Morgunblaðið - 31.05.1997, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - 31.05.1997, Blaðsíða 28
28 LAUGARDAGUR 31. MAÍ 1997 VEIÐISUMARIÐ FRAMUNDAN MORGUNBLAÐIÐ AMORGUN sunnudag þreyta laxveiðimenn vænt- anlega fyrstu laxana á veiðisumrinu, er Norðurá og Þverá opna og ég finn á mér, vinum mín- um og kunningjum að gamalkunnur veiðifiðringur hefur gert vart við sig og færist heldur í aukana. Þegar Morgunblaðið spurði mig hvaða heilræði ég ætti tii handa veiði- mönnum í vertíðarbyrjun, kom mér fyrst í hug nafnið á júróvisionlaginu hennar Höllu Margrétar um árið, Hægt og hljótt og svo auðvitað kapp er best með forsjá. Veiðimennska er afar víðfeðmt hugtak, en kjarninn er auðvitað að færa björg í bú og á þessu sviði er eðli og kapp manna jafn breytilegt og þeir eru margir. Ég hef á rúmum 30 árum veitt með flestum gerðum veiðimanna og einnig fylgst með því mér til ánægju hvemig stangaveiði- íþróttin hefur fengið á sig miklu já- kvæðara yfirbragð samfara aukinni umhyggju fyrir náttúrunni. Auðvit- að vitum við að veiðitúrar eru fyrst og fremst frí, oftast langþráð frí, þegar menn slaka á í góðra vina hópi frá erli dagsins og hafa oftar en ekki greitt fyrir ærið fé til að komast á bakka eftirlætisár sinnar. En undir öllu tifar dulúðug og mögnuð spenna og þrá eftir að takast á við konung laxfiskanna. Þessi tilfinning veldur því að menn fá örari hjartslátt og kikna næstum í hnjáliðunum þegar komið er niður á árbakkann ekki hvað síst í fyrstu ferð sumars. Það er spennan eftir að finna fyrir nartinu, eða sjá ólg- una á eftir flugunni og það er löng- unin til að veiða vel, helst meira en allir hinir, að verða fremstur meðal jafningja. Veiðimennsku fylgir kapp. Þeir sem skara fram úr eru umtalaðir og næstum settir á goðastall. Menn eru að taka upp í 80 laxa á dag og við hinir segjum „vá“ og hristum höfuðið og þökkum fyrir okkar eina. En nú gætir vaxandi hófsemi í hópi veiðimanna og marg- ir farnir að sleppa verulegum hluta sinna laxa. Þetta helst í hendur við að senn sér fyrir endann á laxveið- um í sjó í N-Atlantshafi fyrir tilstilli Orra Vigfússonar. Þannig á að vera tryggt að komandi kynslóðir fái að njóta góðs af öflugum veiðiarfi. Það hillir undir fyrstu ferðina og tími til kominn að fara yfir stangir, hjól, línur, flug- ur, öngla og þyrlbeitur. Sumir eru auðvitað löngu búnir að þessu og þurfa aðeins að setja saman, skella sér í vöðlurnar og rölta niður á ár- bakkann. Almennt eru gæði veiðar- færa orðin slík að hægt er að nota þau árum saman. Þannig kaupa menn sér 25 ára ábyrgð í verði há- gæðaveiðistanga og er ekki spurt hvemig stöng skemmdist, ef hefja þarf ábyrgðina. Menn mega hins vegar ekki trassa að draga línurnar út af hjólunum og sjá hvort nokkurs staðar örlar á hnjaski, einkum á v ;§ Hægt og hljcrtt á árbakkanum Vetrarlöng bið veiðimanna er á enda og á morgun má búast við að fyrstu spegilfogru laxarnir liggi á bökkum Norðurár og Þverár. Nær uppselt mun í bestu árnar og fiskifræðingar þokkalega bjartsýnir á góða veiði en veiðimenn fullir bjartsýni. Ingvi Hrafn Jónsson setti á blað ráð og hugleiðingar í tilefni morgundagsins. ** Yfirfara ~ Ea ^ «ara vöa/Mr a fcr6*a Q» ^U°a eftírsn*r®s ',fða"aÞ.aa £ ‘9a9°ttúrva?