Morgunblaðið - 20.02.1997, Síða 6

6 FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Samanburðarathugun BHM á kjörum háskólamenntaðra og annarra hópa
Lægri ævitekjur og nei-
kvæð arðsemi af menntun
Áætlaðar ævitekjur félaga í VR, BSRB, BHM, SV ocj FVH, smnkv, Atraikn. BHM
fsV'krónur Ríki“^sm' s. 1 BSRB Taxtalai111/ \ Félagsmenn í VR Ríkisstarfsm. ÍBHM Verkfræðingar í opinb. þjðn. Verkfræðingar á alm. mark. Viðskipta- fræðingar
dagvinnulaun 52.101.229 Skattar 6.250.805 71.100.592 13.900.405 66.012.898 15.843.347 109.305.780 31.344.426 136.010.064 42.096.212 129.122.513 39.028.591
Námslán 0 0 3.851.747 3.600.097 3.466.134 3.484.068
Nettó laun 45.850.424 57.200.187 46.317.804 74.361.257 90.447.719 86.609.855
Núvirtmeð 2% 28.248.799 34.574.608 26.500.871 41.253.767 51.334.444 49.870.519

Heildarlaun 76.590.021 Skattar 16.110.581 99.287.284 25.249.043 93.755.841 25.083.648 144.809.903 45.639.238 155.020.460 49.750.254 154.316.718 49.172.382
Námslán 0 0 3.602.872 3.470.215 3.423.223 3.439.382
Nettó heildarlaun 60.479.441 74.038.240 65.069.321 95.700.449 101.846.984 101.704.954
Núvirtmeð 2% 37.000.019 43.063.992 36.987.093 53.823.630 57.935.615 58.319.700
STÓR hópur háskólamanna í þjón-
ustu hins opinbera hefur mun lægri
ævitekjur en starfsmenn sem ekki
hafa farið í langskólanám. Til lengd-
ar mun þetta valda því að háskóla-
menn munu ekki ráða sig til starfa
hjá opinberum aðilum. Þess í stað
munu háskólamenn Jeita starfa hjá
einkafyrirtækjum á íslandi eða jafn-
vel finna sig knúna til að flýja íand.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu
Birgis Björns Siguijónssonar, hag-
fræðings BHM, og Vigdísar Jóns-
dóttur, hagfræðings Félags ís-
lenskra hjúkrunarfræðnga, um ævi-
tekjur og arðsemi menntunar.
Skýrslan var kynnt á miðstjórnar-
fundi BHM á miðvikudag.
í útreikningum hagfræðinganna
er gerður samanburður á áætluðum
nettóævitekjum ákveðinna starfs-
hópa sem hafa ekki aflað sér háskóla-
menntunar og þeirra sem hafa há-
skólamenntun að teknu tilliti til
skatta, endurgreiðslu námslána og
mismunandi tímasetninga á inn-
komnum launum. Bent er á í skýrsl-
unni að langskólagengnir hafa styttri
starfsævi en aðrir launamenn. Ævi-
tekjur þeirra koma á færri árum en
hjá öðrum og árstekjur þeirra verða
þess vegna að vera mun hærri en
annarra ef þeir eiga að ná sambæri-
legum ævitekjum og aðrir. Einnig er
bent á að skattkerfið tekur hærri
skatt af þeim sem fá tekjur sínar á
styttri tíma og að langskólagengnir
starfsmenn verða að taka lán til að
íjármagna tekjulausu árin auk ýmiss
annars námskostnaðar. Af þeim sök-
um verði árstekjur og ævitekjur
þeirra að vera mun hærri en annarra
til að ná sömu nettólaunum.
Ein af forsendum útreikninganna
er sú að tekjur einstaklinga sem
koma fyrr á starfsævinni eru meira
virði en tekjur í framtíðinni og eru
því allar tekjur sem samanburðurinn
nær til núvirtar, þ.e. færðar til sama
dags og miðaðar við 2% ávöxtunar-
kröfu.
