Morgunblaðið - 31.05.1997, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ LÁUGA’RDÁGUR 31. MAt 1997 39
AÐSEIMDAR GREINAR
Veljum Hans Markús
til góðra verka
í DAG ganga sókn-
arbörn í Garðapresta-
kalli að kjörborðinu og
velja sér prest til þjón:
ustu við söfnuðinn. í
kjöri eru tveir fram-
bjóðendur, sr. Örn
Bárður Jónsson og
Hans Markús Haf-
steinsson, guðfræð-
ingur. Eins og svo oft,
þegar valið er á milli
tveggja hæfra ein-
staklinga, hlýtur fólk
að skoða stefnumál
þeirra og skoða ofan í
kjölinn hvernig þeir
hyggjast þjóna sínum
söfnuði sem best — því allir eru
sammála um að góður sóknar-
prestur hlýtur að vera þjónn sókn-
arbarna sinna; þjónn sem ber hag
þeirra fyrir brjósti í blíðu og stríðu.
Þannig maður er Hans Markús
Hafsteinsson; ungur maður sem
býr yfir mikilli reynslu af mannleg-
um samskiptum; reynslu sem nýt-
ist honum án efa í ábyrgðarmiklu
starfi sóknarprests.
Hans Markús hefur ekki skipað
sér á bekk með ákveðnum „armi“
innan Þjóðkirkjunnar og hefur ekki
tekið afstöðu til þeirra deilna sem
átt hafa sér stað innan
hennar að undan-
förnu. Hann elur þá
einlægu von í brjósti
að friður megi ríkja
innan Þjóðkirkjunnar
og að allir meðlimir
hennar vinni saman.
Öflugt samstarf, þar
sem innri styrking
fjölskyldunnar er höfð
í öndvegi með sér-
stakri áherslu á ungl-
ingastarf og gagn-
kvæm samskipti milli
prests og allra sóknar-
barna, er leið til að ná
því marki.
í starfi sínu sem lögreglumaður
hefur hann séð hvar eldarnir
brenna heitast og telur mikið verk
óunnið í því að stemma stigu við
lífsflótta ungs fólks, lífsflótta sem
birtist j neyslu áfengis og fíkni-
efna. í starfi sínu sem sóknar-
prestur í Garðaprestakalli mun
Hans vekja ungt fólk til umhugs-
unar um jákvæð lífsviðhorf og
andlega og líkamlega uppbygg-
ingu sem eru forsendur þess að
lifa hamingjusömu lífi. Þar telur
hann kirkjuna gegna mikilvægu
hlutverki; hlutverki sem hingað
Margrét
Tómasdóttir
Nýtum kosninga-
réttinn, segir Margrét
Tómasdóttir, styðjum
Hans Markús.
til hefur ekki verið nýtt til fulls.
Hans Markús er forkur til verka,
ósérhlífinn og duglegur umsjónar-
maður sem sannarlega er vert að
veita brautargengi í komandi
prestskosningum. I dag gefst sókn-
arbörnum Garðasóknar tækifæri
til að velja mann sem uppfyllir all-
ar kröfur sem hægt er að gera til
sóknarprests; mann sem setur
málefnin ofar öllu öðru; friðarsinna
með ferskar og uppbyggjandi hug-
myndir sem bíða þess að komast
í framkvæmd; óháðan mann sem
tekur ekki afstöðu til deilna eða
persónulegra hagsmuna — heldur
hefur það eitt markmið að vera
þjónn fólksins. Það er því afar
mikilvægt að nýta kosningaréttinn
og mæta á kjörstað til að tryggja
Hans Markúsi Hafsteinssyni kosn-
ingu. Við höfum allt að vinna.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Enn um orgelsmíðar
og orgelviðgerðir
NÚ DRÓ til þess
að innflutningur org-
ela fór að aukast og
bar þá mikið á að org-
el væru keypt frá
W alkerverksmiðjun-
um í Þýskalandi. Jafn-
framt þessu minnkaði
vinnan hjá okkur við
stillingar og viðgerðir
því þeir menn sem
komu erlendis frá með
orgelunum voru
fengnir til að stilla og
gera við önnur orgel
hérlendis í leiðinni og
er ég þess fullviss að
það var oft mun dýr-
ara en að versla við innlenda aðila
ásamt því að þessi sértæka verk-
þekking héldist síður eða ekki inni
í landinu.