< Þott* ^ lZdU°a hn*t e», IfUtauma (a ' dUn- Wrh''ería sannkallaða Guðsgjöf fyrir þá sem stunda veiðar á norðurslóðum. Ef þú fannst fyrir einhverjum raka í síð- astu veiðiferð, er auðvelt að skella sér í þær og setjast í fullt baðkar og sjá hvort einhvers staðar þarf að þétta. Til eru efni sem auðvéld eru í notkun, en mér hefur gefist best að fara til Skósmiðsins á Dunhaga til að vera öruggur með allt. Morgunblaðið/Halldór samskeytum flugulínu og undirlínu. Margan mann hef ég séð niðurlútan á árbakkanum eftir að sá stóri var búinn slíta og sjá mátti á línuendan- um að þar hafði verið veikleiki. Öruggasta leiðin er að draga línuna gegnum fingurna því að þá finnur maður strax ef einhveijar ójöfnur eru á henni. Og ef svo er, þá ráðlegg ég mönnum að gleyma því að klippa bút í burtu og hnýta saman aftur. Endurnýja heldur línuna alla. Ráðin eru líka einfóld er kemur að agninu, flugu, spún eða maðkönglum. Kannið hvort nokkurs staðar er ryðblett að sjá, brotið agn- ald eða boginn krók. Öllu sem ber minnsta vott um slfkt á umsvifa- laust að henda. Ekki freistast til að geyma skemmda flugu í boxinu, jafnvel þótt hún hafi verið þitt upp- áhald og gefið þér marga laxa. Þú gætir orðið fyrir því að hnýta hana á í hugsunarleysi og þá er ekki að sökum að spyrja. En það er ekki allt algott þótt nýtt sé og keypt í virtri verslun. Fyrir tveimur árum var ég að veiða í Laxá í Aðaldal með Stein- ari J. Lúðvíkssyni vini mínum. Breskur vinur minn hafði fært mér nokkrar flugur úr Farlow|s í London, sem voru sérstaklega „létt- klæddar og langleggjaðar" til að nota við Portlandsbragðið, eða gáruhnútinn, sem er falleg íslensk þýðing á „hitchinu“. Þetta voru afar fallegar flug- ur, einkrækjur og ég hugs- aði mér gott til glóðarinnar að reyna þær á Hagabökkum nyrðri. Skemmst er frá því að segja að ég setti fljótlega í vænan lax á hefð- bundnum tökustað. Eftir u.þ.b. 40 mínútna viðureign og ég við það að ná yfirhöndinni, búinn að koma lax- inum upp undir Hólmavaðsbrúna, var allt laust. Það er svo sem alvana- legt félagi, eins og einhver góður maður sagði, en þegar flugan var skoðuð var bara hálfur leggurinn eftir. Nú hafði ég tekið fremur fast á laxinum, en samt ekkert tíl að valda slíku broti. Tveimur dögum seinna vorum við að kasta á Breiðuna vest- an frá og ég með systurflugu hennar á, Collie dog að því er mig minnir. Fallegur 14-15 punda hængur kom allur upp úr til að grípa hana, en eft- ir 15 mínútur var hann farinn og nú fékk ég fiuguna til baka brotna rétt fyrir ofan agnaldið. Ég tók restina af þessum bresku flugum og sturt- aði þeim í næstu ruslatunnu. Auðvit- að á svona lagað ekki að geta gerst, en framleiðslugallar eru enn til stað- ar í hátækniþjóðfélagi. Ég held þó að óhætt sé að fullyrða, að allar veiðiverslanirnar hér á landi bjóða aðeins upp á úrvalsvörur, enda sam- keppnin slík að enginn myndi þora að bjóða upp á annað. Snúum okkur þá að vöðlunum. Þeir eru ekki margir veiðimennimir, sem ekki nota neopranevöðlurnar, Fyrsta veiðiferðin er runnin upp. Við erum komin í veiði- húsið, gamlir félagar hafa heilsast og faðmast með þeim inni- leik sem fylgir því sem skipar sér- stakan og jafnvel heilagan sess í hugum manna. Nýir félagar eru hálffeimnir og svolítið utanveltu. Það er búið að bera inn á herbergin og búið að draga um skiptingu veiði- svæða. Menn velta vöngum yfir hverjir hafi fengið „gullið“ og hvar eigi að byrja. Búið að skoða veiði- bækurnar til að sjá hvar menn hafa helst verið að fá|ann. Svo skella menn í sig kaffisopa og leggja af stað. Árniður og fuglalíf hjala við hlustirnar og gera úr öllu svo stór- kostlegt sjónarspil að við liggur að veiðifélagarnir hvíslist á. Nú ríður á að koma ekki að ánni með gösla- gangi og hávaða heldur hægt og hljótt. Þeir eru enn ótrúlega margir veiðimennirnir, sem halda það að áin sé lokaður heimur og laxinn sjái ekki neitt. Ekkert er fjær sannleik- anum. Við ákveðin skilyrði þarf ekki nema örlítinn skugga á vatnið til að skapa sprengjuáhrif og öll von um veiði er úr sögunni. Ég hef séð allar útgáfur af um- gengni manna við veiðistaði, en sú sem ég tel vænlegasta til árangurs, er