögum leyfði ég
mér að gera athuga-
semdir við meðferð
talna í sambandi við
fullyrðingar um að
með upptöku veiði-
leyfagjalds skapist
svigrúm til að fella
með öllu niður tekju-
skatt einstaklinga. í
fréttum Ríkisútvarps-
ins 30. september sl.
var látið að slíku liggja
m.a. af Ágústi Einars-
syni og reyndar koma
sömu talnaæfingar
fram í greinargerð
með tillögu til þingsályktunar um
veiðileyfagjald sem flutt er af þing-
flokki jafnaðarmanna.
Ég íeyfði mér og leyfi enn að
kalla það ábyrgðarlaust tal að í
fyrirsjáanlegri framtíð sé raunhæft
að tala um að taka arð eða gjald
af sambærilegri stærðargráðu og
nemur öllum tekjuskatti einstakl-
inga upp á 17 milljarða út úr sjávar-
útveginum. Með því einu að skoða
tölur um veltu og afkomu er ljóst
að slík gjaldtaka væri svo há pró-
senta af heildarveltu útgerðarinn-
ar, og jafnvel þó tekinn væri allur
sjávarútvegurinn, að slíkt fær eng-
an veginn staðist.
í svargrein í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 8. október sl. dregur
Ágúst verulega í land. Þá eru allt
í einu slegnir þeir fyrirvarar að
útreikningar um fiskveiðiarð af
stærðargráðunni 15-20-30 millj-
arðar króna byggi á þeim gefnu
forsendum að allir fiskstofnar hafi
náð hagkvæmustu stærð og hag-
kvæmasta möguleg samsetning
fiskiskipaflotans sé fyrir hehdi til
að veiða úr stofnunum í þannig
ásigkomulagi. Þessar tilbúnu
fræðilegu forsendur eiga því miður
sáralítið skylt við raunveruleikann
í íslenskum sjávarútvegi í dag.
Vonandi kemur afkoma (arður) í
fiskveiðum til með að batna komist
mikilvægir stofnar eins og þorsk-
urinn í betra ástand og aukin hag-
ræðing í veiðum getur einnig lagt
sitt af mörkum, en öll eru þessi
mál mikilli óvissu undirorpin. Áðrar
tegundir geta dalað á móti, kröfur
um bætta meðferð hráefnis og auk-
in gæði dregið úr af-
köstum o.s.frv. Það að
bera fiskveiðar og fisk-
stofna sem auðlind
saman við olíulindir er
út í hött. Alla tíð, og
alveg sérstaklega þó
eftir olíukreppurnar,
hefur olíuvinnsla verið
myljandi gróðavegur
út um allan heim. Fisk-
veiðarnar eru á hinn
bóginn nær alls staðar
í heiminum reknar með
styrkjum og við það er
okkar sjávarútvegur að
keppa.
Kvótaviðskipti og
leigubrask
Undarlegt er að sjá jafnglöggan
mann og Ágúst Einarsson taka það
til sannindamerkis um þann mikla
arð sem unnt sé að taka út úr sjáv-
arútveginum að viðskipti eigi sér
stað með kvóta eða kvóti sé leigður
á háu verði. Hér verður að sjálf-
sögðu að gera skýran greinarmun
á annars vegar varanlegu framsali
aflaheimilda þegar um slíkt er að
ræða, leigu og innbyrðis tilfærslum
Það er rangt og siðferði-
lega óverjandi, segir
Steingrímur J. Sigfús-
son, að einstakir veiði-
réttarhafar geti leigt
veiðiheimildir og haft
af þeim tekjur án þess
að nýta þær sjálfir.
á kvóta, skipti á tegundum og öðru
slíku. Ef útgerðarmaður leigir frá
sér t.d. 100 tonn af þorski fyrir
95 krónur kílóið og fær fyrir það
9,5 milljónir en leigir svo til sín í
staðinn til að veiða 120 tonn af
rækju á 80 krónur kílóið fyrir 9,6
milljónir er útkoman 0. Gengið í
þessum viðskiptum segir í rauninni
ekkert um greiðslugetu þessarar
útgerðar nettó fyrir veiðiheimildir.
Stór hluti af tilfærslum með veiði-
heimildir eru alls kyns skipti og
tilfærslur milli skipa sömu útgerða.
Nettó greiðslugeta sjávarútvegsins
fyrir veiðiheimildir er í engu sam-
ræmi við það verð sem afmörkuð
tilvik gæfu tilefni til að álykta.
