Morgunblaðið - 09.04.1997, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 09.04.1997, Blaðsíða 24
24 MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL 1997 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ Af þjóðlegum gulleggjum TONLIST Gcrdarsafn „VIÐ SLAGHÖRPUNA" Verk eftir Brahms, Liszt og Dvorák. Helga Bryndís Magnúsdóttir og Jónas Ingimundarson, pianó. Lista- safni Kópavogs, mánudaginn 7. apríl kl. 20:30. TÓNFÉLAGSFRÆÐINGAR hefðu ekki getað ráðlagt betur um verk- efnaval á tónleikum þeirra píanóleik- ara Helgu Bryndísar Magnúsdóttur og Jónasar Ingimundarsonar í Gerð- arsafni sl. mánudagskvöld undir fyr- irsögninni Við slaghörpuna, hefði meginmarkmiðið verið að tryggja góða aðsókn, því af henni mátti hikstalaust sjá að hér færi eitthvað sem „fólkið vildi.“ Af fjölda æsku- fólks meðal tónleikagesta mátti enn fremur álykta, að dagskráin höfðaði til ólíkra aldursflokka; væri m.ö.o. fjölskylduvæn. Það þarf svo sem ekki að koma á óvart, að Ungversku og Slavnesku dansar þeirra Brahms og Dvoráks megna enn, meira en öld eftir tilurð- artíma, að slíta mannskapinn frá imbanum á virkum degi eftir að hafa reynzt meðal vinsælasta við- fangsefnis - einkum í hljómsveitar- mynd - sem um getur í sígildri tón- list og riðið húsum í útvarpsstöðvum Vesturlanda þegar frá upphafsárum Ijósvakamiðla; sumir dansar reyndar svo mjög, að þeir hafa óverðskuldað fengið á sig „lummu“-ímynd. En MIKLIR fjárhagserfíðleikar steðja að Dramaten, sænska þjóðarleikhúsinu, og virðist nú fátt geta bjargar leik- húsinu út úr þeim vanda nema stór- aukið fjárframlag til hússins. Menn- ingarmálaráðherra Svía, Marita Ulv- skog, vísaði slíkum vangaveltum hins vegar algerlega á bug fyrr í vetur, að því er segir i Berlingske Tidende. Fjárhagur leikhússins er nú svo slæmur að stjóm þess hefur séð sig nauðbeygða til að fresta aðalfundi þess, sem halda átti í lok mars, fram í miðjan apríl, þar sem stjórnin er enn að reyna að átta sig á hversu slæmt ástandið er og vinnur nú að reikningsuppgjöri. Nýlega var fullyrt í sænska blaðinu Dagens Industri að um helmingur höfuðstóls hlutafélags- ins um Dramaten væri uppurinn og að leikhúsið rambaði á barmi gjald- þrots. Fjölmargar tilraunir hafa verið gerðar til að bjarga íjárhagnum við KVIKMYNPIR Bíóborgin MICHAEL COLLINS ★ ★ Vi Leikstjóm og handrit: Neil Jordan. Aðalhlutverk: Liam Neeson, Alan Rickman, Aidan Quinn, Julia Ro- berts, Stephen Rea, lan Hart. Geffen Pictures. 1996. ÍRSKI leikstjórinn Neil Jordan hefur kvikmyndað ævisögu einnar af sjálfstæðishetjum íra frá því fyrr á öldinni, Michael Collins, með Liam Neeson í aðalhlutverki og reynir að gera talsvert flóknum og erfiðum manni skil með sögulegri og drama- tískri stórmynd. Collins var arkítekt- inn að skæruhernaði og aftökum írska lýðveldishersins eftir páska- uppreisnina árið 1916. Hann skipu- lagði morð úr launsátri um alla Dyflinni en skæruhernaðurinn mun hafa borið árangur og átt sinn þátt í því að draga Breta að samninga- borði um stofnun írsks fríríkis. Sá samningur, sem Collins var í for- svari fyrir, varð kveikjan að borgara- styrjöld í landinu. Collins leit svo á að ofbeldi væri eina færa ieiðin til þess að frelsa samt hljóta þessi fyrstu sígrænu dægurlög tónlistarsögunnar enn að vekja öfund og aðdáun tónlistarút- gefanda, því önnur eins ríkuleg og langvinn ávöxtun í beinharðri klingj- andi mynt á lagrænum