Morgunblaðið - 21.10.1997, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Einræktun
mennskra líffæra?
Angelsen fær á bauk-
inn í norskum blöðum
NORSKIR fjölmiðlar hafa sumir
hverjir brugðist ókvæða við yfír-
lýsingum Peters Angelsen sjávar-
útvegsráðherra um aðgerðir sem
hann vill beita til að koma í vejg fyr-
ir Smuguveiðar Islendinga. I leið-
urum tveggja dagblaða er Angel-
sen sendur tónninn og biðjast leið-
arahöfundar undan þvílíkum
stríðsyfirlýsingum gagnvart
bræðraþjóð og í Stavanger Aften-
blad er auk þess lagt til að Islend-
ingum verði úthlutað kvóta í Smug-
unni. Þá segir Dagsavisen Ar-
beiderbladet frá því að Knut
Vollebæk utanríkisráðherra hafí
verið svo lengi að „hreinsa upp“
eftir Angelsen, að hann hafi misst
af fyrsta sameiginlega kvöldverði
ríkisstjómarinnar.
I leiðara Aftenposten segir að
það sé furðulegt að ríkisstjórn með
guðfræðing í broddi fylkingar kjósi
að hefja starf sitt á stríðsyfirlýs-
ingu í garð norrænna frænda á Is-
landi. A það er minnt að Angelsen
lagði til, skömmu fyrir atvæða-
greiðsluna um Evrópusambands-
aðild 1994, að Norður-Noregur
myndi segja sig úr lögum við suð-
urhlutann, yrði aðild samþykkt.
Ekki sé ástæða til að líta á yfirlýs-
ingar hans nú af sama alvöruleysi,
því Angelsen hafi stuðning í stjóm-
arsáttmálanum. I honum gangi rík-
isstjómarflokkamir „mjög langt í
því að brennimerkja „rányrkjuna"
í Smugunni". Leiðarahöfundurinn
segir stefnu Miðflokksins, flokks
Angelsens, löngum hafa verið her-
skáa í norðri en ekki sé ástæða til
að halda slíkri stefnu á lofti.
Sigldi í strand
„Peter Angelsen sjávarútvegs-
ráðherra sigldi í strand áður en
hann lagði opinberlega af stað,“
segir í Stavanger Aftenblad um
málið.
Ráðherrann er sagður hafa
„þjófstartað" með yfirlýsingum
sínum og telur leiðarahöfundur að
orðalag og skoðanir hans eigi ekki
að vera til marks um stefnu
stjórnarinnar gagnvart öðmm
löndum, og „alls ekki gagnvart lít-
illi bræðraþjóð. Sem betur fer
hafa forsætisráðherrann og utan-
ríkisráðherrann dregið úr óskyn-
samlegum jrfirlýsingum Angel-
sen....yið teljum að stjómin eigi að
veita íslendingum kvóta í Smug-
unni, af sögulegum og haffræði-
legum ástæðum og til að viður-
kenna mikilvægi veiðanna fyrir
bræðraþjóð okkar í vestri. En þá
verða Islendingar líka að taka þátt
í samstarfi um hvernig nýta skuli
stofnana í Barentshafi."
BREZKUM vísindamönnum við há-
skólann í Bath hefur tekizt að ein-
rækta höfuðlaus froskafóstur, en
það gæti þýtt að „framleiðsla"
mennskra líffæra gæti orðið mögu-
leg með aðferðum líftækninnar.
Frá þessu var greint í The Sunday
Times um helgina.
Hinum höfuðlausu froskafóstrum
hefur ekki verið leyft að lifa lengur
en í viku, þar sem samkvæmt
brezkum lögum er dýrafóstur ekki
skilgreint sem slíkt fyrr en það er
vikugamalt, en vísindamennimir
telja að tæknin sem notuð er til að
búa þau til gæti nýtzt til að rækta
mennsk líffæri til flutninga í eins
konar fósturbelg sem komið væri
fyrir í gervimóðurlífi.