að ganga afar rólega að hylnum ofanverðum, helst nokkra tugi metra ofan við fyrsta tökustað. Taka nokkur stutt köst frá bakkanum, því að stundum liggur laxinn ótrúlega nærri landi. Vaða síðan hægt og ró- Spumlng: Hvað er fjölvöðvagigt og hvernig er hún læknuð? Svan Til er sjúkdómsástand sem að ýmsu leyti er óljóst og er kallað verkjaheilkenni eða langvinnir verk- ir. Flestir eru sammála um að skipta megi verkjaheilkenni í nokkra að- skilda en tengda sjúkdóma og má þar helst nefna vefjagigt, fjölvöðva- gigt, festumein og síþreytu. Allir þessir sjúkdómar lýsa sér með verkjum hér og hvar f stoðkerfinu (vöðvum, sinum og liðum), svefn- truflunum, truflunum á húðskyni, ristilkrampa, þreytu og þunglyndi. Ekki þurfa öll þessi einkenni að vera til staðar hjá sama einstaklingi. Al- gengast er að sjúklingarnir séu kon- ur (9 af hveijum 10) á aldrinum 25 til 55 ára. Þrátt fyrir talsverðar Hvað er fjölvöðvagigt? MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA rannsóknir hefur ekki tekist að finna orsakir þessara sjúkdóma. Að ýmsu leyti minna einkennin á sýkingu en eftir viðamiklar rannsóknir á fjölda sjúklinga verður að telja nokkuð ör- uggt að hvorki sé um að ræða sýk- ingu af völdum veira né sveppa. Stundum koma þessir sjúkdómar í kjölfar sýkinga, slysa eða andlegra áfalla en jafn oft er ekkert slíkt til staðar. Verkjaheilkenni getur verið eitt sér eða í tengslum við aðra sjúk- dóma, oft gigtsjúkdóma. Öfugt við gigtsjúkdóma er ekki um að ræða hægfara vefjaskemmdir sem smám saman skemma liði, sinar, vöðva og taugar heldur er eingöngu um verki og lækkun á sársaukaþröskuldi að ræða. Einkennin eru mjög mismun- andi frá einum einstaklingi til ann- Fjölvöðvagigt ars og stundum versna þau við há- vaða, veðrabreytingar eða streitu. Ekki er hægt að greina þessa sjúk- dóma með blóðrannsókn, röntgen- myndatöku eða öðru slíku heldur verður að byggja greiningu á sjúkrasögu og með því að útiloka aðra sjúkdóma. Við vefjagigt eru hvellaumir blettir á líkamanum sem eru staðsettir við olnboga, axlir, hné, mjaðmir, hnakkagróf og bringubein. Alls eru þessir punktar 18 talsins og flestir miða við að við vefjagigt þurfi minnst 11 af þessum punktum að vera hvellaumir viðkomu. Meðferð er að mestu undir sjúklingnum kom- in og byggist á fræðslu um sjúkdóm- inn, minnkun streitu, hæfilegri lík- amsþjálfun og lyfjum. Fræðsla er mikilvæg sem fyrsta skref og miðar að því að sjúklingurinn öðlist skiln- ing á eðli sjúkdómsins og einkenn- um hans. Það er t.d. slæmt ef sjúk- lingurinn hættir að vinna og hlífir sér við áreynslu, þó svo að hann þjá- ist af verkjum og þreytu er mikil- vægt að hann haldi áfram að lifa líf- inu. Streita og hvernig hægt er að draga úr henni er mjög einstakling- bundið og þess vegna ekki hægt að gefa almennar ráðleggingar. Hver og einn verður að finna einhver ráð, upp á eigin spýtur eða með hjálp annarra. Hæfileg líkamsþjálfun er mikilvæg og má þar nefna sund, hjólreiðar, göngu og skíðagöngu. Þeir sem eru illa haldnir verða að byrja rólega en geta bætt við smám saman og gott er að stefna að 30 mínútna æfingum á dag, 4-5 daga vikunnar. Verkjalyf, hvort sem þau eru veik eða sterk, gera yfirleitt ekkert gagn. Sú lyfjameðferð sem mest gagn gefur gert eru þunglynd- islyf (þríhringlaga þunglyndislyf) og dugir oftast að gefa litinn skammt fyrir svefn. Annar sjúkdómur sem einnig er stundum nefndur fjölvöðvagigt (polymyalgia rheumatica), en er allt annars eðlis, kemur oftast fyrir í sjúklingum eldri en 50 ára og lýsir! sér með verkjum og stirðleika í og umhverfis háls, handleggi, axlir og mjaðmir. Orsakir þessa sjúkdóms
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.