Morgunblaðið - 24.10.1997, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
KRISTJÁN
BRYNJAR LARSEN
+ Kristján Bryiy'-
ar Larsen
fæddist á Akureyri
21. maí 1961. Hann
lést 29. sept. síðast-
liðinn. Foreldrar
hans eru hjónin
Kristján og Bryn-
hild Larsen, bæði
fædd 1924, og lifa
þau son sinn.
Systkini Kristjáns
Brynjars eru Guð-
rún Þorgerður, f.
1.11. 1945, búsett í
Reykjavík, g. Aðal-
steini Eiríkssyni,
en þau eiga tvö börn og tvo
sonarsyni; Jóhannes, f. 3.12.
1950, búsettur á Seyðisfirði,
óg. og bl.; Júlíus Már, f. 7.1.
1967, búsettur á Akureyri,
sambýliskona Eyrún Þórólfs-
dóttir en hún á tvo syni. Krist-
ján Brynjar aflaði sér vél-
stjórnarréttinda og stundaði
sjóinn, fyrst frá Akureyri og
síðan víðar, einkum frá Grund-
arfirði þar sem hann var bú-
settur um niu ára skeið uns
Kristján Brynjar fæddist á Akur-
eyri vorlangan daginn árið 1961
og sleit barnsskónum á Árbakka í
Glerárþorpi, þar sem síðar heitir
Langahlíð 11.
Foreldrar Kristjáns Brynjars eru
Kristján Larsen, verkamaður og
síðar verkstjóri, lengi hjá Hreiðari
Valtýssyni, útgerðarmanni og síld-
arsaltanda norðanlands og austan,
og Brynhild Larsen, fædd Nilsen
frá Lopra í Færeyjum. Bæði voru
þau norskrar ættar, auk færeyskrar
og íslenskrar. Faðir Brynhildar var
Jóhannes Nilsen, útgerðarmaður og
hvalfangari frá Sandefjord í Nor-
egi, og auk Brynhildar settust fjór-
ir bræður hennar úr stórum systk-
inahópi að hér á landi. Af þeim lifa
Meinert og Viggó í Njarðvík en
Friolf er fyrir fáum árum látinn á
Eyrarbakka. Foreldrar Kristjáns
eldra voru þau Anton Larsen af
norsku faðerni frá Djúpárbakka í
Glæsibæjarhreppi og Maria Krist-
jánsdóttir frá Glæsibæ. Bróðir hans
er Júlíus Larsen, póstur og bifreiða-
stjóri á Hjalteyri. Leiksvæði þeirra
Kristjáns, feðganna og nafna
beggja var bæjarhóllinn og brekk-
an, Gleráreyrar og Glerárgilið með
snjóhengjum sínum, eyrarrósum og
merkilega óspilltri náttúru í bland
við menjar brautryðjendanna og
iðnvæðingarinnar nyrðra, stíflu,
rafstöð, Gefjun. Ég kynntist Krist-
jáni Brynjari fyrst, litlum snáða á
6. ári, strax fyrirferðarmiklum sem
vildi láta taka eftir sér en sinnti í
fáu kjassi eða blíðulátum. Ástríki
hafði hann engu að síður mikið af
foreldrum sínum þá og alla tíð síðar
og fylgdi þeim margt sumarið til
Raufarhafnar og Seyðisfjarðar.
Vera má að bryggjur, verkfæri
og athafnalíf útgerðarbæjanna hafí
beygt krókinn mjög snemma til hins
verklega. Vist er að fljótlega urðu
þau ein vísindi einhvers virði í huga
Kristjáns sem umbreyttu orku í
hreyfingu, hljóð eða mynd og stýrðu
síðan f það mark sem hann setti,
gjarnan hátt og fjarlægt. Skarpur
skilningur hans og ágætt eðlislægt
verklag juku honum ekki þolinmæði
gagnvart bókum eða þeim fræðum
sem voru lengi að komast að kjarna
málsins. Skólaganga og formleg
menntun guldu þess, hann bjó og
vildi búa að sínu.
