Morgunblaðið - 04.10.1997, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 4. OKTÓBER 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Deilt um endurútgáfu bókar um prinsessuna af Wales
Morton sakaður um að
smána minningu Díönu
Reuter
KONA gengnr framhjá stafla af fyrstu eintökum endurútgáfu
bókar Mortons um Díönu prinsessu í bókaverslun í London.
Sendiherra Kanada í Israel kallaður
heim vegna meintra vegabréfsfalsana
„Mesta klúður
í sögu Mossad“
Jerúsalem. Reut-
Höfundurinn sak-
ar æsifréttablöðin
um hræsni
London. Reuter.
BRESKI rithöfundurinn Andrew
Morton varði í gær þá ákvörðun sína
að birta frásögn Díönu prinsessu af
aðdraganda hjónaskilnaðarins við
Karl Bretaprins. Hann sagði ekkert
hæft í ásökunum um að bókin gæti
sært syni prinsessunnar, þvert á
móti ættu þeir að skilja móður sína
betur ef þeir læsu frásögnina.
Morton kvaðst telja að Díana hefði
verið fullkomlega sátt við nýja og
breytta útgáfu metsölubókar hans
þar sem birt eru viðtöl sem tekin
voru við prinsessuna fyrir milligöngu
umboðsmanns. Prinsessan skýrir þar
meðal annars frá tilraunum sínum
til að svipta sig lífi, lotugræðgi sinni
og sálarangist vegna ótryggðar eig-
inmannsins fyrrverandi.
„Orð hennar í bókinni eru arfleifð
hennar og vitnisburður. Ég er mjög
stoltur yfir því að hún skyldi hafa
valið mig til að segja sögu sína,“
sagði Morton í sjónvarpsviðtali. „Það
þjónar engum tilgangi lengur að
vera með látalæti."
Endurútgáfan, sem kom út í gær,
og sú ákvörðun Mortons að skýra
frá því að Díana hefði verið helsti
heimildarmaður fyrri útgáfunnar frá
árinu 1991 hefur sætt harðri gagn-
rýni breskra æsifréttablaða, sem
segja að hún geti sært syni hennar,
Vilhjálm prins, sem er 15 ára, og
Hinrik prins, sem er tveimur árum
yngri.
„Síðasta svívirðingin“
Morton kvaðst ekki iðrast þess
að gefa bókina út tæpum fimm vik-
um eftir að Díana fórst í bílslysi í
París. „Ég tel að drengirnir hafi vit-
að hvað gerðist síðustu árin,“ sagði
Morton. „Vilji þeir skilja móður sína
hljóta þeir að vilja lesa það sem hún
hafði að segja.“
Afrit af hljóðritun viðtalanna við
Díönu voru birt í bandaríska tímarit-
inu People og sú ákvörðun olli einn-
ig miklu uppnámi í Bretlandi. Bresk-
ir fjölmiðlar segja að tímaritið hafi
greitt Morton 100.000 pund, and-
virði 11,5 milljóna króna, fyrir afrit-
in.
Bresk æsifréttablöð gagnrýndu
Morton harðlega fyrir að birta frá-
sögn Díönu. „Svívirðilegt," sagði
Mirror í flennifyrirsögn og Express
birti fyrirsögnina „Díana, síðasta
svívirðingin".
„Þessi maður gerir sér minningu
Díönu að gróðavegi. Hefur hann
hugsað um það hvaða áhrif þetta
hefur á unga syni hennar," sagði
Alice Mahon, þingmaður Verka-
mannaflokksins.
„Mér býður við þessu,“ sagði ást-
arsagnahöfundurinn Barbara Cart-
land, móðir greifynjunnar af
Dartmouth, stjúpmóður Díönu. „Ég
sé að Andrew Morton er enginn
heiðursmaður."
Fulltrúar Bretadrottningar höfðu
áður mótmælt endurútgáfunni og
sagt að hún væri „sérlega sorgleg
HLJÓÐ- og flugritar, eða svo-
nefndir svartir kassar, flugvélar
indónesíska flugfélagsins Garuda,
sem fórst með 234 innanborðs á
Norður-Súmötru, í síðustu viku,
hafa enn ekki fundist þrátt fyrir
ítarlega leit.
Airbus A300-B4 þota Garuda-
félagsins brotlenti á fjallshlíð sl.
föstudag 45 km suður af borginni
Medan sem var áfangastaður
hennar. Samgönguráðherrann
vegna þess að hún kemur út svo
skömmu eftir dauða prinsessunnar".
Morton sagði hins vegar að bókin
væri söguleg heimild og hún hefði
verið skrifuð með fullu samþykki
Díönu. „Það er ekkert óheiðarlegt
við hana.“
Hann sakaði æsifréttablöðin um
hræsni og bætti við að bókin væri
„líklega „skúbb“ aldarinnar".
