Morgunblaðið - 26.06.1997, Side 1

80 SÍÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
141. TBL. 85. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reuter
Hverfult
„BRÁÐNUN" heitir þetta íslista-
verk, sera bandarísk umhverfís-
verndarsamtök komu upp fyrir ut-
an byggingu Sameinuðu þjóðanna í
New York en þar er nú haldin um-
hverfisráðstefna samtakanna. Á
verkið að minna á vaxandi mengun
listaverk
og gróðurhúsaáhrif, aukinn hita á
jörðinni, af völdum hennar. Bill
Clinton, forseti Bandaríkjanna, flyt-
ur ræðu á ráðstefnunni í dag en í
gær ritaði hann nafn sitt uudir lög,
sem kveða á um stórhertar aðgerð-
ir gegn loftmengun.
Eyríkin óttast
að sökkva í sæ
New York. Reuter.
LÍTIL eyríki hafa lagt fram hjálpar-
beiðni á Umhverfisráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna í New York, þar
sem segir að ríkin óttist að verða
fyrstu fórnarlömb gróðurhúsaáhrif-
anna og hverfa undir vatn, verði
ekkert að gert.
Sendiherra Vestur-Samóa og for-
maður samtaka eyríkja, Tuiloma
Neroni Slade, sagði í gær að gróður-
húsaáhrifin væru greinileg. „Fólkið
veit að breytingar eru að verða. Það
upplifir óvenjumiklar rigningar og
háan lofthita. í mínum heimshluta
gerist þetta óvenjulega oft,“ sagði
Slade.
Eyríki á borð við Maldives-eyjar á
Indlandshafi, Kýpur, eyjar í Karíba-
hafi og Kyrrahafi, segja framtíð sína
undir þvi komna að dregið verði úr
útblæstri koltvísýrings og annarra
loftegunda sem valda gróðurhúsaá-
hrifum, en stærstur hluti þeirra
berst upp í himinhvolfið frá iðn-
væddum ríkjum. Fulltrúar eyríkj-
anna segja vísindamenn spá því að
yfirborð sjávar muni hækka um 30-
100 sentimetra á næstu öld vegna
hærri lofthita verði ekki dregið úr
útblæstri.
Ástæðan er sú að hitinn bræðir æ
meira af ís á norður- og suðurpóln-
um.
Fullyrða fulltrúar eyríkjanna að
nú þegar verði þess vart að yfirborð
sjávar hafi hækkað. Forseti Míkró-
nesíu sagði að íbúar hefðu þegar
þurft að yfirgefa nokkur kóralrif.
Iðnríkin hafa ekki komið sér sam-
an um nýjar takmarkanir við út-
blæstri koltvísýrings fyrir sérstaka
loftslagsráðstefnu sem haldin verður
í Japan í desember. Evrópuríki vilja
að dregið verði úr útblæstri um 15%
fyrir árið 2010 en Bandaríkin,
Kanada og Japan hafa ekki fallist á
þetta. Eyríkin vilja að markið verði
hækkað upp í 20%.
Jacques Cousteau geng-
inn á vit feðranna
París. Reuter.
HAFKÖNNUÐURINN
Jacques-Yves Cousteau,
sem Jacques Chirac
Frakklandsforseti heldur
fram að sé þekktari Frakki
en nokkur annar fyrr og
síðar, lést í gær 87 ára að
aldri.
Cousteau færði almenn-
ingi víða um veröld undur
og töfra hafheima inn í
stofu með vinsælum sjón-
varpsþáttum en einnig liggur eftir
hann fjöldi bóka og margverðlaun-
aðra kvikmynda um náttúru- og
umhverfismál. Hann helgaði sig
umhverfisvernd, sérstak-
lega verndun heimshaf-
anna.
Cousteau lést úr
hjartaslagi á heimili sínu í
fyrrinótt en hann var að
jafna sig eftir nokkurra ára
sjúkrahússvist vegna önd-
unarsjúkdóma. Var hann
andlega hress til hinstu
stundar og hafði nýlokið
nýrri bók þar sem hann
dregur saman árangur rannsókna
sinna.
■ Kafteinn Cousteau/26
Cousteau
Whitewater-
rannsóknin
Snýst um
kvenna-
mál Bill
Clintons
STARFSMENN bandarísku
alríkislögreglunnar, FBI, og
aðstoðarmenn Kenneth W.
Starrs, óháðs saksóknara í
Whitewater-málinu, hafa á síð-
ustu mánuðum yfirheyrt tvo
lögreglumenn í Arkansas til að
komast að því hvort Bill Clint-
on, forseti Bandaríkjanna, hafi
haldið framhjá konu sinni þeg-
ar hann var ríkisstjóri þar.
Kemur þetta fram í frétt í The
Washington Post eftir hinn
kunna Watergate-fréttamann
Bob Woodward.
