Morgunblaðið - 04.12.1996, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Veðjað á rangan hest -
Lokaorðin í ræðu Guðnýjar Rúnar hljóta að halda vöku fyrir
þingmönnum Framsóknarflokksins: Þið skuluð ekki gleyma því
að ungt fólk veðjar ekki tvisvar á rangan hest.
1»! n

' \l, .W Vl'/ Vl/, 1 » 'I I,
GAMLI leisí Gráni.
Viðræður vegna jarðhitasamstarfs í Izmir liðkuðu
til fyrir samskiptum við lögregluyfirvöld í Istanbúl
Stór hnökri á samskipt-
um Tyrklands og Islands
Áhersla lögð á dóms-
úrskurðinn frá 1993
MENN í Izmir í Tyrklandi, sem
Ólafur Egilsson sendiherra hefur
verið í viðræðum við undanfarið
vegna samstarfs á sviði jarðhita,
liðkuðu til fyrir samskiptum við
lögregluyfirvöld í Istanbúl, með
þeim árangri að Sophia Hansen
fékk að hitta dætur sínar, Dag-
björtu Vesile og Rúnu Aysegul, á
lögreglustöð í Istanbúl síðastliðinn
sunnudag.
Einnig hefur þekking á málstað
Sophiu aukist síðan Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra leitaði
til starfsbróður síns í tyrkneska ut-
anríkisráðuneytinu snemma á árinu
og íslenska utanríkisráðuneytið fór
að hafa meiri afskipti af málinu.
„Sá skilningur sem af því hefur leitt
hefur átt þátt í því að þessi árangur
hefur náðst,“ sagði Ólafur Egilsson
í samtali við Morgunblaðið í gær.
Yfirlögreglustjórinn í Istanbúl
var áður í Izmir
„Þegar ég fór til Izmir í ágúst,
þá sagði ég þeim mönnum sem ég
átti viðræður við þar vegna fyrir-
hugaðs jarðhitasamstarfs, að þetta
mál væri stór hnökri á öllum sam-
UTANRÍKISRÁÐHERRA hefur
skipað Jón Sveinsson lögfræðing
formann stjómar íslenskra aðal-
verktaka. Hann tók við formennsku
af Árna Grétari Finnssyni hrl. sem
var stjórnarformaður í tvö ár.
Stjórnarmenn eru skipaðir til
eins árs í senn og var engin breyt-
ing gerð á stjórn að öðru leyti en
skiptum milli Tyrklands og íslands.
Það var strax ljóst að þeir höfðu
mikla samúð með Sophiu og dætr-
unum. Jafnframt kom í ljós að þeir
þekktu vel yfírlögreglustjórann í
Istanbúl, sem áður hafði gegnt
samskonar starfi í Izmir, þannig
að þeir sögðust myndu leggja inn
orð hjá honum til viðbótar við það
sem hann þekkti þá þegar til
meginatriða málsins," sagði Ólafur
og bætti við að yfírlögreglustjórinn
hefði á liðnu vori fengið í hendur
ítarlegar upplýsingar um málið,
sem teknar voru saman að frum-
kvæði utanríkisráðuneytisins.
Auk þess sagði hann að nýlega
hefðu komið fram vísbendingar um
að nú væru meiri líkur en áður á
því að hægt yrði að koma á fundi
Sophiu og dætranna. „Sömuleiðis
er málið sem saksóknari í Bakirköy
höfðaði gegn Halim A1 fyrir um-
gengnisréttarbrotin að þokast
áfram nær niðurstöðu, en þar hefur
verið búist við að sakadómur
dæmdi hann til fangelsisvistar,
þannig að aðstæðurnar hafa breyst
töluvert, einnig frá hans sjónar-
hóli.“
því að skipt var um stjórnarform-
ann. Jón, Árni Grétar og Ragnar
Halldórsson trésmiður eru fulltrúar
ríkisins í stjórninni. Jakob Bjarna-
son er fulltrúi Hamla hf., eignar-
haldsfélags Landsbankans. Vilberg
Vilbergsson og Árni Ingi Stefáns-
son sitja í stjórninni fyrir hönd
Sameinaðra verktaka.
