Morgunblaðið - 21.10.1997, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 1997 35
Kí1
Norsk-íslenska síldin
FIMMTUDAGINN
9. október var til um-
ræðu á Alþingi tillaga
þingflokks jafnaðar-
manna um auðlinda-
skatt á íslenskan sjáv-
arútveg. Þetta var
þriðja þingið sem þing-
flokkar Þjóðvaka og
Alþýðuflokks standa
að slíkri tillögugerð. í
öll skiptin mælti ég
gegn þessum tillögum
og taldi þær og tel frá-
leitar. I umræðunum
hinn 9. október benti
ég hins vegar á að ef
einhver hefði raun-
verulegan áhuga á
gjaldtöku, þá væri rétt að velta
fyrir sér norsk-íslenska síldarstofn-
inum. Þetta var alls ekki ný hug-
mynd frá mér komin. í Úthafsveiði-
nefndinni var þessu hreyft hvað
eftir annað. Þetta sagði ég varfærn-
islega og tók fram að ég hefði enga
vissu fyrir að gjaldtaka væri skyn-
samleg. En rétt væri samt að skoða
þetta af fullri alvöru. Þessum um-
mælum mínum hefur verið misvel
tekið. Ég tel því rétt og skylt að
gera grein fyrir hvaða hugsun ligg-
ur þar að baki.
Nýtingarréttur útgerðarinnar
Í mínum huga er það aðalatriði
þessa máls að nýtingarrétturinn í
íslensku fiskveiðiíögsögunni og ís-
lenski fískveiðiflotinn verða ekki
sundur skildir. Sjálfur hef ég alla
tíð efast stórlega um hagkvæmni
þess að stjórna veiðunum, sérstak-
lega þorskveiðunum, með úthlutun
magneininga. Ég hef þá sannfær-
ingu að best sé að stjóma þorskveið-
unum með því að úthluta sóknarein-
ingum sem kæmu í stað aflakvót-
anna - alls ekki að svipta flotann
veiðileyfum. En þessi skoðun mín
snertir ekki það sem hér er til
umræðu. íslenski fiskveiðiflotinn
hefur hefðarrétt á íslandsmiðum,
sá réttur verður ekki
af honum tekinn -
enda væri slíkt það
heimskulegasta sem
stjórnvöld gætu tekið
sér fyrir hendur. Þess-
ar veiðar hafa skilað
þjóðfélaginu gríðarleg-
um arði, svo fá dæmi
eru um annað eins í
heiminum á þessari
öld. ísland var á mið-
aldastigi um síðustu
aldamót en í dag er
iandið í hópi mestu vel-
megunarríkja - mest-
megnis fyrir fisk.
Lengi vel var aðgangur
að fiskimiðunum nokk-
uð frjáls. Síðan var tekið til við að
takmarka þennan aðgang vegna
sívaxandi sóknargetu flotans. Þeg-
ar þær reglur voru í mótun datt
hins vegar engum í hug þau endemi
að svipta fiskveiðiflotann réttindum
til að veiða í lögsögunni. Öllum var
ljóst að þessi verðmæti yrðu ekki
sótt nema með þessum skipum og
þeirri kunnáttu og þekkingu sem
er fyrir hendi í íslenskum sjávarút-
vegi. Þess vegna er það höfuðnauð-
syn að virða atvinnu- og hefðarrétt-
indi íslenska fiskiskipaflotans á ís-
landsmiðum. En um leið er það
sérstakt úrlausnarefni hvernig á
skal halda þegar nýir stofnar sem
enginn hefðarréttur er á koma til
sögunnar.
Norsk-íslenska síldin
Norsk-íslenski sfldarstofninn
hefur þá sérstöðu fram yfir nytja-
stofna á íslandsmiðum að íslenskar
útgerðir hafa litla sem enga nýting-
arsögu í veiðum úr stofninum nú á
slðari tímum. Aðstæður síldar- og
loðnuflotans eru nú þær að hann
getur bætt við sig þessu veiði-
magni, án þess að auka fastan
kostnað að nokkru ráði. Afkoma
þessa flota hefur verið góð hin síð-
ari ár og verður enn betri með til-
Þessi tillaga á því ekk-
ert skylt við hugmyndir
um auðlindagjald,
segir Einar Oddur
Kristjánsson, eða
þjóðnýtingu þessa at-
vinnuvegar.
komu norsk-íslensku síldarinnar.
Sérstök ástæða er því til að gaum-
gæfa hvernig úthluta skuli veiði-
réttinum. í samræmi við skoðun
mína um atvinnu: og nýtingarrétt
útgerðarinnar á íslandsmiðum vil
ég velta því upp hvort ekki sé rétt
að stjórnvöld gefi útgerðinni kost á
að kaupa sér nýtingarrétt á norsk-
íslenska síldarstofninum. Það hlýtur
að vera mjög mikilvægt fyrir ís-
lenska útgerð að menn séu sjálfum
sér samkvæmir í þessari umræðu.