Fram kemur í útreikningunum að
núvirtar ævitekjur háskólamanna
innan BHM eru um fjórfSungi lægri
en félagsmanna í Verzlunarmanna-
félagi Reykjavíkur, þegar miðað er
við dagvinnulaun. Er þá tekið tillit
til rýmri lífeyrisréttinda ríkisstarfs-
manna, og laun þeirra hækkuð um
5,5% af þeim sökum í útreikningun-
um. Verg heildarlaun VR-félaga eru
einnig mun hærri eða um 16% miðað
við þessar forsendur. „Þetta sýnir
að 19 ára gamall einstaklingur, sem
ætlar að taka ákvörðun um starfs-
vettvang út frá væntanlegum fram-
tíðartekjum, ætti ekki að miða við
að taka starf hjá ríki ef hann leggur
út í langskólanám, a.m.k. eins og
launakjör háskólamanna í ríkisþjón-
ustu eru nú,“ segir í skýrslunni.
6% munur á ævitekjum
BHM-fólks og félaga í BSRB
Einnig kemur í Ijós að ævitekjur
háskólamanna innan BHM miðað við
dagvinnu eru mun lakari en ævitekj-
ur annarra ríkisstarfsmanna innan
BSRB, sem ekki fjárfesta í háskóla-
menntun og er munurinn um 6%.
Þá kemur fram að verkfræðingar,
hvort heldur sem er í opinberri þjón-
ustu eða á almennum markaði, bera
mun meira úr býtum og hafa allt
að tvöfalt hærri ævitekjur en há-
skóiamenn innan BHM. Þannig hafa
verkfræðingar í opinberri þjónustu
um 20% hærri ævitekjur en ríkis-
starfsmenn í BHM ef eingöngu er
miðað við dagvinnulaun. Verkfræð-
ingar á almennum markaði hafa
tæplega 50% hærri ævitekjur en rík-
isstarfsmenn í BHM miðað við dag-
vinnulaun.
Ef borin eru saman taxtalaun
skv. kjarasamningum ríkisstarfs-
manna hjá sjúkraliðum, lögreglu-
mönnum, hjúkrunarfræðingum og
framhaldsskólakennurum kemur á
daginn að núvirtar ævitekjur hjúkr-
unarfræðinga og framhaldsskóla-
kennara eru mun lægri en hliðstæð-
ar tekjur sjúkraliða og lögreglu-
manna. Ef ævilaun hjúkrunarfræð-
ings með full starfsréttindi eru nú-
virt miðað við 2% ávöxtunarkröfu
eru nettólaun hans á heilli starfsævi
25,7 millj. kr., nettólaun sjúkraliða
26,4 millj. kr. nettólaun lögreglu-
manns 30,8 millj. og framhalds-
skólakennara 26,1 millj.
Neikvæð arðsemi
menntunar
í skýrslunni eru einnig birtir út-
reikningar yfir arðsemi menntunar
og er það gert með því að reikna
út svokallaða innri afkastavexti
fjárfestingar í menntun. Er lagt
mat á arðsemina út frá mismun
tekna á hveijum tíma milli háskóla-
mannsins og hins ófaglærða en
gengið er út frá að hann hafi hafið
störf 19 ára. „Þegar bornir eru sam-
an þeir möguleikar að taka kjör
eins og bjóðast félagsmönnum VR
eða fara í langskólanám og starfa
sem ríkisstarfsmaður á kjörum fé-
lagsmanna BHM, er ljóst að af-
kastavextir menntunar eru afar
neikvæðir. Það sýnir sig að laun
BHM-manna þurfa að meðaltali að
hækka um 42,5% til að arðsemi fjár-
festingar þeirra í menntun verði
0%,“ segir í skýrslunni.
Fimm slys að meðaltali á dag í fyrravetur þegar hálka var í Reykjavík
Fjarvistir frá starfi vegna hálkuslysa
Námsmenn (1 dagur)
Fjarvistarmismuninn er skýrður
með þrennum hætti:
-námsmenn eru í vinnu hjá
sjálfum sér
-nám er almennt líkamlega
áreynslulítið
-námsmenn hljóta almennt bata
fyrr vegna aldurs
20 milljónir í
vinnutap á ári
ALLS leituðu 520 einstaklingar til
Sjúkrahúss Reykjavíkur á sex mán-
aða tímabili vegna hálkuslysa, frá
1. nóvember 1995 til 1. maí 1996,
þrátt fyrir mildan vetur. Þetta kem-
ur fram í niðurstöðum rannsóknar á
hálkuslysum sem gerð var til að
kanna hversu algeng þau séu, eðli
þeirra og kostnað fyrir einstaklinga
og þjóðfélagið.
