Morgunblaðið - 04.06.1997, Qupperneq 28

28 MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKIPULAG MIÐ-
HÁLENDISINS
TILLÖGUR að svæðisskipulagi miðhálendisins, sem sam-
vinnunefnd 12 sýslna, sem eiga land að hálendinu, hefur
unnið, liggja nú frammi til sýnis í öllum sýslum landsins, í
Þjóðarbókhlöðunni og hjá Skipulagi ríkisins, en einnig er tillög-
urnar að finna á heimasíðu Skipulagsins. Menn geta gert at-
hugasemdir við tillögurnar fyrir 10. október. í þeim er margt
athyglivert að finna sem áhugavert er fyrir fólk að ígrunda.
Miðhálendið er eitt þeirra svæða, sem enn hafa ekki verið
skipulögð. Þar eru þó ýmis mannvirki og alls um 400 hús. Á
síðari árum hefur hins vegar mikill áhugi vaknað, bæði meðal
íslendinga og útlendinga að fara um þessa auðn og skoða þau
fjölmörgu náttúruundur, 'sem hún býr yfir. Um leið og ferða-
mannafjöldi hefur aukizt hefur mönnum smám saman lærzt
að auðnin er auðlind, sem gefur af sér mikla fjármuni. Til
þess að varðveita hana fyrir óbornar kynslóðir, er nauðsynlegt
að ganga vel um hana og gera engin þau mistök, sem ekki
verða aftur tekin. Því var sú nefnd, sem nú skilar tillögum,
skipuð fyrir fjórum árum. Tilgangurinn er auðvitað að vernda
þá náttúruperlu, sem miðhálendið er.
Auðlindin er ekki bara vatnsbúskapur til raforkufram-
leiðslu, jarðhiti til upphitunar húsa og framleiðslu raforku.
Þar eru einnig sandar, hraun, jöklar, jökulminjar, gosminjar,
jarðhitaminjar, söguminjar og yfirleitt allt sem nöfnum tjáir
að nefna, náttúruperla, sem er afskaplega viðkvæm fyrir
umgangi manna, sem því þurfa að nálgast hana af ýtrustu
varfærni og tillitssemi. Samkvæmt tillögunum á hún að vera
öllum opin, en menn verða að minnast þess að sérhver planta
á þessu svæði heyr harða lífsbaráttu fyrir tilvist sinni og þess
vegna verður mannshöndin fremur að hlú að henni en sýna
henni afskiptaleysi. Allt er þetta lífsmynstur hálendisins áhuga-
vert og þess vegna streymir líka fjöldi ferðamanna inn á svæðið.
Samkvæmt tillögíinum er hálendið flokkað í nokkur svæði.
Náttúruverndarsvæðin ná yfir mikilvægustu og merkustu nátt-
úruminjar hálendisins og undir þann flokk falla öll friðlýst
svæði og flest svæði á náttúruminjaskrá. Svæðin ná yfir stór-
ar lar.dslagsheildir og óröskuð víðerni, svo sem stóra samfellda
hluta gosminja á gosbeltum og víðfeðm votlendissvæði. Undir
flokkinn verndarsvæði falla svæði sem hafa alhliða verndar-
gildi vegna náttúruminja, þjóðminja og mikilvægra linda-
svæða. Einnig mikilvæg útivistarsvæði, þar á meðal jaðar-
svæði að byggð.
Miðhálendið er víðfeðmt og stórt. Nauðsynlegt er að ná
sátt um skipulag þess, sem nú hafa verið gerðar tillögur um.
Því þurfa menn að kynna sér þær gaumgæfilega og gera at-
hugasemdir, ef þeir eru ósáttir við eitthvað í þeim. Betur sjá
augu en auga.
AUKINN OG ENDUR-
GJALDSLAUS KVÓTI
FYRIR skömmu voru tillögur Hafrannsóknastofnunar um
kvóta úr einstökum fiskistofnum kynntar. Samkvæmt
þeim tillögum verður þorskkvótinn aukinn um 32 þúsund tonn
og rækjukvótinn um 15 þúsund tonn. Þessum kvóta er skipt
niður á fiskiskipin eftir ákveðnum reglum en grundvallarregl-
an er sú, að þau fá kvótaaukninguna fyrir ekki neitt en geta
leigt hana eða selt ef þeim sýnist svo.
