Morgunblaðið - 24.10.1997, Blaðsíða 1

80 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
242. TBL. 85. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Sviptingar
í kauphöllum
Hong Kong, New York. Reuters.
VERÐHRUN á verðbréfamörkuð-
um í Hong Kong í gær hafði áhrif á
verðbréfamarkaði um allan heim.
Þegar kauphöllinni í Hong Kong
var lokað í gær hafði gengi verð-
bréfa lækkað um meira en 10%,
sem er metlækkun á einum degi.
Þetta hafði bein áhrif á viðskipti á
mörkuðum í Evrópu, Bandaríkjun-
um og víðar.
Brezka kauphaliarvísitalan
FTSE lækkaði um rúm 3% og á
Wall Street var lækkunin yfir 2%.
Sömu sögu var að segja af viðskipt-
um dagsins á mörkuðunum í París
og Frankfurt, sem og í öðrum minni
kauphöllum Evrópu.
Kauphallarspámenn í Bandaríkj-
unum áttu þó ekki von á að neikvæð
áhrif á mörkuðum þar yrðu lang-
vinn. Peter Cardillo, rannsóknarfor-
stjóri Westfalia Investments, sagð-
ist telja að eftir að fyrstu viðbrögð
yrðu um garð gengin myndu fjár-
festar snúa sér til Bandaríkjanna í
leit að öruggri höfn.
Búast má við að gjaldmiðlar í
Astralíu og á Nýja-Sjálandi falli í
kjölfar þróunarinnar í Asíu þar
sem efnahagur þeirra byggist að
miklu leyti á viðskiptatengslum við
álfuna.
■ Fyrsti prófsteinn/22
Reuters
ÞAÐ VAR handagangur í öskjunni hjá þessum verðbréfasölum í
Chicago í gær, í kjölfar hruns á verðbréfamarkaði í Hong Kong.
Lítil
kjörsókn
í Alsír
MILLJONIR manna tóku í gær
þátt í fyrstu kosningunum til
sveitar- og héraðsstjórna í Alsír í
sjö ár. Alsírsk stjórnvöld sögðu
kosningarnar, sem fóru fram
undir ströngu öryggiseftirliti,
vera lokaáfangann í tilraunum
til að koma á lýðræði í landinu
að nýju eftir sex ára borgara-
stríð sem hefur kostað á að
gizka 65.000 manns lífið. Fáir
kjósendanna voru þó vongóðir
um að kosningarnar leiddu til
friðar í landinu. tirslita er ekki
að vænta fyrr en á morgun.
Skömmu fyrir lokun kjörstaða
var kjörsóknin að sögn stjórn-
valda 56%, en mun minni í höfuð-
borginni Algeirsborg, þar sem
myndin var tekin. Hundruð
manna hafa látið lífið í sprengju-
tilræðum og íjöldamorðum ís-
lamskra uppreisnarmanna í höf-
uðborginni og nágrenni hennar
og öryggissveitir voru því með
mikinn viðbúnað við kjörstaðina.
Ekki kom þó til átaka í borginni
í gær. Innanríkisráðherrann
ákvað að kjörstöðum í 11 af 48
kjördæmum Alsírs skyldi haldið
opnum einum tíma lengur, þar á
meðal í Algeirsborg.
Fólk hvatt til að sniðganga
kosningarnar
Rúmlega 80.000 manns úr 37
flokkum voru í framboði til
15.000 sæta í sveitar- og héraðs-
sljórnum. Kosningarétt hafa 16
milljónir Alsírbúa. íslamska
frelsisfylkingin (FIS) hvatti fólk
til að sniðganga kosningarnar,
en hreyfíngin var bönnuð eftir
að sljórnvöld aflýstu þingkosn-
ingum í landinu árið 1991 til að
hindra að hún kæmist til valda
og stofnaði íslamskt ríki.
títlægir leiðtogar FIS sögðu
að ekkert lát yrði á blóðsúthell-
ingunum nema ráðamennirnir
féllust á viðræður við fslömsku
stjórnarandstöðuna.
Reuters
Evrópudómstóllinn úrskurðar að sænska áfeng-iseinkasalan standist Evrópurétt
Stjórnvöld á
N orðurlöndum
anda lettar
SÆNSKA áfengiseinkasalan brýt-
ur ekki í bága við lög Evrópusam-
bandsins en rýmka verður reglur
hennar um kaup á áfengi, að því er
segir í forúrskurði Evrópudóm-
stólsins í Lúxemborg sem kynntur
var í gær en undirréttur í Land-
skrona í Svíþjóð skaut máli gegn
kaupmanninum Harry Franzén,
sem seldi áfengi í verslun sinni, til
dómstólsins. Yfirvöld í Noregi, Sví-
þjóð og Finnlandi önduðu léttar er
niðurstaðan var ljós en fullyrt hafði
verið að hún kynni að boða endalok
einkasölu hins opinbera á áfengi í
þessum löndum.