Möppudýr, skrifræðismenn og
bókabéusar urðu heldur ekki Krist-
jáns menn og líklega verður ekki
sagt að við mágarnir höfum átt
skap saman. Úrtölurausi, fyrirvör-
um, varnaðarorðum eða almennu
seinlæti tók hann með kerskni og
vissu yfírlæti í garð systur og mágs
sem sjaldan höfðu samanlagt þau
laun sem hann hafði einn af sínum
skapandi höndum. Kristján stund-
aði samningsbundið vélsmíðanám
hann fluttist til
Njarðvíkur fyrir
tveimur árum.
Sambýliskona
Kristjáns frá 1986
var Sigurbjörg
Guðmundsdóttir, f.
9. maí 1959, á Sel-
fossi, Tyrfingsson-
ar og Rósu J. Sigur-
þórsdóttur (1936-
1990). Synir Sigur-
bjargar og fóstur-
synir Kristjáns eru
Guðbjartur Sævars-
son, f. 15. jan. 1977,
heitkona Heiðrún
Högnadóttir, f. 11. okt. 1978,
og Svavar Sævarsson, f. 21.
júlí 1981. Dóttur átti Kristján,
Halldóru, f. 4. apríl 1986, með
Valgerði Hannesdóttur f. 18.
ág. 1956, nú búsett á ísafirði.
Kristján Brypjar starfaði síð-
ast hjá Fiskimjöli og lýsi í
Grindavík.
Útför Kristjáns var gerð frá
Möðruvallakirkju hinn 10. okt.
síðastliðinn í kyrrþey að hans
eigin ósk.
við Slippstöðina á Akureyri en fór
fljótlega á sjóinn og fyrstu mann-
dómsár hans var hans von að landi
nær hvenær eða hvar sem var.
Hann var fljótur að eignast vini án
þess þó að vera viðhlæjandi nokk-
urs manns, hreinskiptinn, hrókur
fagnaðar hvar sem hann fór.
Hvað eftir annað birtist hann
fyrirvaralaust eða fyrirvaralítið hér
heima hjá „systur“ og sama var
hvort íbúðin var tveggja herbergja
eða stærri. Þegar Kristján var kom-
inn var hún full, fyrst af gjöfum
hans til litlu frænku svo af honum
sjálfum og nærveru hans, glað-
sinna, stórhuga og ærlegri.
Einn daginn var „systir" á fjöll-
um og Kristján kemur og tilkynnir
brottför sína með norsku eða
sænsku skipi út á heimshöfín. Dag-
inn eftir höfðu mögpudýrin komist
í málið og tafíð. Á borðshomi lá
Morgunblað með auglýsingu frá
Grundarfirði. Hálftíma síðar, eftir
eitt símtal, var Kristján Brynjar
lagður af stað vestur á Snæfellsnes.
Smátt og smátt kom ég betur
auga á eðliskosti Kristjáns Brynj-
ars. Sumpart var það e.t.v. vegna
þess að í Grundarfirði átti hann í
mörgu góðu að mæta. Dugnaður
og frumkvæði fengu byr undir
vængina. Óminn af því bar suður
í tali hans og skapi og ekkert virt-
ist vanta lengur eftir að fundum
þeirra Sigurbjargar hafði borið
saman. Hlutverk uppeldisföður og
trúnaður sem honum var sýndur
juku sjálfstraust hans, skátaforing-
inn gekk í endurnýjan lífdaganna,
eitt árið blómstruðu kvikmyndasýn-
ingar í Grundarfirði sem aldrei fyrr.
Ég veit ekki annað en Kristján
hafi á móti reynst venslafólki sínu
vel þar vestra. Hvort sem um var
að ræða sviplegt fráfall Rósu, móð-
ur Sigurbjargar, eða heilsubrest
Sigurbjargar sjálfrar vékst hann
ekki undan neinum vanda, fóstraði
synina í móður og föður stað í ijar-
veru hennar langri eða skammri.
Honum lynti vel við bræðuma Guð-
bjart, mann Rósu, og Bæring Cec-
ilssyni og hann var að minnsta kosti
meðal hinna fyrstu, ef ekki fyrstur,
til þess að mæla fyrir því að fá-
gætu myndasafni Bærings yrði
verðugur sómi sýndur og varðveisla
þess tryggð.