Ríflega helmingur hinna slösuðu
voru útivinnandi einstaklingar, um
fjórðungur námsmenn en þar á eftir
komu ellilífeyrisþegar, öryrkjar og
heimavinnandi. Utivinnandi ein-
staklingar voru að jafnaði 13 daga
frá störfum vegna meiðsla en náms-
menn eingöngu einn dag frá skóla.
Forsvarsmenn rannsóknarinnar
gera ráð fyrir að til hálkuslysa megi
rekja 20 milljóna króna kostnað ár-
lega í fjarvistum útivinnandi ein-
staklinga frá störfum á höfuðborgar-
svæðinu, eða 15 ársstörf.
Þorrí slasaðra konur
Konur voru í meirihluta þeirra sem
leituðu til slysa- og sjúkravaktar
Sjúkrahúss Reykjavíkur á umræddu
tímabili, vegna áverka sem orsökuð-
ust af hálku utanhúss, eða í 57% til-
vika en karlmenn í 43% tilvika.
Þijú hálkuslys voru að jafnaði
daglega yfir rannsóknartímabilið,
sem var 181 dagur, en svokallaðar
hálkuaðstæður miðað við hálkuslys
í Reykjavík voru skráðar í 55% til-
vika, eða í 97 daga. Fimm hálkuslys
voru þannig að jafnaði daglega við
hálkuaðstæður.
Flest voru slysin í febrúar, eða
173 talsins, janúar, eða 130 og í
desember, eða 121. Algengast var
að slysin gerðust við frístundaiðkan,
eða 65%, í 15% tilvika var um að
ræða ferðir til eða frá vinnu, vinnu-
slys í 10% tilvika og slys á leið til
eða frá skóla sömuleiðis í 10% til-
vika.
Mikill meirihluti þeirra sem slös-
uðust þegar þeim varð fótaskortur
í hálku voru gangandi vegfarendur,
eða 89%, þar af voru 12% hlaupandi
þegar slys bar að höndum. Áverkar
eftir umferðarslys sem eingöngu
mátti rekja til hálku voru skráð í
8% tilvika, þar af var tæpur helming-
ur akandi einstaklinga óreyndir öku-
menn undir tvítugsaldri.
Meðalaldur hjá konum var 42 ár
en 40 ár hjá körlum. Fjölmennustu
aldurshóparnir voru á milli 10-20
ára, eða 84 einstaklingar, og milli
40-50 ára, eða 83 einstaklingar.
Þrátt fyrir fjölmennustu aldurshóp-
ana voru slysalíkur mestar hjá fólki
á aldrinum 60 til 70 ára, þegar tek-
ið er mið af hveijum þúsund íþúum.
Sex sinnum meiri líkur voru á að
fólk á þeim aldri hlyti áverka vegna
hálkuslysa en fólk undir tíu ára aldri.
Flest slys við heimahús
Flest slys voru tilgreind við heima-
hús og fyrirtæki, eða samtals rúm-
lega heimingur slysanna, en ekki á
umferðargötum eða gangstígum
sem voru vettvangur slíkra slysa í
29% tilvika.
Fram kom við rannsóknina að
flest slysin áttu sér stað þegar frysti
skyndilega með tilheyrandi ísingu á
jörðu, en þeim fækkaði með auknum
snjó. Flestir þeirra sem varð hált á
svellinu voru óviðbúnir hálku og
gerðu ekki viðeigandi varúðarráð-
stafanir, á sama tíma og fólk virtist
meðvitaðra um hálku í snjó.