Menn voru farnir að spyija hvort
söngmálastjóri hefði umboðslaun
en því var algerlega neitað. Síðar
gekk þetta svo langt að farið var
að safna saman stillingum og öðr-
um viðgerðum fyrir útlendinga og
unnu þeir atvinnuleyfislausir hér-
lendis og greiddu hvorki söluskatt
né aðra skatta af þessum tekjum
sínum inn í landið.
Síðar þegar Pálmar Árni Sigur-
bergsson fór til náms til Walker
verksmiðjanna fékk hann það upp-
lýst þar að 10% umboðslaun færu
til skrifstofu söngmálastjóra.
Eftir tvö og hálft ár hjá Walker
fór Pálmar Árni til Stenmeyer org-
elverksmiðjanna og einnig þar fékk
hann staðfest að Stenmeyer hafði
greitt einstaklingi á Íslandi sem
var þeirra umboðsmaður þar, 10%
umboðslaun. Stenmeyer hafði þá
selt þijú orgel til íslands.
Síðan Haukur Guðlaugsson tók
við embætti söngmálastjóra hefur
ríkt sama eða svipað fyrirkomulag
og hjá fyrirrennara hans nema nú
er komin viðurkenning á því að
umboðslaun hafi verið greidd og
sett í sjóð til að greiða ferðir til
útlanda fyrir söngmálastjóra og
organista vegna orgelkaupa þar úti.
Þetta eru fáránleg vinnubrögð.
Hvers vegna að
kosta tvo menn eða
fleiri til að fara til t.d.
5 landa að leita að
góðu orgeli? Það á að
skrifa verksmiðjunum,
láta þær gera tilboð,
sjá hvað hver býður,
vinna úr fengnum
gögnum og fara síðan
að semja.
Björgvin! Ég sé ekki
betur en þú þurfir að
bjóða söngmálastjóra-
embættinu 10% um-
boðslaun til að fá
vinnu hérlendis við þitt
fag.
Einstök tilvik og vettvangs-
ganga „Undir bláhimni“
Nú langar mig til að segja þér
nokkrar gamansögur sem eru
sannar þótt ótrúlegar séu.
Eitt sinn mætti orgelkaupa-
nefnd saman í Hallgrímskirkju
endur fyrir löngu. Þá var búið að
steypa upp alla veggi kirkjunnar
en þakið vantaði. Veður var bjart
og heiður himinn. Þarna var við
þessar aðstæður mældur hljóm-
burður kirkjunnar undir berum
himni og þótti hann mjög góður.
Ekki veit ég hvort hljómburðurinn
hefði verið eins góður ef úti hefði
verið rigning og slagveður. En
samkvæmt mælingunum var áætl-
að að það þyrfti 70 til 80 radda
orgel í Hallgrímskirkju.
Organisti í kirkju úti á landi
hafði leikið til margra ára á orgel-
harmonium af mjög góðri og
þekktri gerð. Hann sendi fyrir-
spurnarbréf um hvort þessi verk-
smiðja gæti smíðað pípuorgel í
kirkju sína. Verksmiðjan tók að sér
verkið. Þegar verkinu var lokið og
orgelið hafði verið sett upp fór
fram vígsluathöfn og í blaðafrétt
eftir athöfnina var sagt að þetta
væri besta orgel sinnar tegundar
á íslandi. En hið rétta var að þetta
var besta orgel sinnar tegundar í
heiminum því þetta var eina pípu-
orgelið sem þeir höfðu framleitt.
Erlendis eru orgel
ekki gömul fyrr en þau
hafa náð um 100 ára
aldri, segir Bjarni
Pálmarsson, í síðara
bréfi sínu til Björgvins
Tómassonar.
Orgel var smíðað fyrir kirkju í
íslenskum kaupstað. Verksmiðjan
bað um að fá uppgefið rakastig
þar sem orgelið átti að standa.
Brugðist var hratt við að afla þess-
ara upplýsinga og hringt í Veður-
stofuna og fengið uppgefið raka-
stig í þessum kaupstað. Veðurstof-
an gaf upp 65% meðalraka í því
sæla plássi. Orgelið kom á tilsett-
um tíma og hafði verið byggt úr
viði til að standast þetta rakastig.