Hijúft yfirbragð átti Kristján til
og stundum hvatvísi - spyrnti frek-
ar við fæti en að hann léti berast
með nokkrum straumi. Harður í
vörn og sókn þess máls sem hann
trúði á. Fáir hafa ef til vill þekkt
aðra hlið hans, þá er hann bæði í
glettni og alvöru gaf Sigurbjörgu
allt vald svo sem með orðunum: Ja,
nú veit ég ekki, „góða mín“. Nú
ræður þú. Skelfískveiðar á Breiða-
fírði urðu honum hugstæðastar alls
MINIMINGAR
í verklegum efnum. Sú hugmynd
gagntók hann að soga skelina upp
af botni með dælu fremur en að
plægja hana upp eins og mest er
tíðkað. Höfuðröksemd hans varð
fyrr og síðar betri umgengni um
auðlindina, kannski blöskraði hon-
um vantrú ýmissa á nýjungar; hvort
tveggja varð honum að afli til þess
að sækja málið fast og víða.
Fjölmargir urðu til þess að veita
honum lið, Sigurbjörg áreiðanlega
lengst og af mestri fórnfýsi og trú
á sinn mann. Sjávarútvegsráðu-
neytið, Fiskveiðasjóður, Hafrann-
sóknastofnun, Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins og ýmsir aðrir
styrktu verkefnið um langan eða
skemmri tíma. Þrátt fyrir margvís-
lega byijunarörðugleika sannaðist
að hugmyndin var framkvæmanleg.
Sumarið 1995 veiddi Kristján þann
200 tonna kvóta á Breiðafirðinum
sem hann hafði til tilraunarinnar.
Fjölskyldan var um skeið öll í áhöfn-
inni og átti e.t.v. þetta sumar sína
bestu daga. Endurbætur á frum-
gerð skelsugunnar voru fyrirsjáan-
lega kostnaðarsamar ekki síður en
frumsmíðin sjálf og tilraunirnar.
Hentug skip voru vandfundin og
róðurinn reyndist um sinn þyngri
en áður. Fáir voru tilbúnir að hugsa
sér að taka upp dýran búnað fyrir
ódýran þótt vistvænn væri. Nokkuð
er til lands í þeim efnum að hætt
verði að þjösnast á íslenskri náttúru
fyrir hið skjótfengna.
Það var gaman að koma til þeirra
Sigurbjargar og Kristjáns Brynjars
þar vestra og alltaf síðar raunar
líka. Þau voru samhent og áttu
fölskvalausa gleði, ekki síður yfír
hinu smáa en hinu stóra, með hinum
gömlu og þeim ungu sem löðuðust
að Kristjáni vegna þess að „hann
getur alltaf verið jafngamall og
við“. Halldóra dóttir hans kom og
dvaldi hjá þeim þegar hana langaði
til og það gerðu foreldrar og frænd-
ur líka. Kristján Brynjar gekk
drengjum Sigurbjargar í föður stað
eins og áður segir. Ekki var alveg
örgrannt um að undirritaður kímdi
í kampinn þegar hann varð áheyr-
andi einhvers uppeldis í orðum -
ómurinn var norðan úr Glerárþorpi.
Nýja kynslóðin var, þrátt fyrir upp-
reisn sína og andóf, að flytja gömlu
gildin til framtíðarinnar.
Á dálítilli eyju í Glerá vaxa aspir
sem Kristján Brynjar plantaði þar
ungur. Fleira lífí hlúði hann að þar
milli klettaveggja gljúfursins og
strengs árinnar. Misvitur ráð kunna
að beina straumi að rótum aspanna
og til graftar undan þeim. Einu
má gilda því að einn er vegur okk-
ar allra og alls. Hitt mun ég sjá
fyrir mér og heyra um allan minn
aldur, árniðinn í eyfirskri logn-
kyrrðinni og hvernig aspirnar í gil-
inu skipta sínum lit, dökku yfir-
borði blaðanna til hins ljósa undir
- eftir leik vindsins sem tók með
sér lognið. Miklu lengur munu
gljúfrið og eyrin standa vörð um
minningu Kristjáns og sýn hans til
landsins síns og verðmæta þess.
Aðalsteinn Eiríksson.
Það er næstum óraunverulegt að
setjast niður og skrifa minningarorð
um Kristján Brynjar Larsen. En
enginn veit sína ævina fyrr en öll
er og því verður maður að sættast
við þá tilhugsun að eiga ekki eftir
að hitta Kristján aftur í þessu lífí,
en vonandi seinna.