Lífvörðurinn man ekki eftir
slysinu
Lífvörðurinn Trevor Rees-Jones,
eini farþeginn sem komst af í bílslys-
inu, var útskrifaður af sjúkrahúsi í
París í gær og fluttur til Bretlands.
Rees-Jones var yfirheyrður í ann-
að sinn á fimmtudag og kvaðst ekki
enn geta munað hvað gerðist í síð-
ustu bílferð Díönu, vinar hennar
Dodis A1 Fayeds og ökumannsins,
Henris Pauls.
Lífvörðurinn man ekki hvað gerð-
ist eftir að hann setti á sig bílbelti
í framsæti bifreiðarinnar þegar
henni var ekið frá Ritz-hótelinu í
París. Hann kvaðst ekki hafa tekið
eftir neinu óvenjulegu við hegðun
ökumannsins, sem reyndist hafa
verið með þrefalt meira áfengismagn
í blóðinu en' leyfilegt er þegar hann
ók bifreiðinni. Auk þess hafði hann
Haryanto Dhanutirto sagði að ótt-
ast væri að svörtu kassamir hefðu
sokkið í mýrlendi á slysstað.
Afrit, sem birt hefur verið af
samtölum flugmannanna og flug-
umferðarstjóra, þykir benda til að
misskilningur þeirra á milli hafi
leitt til brotlendingarinnar. Haft
hefur verið eftir flugstjóra, er
kveðst hafa heyrt upptökumar,
sem afritið var gert eftir, að stóra
hluta samtalsins vanti í afritið.
tekið inn þunglyndislyfið Prozac og
tiapridal, sem algengt er að notað
sé í Frakklandi til að draga úr
skjálfta ofdrykkjumanna.
Rees-Jones slasaðist alvarlega á
andliti og gekkst undir tíu tíma
skurðaðgerð eftir slysið. Frönsk
yfirvöld segja að ekki sé útilokað
að hann geti munað eftir slysinu
síðar.
NYR Mannréttindadómstóll Evrópu
getur tekið til starfa í Strassborg
fyrsta nóvember á næsta ári. Ítalía
var hið eina af gömlu ríkjunum í
Evrópuráðinu, sem átti eftir að
staðfesta bókun um breyttan dóm-
stól, en úr því er nú orðið. Italski
sendiherrann við Evrópuráðið, Pa-
olo Pucci di Benischi, undirritaði
bókunina í fyrradag og Daniel
Tarschys, framkvæmdastjóri ráðs-
ins, segir það gera fulltrúum land-
anna 40 kleift að ganga endanlega
frá fyrirhuguðum breytingum á
fundi sem haldinn verður í Strass-
borg 10. og 11. október.
Af nýjum ríkjum ráðsins, í Aust-
ur-Evrópu, er beðið eftir Rússum
og Króötum, en þeir hafa lofað stað-
festingu Mannréttindasáttmála
Evrópu og bókunarinnar fyrir lok
þessa árs að sögn Wolfgangs
Rössle, yfirmanns í upplýsingadeild
ráðsins. Ríkisstjómir aðildarríkj-
anna tilnefna þijá til dómarastarfs.
í bréfi frá Tarschy til ríkisstjóma
aðildarríkja Evrópuráðsins er óskað
eftir upplýsingum um hugsanlega
dómara fyrir 20. október nk. og
ÍSRAELAR sögðu í gær að þeir
hörmuðu þá ákvörðun kanadískra
stjómvalda að kalla heim sendi-
herra þeirra í Israel, í kjölfar þess
að tveir menn voru handteknir með
fölsuð, kanadísk vegabréf í Jórdan-
íu, eftir að gerð hafði verið árás á
formann Hamas-sam-
taka múslíma.
í tilkynningu frá
ísraelska utanríkis-
ráðuneytinu í gær var
enn fremur tekið fram,
að ísraelum væri í mun
að halda vinsamlegum
tengslum við Kanada.
Lloyd Axworthy, ut-
anríkisráðherra
Kanada, sagði á
fímmtudag að sendi-
herrann hefði verið
boðaður til Ottawa til
„tafarlauss samráðs"
og kanadísk stjómvöld
„andmæltu harðlega"
notkun falsaðra,
kanadískra skjala. Sendiherrann
hélt heimleiðis í gærkvöldi.
Jórdanir greindu frá því að þeir
væm að yfírheyra tvo menn, með
kanadísk vegabréf, sem hefðu verið
handteknir fýrir viku eftir tilræði
við Khaled Meshal, stjórnmálaleið-
toga samtakanna Hamas. Samtökin
em gmnuð um að hafa staðið að
sprengjutilræðum sem hafa orðið
Ijölda manns að bana í ísrael.
HLUTIR sem tilheyra flugmanni
F-14 Tomcat þotu bandaríska flot-
ans er fórst á fímmtudag undan
ströndum Norður-Karólínuríkis
fundust á á sjónum í gær. Flug-
mannsins er hins vegar enn saknað.