Ef mögulegt verður að einrækta
menn - og margir vísindamenn
trúa því að það verði hægt eftir að
einræktaða ærin Dolly kom í heim-
inn - er hugsanlegt að með því að
leggja þessi tvö vísindaafrek sam-
an verði hægt að útvega fólki sem
þarf á líffæraflutningum að halda
Iíffæri sem yrðu einræktuð úr
þeirra eigin frumum. Þannig yrði'
hættan á að líkaminn hafnaði nýja
líffærinu útilokuð auk þess sem
loksins yrði hægt að svara síauk-
inni eftirspurn eftir Iíffærum til
ígræðslu.
Með því að rækta hluta úr fóstri
eða einstök líffæri væri hægt að
fara fram hjá löggjöf sem setur líf-
tækninni hömlur og siðferðilegum
fyrirvöram, þar sem „líffæra-
belgirnir" sem notaðir yrðu til líf-
færaframleiðslunnar hefðu engan
heila eða miðtaugakerfi og féllu
þannig ekki undir skilgreiningu
fósturs.
„Þetta er ekki siðferðilegt vanda-
mál, þar sem það væri ekki verið að
gera neinum mein,“ sagði Lewis
Wolpert, líffræðiprófessor við Uni-
versity College í London. „Þetta er
spuraing um hvort almenningi þyk-
ir þetta ganga eða ekki og það er
háð „ógeðs“-áhrifunum.“
Þingkosningar í Galicíu á Norðvestur-Spáni vísbending um stjórnmálastöðuna á landsvísu
Fraga styrkir
stöðu stjórn-
ar Þjóðar-
flokksins
Spænski Þjóðarflokkurinn vann sigur í
þingkosningum sem fram fóru í Galicíu á
*
sunnudag. Asgeir Sverrisson segir frá nið-
urstöðum kosninganna og einstökum ár-
angri Manuels Fraga, sem forðum var einn
af samstarfsmonnum einræðisherrans
Francisco Francos.
JÓÐARFLOKKURINN (PP)
vann mikilvægan sigur í þing-
kosningum sem fram fóru í
Galicíu á Norðvestur- Spáni á sunnu-
dag. Úrslitin eru persónulegur stór-
sigur fyrir Manuel Fraga, forseta
sjálfsstjórnarinnar í Galicíu, og enn
ein sönnun þeirrar sérstöðu sem
hann nýtur í spænskum stjórnmál-
um. Niðurstaða kosninganna er hins
vegar áfall fyrir stjórnarandstöðuna
og þá einkum Sósíalistaflokkinn
(PSOE) en þetta voru fyrstu kosn-
ingamar á Spáni frá því að Þjóðar-
flokkurinn komst til valda í höfuð-
borginni, Madrid, eftir sigur í þing-
kosningunum í mars í fyrra.
Grannt var fylgst með kosningun-
um í Galicíu enda lá fyrir að þær
gætu gefið vísbendingu um stöðu
spænskra stjómmála á landsvísu nú
um stundir. Aðstæður vom einnig
um margt merkilegar. Fjórir stjóm-
arandstöðuflokkar, Sósíalistaflokk-
urinn, tveir vinstri flokkar og sam-
tök umhverfisvemdarsinna í Galicíu,
höfðu myndað bandalag í því skyni
að fella stjóm Fraga og Þjóðar-
flokksins. Sósíalistaflokkurinn átti
frumkvæði að myndun þessa banda-
lags og var það í anda boðskapar
hins nýja leiðtoga flokksins, Joaquín
Almunia, sem lagt hefur ríka áherslu
á að ná samkomulagi við stærstu
samtök spænskra vinstrisinna,
Izquierda Unida, og sagt að flokkar
þessir eigi að sameinast um það
markmið að fella stjórn José María
Aznar, forsætisráðherra Spánar, í
næstu þingkosningum árið 2000.
Niðurstaða kosninganna í Galicíu er
því áfall fyrir Almunia og stefnu
hans. Fyrirsögn leiðara dagblaðsins
E1 País, sem löngum hefur verið
hallt undir PSOE, vísaði óbeint til
þessa í gær: „Tilraunin hefur mis-
tekist“.