íslenskir útgerðarmenn hafa óum-
deilanlega fullap rétt til að nýta
fiskistofnana á íslandsmiðum - það
er söguleg hefð. Þegar nýr nytja-
stofn birtist á miðunum, sem engin
hefð er fyrir hver veiðir, er þá ekki
eðlilegt að útgerðin kaupi sér rétt-
inn?
Þjóðnýting
Þessi tillaga mín er ekki tillaga
um skatt á útgerðina. Hún er til-
laga um að útgerðin kaupi afnota-
rétt af ákveðnum fiskistofni af rík-
inu. Þessi tillaga á því ekkert skylt
við hugmyndir um auðlindagjald
eða þjóðnýtingu þessa atvinnuveg-
ar. Varðandi skatta og skatt-
greiðslur sjávarútvegsins er vert
að athuga að það er í alla staði
eðlilegt að greinin standi undir
þeim opinbera kostnaði sem fellur
til vegna fiskveiðanna. Hins vegar
verðum við alltaf að vera á varð-
Einar Oddur
Krisljánsson
bergi gagnvart skattlagningu á
atvinnuvegina, sjávarútveg jafnt
sem aðrar greinar. Pólitískar kröf-
ur og tillögur um aukna skattlagn-
ingu á atvinnuvegina og að létta
þannig skattbyrði almennings,
kunna að hljóma vel í munni
lýðskrumaranna. En auðvitað er
það herfileg blekking. Við hittum
okkur sjálf verst fyrir því sam-
keppnishæfni atvinnuveganna
minnkar um þessa skattlagningu.
Þá um leið minnkar geta þeirra til
að greiða laun, kaupa vöru og þjón-
ustu. Sannfæring mín er að þeim
mun meira sem verður eftir af arð-
inum hjá fyrirtækjunum, því betra
fyrir efnahagslíf landsins og allan
almenning. I þessari umræðu allri
um gjöld og álögur á sjávarútveg-
inn verða menn þó fyrst og síðast
að varast þjóðhættulegar hug-
myndir eins og t.d. tillögur jafnað-
armanna um að bjóða upp veiði-
heimildir á Íslandsmiðum, tillögur
Guðnýjar Guðbjörnsdóttur um að
selja útlendingum veiðiréttinn eða
tillögur Péturs Blöndals um að út-
deila veiðiréttinum eftir þjóð-
skránni. Þessar tillögur allar eiga
það sameiginlegt að taka veiðirétt-
inn I efnahagslögsögu íslands af
íslenska fiskveiðiflotanum. í reynd
eru þetta tillögur um þjóðnýtingu.
Vitnisburður sögunnar er afdrátt-
arlaus. Alltaf, undantekningar-
laust alltaf, hefur þjóðnýting at-
vinnuveganna leitt til fátæktar.
Einfaldasta og fljótvirkasta leiðin
til að koma hverri þjóð á vonarvöl
er að eyða séreignarréttinum á
framleiðshjtækjunum. Veiðirétt-
urinn á íslandsmiðum verður að
tilheyra íslenska fiskveiðiflotanum.
Annars er allt efnahagslíf landsins
í upplausn.
Góður kostur
Þvi meira sem ég velti fyrir mér
norsk-íslensku síldinni, þeim mun
sannfærðari verð ég um að íslensku
útgerðinni beri að kaupa sér þann
rétt sem hún á ekki sögulegt til-
kall til. Eins og áður segir var hug-
myndum mínum misvel tekið. Einn
var þó sá sem tók þeim sýnu verst.
í Morgunblaðinu hinn 15. október
síðastliðinn var haft eftir Kristjáni
Ragnarssyni: „Þá mun síldin til
heiðurs þeim frekar synda í sjón-
um.“ Þetta þóttafulla sjónarmið
Kristjáns minnir mig óneitanlega á ''
þá góðu konu Snæfríði íslandssól:
- Frekar þann versta en þann
næst besta. - Ég er heldur alls
ekki viss um að íslenskir útgerðar-
menn hafi þegar á hólminn er kom-
ið sama þóttann og þau Snæfríður
og Kristján. Ef það verður ofan á,
sem vonandi verður, að íslenskum
útgerðarmönnum gefíst kostur á
að kaupa á uppboði varanlega afla-
hlutdeild í norsk-íslenska síldar-
stofninum, þá trúi ég því að marg-
ir útgerðarmenn telji það vænlegan
kost. Sannarlega er það gríðarlega 4
áhættusamt að kaupa afnotarétt.
Mikil óvissa er um þennan síldar-
stofn - en lífið er lotterí.
Nú skiptir því miklu að vanda
undirbúning þessa máls og ná um
það sem mestri samstöðu. Með því
að gera þetta svona - greiða fyrir
veiðiréttinn í stað þess að slá eign
sinni á það sem þeir eiga ekki -
koma útgerðarmenn í veg fyrir að
vopnin snúist í höndum þeirra. Öllu
skiptir að veiðirétturinn á íslands-
miðum verði ekki skilinn frá ís-
lenska fiskveiðiflotanum.
Höfundur er alþingismaður.
RÆS TIVAGNAR
RÆSTIÁHÖLD
Samtök um þjóðareign -
hvert stefnum við?
SAMTÖK um þjóð-
areign eru yngstu
fjöldasamtök á Islandi.