Fjöldi skipa og flugvéla leitaði í
gær að flugmanninum í gær og
fyrradag án árangurs. Flugvélin var
við venjulegar æfingar er ókunnar
ástæður leiddu til þess að hann og
vopnastjórinn í aftursætinu neydd-
ætlunin er að fjalla um þær 31.
október. Endanlegar tillögur verða
síðan að liggja fyrir um miðjan
nóvember. Þingmannasamkunda
Evrópuráðsins kýs, ef fram fer sem
horfir, einn dómara frá hveiju ríki
í lok janúar næstkomandi.
Meginástæða breytinganna er
stækkun Evrópuráðsins úr 23 ríkja
sambandi 1989 í 40 ríki nú. Og til-
gangurinn er einkum að flýta fyrir
gangi mála sem beint er til dóm-
stólsins í Strassborg.
Umboðsmaður
mannréttindamála
Bókun 11 við Mannréttindasátt-
málann kveður á um sameiningu
tveggja stofnana: Núverandi Mann-
réttindadómstóls og Mannréttinda-
nefndar, sem fjallar um kærur
vegna meintra brota á sáttmálanum
og vísar sumum af þeim til dóm-
stólsins. Hún mun halda áfram
störfum í eitt ár frá því núverandi
dómstóll leggst af 31. október á
næsta ári. Þannig verður einungis
einn dómstóll með 40 dómurum í
fullu starfi staðsettum í Strassborg
Axworthy sagði að kanadísk yfír-
völd hefðu gert Jórdönum skýra
grein fyrir því að Kanada hefði
ekki átt nokkurn þátt í árásinni á
Meshal.
Fulltrúar Hamas segja að árásin
á Meshal hafi verið misheppnað til-
ræði af hálfu ísraelsku
leyniþjónustunnar,
Mossad. ísraelsk
stjórnvöld hafa ekkert
viljað segja um þessa
fullyrðingu, en leiðtog-
ar Hamas og fréttaský-
rendur í ísrael segja
að rekja megi slóðina
til Mossad. „[Tilræðið]
ber öll einkenni ísrael-
skra aðgerða," sagði
Benny Morris, sem hef-
ur, við annan mann,
skrifað bók um starfs-
aðferðir ísraelsku
leyniþjónustunnar.
„Þetta er sennilega
mesta klúður, sem frést
hefur af, í sögu Mossad, vegna þess
að það hefði aldrei átt að leggja út
í þessar aðgerðir,“ sagði Morris í
samtali við fréttastofu Reuters. Það
hefði verið misráðið að hefja aðgerð
í Jórdaníu, sem skrifaði undir friðar-
samning við ísraela 1994 og hefur
öft virst vera eina arabaríkið, sem
er vinveitt ísraelum síðan Benjamin
Netanyahu tók við völdum þar á
síðasta ári.
ust til að skjóta sér út í fallhlíf. Sá
síðamefndi bjargaðist skömmu eftir
atvikið. Hefur hann skýrt frá því
að flugmaðurinn hefði skotið sér
út samtímis. Fallhlíf hans hefði
opnast eðlilega og flugmaðurinn
svifið niður á hafflötinn. Var það
hið síðasta sem vopnastjórinn sá til
félaga síns.
F-14 þotan er sjöunda flugvél
bandaríska heraflans sem ferst eða
stórlaskast á nokkrum vikum.
frá október 1999 í stað dómþinga
sem nú em haldin eina viku í mán-
uði.
Að auki má búast við að stofnað
verði embætti umboðsmanns mann-
réttinda við Evrópuráðið. Umrædd
bókun tekur ekki til þess en leið-
togafundurinn í næstu viku mun
líklega styðja tillögu sem upphaf-
lega kom frá Finnum um stofnun
embættisins.
Einstaklingar eða samtök geta
áfram kært til Mannréttindadóm-
stólsins og jafnframt verða kæmr
milli ríkja teknar til greina, en slík-
ar kæmr em afar sjaldgæfar. I
nýja dómstólnum munu sjö dómarar
fjalla um hvert mál, nema stærstu
málin, sem sautján dæma í.
Lögfræðingamir þrír, sem til-
nefndir verða til dómarastarfs,
þurfa að hafa óflekkað mannorð
og vera annaðhvort hæfir til setu
í æðsta dómstól viðkomandi lands
eða vera viðurkenndir fræðimenn.
Nú situr Gaukur Jömndsson í
Mannréttindanefndinni af íslands
hálfu og Þór Vilhjálmsson er dóm-
ari í Strassborg.
Svarti kassinn ófundinn
Jakarta. Reuter.
Breyttur Mannréttinda-
dómstóll á næsta ári
París. Morgunblaðið.
Meshal
Þotuflugmanns saknað
I
i
I
I
I
í
i
I
\
I:
t
I
í
í
I
i