I Morgunblaðinu í gær birtist grein eftir Jón Sigurðsson,
framkvæmdastjóra Járnblendifélagsins á Grundartanga. Hann
segir m.a.: „Ritari þessarar greinar hefur fregnir af kvótaeig-
anda, sem sannarlega hefur þá iðju að aðalstarfi. Hann á ein-
hver 200 tonn af þorskkvóta, en hefur ekki gert út árum sam-
an, heldur leigir kvótann árlega. Af því hefur hann 15-19
milljónir króna í tekjur á ári. Til að komast fram hjá reglum
um, að ekki megi leigja kvóta af skipi nema tvö ár án þess
að missa hann, selur hann skipið og kaupir nýtt eftir tvö ár
og færir kvótann milli skipa. Síðan heldur hann áfram iðju
sinni og lifir æðigóðu lífi við það eitt að aka í jeppanum sín-
um. Endurgjaldslaus úthlutun viðbótarþorskkvóta núna mundi
bæta svo sem þremur milljónum króna við árlegar tekjur þessa
sægreifa. Þetta gengur ekki.“
Það blöskrar fleirum en Jóni Sigurðssyni á Grundartanga
að einu sinni enn skuli aukið við fiskikvótana án þess að stíga
fyrsta skrefið til þess að taka upp gjald fyrir veiðileyfin. Yfir-
gnæfandi meirihluti þjóðarinnar er honum sammála samkvæmt
skoðanakönnunum. Þetta finna bæði útgerðarmenn og stjórn-
málamenn.
Það er enn tími og tækifæri til þess að komast að sann-
gjarnri málamiðlun í þessu máli. Komist hins vegar engin hreyf-
ing á það á næstu mánuðum er fyrirsjáanlegt að kvótinn og
veiðileyfagjaldið verða aoalmál þingkosnfnganna vorið 1999.
IBM skuldar ma
kyninu nýtt eiir
Heimsmeistarinn í skák,
Garrí Kasparov, ritar
grein í tímaritið Time um
skákeinvígi sitt við ofur-
tölvuna Dimmblá. Hann
skorar á tölvuna í annað
einvígi og segist reiðubú-
inn að leggja allt undir.
IGREIN sem ég skrifaði fyrir
Time í fyrra, eftir að hafa
borið sigurorð af Dimmblárri,
ofurtölvu IBM, í einvígi í
Fíladelfíu, lét ég í ljós undrun mína
og furðu yfir því að hafa kynnst
nýrri tegund greindar. Ég vísaði til
fyrstu skákarinnar, þar sem ákvörð-
un tölvunnar, eingöngu byggð á
útreikningum hennar, um að fórna
peði var í samræmi við það sem
menn hefðu gert með því að beita
mannlegri rökvísi. Því hóf ég um-
ræðu um það hvort gervigreind
þyrfti að vera nákvæm eftirlíking
af hugsunaraðferðum manna eða
hvort við ættum að dæma greindina
af árangrinum þegar upp væri stað-
ið. Ég leit því á einvígið við bætta
gerð Dimmblárrar sem tækifæri til
að kanna þetta nánar - og auðvitað
að fara með sigur af hólmi í skák-
keppni.
Því miður byggði ég undirbúning
einvígisins, sem var háð fyrir tveim-
ur vikum í New York-borg, á við-
teknum vísdómsráðum um það hvað
fælist í góðri leikáætlun gegn tölv-
um. Þessi vísdómsráð eru - eða
voru þar til einvíginu lauk - að
menn skyldu varast átök til að byija
með, tefla hægar skákir, reyna að
beita snjallari herbrögðum en tölv-
an, knýja fram stöðumistök og síð-
an, þegar skákin nær hámarki,
reyna að halda fullri einbeitingu og
varast mistök.
Illu heilli heppnaðist þessi leiká-
ætlun fullkomlega í fyrstu skákinni
- en aldrei aftur það sem eftir var
af einvíginu. Þegar einvígið var
hálfnað fannst mér ég ekki vera
undir það búinn að takast á við
þessa nýju tegund af vitsmunalegri
áskorun.