Þau eru aðeins viku
gömul en þegar eru á
annað þúsund Islend-
ingar búnir að skrá sig
í þau. Við, sem sitjum
í stjórn samtakanna,
erum daglega spurð:
Hvert stefnið þið? Hvað
ætlið þið að gera? Eruð
þið með ákveðna hug-
mynd um veiðistjórn?
Hvað fyrstu spurn-
inguna snertir er svarið
einfalt. í 1. gr. laga
samtakanna segir: „Fé-
lagið hefur það að
markmiði að stuðia að því að tryggja
öllum íslenzkum þegnum jafnan rétt
til þess að hagnýta auðlindir ís-
lenzkrar efnahagslögsögu og vinna
með öllum lögmætum ráðum, þar á
meðal lögsókn, að því að ná þessu
markmiði sínu.“
Þetta er stefna samtakanna I
stuttu máli. Það er ekki flóknara en
það. Það er alveg út í hött að fara
að spyija okkur um stefnu í öðrum
málum eða flækja okkur í þröngt
afmarkaða útfærslu á veiðistjórnun.
Ekki af því að fólk í stjórn samtak-
anna hafí ekki velt fyrir sér hvaða
kerfí skuli notað við veiðistjórn held-
ur vegna hins að grundvallarskilyrði
fyrir allri umræðu um veiðistjórn er
að byijað sé á að stöðva umsvifa-
laust lénsveldið sem verið er að koma
á með kvótakerfinu og að þjóðinni
verði skilað aftur auðlindinni.
Samtök um þjóðareign hafa innan
vébanda sinna fjöldann allan af fólki
sem hefur árum saman velt fyrir sér
veiðistjórn og sjávarút-
vegsmálum almennt.
Það er í rauninni vafa-
mál að innan nokkurra
samtaka annarra sé
saman komin jafn fjöl-
breytt og mikil þekking
og reynsla á sjávarút-
vegsmálum eins og í
Samtökunum. Stjórn
þeirra er nú önnum kaf-
in við að skipuleggja
starfið, koma upp skrif-
stofu til þess að halda
utan um félagsgjöld,
safna fé, skipuleggja
fundi um land allt, setja
upp starfshópa til þess
að fást við málaflokka
svo sem hinar ýmsu hliðar veiði-
stjórnunar. Innan skamms fara af
stað starfshópar um veiðistjóm.
Næsta vor verðum við vonandi búin
að koma saman þjóðarsátt um nýja
fískveiðistefnu - sátt sem reist er á
þessum forsendum:
1. Algert jafnræði og réttlæti verði
um nýtingu sameiginlegra auð-
linda þjóðarinnar
2. Veiðistjórn hafi í för með sér
hagkvæmustu nýtingu auðlind-
anna.
3. Kostað verði kapps um að nýting
auðlinda þjóðarinnar verði vist-
væn.
Stjórn samtakanna ætlar ekki að
setja fram núna einhveija eina og
afdráttarlausa stefnu í fiskveiði-
stjórn. Það er ekki hlutverk hennar.
Hlutverk hennar er að safna liði,
safna félögum og skipuleggja lands-
fund fyrir-næsta haust, landsfund
sem fyrir verða lagðar hugmyndir
til umræðu og afgreiðslu, þannig að
Allir íslendingar eiga að
hafa jafnan rétt, segir
Bárður G. Halldórs-
son, til að hagnýta auð-
lindir íslenzkrar efna-
hagslögsögu.
samtökin geti í byijun næsta vetrar,
áður en undirbúningur hefst fyrir
kosningar, sett fram fískveiðistefnu,
sem sátt er um og reist verði á þeim
þremur forsendum sem áður eru
nefndar. Fyrsta skrefíð er að safna
félögum - og safna fé, því baráttan
kostar fé og mikla vinnu. Við skorum
á alla að hringja inn í Gulu línuna,
580 8000, og skrá sig sem félaga
og hringja í síma Samtakanna
552 7200 með fjárframlög.
Höfundur er varaformaður
Samtakp um þjóðareign.
Bárður G.
Halldórsson
Guðlaugur Þór
hefur tekið
til hendinni!
Nýtt tekjuskattskerfi
Guðlaugur hefur lagt fram
útfærðar tillögur að nýju
tekjuskattskerfí sem leiðir til
lækkunar á tekjuskatti og
umbunar fólki fyrir dugnað.
Betri möguleikar til húsnœðiskaupa
Útfærðar tillögur um einfalt og skilvirkt kerfi sem
miðar að því að minnka afskipti báknsins og auðvelda
fólki húsnæðiskaup.
Málefni aldraðra
Guðlaugur stýrði vinnuhópi á vegum Sambands ungra
sjálfstæðismanna um málefni aldraðra. Hann hefur
vakið athygli á því hvernig tekjutenging gerir afkomu
þessa hóps erfiða.
Guðlaugur Pór
- skeleggur talsmaður
sjálfstœðisstefnunnar
nn i naestu öld
Kosningamiðstöðin Austurstræti
Stuðningsmenn
mg;
Simar: 561 9599/561 9526/561 9527
-C
Sr
r