„Sigur fyrir heilbrigði almenn-
ings,“ sagði Margot Wallström fé-
lagsmálaráðherra þegar dómurinn
lá fyrir í gær. Sagði hún að hann
væri viðurkenning á rökum sænsku
stjórnarinnar að einkasalan væri
nauðsynleg til að styðja við heil-
brigði þjóðarinnar.
Wallström sagði að þegar á
þessu ári yrðu gerðar nauðsynlegar
lagabreytingar til að koma til móts
við dóminn. Hingað til hafa áfengis-
búðirnar verið lokaðar á laugardög-
um, en Wallström ýjaði að því að
það gæti breyst eftir dóminn.
Kaupmannasamtökin, sem stutt
hafa málflutning Franzéns, segja
að eftir dóminn muni gjöldum
fækka og með frjálsari innflutningi
muni samkeppnin vísast aukast.
Þetta tvennt muni væntanlega leiða
til lægra áfengisverðs.
Áfengiseinkasölu
borgið
Yfirvöld í Finnlandi fógnuðu nið-
urstöðunni í gær. Terttu Huttu-
Juntunen, aðstoðarfélags- og heil-
brigðismálaráðherra, sagði niður-
stöðu dómsins sanna að Evrópu-
sambandið hefði skilning á því að
stefna Norðurlandaþjóða í áfengis-
málum væri hluti hugmyndafræð-
innar að baki velferðarkerfinu.
Huttu-Juntunen tók hins vegar
fram að breytinga væri þörf á fyrir-
komulagi áfengissölu og að færa
yrði verð á áfengi nær því sem ger-
ist í öðrum ESB-löndum.
Hinn nýi félagsmálaráðherra
Noregs, Magnhild Meltveit
Kleppa, fagnaði niðurstöðu dóm-
stólsins, sem hún sagði þýða að
norsku áfengiseinkasölunni væri
„borgið".
Steingn'mur Ari Arason, aðstoð-
armaður fjármálaráðherra, segir
álit Evrópudómstólsins undirstrika
að ekki hafi fundist viðunandi lausn
á því hvernig samræma eigi heil-
brigðis- og viðskiptasjónarmið við
sölu áfengis.
Steingrímur Ari segir það vekja
athygli að dómstóllinn virðist ekki
taka afstöðu til þess hvort gild rök
séu fyrir einokun út frá heilbrigðis-
sjónarmiðum. Ljóst sé að viðunandi
lausn sé ekki fundin á fyrirkomu-
lagi áfengissölu. Því sé öðruvísi
háttað í Svíþjóð en hér á landi og
því óljóst hvaða áhrif niðurstaða
dómstólsins hafi hérlendis.
„Islensk stjórnvöld hafa einnig
sætt gagnrýni. I nýlegu áliti Sam-
keppnisstofnunar er kallað á laga-
breytingar, m.a. um aðskilnað smá-
sölu- og heildsölustarfsemi. Málið
er til athugunar í nefnd á vegum
ríkisstjórnarinnar þar sem verið er
að skoða það með tilliti til viðskipta-
hátta, forvarnarstarfs og eftirlits."
■ Dómur ekki byggður/32
■ Breytingar aðeins/32
• •
Oryggis-
ráðið
hótar
Irökum
Sameinuðu þjóðunum. Reuters.
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) samþykkti í gær
ályktun þar sem hótað er að
takmörk verði sett við ferðum
íraskra embættismanna. Rúss-
ar, ásamt fleirum, sátu hjá við
atkvæðagreiðslu, þrátt fyrir að
Bandaríkjamenn og Bretar
hefðu sæst á þá málamiðlun að
takmörkununum verði ekki
fylgt eftir tafarlaust.
Atkvæði féllu þannig í gær-
kvöldi að fulltrúar tíu þjóða af
fimmtán, sem setu eiga í ráðinu,
lýstu yfir stuðningi við ályktun-
ina. Fimm sátu hjá, fulltrúar
Rússlands, Frakklands, Kína,
Egyptalands og Kenýa. I hótun-
inni felst að embættismönnum
Iraks verði meinað að fara til
útlanda. Astæðan er sú að Irak-
ar hafa meinað vopnaeftirlits-
mönnum SÞ að ganga úr
skugga um að írösk stjórnvöld
hafi látið af tilraunum til smíði
gereyðingarvopna.
Skilyrði Rússa
Rússneskir stjórnarerindrek-
ar kváðust sitja hjá, aðallega
vegna þess að SÞ og Bretar
hefðu ekki viljað fallast á að
fellt yrði út úr ályktuninni það
skilyi-ði að eftirlitsmenn SÞ
semji lista yfir þá Iraka sem
hafi hindrað rannsóknarstörf
eða flug frá því í júní.
Bandaríkjamenn og Bretar
höfðu bundið vonir við að Rússar
fengjust til að styðja ályktunina
þar sem það hefði gefið henni
meira vægi. Úrslit atkvæða-
greiðslunnar þykja staðfesta
klofning í öryggisráðinu í afstöð-
unni til þess hvernig Irak skuli
meðhöndlað, kiofning sem á upp-
tök sín í Persaflóastríðinu 1991.