Það sem fyrst vakti athygli mína
á þessum ágæta vini mínum var
hversu hratt hann gekk. Seinna átti
ég eftir að kynnast honum og lærði
ég þá að ekki einungis göngulagið
var taktföst stutt skref á ótrúlegum
hraða. Hann var allur þannig, geisl-
andi hugmyndasmiður sem taktföst-
um skrefum gekk að öllu því sem
hann gerði, úrræðagóður og leift-
ursnöggur. Oft var gaman við eld-
húsborðið heima þegar Kristján kom
æðandi með eina snjallræðishug-
myndina sem hann varð að koma
frá sér, finna stuðning og taka
gagnrýni. Og okkur leið vel, tveir
skýjaglópar fullir áhuga á að gera
heiminn betri og skipti þá litlu hvort
rædd voru stjómmáJ, náttúruvemd,
FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 1997 41 %-•
ungmennastarf, heimspeki og allt
þar á milli.
Eitt sinn man ég eftir að hann
kom hlaupandi með Morgunblaðið
og sýndi mér stoltur grein eftir föð-
ur sinn um þeirra sameiginlega
markmið að vernda Glerána. Það
var Kristjáni mikið hjartans mál.
Þegar ég hafði lesið greinina brosti
hann og sagði: „Þarna sérðu hvaðan
ég hef þráann," og hló við.
Hvað merkilegast við þessar stúd-
eringar var að börnin trufluðu aldr-
ei hugarflug Kristjáns. Þeim fannst
gaman að tala við hann og sýna
honum eitt og annað af gullum sín-
um og Kristján hafði alltaf stund
til að hlusta og taka þátt í gleði
þeirra, og þegar hann talaði við
börnin gat ekkert tmflað hann.
Barngæska hans mun aldrei gleym-
ast þeim er hennar nutu, hún og
umhyggja Kristjáns fyrir sínum
nánustu mun alltaf vekja upp góðar
minningar þeirra sem nú syrgja
góðan vin.
Og verk Kristjáns munu lifa.
Gmnnurinn sem hann lagði að því
að koma upp skipulögðu safni ljós-
mynda Bærings Cecilssonar munu
bera vott um framsýni hans og hlý-
hug til Bærings. Skelsugan, hér
nefnd Larsenplógurinn, er veiðar-
færi framtíðarinnar.
Mér varð að orði er mér bárast
þau sorgartíðindi að Kristján væri
látinn: „Já, þeir hrufla sig gjarnan
á fótunum sem ganga á stjömun-
um.“ Með innilegu þakklæti kveðj-
um við vin okkar og biðjum algóðan
Guð að gæta vina hans og rækta
með þeim þakklæti fyrir minningu
um góðan dreng.
Ingi Hans og fjölskylda,
Grundarfirði.
Söknuður
Mér finnst ég varla heill né hálfur maður
og heldur ósjálfbjarga því er ver.
Ef værir þú hjá mér, vildi ég glaður
verða betri en ég er.
Eitt sinn verða allir menn að deyja.
Eftir bjartan daginn kemur nótt.
Ég hama það en samt ég verð að segja
að sumarið það líður alltof fljótt.
Við gætum sungið, gengið um,
gleymt okkur með blómunum.
Er rökkvar ráðið stjömumál.
Gengið saman hönd í hönd,
hæglát farið niður á strönd.
Fundið stað
sameinað
beggja sál.
(Vilhjálmur Vilhjálmsson.)
Sumarið er liðið og við kveðjum
þig með söknuði og þakklæti fyrir
allar góðu stundirnar.
Sigurbjörg, Guðbjartur,
Heiðrún og Svavar.
HULDA SVEIN-
BJÖRNSDÓTTIR
+ Hulda Svein-
björnsdóttir
fæddist í Reykjavík
24. apríl 1916. Hún
iést í Reykjavík 17.
október síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru Svein-
bjöm Oddsson, f.
29.9. 1886, d. 2.4.
1959, og Viktoría
Pálsdóttir, f. 5.5.
1879, d. 22.4. 1962.
Eiginmaður Huldu
var Haukur Hró-
mundsson, f. 27.7.
