Morgunblaðið - 24.10.1997, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Verðbréfahrun í Hong Kong
Fyrsti próf-
steinninn á
stjóm Tungs
HANG SENG hlutabréfavísitala - staöa viö lokun
30. júní 1997:
Hong Kong undir
kínverska stjórn
27. ágúst
1997:
Áhyggjur
í Asíu af
sjóðum
utan
álfunnar
23. okt.
1997:
10.426,30
S 0 N D J
1996
MAMJ J ASON
1997 REUTERS »
Hong Kong, London, Singapore. Reuters.
HLUTABRÉF á mörkuðum í Hong
Kong féllu mjög í verði í gær, fjórða
daginn í röð. Hang Seng hluta-
bréfavísitalan féll um 1.639,70 stig
eða 14,09%, sem er metfall á einum
degi, en hækkaði síðan aftur undir
kvöld. Við lokun markaða var
hlutabréfavísitalan 1.211,47 stig
eða 10,41% lægri en fyrir fallið. A
sama tíma hækkaði gengi Hong
Kong dollarans.
Efnahagslíf Hong Kong hefur
hingað til verið talið það traustasta
á svæðinu og Hong Kong dollarinn
er eini gjaldmiðillinn í SA-Asíu sem
enn er tengdur Bandaríkjadollara.
Aðrir gjaldmiðlar á svæðinu hafa
fallið gífurlega frá því í júlí er í
ljós kom að gengi þeirra, sem fram
að því hafði verið miðað við gengi
Bandaríkjadollars, var gróflega
misreiknað.
Verðbréfahrunið í Hong Kong
er talið vera prófsteinn á stjóm
Tung Chee-hwa sem tók við stjóm
borgarinnar eftir að hún var afhent
Kínverjum 1. júlí síðastliðinn.
Tung sem staddur er í London
sagði stjóm sína staðráðna í að
láta stöðugt gengi HK dollarans
ganga fyrir og að verðfall hluta-
bréfa sé eðlilegur hluti þeirrar þró-
unar. Hann sagði ekki von til þess
að útlánsvextir verði lækkaðir.
Ekki er talið ólíklegt að þessar yfir-
lýsingar hans ýti undir enn frekara
fall er hlutabréfamarkaðir verða
opnaðir í dag.
Donald Tsang fjármálaráðherra
Hong Kong sagðist ekki hafa
áhyggjur af verðfallinu í gær enda
væm fyrirtæki í Hong Kong enn
rekin með hagnaði. Hann sagði
einnig að stjórn Hong Kong hafi
notað hluta gjaldeyrisforða síns til
að verja Hong Kong dollarann, sem
hefur verið bundinn gengi Banda-
rikjadollara í 14 ár, og að hún
muni ekki hika við að gera það
aftur ef þörf krefur.
Shen Goufang, talsmaður kín-
verska utanríkisráðuneytisins,
sagði að Kínastjóm hafi fulla trú
á yfirvöldum á svæðinu og hafi
ekki í hyggju að blanda sér óum-
beðin í málið.
Það versta yfirstaðið?
Verð á hlutabréfum í Hong Kong
hefur ekki verið lægra frá því 22.
desember árið 1995. James Osbom,
sölumaður hjá ING Barings, sagði
fallið í gær valda meiri skaða en
markaðshrunið árið 1987, árás kín-
verskra stjómvalda á Torg hins
himneska friðar og stríðið við
Persaflóa.
Undir kvöld í gær töldu þó
margir fjármálaspámenn að það
versta væri yfirstaðið. Peningar
voru farnir að koma aftur inn enda
voru mörg verðmæt hlutábréf fá-
anleg á ótrúlega góðu verði. Janet
Gillies, sölumaður hjá OCBC, sagði
hins vegar að þó það væri freist-
andi að kaupa væri það enn ekki
tímabært.
í kjölfar verðhrunsins í Hong
Kong féllu hlutabréf á flestum
mörkuðum í Suðaustur-Asíu. Þann-
ig féllu hlutabréf í Singapore um
72,97 stig sem er 4,12%, hlutabréf
í Malasíu um 24 stig eða 3,28%
og hlutabréf á Filippseyjum um
94,87 stig eða 4,92%. Hlutabréf í
Tókýó féllu hins vegar einungis um
79,12 stig sem er 0,45% á en hluta-
bréf í Kóreu hækkuðu um 9,13
stig eða 1,52%.