Beinbrot voru alvarlegustu og
jafnframt algengustu áverkar, þar
sem fólk bar fyrir sig hendur við
fall. Með brot greindust 33% þeirra
sem um ræðir og voru 60% allra
brota handleggsbrot og þar af 38%
framhandleggsbrot. Á eftir brotum
kom tognun, eða í 28% tilvika, mar
í 20% tilvika, sár í 10% tilvika, lið-
hlaup í 2% tilvika og liðbandsslit í
1% tilvika, en í 5% tilvika voru áverk-
ar óþekktir eða annarrar tegundar.
Alls voru 8% slasaðra lögð á
sjúkrahús í kjölfar slyss og að jafn-
aði var hver innlagður í 6 daga á
sjúkrahúsi.
Tilkynnt
um grun-
samlegar
heimsóknir
ÁRVÖKULL íbúi við Hrísateig
tilkynnti um grunsamlegar
heimsóknir manna í fyrrakvöld,
en þeir gengu í hús og kynntu
sig sem starfsmenn innheimtu-
deildar Ríkisútvarpsins.
íbúanum fannst grunsamlegt
hvernig mennirnir báru sig að
við það sem þeir sögðu vinnu
sína og hafði þess vegna sam-
band við lögreglu, eflaust minn-
ugur frásagna af óprúttnum
svikahröppum sem reyna að
féfletta grandalausa borgara
undir yfirskini flársöfnunar fyr-
ir líknarfélög eða óþokkum sem
eigra um íbúðarhverfi til að
undirbúa innbrot.
Laganna verðir mættu á vett-
vang þar sem umræddir menn
kváðust ætla að koma aftur og
tiltóku ákveðinn tíma í því sam-
bandi. Eftir nokkra bið knúðu
viðkomandi aðilar dyra að nýju
síðar um kvöldið og mættu þá
lögreglu, sér að óvörum. Eftir-
grennslan hennar leiddi hins
vegar í ljós að um starfsmenn
ríkisútvarpsins var að ræða, og
því ljóst að frásögn þeirra var
sannleikanum samkvæmt.
Samkvæmt upplýsingum frá
Ríkisútvarpinu eru um átta
starfsmenn á launum hjá inn-
heimtudeild við að banka uppá
hjá fólki sem ekki er skráð fyr-
ir sjónvarpi, til að kanna hvort
slík tæki leynist á heimili þess.
Samkvæmt upplýsingum
deildarinnar fundust ríflega
2.000 óskráð tæki í fyrra.
Negldi fyrir
dyrnar
KVARTAÐ var um ónæði í fjöl-
býlishúsi í Breiðholti um klukk-
an hálf fjögur í fyrrinótt. Þegar
lögreglan athugaði málið kom
í ljós að hávaðinn stafaði af
barsmíðum frá einni íbúðinni
og nánari eftirgrennslan leiddi
í Ijós að þar var á ferð húsráð-
andi, kona, sem var að negla
fyrir dyr íbúðar sinnar.
Hún gaf þá skýringu á þess-
um nætursmíðum að hún óttað-
ist að maður hennar kæmi heim
aftur, en hann hafði brugðið sér
af bæ.
Eftir viðræður við lögreglu
hætti hún frekari barsmíðum,
en samkvæmt upplýsingum frá
lögreglu þykir ljóst að talsvert
hafi gengið á í samskiptum
hjónanna áður en til þessa at-
viks kom.
Þá var brotist inn í íbúð við
Laufengi síðdegis í fyrradag og
höfðu þjófarnir sjónvarp, síma
og skartgripi á brott með sér.
Málið er í rannsókn.
Allar kröfur
á Ratvís ehf.
greiddar
SAMGÖNGURÁÐUNEYTIÐ
hefur greitt samtals 456 þús-
und krónur vegna ferðaskrif-
stofunnar Ratvíss ehf., en skrif-
stofan hefur lagt inn leyfi sitt
til reksturs ferðaskrifstofu.
Ráðuneytið auglýsti eftir
kröfum frá þeim, sem keypt
höfðu farmiða af ferðaskrifstof-
unni án þess að hafa getað
nýtt sér þá eða fengið þá endur-
greidda. Frestur til að skila inn
kröfulýsingu var gefinn til 24.
janúar síðastliðins og bárust
kröfur um samtals 456 þúsund
krónur, sem þegar hafa verið
greiddar.

i
>
\
í
I
»