Önnur skákin réð úrslitum í ein-
víginu, en hún skildi eftir ör í minni
mínu og hindraði að ég næði al-
gjörri einbeitingu eins og ég er
vanur í næstu skákum. I annarri
skák Dimblárrar sáum við nokkuð
sem var framar villtustu vonum um
það hversu vel tölva gæti séð fyrir
langtímaafleiðingar ákvarðana
sinna. Tölvan vildi ekki byggja upp
stöðu sem hafði ótvíræðan skamm-
tímaávinning - og sýndi þar mjög
mannlega tilfinningu fyr-
ir hættum. Ég tel að þetta
geti verið til marks um
byltingu í tölvuvísindum
er geti fært IBM og sveit
Dimmblárrar nóbelsverð-
laun. Jafnvel núna, vikum síðar,
hefur engin önnur skáktölva í heim-
inum getað metið rétt afleiðingarn-
ar af stöðu Dimmblárrar.
Önnur skákin fékk einnig mjög
óheppilegan endi. Dimmblá var með
unna stöðu en henni urðu á mistök,
sem hefðu gert mér kleift að sleppa
á undraverðan hátt ef ég fórnaði
manni. Ég treysti hins vegar út-
reikningum tölvunnar, taldi að henni
myndi ekki sjást yfir slíkt framhald
og gaf skákina.
Önnur skákin var mér hulin ráð-
gáta. Ráðgáta sem ég leysti ekki
og jafnaði mig ekki á. Það er von
mín að IBM opinberi leyndarmálin
á bak það hvernig tókst að ná þess-
um ótrúlega árangri við forritun
skáktölvu. Starfsmenn IBM halda
því fram að þróaður hafi verið fram
hugbúnaður sem geri tölvunni kleift
að breyta skákstíl forritsins í miðju
einvígi sem og getu tölvunnar til
skákgreiningar milli skáka. Þetta
er ekki síður byltingarkenndur
árangur. Yfirleitt krefjast allar
breytingar á tölvum margra vikna
prófana til að útiloka hugsanlega
galla.
Ég áttaði mig á að ég væri að
tefla við andstæðing er væri sveigj-
anlegur og breytilegur og
gæti reiknað út leiki langt
fram í tímann til að koma
í veg fyrir mistök. Að auki
bjó andstæðingur minn
yfir jafnaðargeði. Hann
átti hvorki við sálræn vandamál að
stríða né hafði áhyggjur af því sem
fram fór í kringum okkur. Síðast
en ekki síst þá gerði Dimmblá svo
gott sem engin dæmigerð tölvu-
mistök.
Tölvan er þó ekki ósigrandi og
ég er enn sannfærður um að ég
hafi átt möguleika á sigri, sér-
stakega ef ég hefði átt kost á viðeig-
andi undirbúningi, fyrir þetta einvígi
sem var mjög frábrugðið fyrsta ein-
víginu í Fíladelfíu.
Ég gerði mér grein fyrir því strax
á blaðamannafundinum, sem hald-
inn var við upphaf einvígisins, að
IBM liti ekki einungis á þetta ein-
vígi sem vísindalega tilraun. Sam-
keppnin var orðin vísindunum yfir-
sterkari. Einvígið snerist um að
vinna eða tapa. Lið IBM var allt í
senn, þátttakandi, skipuleggjandi,
ákvörðunar- og fjármögnunaraðili
og dró það úr möguleikum mínum.
Hvort sem það var ætlun þeirra eða
ekki þá sköpuðu aðstandendur
Dimmblárrar fjandsamlegt and-
rúmsloft sem hafði slæm áhrif á
mig. Það lá eitthvað neikvætt í loft-
inu. Þetta var sýning Dimmblárrar
og Dimmblá varð að sigra.
Alger stjórnun IBM jafnt á svæð-
inu sem öllum aðstæðum ___________
dró fram veikleika hins
mennska keppenda. Ég .
var eini keppandinn sem '1
var viðkvæmur fyrir elsve
fjandsamlegu andrúms-
lofti. Að mínu mati hafði það mjög
neikvæð áhrif hversu treg IBM-
sveitin var við að opinbera hugsana-
ferli tölvunnar. (Enn þann dag í
dag hef ég ekki fengið allar þær
útprentanir sem ég fór fram á).
Mörg smærri atriði má einnig
nefna. Salurinn var eingöngu hann-
aður í samræmi við þarfir tölvunn-
ar. Loftræstingarkerfi og tugir að-
stoðarmanna voru til staðar tölv-
unnar vegna en ekki vegna leik-
mannsins.
Ég vil ekki að neinn haldi að ég
sé að leita að afsökunum. Þetta var
Fjandsamlegt
andrúmsloft á
keppnisstað