EVRÓPA^;
Norska stjórnin
Tenging
við evróið
könnuð
KJELL Magne Bondevik, forsætis-
ráðherra Noregs, vili ekki útiloka
að gegni norsku krónunnar verði
tengt hinni væntanlegu sameigin-
legu Evrópumynt, evróinu, sam-
kvæmt frásögn Dagsavisen Arbeid-
erbladet í gær.
„Við höfum hleypt af stað könnun
á því hverjar afleiðingamar verða,“
sagði Bondevik í samtali við blaðið.
Með þessari afstöðu sinni leggst
Bondevik þvert á þá stefnu sem
Miðflokkurinn og formaður hans,
Anne Enger Lahnstein, börðust fyrir
í kosningabaráttunni, skrifar Dags-
avisen. Lahnstein er menningar-
málaráðherra í stjórn Bondeviks.
Efnahags- og myntbandalag Evr-
ópu, EMU, var meðal umræðuefna
á fundi Bondeviks með forsætisráð-
herra Hollands, Wim Kok, í fyrra-
dag. Kok greindi hinum norska
starfsbróður sínum frá því að hvergi
verði hvikað frá EMU-áformunum.
Verða að taka afstöðu
Nú stendur upp á norsku ríkis-
stjórnina að gera upp við sig hvaða
stefnu Noregur eigi að fylgja gagn-
vart hinni væntanlegu ESB-mynt.
„Það er ljóst að sameiginleg Evrópu-
mynt mun hafa áhrif á okkur,“ sagði
Bondevik.
Anne Enger Lahnstein sagðist
ekki skilja orð Bondeviks svo, að
hann fylgdi nú stefnu sem gengi á
skjön við fyrri yfirlýsingar hennar.
Samkvæmt frásögn Dagsavisen var
hún í ágúst sl. þeirrar skoðunar að
það væri „ótrúlegt" að þáverandi
ríkisstjóm Verkamannaflokksins
skyldi vilja halda dymnum opnum
fyrir tengingu krónunnar við evróið.
En nú segist hún ekki hafa neitt við
það að athuga að afleiðingar evró-
tengingar krónunnar séu kannaðar.
„Slík könnun er nauðsynleg," sagði
Lahnstein.
Reuters
STARFSMAÐUR verðbréfamarkaðarins í Hong Kong gengur á dyr en yfir höfði hans má sjá verð-
bréfavísitöluna og þá breytingu sem orðið hefur á henni eftir viðskipti dagsins.
Bonn, Washington. Reuters.
Bandaríkin og Evrópusambandið deila um hvemig takmarka eigi loftmengun
Tillögur Clintons sæta
gagnrýni úr öllum áttum
TILLÖGUR Bills Clintons, forseta
Bandaríkjanna, um takmörkun út-
blásturs svokallaðra gróðurhúsa-
lofttegunda, sem stuðla að upphitun
lofthjúpsins, hafa sætt gagnrýni
umhverfisverndarsamtaka og er-
lendra ríkja, auk bflafyrirtækja, iðn-
verkamanna, bænda og þingmanna
í Bandaríkjunum. Fulltrúar á undir-
búningsfundi í Bonn fyrir alþjóð-
legu umhverfísráðstefnuna í Japan
í desember sögðust hafa orðið fyrir
vonbrigðum með tillögumar og
sögðu þær ekki geta afstýrt því að
mengunin hefði hrikalegar afleið-
ingar fyrir mannkynið.
Nokkur umhverfísvemdarsamtök
sögðu tillögumar ganga of skammt
og ekki líklegar til að afstýra miklum
veðurfarsbreytingum og náttúru-
hamförum í heiminum. Talsmenn
bandarískra fyrirtækja sögðu hins
vegar að Clinton hefði gengið of
langt og tillögur hans gætu skaðað
efnahag Bandaríkjanna, orðið til
þess að bensínverð snarhækkaði og
bætt samkeppnisstöðu ríkja eins og
Kína.
Sagður leiða vandann hjá sér
Clinton kynnti tillögumar í ræðu
í fyrrakvöld og lagði til að iðnríkin
takmörkuðu losun lofttegundanna
frá og með tímabilinu 2008-2012
við það mark sem hún nam árið
1990 og minnkuðu hana upp frá
því. Hann lagði einnig til að ríkis-
valdið stuðlaði að bættri orkunýt-
ingu í Bandaríkjunum með því að
veita fé til rannsókna og bjóða fyrir-
tækjum skattaafslátt fyrir að draga
úr losun mengunarefnanna. Hann
lofaði ennfremur aðgerðum sem
miða að því að lækka verð á raf-
magni.
U mhverfisvemdarsamtökin
segja að með tillögunum sé Banda-
ríkjastjórn að leiða vandann hjá sér
og láta næstu kynslóðir um að taka
á honum.