Nærtækast er að skoða þetta með
því að gefa sér þá staðreynd að sjáv-
arútvegurinn í heild sinni ætti að
leigja til sín veiðiheimildimar, segj-
um 500 þúsund þorskígildi í öllum
kvótabundnum _ tegundum á 90
krónur kílóið. Út úr því kæmu 45
milljarðar, ekki satt, eða svipuð tala
og heildarverðmæti landaðs afla.
Með þessum orðum er ekki verið
að lýsa velþóknun á þessum leigu-
viðskiptum með veiðiheimildir
nema síður sé. Þar hafa menn rat-
að í hinar mestu ógöngur í núver-
andi fiskveiðistjórnunarkerfi og
niðurstaða mín er sú að þar beri
að ráðast að rótum vandans og
uppræta þá meinsemd með þeim
einfalda og árangursríka hætti að
í ALLRI umræð-
unni um jafnrétti og
jafna möguleika fólks
til atvinnu og launa
vill oft gleymast að
fleira er athugavert en
það misrétti sem ríkir
milli karla og kvenna.
Misrétti milli aldurs-
hópa á sér einnig stað.
Vegna breyttra at-
vinnuhátta og aukinn-
ar tækni og sjálfvirkni
eru ýmis hefðbundin
störf, sem starfsmenn
hafa unnið um aldir,
smátt og smátt að
hverfa. Þetta á við
ekki hvað síst í ýmsum
hefðbundnum þjónustu- og iðn-
greinum. Upplýsingaiðnaðurjnn og
sjálfvirkni hvers konar hefur fækk-
að þeim störfum sem áður voru
unnin með huga og hönd starfs-
mannsins.
En þá kem ég að kjarna máls-
ins. Um áraraðir höfum við sér-
hæft fólk til ýmissa starfa sem nú
eru að hverfa. Okkur hefur þótt
þessi sérhæfing góð því hún tryggði
okkur góða fagmenn sem skiluðu
fyrirtækjunum tekjum og við-
skiptavinum þeirra góðri og fag-
legri þjónustu. Flestir þessara góðu
fagmanna hafa unnið störf sín um
áraraðir og enginn, hvorki fyrir-
tækin, starfsmennirnir né þjóðfé-
lagið, hefur séð ástæðu til nauðsyn-
legrar endurmenntunar og að gera
fólk þannig betur undirbúið til að
Gh SILFURBÚÐIN
'•-LJ Kringlunni 8-12 •Sími 568 9066
- Þar fœröu gjöfina -
takast á við 'ný störf,
innan fyrirtækis síns
eða utan.
Við höfum öll sofið
á verðinum og lendum
því nú í þeirri
óhugnanlegu stöðu að
fólk sem á eftir tíu til
tuttugu ár af starfsævi
sinni er í mörgum til-
vikum ekki samkeppn-
ishæft á vinnumarkaði
vegna þess að það er
svo dýrt og „óarðbært“
að þjálfa það til nýrra
starfa.
Það er beinlínis
ijandsamlegt og alger-
lega óviðunandi að
starfsmönnum sé hent út eins og
ónýtum vélum þegar fyrirtæki sjá
sér ekki lengur hag í vinnuframlagi
þeirra. Þessi stefna er siðferðilega
röng og þjóðinni til skammar.
Þessi stefna er siðferði-
lega rönff, segir Frið-
bert Traustason, og
þjóðinni til skammar.
Breytingar í atvinnuháttum hafa
vissulega verið miklar undanfarin
ár en það er engan veginn séð fyr-
ir endann á þeim. Við eigum eftir
að upplifa enn meiri breytingar,
sem tengjast bæði tækninýjungum,
sameiginlegum vinnumarkaði Evr-
ópu, myntbandalagi o.fl.
Hvað ætlum við til að mynda að
gera varðandi tungumálakunnáttu
þjóðarinnar? Hvenær ætlum við að
gera okkur grein fyrir því að enskan
ein dugar skammt í viðskiptasam-
böndum okkar við Evrópuþjóðir?
Það er alveg ljóst að átaks er
þörf í endurmenntunarmálum og i
raun þarf að koma til hugarfars-
bylting. Fyrirtæki, starfsmenn
þeirra, verkalýðshreyfingin og
skólayfirvöld verða að taka höndum
saman og koma hér upp öflugu
kerfi sí- og endurmenntunar. Með
því getum við komið í veg fyrir þá
skömm að lifandi fólk sé úrelt eins
og dauðar vélar.
Höfundur er formaður Sambands
íslenskra bankamanna
Friðbert
Traustason
c
c
í
í
c
(
í
c
(
(
(
(
(
(
(
(
I
I
I
I