Ólafur hélt til Tyrklands um
miðja síðustu viku og á fímmtudag
fór hann ásamt túlki sem tengst
hefur jarðhitaviðræðunum í Izmir,
á fund yfirlögreglustjórans í Ist-
anbúl. „Á þeim fundi var lögð
áhersla á að það lægi fyrir dómsúr-
skurður frá 30. júní 1993, sem
gerði ráð fyrir að Sophia og dæt-
urnar hittust um hverja helgi, en
þessi dómsúrskurður hefði verið
vanefndur allan tímann. Yfirlög-
reglustjórinn lagði fyrir lögregluyf-
irvöld í Bakirköy-hverfi þar sem
Halim A1 og dætumar eru til heim-
ilis, að gera ráðstafanir til þess að
mæðgurnar gætu hist eins og dóm-
arinn hefði gert ráð fyrir.“
Árangur þessa fundar á fimmtu-
dag, fundar með lögfræðingi Hal-
ims A1 á föstudag og með Halim
sjálfum og lögfræðingi hans á laug-
ardag, var svo sá að Sophia fékk
að hitta dætur sínar á lögreglustöð-
inni í Bakirköy á sunnudag. „Þegar
ljóst var að nokkrar líkur væru á
að úr fundi þeirra mæðgna gæti
orðið var leitað til Katrínar
Fjeldsted læknis um að koma út
til þess að vera Sophiu til stuðn-
ings. Það þótti mjög heppilegt
vegna reynslu hennar sem heimilis-
læknis og móður að_ hún kæmi að
þessu máli,“ sagði Ólafur.
Aðspurður um hvort hann teldi
öruggt að Halim A1 myndi koma
með dæturnar til Sophiu um næstu
helgi sagði Ólafur að í lok fundar
á sunnudag hefði legið fyrir algjört
samkomulag um það og fyrirheit
af hálfu Halims og lögfræðings
hans að hann myndi koma með
telpurnar næsta laugardag og
sunnudag þannig að þær gætu ver-
ið með móður sinni.
Nýr formaður Is-
lenskra aðalverktaka
Samtök sykursjúkra 25 ára
Forvarnir skila
sér margfalt
Sigurður Viggósson
Alþjóðadagur
sykursjúkra er
14. nóvember og
var hans sérstaklega
minnst um allan heim í
ár í tilefni þess að 75 ár
eru síðan farið var að
hreinsa insúlín en það er
efni sem hefur áhrif á
vinnslu sykurs í líkaman-
um. Samtök sykursjúkra
á íslandi héldu upp á
tímamótin á viðeigandi
hátt en þau áttu 25 ára
afmæli á dögunum.
„Þetta er merkilegt og
stórt ár hjá okkur,“ sagði
Sigurður Viggósson, for-
maður Samtaka sykur-
sjúkra, „en auk fyrr-
nefnds fluttum við fyrir
skömmu, ásamt nokkr-
um samtökum sjúklinga,
í sameiginlegt húsnæði að Lauga-
vegi 26 í Reykjavík. Þar fáum við
símsvörun fyrir félagið og fengum
til þess styrk frá Reykjavíkurborg
sem nemur einum atvinnuleysis-
bótum á mánuði. Þetta er eini
opinberi styrkur okkar og er hann
til reynslu í sex mánuði." __
Er sykursýki algeng á íslandi?
„í tengslum við Alþjóðadag
sykursjúkra vorum við með bás í
Kringlunni ásamt þremur inn-
flytjendum blóðsykurmæla og
buðum fólki að mæla blóðsykur
þess. Um sex til átta þúsund
manns komu við hjá okkur og
allan daginn voru biðraðir en við
mældum blóðsykur hjá 1.500 til
1.700 manns. Meira en 20 manns
reyndust vera með athugaverðan
blóðsykur, sem þurfti á nánari
rannsóknum að halda. Þetta þýð-
ir að eflaust höfum við fundið 10
til 15 manns með sykursýki sem
ekki var vitað um. Þetta er há
tala á einum degi en þeir sem eru
með sykursýki og vita ekki af
því, skaða líkamann geysilega
mikið - sjón, nýru, æðar, taugar
- og mikil geijun er í gangi.
Þetta er mikið vandamál út um
allan heim, sérstaklega hjá eldra
fólki, en sem hlutfall af íbúafjölda
eru mun færri íslendingar sykur-
sjúkir en annars staðar og er tal-
ið að þeir séu um 5.000 talsins.