Samtök bandarískra fyrirtækja í
þungaiðnaði sögðu hins vegar til-
lögurnar „óviðunandi“ þar sem þær
leiddu til „hárra bensínskatta eða
skömmtunar". í tillögunum væri
markið sett of hátt þar sem útblást-
ur gróðurhúsalofttegundanna í
Bandaríkjunum hefði þegar aukist
um 8% frá 1990.
„Helber kjánaskapur og bull“
Bandaríska verslunarráðið
kvaðst andvígt öllum tillögum sem
fælu í sér að ríki eins og Kína, Ind-
land og Mexíkó yrðu ekki skuld-
bundin til að takmarka útblástur-
inn. Tillögur Bandaríkjastjórnar
yrðu til þess að mörg bandarísk
fyrirtæki myndu færa framleiðsl-
una til þessara ríkja.
Samtök bandarískra iðnverka-
manna sögðu að tillögurnar myndu
stuðla að auknu atvinnuleysi í
Bandaríkjunum og samband bænda
sagði þær stórskaða bandaríska
landbúnaðinn.
Öldungadeild Bandaríkjaþings
þarf að samþykkja tillögur Clintons
og þar var þeim einnig tekið fálega.
Öldungadeildarþingmaðurinn Chuck
Hagel, repúblikani frá Nebraska,
lýsti þeim sem „helberum kjánaskap
og bulli“ þar sem ekki væri gert ráð
fyrir því að þróunarríkin yrðu skuld-
bundin til að takmarka mengunina.
Hagel og fleiri þingmenn lögðu fram
ályktunartillögu um að þingið hafn-
aði öllum alþjóðlegum samningum
sem veittu þróunarríkjunum undan-
þágu í þessum efnum og ályktunin
var samþykkt með miklum meiri-
hluta atkvæða í öldungadeildinni í
sumar.
Stjórn Clintons sögð ganga á
bak orða sinna
Umhverfisvemdarhreyfingar
sögðu ólíklegt að tillögur Clintons
yrðu samþykktar á ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna um málið í Kyoto
í desember. „Vilji forsetinn ekki
gera betur en þetta í Kyoto ber
hann ábyrgð á því að viðræðumar
fari út um þúfur,“ sagði Philip
Clapp, forseti Upplýsingamiðstöðv-
ar í umhverfísmálum (EIC). .
Líklegt þykir að undirbúningsvið-
ræðunum í Bonn ljúki í lok þessa
mánaðar án þess að sátt náist um
málamiðlun. Sendiherra Evrópu-
sambandsins í Washington, Hugo
Pámen, kvaðst ekki vongóður um
að Bandaríkin og Evrópusambandið
gætu jafnað ágreining sinn fyrir
ráðstefnuna í Kyoto.
Evrópusambandið hefur lagt til
að dregið verði úr loftmenguninni
um 15% fyrir árið 2010 miðað við
árið 1990 og fulltrúar ESB-ríkjanna
á undirbúningsfundinum í Bonn
gagnrýndu tillögur Clintons harð-
lega. Evrópuríkin sögðu að með til-
lögunum hefði Bandaríkjastjóm
svikið loforð sem hún gaf á ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna um
umhverfismál í Rio de Janeiro árið
1992.
Angela Merkel, umhverfisráð-
herra Þýskalands, sagði að erfíðar
samningaviðræður væru framund-
an og þýska stjórnin hygðist freista
þess að fá Bandaríkjastjóm til að
fallast á metnaðarfyllri áætlun.
„Bandarísku tillögurnar valda von-
brigðum og eru ófullnægjandi,"
sagði hún.
Ástralir óttast mikið
atvinnuleysi
Viðbrögð Japansstjórnar, sem
vill að mengunin verði minnkuð um
5% fyrir árið 2010, voru hins vegar
varfæmislegri og hún fagnaði til-
lögu Clintons sem mikilvægu fram-
lagi til frekari umræðna. „Eg hygg
þó að svigrúm hafi verið til að
ganga lengra," sagði Ryutaro Has-
himoto, forsætisráðherra Japans.
Stjórn Ástralíu, sem fljAur út
meira af kolum en nokkurt annað
ríki, kvaðst ánægð með að Clinton
hefði viðurkennt að hin ýmsu ríki
heims hefðu ólíkra hagsmuna að
gæta í þessum efnum. Stjórnin
kvaðst þó ekki geta samþykkt til-
lögurnar óbreyttar þar sem þær
myndu valda miklu atvinnuleysi og
efnahagsþrengingum í Ástralíu.