fijóleika hef- ur tæplega sézt í forlagsgeiranum fram að Bítlalögum frá því er Ung- versku dansar Brahms komu fyrst út 1858 sem píanóverk fyrir fjórar hendur litlu heimilanna, og ruku svo út, að prentsmiðjur höfðu varla und- an. Dvorák var bent á þessa töfra- formúlu 1878, og - voiia! - öðru gulleggi var orpið með fyrstu Slav- nesku dönsunum (Op. 46, 1878), sem slógu svo rækilega í gegn, að Dvorák varð að endurtaka leikinn með öðru setti 1886, Op. 72. Eftir- líkingar urðu legíó um alla álfu - ein sú merkasta Norskir dansar Griegs (1881) - og eflaust er það aðeins markaðssmæð um að kenna, að dansasafni Jóns Leifs ólöstuðu, að eldfjörugir „Islenzkir dansar" fyrir fjórhent píanó skuli aldrei hafa séð dagsins ljós. Dansarnir voru sem kunnugt er síðan orkestraðir, ýmist af frumhöfundum eða öðrum, frá því að Ingrid Dahlberg settist í stól leikhússtjóra þann 1. október sl. Hún starfaði áður hjá leiklistardeild sænska sjónvarpsins þar sem allt var í blóma en hefur frá fyrsta degi orð- ið að taka erfiðar og óvinsælar ákvarðanir, svo sem að segja leikur- um upp. Tveimur af sex sviðum leikhússins hefur verið lokað, sem hefur tekið fyrir starfsemi tilraunaleikhússins en það laðaði fyrst og fremst að sér unga áhorfendur. Stjórnvöld hafa veitt um 50 milljónum ísl. kr. í „neyð- araðstoð" til leikhússins og látið gera mannabreytingar á leikhúsráðinu. Það var aðallega skipað listamönnum en nú hafa margir þeirra verið látnir fjúka og hagfræðingar tekið sæti þeirra. Þá hefur ríkið yfírtekið lán, sem tekin voru til að fjármagna dýr- ar uppfærslur Ingmars Bergmans, en það sparar Dramaten um 8-10 milljónir ísl. kr. í ári í vaxtagreiðslur. írland frá breska heimsveldinu og sýndi fram á það, samkvæmt mynd Jordans. Leikstjórinn stendur frammi fyrir því vandamáli að hann er ekki að fást við ævi Ghandis, Steve Bikos eða Martins Luthers Kings, sem lögðu áherslu á ofbeldis- laus mótmæli. Að því leyti er frelsis- hetjumyndin hans um Michael Coll- ins nokkuð sér á báti. Jordan reynir að gefa rómantíska mynd af hetju sinni. I augum Breta gæti hann sjálf- sagt allt eins verið að syngja Kobba kviðristi lof og prís. Myndin hlýtur að eiga að vera hveijum manni ögrun en hún er ekki sérlega ögrandi. Jordan kýs að fara fínlega með efnið en reyna samt að vera heiðarlegur gagnvart því. Að- ferð hans er að forðast að tengja Collins beint við aftökurnar og má vel vera að eitthvað sé til í því; Coll- ins gefur fyrirskipanir en myrðir aldr- ei sjálfur. Hann er ástríðufullur írsk- ur lýðveldissinni sem notar þau brögð sem hann telur að dugi. Hann er maður sem grætur það að hafa verið neyddur til þess af Bretum að gera það sem hann verður að gera. Hann er maður sem hverfur frá ofbeldi í lokin og verður friðarsinni en hags- munir hans og De Valera, sem síðar og náðu þannig enn meiri út- breiðslu með tilkomu hljómplatna og útvarps. Jónas Ingimundarson og fyrrum nemandi hans, Helga Bryndís Magn- úsdóttir, ferhentu fyrst milli sín fjór- um ungverskum dönsum, nr. 2, 17, 3 og 15. Síðan léku þau Sextán valsa Op. 39 eftir sama höfund og eftir hlé sjö slavneska dansa Dvor- áks, nr. 3, 6, 7 & 8 úr Op. 46 og nr. 2, 4 & 5 úr Op. 72. Þar áður flutti Helga Bryndís tvö einleiksverk eftir Franz Liszt, Sonnetta del Petrarca, hárómantískt effektastykki, og hina iðandi Konsertetýðu „Gnomenreig- en“ eða Jarðálfahringdansa. Fórst henni hvort tveggja