Auk lögreglumannanna hafa
ýmsar konur verið spurðar
spjönmum úr og er haft eftir
heimildum, að tilgangurinn hjá
Starr sé að finna einhvern,
sem Clinton hafi treyst og geti
veitt upplýsingar um sann-
leiksgildi framburðar hans í
Whitewater-málinu.
Þessar yfirheyrslur vekja
nokkra furðu en hingað til hef-
ur Whitewater-rannsóknin ein-
göngu snúist um hugsanlegt
misferli í sambandi við sam-
nefnd fasteignaviðskipti, ekki
um kvennamál forsetans. Segj-
ast lögreglumennirnir tveir,
sem voru yfirheyrðir og spurð-
ir mjög náinna spurninga um
einkalíf Clintons, hafa fengið
það á tilfinninguna, að sak-
sóknararnir vildu fá það fram,
að forsetinn væri til alls vís í
kvennamálum.
Árekstur Mír-geimstöðvarinnar og flutningaflaugar
Vandræði með orku
og lítinn loftþrýsting
Koroyov. Reuter.
ÁHÖFNIN um borð í rússneska
geimfarinu Mír átti í gær í vand-
ræðum með raforkuna eftir að kom-
ið hafði til áreksturs milli geimfars-
ins og ómannaðrar flutningaflaugar.
Er áhöfnin ekki talin í yfirvofandi
hættu og talsmenn NASA, banda-
rísku geimferðastofnunarinnar,
segja, að reynist það nauðsynlegt,
geti hún forðað sér í þriggja manna
Soyuz-geimfari til jarðar.
Vladímír Lobatsjov, yfirmaður
rússnesku stjórnstöðvarinnar í
Koroljov, sagði í gær, að árekstur-
inn við Progress-flutningaflaugina
væri mjög alvarlegt slys, sem hugs-
anlega hefði stafað af bilun í tækni-
búnaði. Rakst flaugin á Spektr, vís-
inda- eða rannsóknastofu, sem er
áföst aðalhluta Mír-stöðvarinnar, og
olli því, að loftþrýstingur lækkaði
verulega.
Hafði Lobatsjov eftir áhöfninni,
Ef þörf er á getur
áhöfnin getur forðað
sér í Soyuz-geimfari
tveimur Rússum og einum Banda-
ríkjamanni, að raforka á geymum
stöðvarinnar hefði minnkað og við
áreksturinn hefði komið gat á
Spektr, sem þeir vissu ekki hvað
væri stórt. Flutningaflaugin fjar-
lægist nú Mír og er búist við, að hún
falli til jarðar 1 Kyrrahafi á morgun.
Joel Wells, talsmaður NASA, að
kæmi til þess, gæti áhöfnin komist
til jarðar á einum degi í Soyuz-
geimfari áföstu Mír og því þyrfti
ekki að senda bandaríska geimferju
henni til bjargar. Atlantis á ekki að
fara til Mír fyrr en í september og
Columbia, sem fer á loft á þriðju-
dag, er ekki búin til að tengjast
henni.
Krafíst öryggisúttektar
James Sensenbrenner, formaður
vísindanefndar bandarísku fulltrúa-
deildarinnar, skoraði í gær á NASA
að krefjast tafarlausrar úttektar á
öryggi Mír-stöðvarinnar og senda
ekki fleiri Bandaríkjamenn þangað
fyrr en hún hefði farið fram. Sagði
hann, að hvert óhappið ræki annað í
Mír og gæti endað með stórslysi.
Talið er, að minni raforka muni
hafa áhrif á ýmis kerfi um borð og
gera áhöfninni lífið leitt. Verði talið
nauðsynlegt að yfirgefa Mír mun
stöðin falla til jarðar eftir fjögur eða
fimm ár en braut hennar liggur yfir
mjög þéttbýl svæði á jörðu. Er lík-
legt, að Bandaríkjamenn yrðu að
koma til hjálpar og taka hana sundur
í geimnum.
Reuter
Kosið í
Albaníu
ÞINGKOSNINGAR
verða í Albaníu á
sunnudag og þá
verður einnig kann-
að hvort landsmenn
vilji endurvekja kon-
ungdæmið í landinu.
Þessir tveir menn
voru f gær að hengja
upp myndir af fyrr-
verandi konungi,
Leka I, við aðaltorg-
ið í Tirana, höfuð-
borginni. Mikil deila
stendur nú á milli
Sali Berisha, forseta
Albaníu, og ríkis-
stjórnarinnar en hún
sakar hann um að
hafa breytt laga-
frumvarpi, sem ætl-
að er að koma iögum
yfír „píramítafyrir-
tækin“ svokölluðu.
Mestallt sparifé
Iandsmanna hvarf
inn í það brask og
leiddi það til upp-
reisnar á síðasta ári.