Eftir aðeins þrjú ár þurfti að fara
fram stór viðgerð á orgelinu því
rakinn var ekki nema 18 til 20%
inni í þessari kirkju.
Nú um þessar mundir er verið
að skipta um orgel í mörgum kirkj-
um. Hjá okkur á íslandi eru orgel
gefin eða seld fyrir smáaura þegar
þau eru orðin 30 til 40 ára. Erlend-
is eru orgel ekki gömul fyrr en þau
hafa náð ca 100 ára aldri og eru
orðin mjög verðmæt þegar þau ná
400 til 500 ára aldri.
Dæmi um orgelviðskipti
Starup orgel, 14 radda, ca 35
ára, var selt fyrir 1,2 milljónir kr.
Verð á slíku orgeli nýju er um 14
til 16 milljónir.
Nýlega var 11 radda Walher
orgel um 40 ára selt fyrir 200
þúsund. Verð á nýju um 11 til 12
milljónir.
Orgel af Walker gerð um 15
ára va selt á 15 þús. kr. en verð
á nýju orgeli er nálægt 5 til 6
milljónir.
Eftir lok Vestmannaeyjagossins
1973 var ég spurður hvort ég teldi
Bjarni
Pálmarsson
Samkeppnis-
staða, fjárfesting j
og skattbyrði i
SAMKEPPNI þjóða
í milli er um margt
misskilið hugtak. Vit-
anlega er það öllum
þjóðum til góðs ef
einni þjóð tekst að
bijótast til bjargálna
og auka verðmæta-
sköpun í heiminum, en
við búum í þjóðríkjum
og hvert ríki setur
þegnum sínum mis-
munandi leikreglur
sem aftur hafa svo
áhrif á möguleika
þeirra til auðsköpun-
ar. Ef við íslendingar
ætlum að geta búið við
sömu kjör og aðrar þjóðir, verðum
við að búa atvinnuvegunum a.m.k.
jafn góða umgjörð og aðrar þjóðir
gera. Þetta felur í sér að við verð-
um að létta af reglugerða fargan-
inu sem nú hvílir á íslensku at-
vinnulífi.
En góð umgjörð ein og sér er
þó ekki nóg. Framleiðniaukning
hvílir á fjárfestingu. Menn verða
að fá að halda sjálfsaflafé sínu til
að geta endurfjárfest
það. Tvær gerðir
skatta eru því sérstak-
lega óheppilegar, það
eru hátekjuskattur og
fjármagnstekjuskatt-
ur. Skoðum fyrst há-
tekjuskattinn. Nú virð-
ist sumum hann vera
réttlátur, en það stenst
þó ekki nánari skoðun,
því hvers vegna skyldu
menn láta hærra hlut-
fall af tekjum sínum
til ríkisins vegna þess
eins að þeir bera meira
úr býtum en aðrir? Ef
allir greiða sömu
möguleika á að gera upp Starup
orgel Landakirkju í Vestmannaeyj-
um. Taldi ég því ekkert til fyrir-
stöðu. Seinna komst ég að því að
Pálmar Árni Sigurbergsson hljóð-
færasmiður hafi verið spurður að
því sama og voru svör hans á sama
veg og mitt. Organistar nokkrir
komust að annarri niðurstöðu og
töldu að pípur orgelsins mundu
tærast upp vegna sýrumyndunar i
málminum. Orgelið var selt. Kaup-
andinn tók það niður, setti það upp
heima hjá sér og var þar með orð-
inn orgelsmiður í augum söng-
málastjóra því hann fékk nýja
„orgelsmiðinn" til verkefna. Það
gerðist vegna samstöðuleysis
hljóðfærasmiða, manna sem lögðu
nokkur ár af ævi sinni til þessa
náms innanlands og erlendis til að
fá réttindi.
í dag hafa menn farið til útlanda
í 6 mánuði og upp í 2 ár og fengið
uppáskrifuð réttindi sem hljóðfæra-
smiðir hjá menntamálaráðuneytinu.
Niðurlag
Hljóðfærasmíði er reyndar mörg
fög í dag en vegna fámennis okkar
urðum við sem lærðum á árum
áður eins og Guðmundur Stefáns-
son, Snorri Helgason, Pálmar Árni,
Otto Ryel og undirritaður að geta
gert við hvað sem var þótt okkar
fag væri aðallega píanó, orgel og
strengjahljóðfæri.