ágætlega úr hendi, ekki sízt hið síðartalda, sem kraumaði mest á efra sviði og uppsk- ar ríkulegt lófatak, enda tækni og tónvísi á sínum stað, þó að enn vanti nokkuð upp á rómaðan slaghörputón læriföðurins. Það gegnir á sinn hátt furðu hvað einu sinni hafi þótt hæfa almennri heimamúsíseringu, ef marka má kröfurnar sem sumir dansar þeirra Brahms og Dvoráks gera til fingra- leikni. Hitt var þó auðheyrt (og -séð), Þegar Dahlberg tók við, tókst stjórn Dramaten að gera samning við símafyrirtækið Telia, sem er stærsti styrktaraðili leikhússins, í 39 mánuði, en sá samningur rennur út í desember 1999. Hann gefur leikhús- inu um 120 milljónir í aðra hönd, en um leið útilokar hann aðra slíka samninga, nema í tengslum við leik- ferðir og heimsóknir gestaleikhúsa. varð forseti írska lýðveldisins, fara ekki saman og hann er felldur. Jordan reynir að gera írskum stjórnmálum á tímabilinu skil um leið og hann rekur ævi Collins og tekst bærilega að tengja persónulega sögu hans við afar flókið sögulegt efni og splæsa saman hinu smáa persónulega við hið stóra sögulega. Endursköpun tímabilsins og óeirðanna og bardag- anna á götum úti er mjög vel af hendi leyst. Hann leggur áherslu á gamansaman írskan félagsanda í samskiptum De Valera, Collins og Harry Bolands svo myndast einhvers skonar Hróa hattar-tilfínning í mynd- inni og hún fær á sig ævintýrabrag. Á sama hátt kvikmyndar Jordan skæruhernaðinn í Dyflin eins og hann sé að gera gangstermynd frá Chicago; menn skjóta inn um glugga veitingahúsa og menn eru skotnir á götum úti um hábjartan dag. Það er einhver rómantísk bófamyndatilfínn- ing tengd þessum aðgerðum, sem ekki er viðeigandi. Einnig sýnir Jord- an ekki mikinn frumleika þegar hann notar víxlklippingar milli ofbeldisat- riða og innilegra atriða með Collins og ástkonu hans. Coppola fullkomn- aði aðferðina fyrir aldarfjórðungi í Guðföðurnum. að rapsódískir rytmarnir og storm- andi styrkandstæðurnar hljóta að gera þessar smáperlur að bráð- skemmtilegu samstarfsverkefni tveggja samlyndra píanista, jafnvel þótt hinir skemmra komnu ráði varla við allt, og kæmi ekki á óvart, ef þessi dansasöfn ættu von á ein- hverri endurvakningu í skólum og á heimiium á næstunni í kjölfar um- ræddra tónleika. Bezt tókst flutningur á nr. 3 og 15 af Rapsódíunum, nr. 6, 7 og 14 af Völsunum stuttu (síðasttaldi var jafnframt áberandi mest krefjandi), og af Slavnesku dönsunum, sem að smekk undirritaðs skákar „sígauna- músík" Brahms bæði að ferskleika og frumleika, kvað hlutfallslega mest að samleik þeirra Jónasar í polkunum tveim 46,3 og 46,7, en þó alveg sértaklega í hraða „lándl- ernum“ 46,6 og í fúríantinum[?] 46,8, síðasta verki dagskrár, þar sem saman fóru smitandi skaphiti og smellandi nákvæmni svo af bar. Einnig var þakkarvert að fá að betja sjaldheyrðari dansa eyrum eins og t.d. Op. 72 nr. 4 þar sem Dvorák fer jafnvel að minna eilítið á Bartók - seinna settið virðist íbyggnara og minna „út á við“ en hið fyrra - en af öllu samanlögðu var mikil og góð skemmtan af bæði ágætu sam- spili er sífellt sótti í sig veðrið, svo og af (að þessu sinni) fremur stijál- um en að vanda fróðlegum og hnyttnum kynningum Jónasar Ingi- mundarsonar. Það sem upp hefur verið talið hrekkur skammt. Rekstur Dramaten kostar um 2 milljarða á ári. Þar af er um 1,6 milljarður frá ríkinu en 300 fást inn úr miðasölu. Nú er full- yrí að til verði að