Insúlín óháðir eru ijölmennastir
en fæstir þeirra eru innan sam-
takanna og við viljum ná frekar
til þeirra.“
Hvers vegna er hlutfallstalan
lægri á íslandi en annars staðar?
„Það er ekki enn vitað. Hlut-
fallið er lang hæst í Finnlandi og
það eykst ár frá ári, sérstaklega
á meðal yngra fólks. Eistar eru
erfðafræðilega séð mjög skyldir
Finnum en ástandið hjá þeim er
eins og meðaltalið er í Evrópu.
Rannsóknir benda til þess að
umhverfið hafi eitthvað með út-
breiðslu sykursýki að gera því
fólk frá löndum þar sem sykur-
sýki er nánast óþekkt greinist
með sykursýki í sama mæli og
aðrir þegar það flyst
til landa þar sem syk-
ursýki er algengari.
Hins vegar er út-
breiddur misskilning-
ur að sykursýki liggi
í ættum en tilfellið
er að greinist maður með sykur-
sýki eru meira en 80% líkur á að
enginn í fjölskyldunni eða ættinni
sé með sjúkdóminn.“
Hvað er helst & döfinni hjá
Samtökum sykursjúkra?
„Árlega höfum við gefíð út
tímarit en nú viljum við reyna að
gefa út fleiri tölublöð á ári, helst
§ögur til sex en þrjú til að byija
með. Þetta hefur mikið að segja
► SIGURÐUR Viggósson er
formaður Samtaka sykur-
sjúkra. Hann er 38 ára, kvæntur
Katrínu Sigurðardóttur, rönt-
gentækni og háskólanema í
táknmálsfræðum og túlkun, og
eiga þau fjögur böm. Sigurður
er framkvæmdastjóri innflutn-
ings- og þjónustuverslunar fyrir
iðnaðinn en greindist með syk-
ursýki fyrir fjómm ámm.
því öll fræðsla skiptir miklu máli.
I þessu sambandi höfum við fund-
að með næringarráðgjöfum og
læknum, sem hugsa um sykur-
sjúka, til að reyna að samræma
leiðirnar í að koma upplýsingum
fyrir sykursjúka um meðhöndlun
og meðferð á framfæri.
Að undanförnu höfum við auk-
ið Norðurlandasamstarfið. Eitt
helsta vandamál okkar er í sam-
bandi við umhyggju við unglinga
og yngra fólk og að ná til þeirra.
Foreldrafélag sykursjúkra barna
og unglinga er deild innan sam-
takanna og ljóst er að foreldrar
vinna alltaf öflugt starf. Fullorð-
ið fólk er virkt í Samtökum
sykursjúkra en einkum aldurs-
hópurinn 16 til 25 ára, einstakl-
ingar sem eru á milli þess að
vera börn og fullorðnir, er af-
skiptur. Þessu viljum við breyta
og taka á. Okkur hefur verið
boðið að senda tvo einstaklinga
á þessum aldri í sumarbúðir í
Svíþjóð næsta sumar með það
fyrir augum að byggja upp virka
einstaklinga sem geta orðið
helstu driffjaðrir okkar í deild
fyrir umræddan aldursflokk.
Síðan eru stöðug baráttumál í
sambandi við að halda kostnaði
sykursjúkra niðri en ávallt er ver-
ið að skera niður í þessum mála-
flokki og sjúklingar taka æ stærri
þátt í kostnaði. Sykursjúklingur
sem fer eftir öllum ráðleggingum
er að borga tugi þúsunda króna
á ári en til dæmis hjá Lánasjóði
íslenskra námsmanna er litið á
styrk frá Tryggingastofnun upp
í kostnað sykursjúklings sem tekj-
ur og því hefur við-
komandi háskóla-
nemi minna á milli
handanna en nem-
andinn við hliðina
sem er heilbrigður.
Hins vegar ber þess
að geta að sá sem hugsar vel um
sig hefur jafn miklar lífslíkur og
starfsorku og aðrir en geti sjúkl-
ingur ekki gert það sem til þarf,
sem í flestum tilfellum er vegna
fjárskorts, verður opinber kostn-
aður mikill vegna læknishjálpar,
sjúkrahússvistar, örorku og svo
framvegis. Því er ljóst að hver
króna sem sett er í forvarnir kem-
ur margföld til baka.“
Fræðsia, út-
gáfa og bar-
átta fyrir rétt-
indum sjúkra