Þjóðernissinnar í stórsókn
Þjóðarflokkurinn hefur haft hrein-
an meirihluta á þingi Galicíu undan-
farin átta ár og engin breyting varð
þar á. Flokkurinn fékk 41 mann
kjörinn, tapaði raunar tveimur þing-
sætum en hefur áfram þægilegan
meirihluta á þingi þar sem 75 menn
sitja. Þjóðarflokkurinn fékk 51,6%
atkvæða sem er nokkurn veginn
sama fylgi og í kosningunum 1993.
Vinstri flokkarnir fengu hins vegar
15 þingmenn nú en höfðu áður 19.
Þessir sex þingmenn sem Þjóðar-
flokkurinn og stjómarandstaðan
töpuðu fóru hins vegar yfir til Þjóð-
emissinnaflokks Galicíu (BNG), sem
jók fylgi sitt um sjö prósentustig.
Úrslit kosninganna eru því einnig
söguleg fyrir þær sakir að þjóðernis-
sinnar í Galicíu eru nú orðnir annað
stærsta stjómmálaafl sjálfsstjórnar-
héraðsins og leiðandi í andstöðunni
við PP þar. Þessi mikla fylgisaukn-
ing BNG þýðir því að Galicía hefur
bæst í hóp Katalóníu og Baskalands,
þar sem flokkar þjóðemissinna hafa
löngum verið ráðandi stjómmálaöfl.
Kosningaþátttaka var 66,3%, hin
mesta frá 1980 er Galieía fékk sjálfs-
stjórn en um 2,5 milljónir manna
vora á kjörskrá.
Morgunblaðið/EPA
MANUEL Fraga, forseti sjálfssljórnarinnar í Galicíu (t.h.), á kosningafundi í Vigo í vikunni ásamt José María
Aznar, forsætisráðherra Spánar. Fraga á einstakan stjórnmálaferil að baki sem spannar tæp 40 ár. Endist
honum líf og heilsa mun rætast sá
Kosningamar í Galicíu leiða ný
pólitísk sannindi í Ijós og undirstrika
önnur, sem löngum hafa verið við-
tekin. Líkt og í öðrum lýðræðisríkj-
um er það efnahagurinn sem ræður
mestu um það hvemig Spánverjar
kjósa að verja atkvæði sínu. I þessu
tilliti era úrslitin í Galicíu traustsyf-
irlýsing við stjóm Þjóðarflokksins og
Aznar forsætisráðherra enda eru
hagtölur um margt óvenju hagstæð-
ar á Spáni nú um stundir þótt at-
vinnuleysið sé enn gífurlegt eða um
20%. I öðra lagi gefa úrslitin til
kynna að Spánverjum séu kosninga-
bandalög lítt að skapi og kann það að
hafa veraleg áhrif á landsvísu. I
þriðja lagi sýnir hin mikla fylgis-
aukning BNG að þjóðernissinnar era
enn að sækja í sig veðrið í spænskum
stjórnmálum. Um tvö síðastnefndu
atriðin gildir að áhrif þeirra kunna
að verða til langtíma á landsvísu,
sem aftur era heldur slæm tíðindi
fyrir stjórnarandstöðuna og þá eink-
um Sósíalistaflokkinn.
Pólitísk hamskipti
En úrslitin í Galicíu verða ef til vill
lengst í minnum höfð vegna persónu-
legs sigurs Manuels Fraga, forseta
sjálfsstjórnarinnar, en hann verður
75 ára í næsta mánuði. Fraga hefur
löngum haft sérstöðu í spænskum
stjómmálum en með sigrinum í
Galicíu hefur hann tryggt sér stöðu í
hópi merkustu stjómmálamanna
Spánar á síðari hluta aldarinnar.
Ferill Fraga er raunar með slíkum
ólíkindum að Ijóst má heita að ein-
ungis maður mikilla stjórnmálahæfi-
leika gæti hafa náð að tryggja sér
þvílíkt langlífi á vígvellinum. Fraga
var einn stofnenda PP á síðari hluta
draumur hans að vera forseti Galicíu
kjörtímabil hans rennur út árið 2001.