koma enn myndar- legra fjárframlag frá ríkinu til að koma rekstrinum á réttan kjöl en því hefur menningarmálaráðherrann vís- að á bug. Jordan hefur góðan ieikarahóp með sér. Liam Neeson er ábúðar- mikill og fífldjarfur sem Collins. Neeson leikur hann sem rómantíska írska hetju og þjóðsagnapersónu en líka sem mann af holdi og blóði er á í innri baráttu. Stephen Rea er frá- bær sem kafkaískt möppudýr og njósnari innan lögreglunnar; Alan Rickman á til að ofleika sem Éamon De Valera; Aidan Quinn er mjög viðunandi sem Boland er var í þeirri óþægilegu aðstöðu að vera besti vinur Collins en hægri hönd De Valera þegar skil urðu á milli þeirra. Einnig er Ian Hart góður sem fylgi- hnöttur Collins. Julia Roberts fer með aðalkvenhlutverkið og eina kvenhlutverkið í myndinni og þáttur hennar allur er hinn bagalegasti. Maður veit ekkert um þessa konu annað en að hún tollir ævintýralega vel í tískunni miðað við að um írska alýðukonu virðist að ræða. Er þátt- taka hennar sem stórstjörnu í myndinni sjálfsagt fremur að kröfu bókhaldaranna í Hollywood en nokkuð annað. Fer myndin á allt annað og lakara plan með allt of tíðum og óspennandi samskiptum hennar og Neesons. Arnaldur Indriðason Ci EIN myndanna á sýningu Jónasar Hallgrímssonar. Tísku- myndir frá London JÓNAS Hallgrímsson opnaði sýningu laugardaginn 22. mars á tískuljósmyndum í verslun Hans Petersen í Austurveri. Myndirnar eru allar teknar í London á þessu ári og eru af- rakstur nokkurra vikna vinnu fyrir ýmsar fyrirsætuskrifstof- ur í borginni, þar á meðal Elite Premier umboðsskrifstofuna. Þetta er þriðja einkasýning Jónasar, sem áður hefur sýnt á Mokka 1995 og í Galleríi Úmbru 1996. Sýningin í Hans Petersen er að mörgu leyti frá- brugðin fyrri sýningum, þar sem aðeins er um að ræða hreinar tískuljósmyndir í stað dýpri og listrænni ljósmynda sem einkennt hafa fyrri sýning- ar Jónasar, að því er fram kem- ur í kynningu. Sýningin í Hans Petersen er opin alla virka daga frá kl. 9- 18 og frá 10-14 laugardaga og stendur til föstudagsins 25. apríl. Fyrir þá sem kynnu að hafa áhuga á að hitta og ræða við ljósmyndarann, skal athygli vakin á því að Jónas verður í Hans Petersen næstkomandi laugardag, 12. apríl, frá kl. 10- 14. Jónas Hallgrímsson er 25 ára að aldri og stundar nám í ljósmyndun í Bretlandi. Lærisveinar og -meyjar lesa í Gerð- arsafni RITLISTARHÓPUR Kópavogs tekur upp þráðinn að nýju eftir páskahlé, fimmtudaginn 10. apríl, við upplestur í Gerðar- safni. Að þessu sinni verða yngri skáld í forgrunni, læri- sveinar og -meyjar Þórðar Helgasonar, skálds og kennara. Þórður Helgason hefur um árabil kennt íslensk fræði á framhalds- og háskólastigi og komist í kynni við fjölda ungra áhugamanna um ritlist og skáldskap, m.a. á sérstökum námskeiðum um ljóðagerð og skáldskapariðkun sem hann hefur kennt við ýmsa skóla. Þórður fær nokkra nemend- ur sína til liðs við sig og hafa þau veg og vanda af upplestri komandi fimmtudags. Dag- skráin fer að venju fram í kaffí- stofu Gerðarsafns og stendur milli kl. 17 og 18. Þorsteinn Víkingur sýnir á 22 MÁLVERKASÝNING Þor- steins Víkings stendur ný yfir á veitingastaðnum 22 við Laugaveg. Á sýningunni eru níu olíumálverk unnin á pappír. Sýningunni lýkur 11. maí. Ríkarður Ö. Pálsson w Astandið versnar á Dramaten DRAMATEN, sænska þjóðarleikhúsið. Umdeildur leiðtogi íra
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.