1910, d. 1.3. 1962.
Börn þeirra eru
Svava, f. 20.7. 1937, Ragnheið-
ur, f. 3.9. 1948, og Sveinbjörn
Egill, f. 28.7. 1954. Barnabörnin
em sex og barnabarnabörn sjö.
Mig langar til að minnast móður-
systur minnar Huldu Sveinbjarnar-
dóttur í örfáum orðum.
Þessi fallega kona, sem var ávallt
svo glöð og jákvæð í samskiptum
við annað fólk. Hún var alltaf til í
glens og gaman og oft var hlegið í
eldhúsinu á Kópavogsbrautinni þar
sem hún bjó í mörg ár og þar var
hún með rakarastofu því að Hulda
var ein tveggja kvenna sem fyrstar
lærðu rakaraiðn. Ein mín fyrsta
minning um Huldu er þegar ég kom
í heimsókn frá Vestmannaeyjum, þá
bjó hún á Túngötu í Reykjavík og
leyfði mér að passa litla barnið hana
Rögnu og ég mátti fara niður á tjörn.
Þvílíkt traust sem mér var sýnt, en
þannig var Hulda.
Eftir að hún flutti í Kópavoginn
og ég var orðin gift kona, má segja
að ég hafi verið daglega gestur á
Kópavogsbrautinni. Hulda var mikil
handavinnukona og vildi prufa
margt. Hún fékk mig með sér á
keramiknámskeið hjá Steinunni
Marteinsdóttur og gerði marga fal-
lega muni, en ég fylgdi henni bara
til þess að vera nálægt henni því
sköpunargáfa mín í keramiki var lít-
il. Hún hringdi oft í mig hér áður
fyrr og sagði eigum við ekki að
skreppa í bæinn, svo kom hún á
„Moskvisnum“ og við fómm í bæinn
og á heimleiðinni var sagt: „Eigum
við ekki að koma við í bakaríinu og
kaupa vínarbrauð?" Hin síðari ár
urðu samskipti okkar minni. Ég fór
út á vinnumarkaðinn, en þegar ég
fór að vinna í félagsmiðstöð eldri
borgara í Kópavogi var hún mikið
þar, var á námskeiðum og pijónaði
mikið á basarinn og vann við að
selja muni þar. Við komum til með
sakna þín, Hulda mín, í
Gjábakka, en við vitum
að þú tekur þátt í öllu
sem þú kemst yfir þar
sem þú ert núna því að
iognmolla átti aldrei við
þig. Elsku Hulda, ég
þakka þér fyrir að leyfa
mér að eiga svona góðar
og skemmtilegar minn-
ingar um þig, ég veit að
nú líður þér vel, komin
til Hauks og allra hinna,
ég veit að það hefur
verið tekið vel á móti
þér.
Við systurnar sendum
Svövu, Rögnu, Svein-
birni og fjölskyldum þeirra innilegar
samúðarkveðjur.
Viktoría og Hulda Dóra.
Mig langar til að minnast og
kveðja ömmu mína með nokkrum
línum.
Ég gleymi seint þegar þú komst
til mín og spurðir hvort ég vissi
hvað ketopa væri. Þú hafðir verið
að bíða eftir strætó og til að drepa
tímann rakst þú augun í skilti sem
á stóð apótek og uppgötvaðir þá að
ef það væri lesið aftur á bak yrði
það ketopa - síðan ef tekinn er einn
stafur I burtu hljóðar það svona
ketopa, etopa, topa, opa, pa, a!
Einnig man ég sérstaklega eftir
því að þegar ég var lítil var heitt
og gott í kroppinn það besta sem
ég fékk hjá þér, en ef ég hefði vitað
að öðm nafni héti það flóuð mjólk
hefði ég trúlega ekki drukkið það,
en heitt og gott í kroppinn hljómaði
vel.
Elsku amma min, eitthvað verða
nú jólin tómleg án þín, því frá því
ég man eftir mér hefur þú mjög oft
haldið jól með okkur. Þegar þú hélst
með okkur jól á Blönduósi, þegar
við bjuggum þar, var tilhlökkunin
mikil þegar amma mín á Flókó var
á leiðinni.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
Far þú i friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hfyóta skalt.
(V. Briem.)
Erla Gunnarsdóttir. M