áttunda áratugarins en hafði áður
verið um margra ára skeið ráðherra
í stjórn Franciscos Franco einræðis-
herra. Fraga var ráðherra upplýs-
inga- og ferðamála á áranum 1962-
1969 áður en hann gerðist sendi-
herra einræðisstjórnarinnar í Lund-
únum 1973 þar sem hann starfaði til
1975 en það ár gekk Franco á fund
feðra sinna.
Vitanlega hefui- ákaft verið sótt að
Fraga vegna tengsla hans við
Franco og einræðisstjómina. Þær
árásir hefur hann jafnan staðið af
sér og komist upp með að halda því
fram að hann hafi tekið við ráðherra-
embættum í einræðisstjórninni til
þess að koma á breytingum innan
frá. Fraga hefur aukinheldur tekist
að tryggja sér stöðu leiðtoga á lands-
vísu með því að stýra sjálfsstjórninni
í Galicíu á síðustu átta áram. Og
hann var helsti stofnandi og hug-
myndafræðingur Þjóðarflokksins,
sem nú er orðinn leiðandj afl í
spænskum stjómmálum og heldur
um stjómartaumana í Madrid. Það
verður að teljast mikill árangur og
merkilegur þegar haft er í huga að
fyrrum ráðherra einræðisstjórnar-
innar gegndi lykilhlutverki við að
skipulagningu og stofnun þessara
helstu stjórnmálasamtaka spænskra
hægrimanna.
Hætti við að hætta
Fraga boðaði árið 1993 að hann
myndi ekki verða aftur í framboði,
kvaðst vilja njóta efri áranna og vera
með fjölskyldu sinni. E1 País sagði
frá því í frétt á dögunum að skoðana-
kannanir PP í Galicíu hefðu leitt í
ljós að meirihluti flokksins á þingi
gæti verið í hættu ef Fraga leiddi
er ný öld gengur í garð en þriðja
ekki listann. Fraga hefði á hinn bóg-
inn ekki sætt miklum þrýstingi enda
væri staða hans innan flokksins svo
sterk að jafnvel Aznar forsætisráð-
herra hefði engin tök á að hafa áhrif
á hann, hvað þá að fá hann til að
skipta um skoðun. Eiginkona Fraga
lést í fyrra og var getum að því leitt
að andlát hennar hefði ráðið mestu
um að hann ákvað að gefa kost á sér
eina ferðina enn.
Greinilegt var á sjónvarpsmynd-
um af kosningafundum Fraga í
Galicíu að það var einkum eldra fólk
sem studdi hann. Málflutningurinn
getur og verið prýðilega forn þegar
hann nær sér á flug og oftlega mátti
heyra hann fara börðum orðum um
„sósíalistana og kommúnistana“ og
skaðleg áhrif þeirra í spænsku sam-
félagi. Fraga var hins vegar Ijúfur á
manninn í gær og kvaðst í viðtali við
spænska ríkissjónvarpið vera tilbú-
inn til samstarfs við önnur stjórn-
málaöfl í Galicíu. Var þeim orðum
trúlega einkum beint til þjóðernis-
sinna og hins vinsæla leiðtoga þeirra,
Xosé Manuel Beiras.
Joaquín Almunia sagði í gær að
úrslitin í Galicíu hefðu valdið sósí-
alistum vonbrigðum og bætti við að
nú færi í hönd „tímabil endurmats.“
Þótt Almunia og flokksmenn hans
hafi orðið fyrir höggi er Ijóst að
stríðinu gegn ríkisstjórn Aznars for-
sætisráðherra er engan veginn lokið
þótt þessi orrusta hafi tapast. Að-
stæður í Galicíu voru um margt sér-
stakar og erfiðar stjórnarandstöð-
unni þar auk þess sem Manuel
Fraga er gangandi sönnun þess
hverju ná má fram í stjórnmálum
með seiglu, hörku og óbilandi sjálfs-
trausti.__________________________j