Ábyrgð orgelverksmiðja er 5 til
15 ár á nýjum hljóðfærum með því
skilyrði að fagmenn fari yfir orgel-
in tvisvar til þrisvar á ári.
Þegar ég starfaði sem hljóðfæ-
rasmiður í Bretlandi var bók sem
fylgdi hverju orgeli, hvort sem um
gamalt eða nýtt orgel var að ræða.
Þar skrifaði organisti hvað honum
fannst að og eftir viðhaldsskoðun
og stillingu kvittaði hann fyrir.
Ég læt þetta spjall mitt nú enda
þótt ég gæti skrifað heila bók um
ýmsa hluti af þessari merkilegu
starfsgrein sem ég ber mjög fyrir
brjósti og mér þykir ákaflega vænt
um og sem hefur verið förunautur
minn í meira en 50 ár af ævi minni.
Þessi hugleiðing mín er aðeins
til þess ætluð að sýna hlýjan hug
minn í garð þess eða þeirra sem
vilja viðhalda sérstæðri verkþekk-
ingu inni í landinu en sem jafn-
framt þurfa að stríða við mótdræga
geldingarstefnu óhollra manna.
Vala
Ingimarsdóttir
skattprósentu eru þeir sem hæstar
hafa tekjumar þegar að greiða
hæstu skattana því þeir greiða
sama skatthlutfall af hærri skatt-
stofni. En það er ekki aðeins að
hátekjuskattur sé ekki réttlátur,
efnahagslegar afleiðingar hans eru
einnig mjög slæmar. Það stafar
annars vegar af því að stighækk-
andi skattar draga úr vinnusemi
fólks, og hins vegar af því að þeim
mun hærri tekjur sem menn hafa
því líklegri eru þeir til að geta
sparað og búið þannig í haginn
fyrir framleiðniaukningu. Sú arð-
semi nýtist ekki þeim einum, því
þessi framleiðniaukning skapar
störf fyrir aðra. Pólitísku afleiðing-
arnar af hátekjuskatti eru einnig
slæmar, því hann gerir það að
verkum að menn fara að kjósa um
skattbyrði hver annars, í stað sam-
eiginlegra byrða (við sjáum þetta
t.a.m. í umræðunni um auðlinda-
Höfundur er h\jóðfærasmiður.
Það er þversögn vinstri
manna, segir Vala Ingi-
marsdóttir, að þeir
þykjast kunna að skipta
þjóðarkökunni - en am-
ast við bakstri hennar.
skattinn í dag, þéttbýlisbúar eru
upp til hópa hlynntir skatti sem
leggst af mestum þunga á lands-
byggðina).
Hinn skatturinn, fjármagns-
tekjuskatturinn, er beinn leki á
fjárfestingu, þ.e.a.s. ríkið er að
taka úr umferð peninga sem verið
er að fjárfesta. Flestir eru þó sam-
mála um að ísland þurfi á meiri
fjárfestingu að halda. Það er því
með ólíkindum að menn skuli ekki
mótmæla fjármagnstekjuskattin-
um harðar en verið hefur. Sumir
hafa meira að segja þvert á móti
krafist aukinnar skattlagningar á
verðmætasköpun í formi auðlinda-,
skatts.
Þau atriði sem hér að ofan eru
nefnd mæta yfirleitt þokkalegum
skilningi manna á meðal, en hafa
mætt minnstum skilningi hjá jafn-
aðar- eða félagshyggjumönnum.
Þeir eru yfirleitt tilbúnir að sam-
þykkja hugmyndir um nýja skatta
og þvælast fyrir atvinnulífinu og
verðmætasköpuninni eins og kost-
ur er, þar sem þeir hafa mikla
vantrú á að atvinnulífið gangi án
afskipta embættis- og stjórnmála-
manna. En það er einmitt megin^
þversögn vinstrimanna að þeir
hafa allir mjög ákveðnar skoðanir
á því hvemig skuli skipta þjóðar-
kökunni, en virðast hafa megnustu
skömm á bakstri hennar.
Höfundur er nemi í
sijórnmálafræði og situr í stjórn
Heimdallar, f.u.s. Reykjavík.
■ 4