Morgunblaðið - 03.05.1998, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1998 37
STOFNUN listaháskóla hefur
lengi verið í deiglunni hér á landi.
Enginn af starfandi listgreinaskól-
um útskrifar nemendur með há-
skólagráðu en innan skamms kann
að verða breyting þar á. Leiklist-
arskóli íslands, Myndlista- og
handíðaskóli íslands og Tónlistar-
skólinn í Reykjavík uppfylla að
flestra mati þær kröfur sem gerð-
ar eru til háskóla. Nefndir skólar
sæiqa stíft að fá viðurkenningu yf-
irvalda þar að hitandi og stefna
jafnframt að innbyrðis samein-
ingu. Drög að stofnun Listahá-
skóla íslands eru nú langt komin
eftir áratugar undirbúning.
Leiðin
að Lista-
háskóla
s
Islands
Jj AQQ Frumvarptillaga
m um listaháskóla
undirbúið með hliðsjón af eldri til-
lögum um háskóla í einstökum
listgreinum. Umræður á Alþingi
stranda á kostnaði.
tM A Nefnd á vegum
I menntamálaráð-
herra leggur til á grundvelli fyrri
gagna að stofnaður verði listahá-
skóli sem sjálfstæð kennslu- og
rannsóknarstofnun. Stofnunin
hafi eigin rektor en starfi innan
vébanda Háskóla fslands. Tillög-
um hafnað í háskólaráði.
tM A A O Nefnd undir for-
I ystu Björns
Bjarnasonar leggur fram svo-
nefnda Skilagrein Listaháskóla-
nefndar. Þar er lagt til að komið
verði á fót sjálfstæðum Iistahá-
skóla að fyrirmynd Samvinnu-
skólans á Bifröst og Verslunar-
skóla íslands. Skólinn verði rek-
inn í samvinnu ríkis og áhugafé-
lags um listaháskóla. Stjórnin
skuli skipuð þremur fulltrúum fé-
lagsins, einum frá menntamála-
ráðuneyti og einum af hálfu
Reykjavíkurborgar. Enn er unnið
eftir hugmyndum skilagreinar-
innar.
A A JC Frumvarp til laga
I um listmenntun á
háskólastigi samþykkt á Alþingi.
Þar er veitt heimild til kennslu í
listgreinum á háskólastigi á ís-
landi. Jafnframt er menntamála-
ráðherra heimilað að gera samn-
ing við félög eða stofnanir um að
annast þessa kennslu. í drögum
að skipulagsskrá segir að skólinn
skuli hafa forystu í þróun list-
mennta í landinu og sinna
kennslu, rannsóknum og þjónustu
að hætti háskólastofnunar.
tÆ E Bandalag íslenskra
1 *7^#listamanna (BÍL)
hefur forgöngu um að stofna fé-
lag um listaháskóla. 150 manns
sækja stofnfundinn.
tM Q AQ Bráðabirgða-
■ stjórn Listahá-
skóla íslands skipuð. í henni sitja
Sigurður Nordal, skipaður af
menntamálaráðherra, Pétur Ein-
arsson, fulltrúi félags um Listahá-
skóla, og Jón Björnsson af hálfu
Reykjavfkurborgar. Sigurður er
formaður bráðabirgðastjórnar-
innar og Jón situr með fyrirvara
um þátttöku borgarinnar. Borg-
arstjóri hefur áréttað að borgin
taki ekki þátt í rekstri mennta-
stofnana á framhalds- og háskóla-
stigi.
^ Bráðabirgða-
I m stjórnin biður
Leiklistarskóla íslands, Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands og
Tónlistarskólann í Reykjavík að
vinna tillögur að innra og ytra
skipulagi í sameiginlegum skóla.
Skólarnir skila skýrslum sínum í
nóvember eftir mánaðarvinnu.
Jj AAQ Skýrslur skólanna
I eru nú til með-
ferðar hjá bráðabirgðastjórn. Hún
reiknar út áætlaðan kostnað og
leggur drög að framkvæmdaáætl-
un fyrir ráðherra innan tíðar.
Búist er við að megin rekstrar-
fé Listaháskóla íslands komi frá
rfkinu sem samningsbundinn fjár-
stuðningur við einkaháskóla. Rík-
ið mun einnig afhenda skólanum
fullbúið húsnæði fyrir starfsemina
en aðrar tekjulindir verða styrkir
og skólagjöld.
Reykjavíkurborg hefur reifað
hugmyndir um að styðja starf-
semina en telur beinan rekstur
háskóla þó ekki í sfnum verka-
hring. Eins og stendur er Leiklist-
arskóli Islands að fullu fjárinagn-
aður af ríkissjóði. Myndlista- og
handíðaskólinn fær 60% úr ríkis-
sjóði á móti 40% framlagi frá
Reykjavíkurborg. Tónlistarskól-
inn í Reykjavík þiggur rúmlega
13% af rekstrarkostnaði úr ríkis-
sjóði á móti skólagjöldum og
framlagi Reykjavíkurborgar.
Framlag skiptist nokkuð jafnt á
milli MHÍ og Tónlistarskólans.
Enn er ekki ljóst hvernig deild-
ir innan Listaháskóla Islands
munu skipta með sér rekstrarfé
en fram að þessu hefur samvinna
listaskólanna gengið vel.
Sljórnendur skólanna leggja
áherslu á að listkennsla á háskóla-
stigi geti formlega hafist óháð
húsnæðinu í Laugarnesi. Samein-
ing undir einu þaki sé þó lokatak-
markið.
ur og jafnvel Listdansskólans mun
ýmislegt ávinnast. Unnt verður að
samnýta skólastofur og kennslu í
bóklegum fögum svo sem lista-
sögu, tónlistarsögu og leiklistar-
sögu. Þau Friðrík, Helga og Agnar
þekkja slíkar fyrirmyndir erlendis
frá en þau hafa meðal annars verið
í samstarfi við listaháskóla í Mal-
mö í Svíþjóð. Þau telja mikilvægt
að geta lært af reynslu annarra og
að þurfa ekki að byrja frá grunni.
„Helsti kosturinn verður þó sá
að kynnast öðrum greinum list-
anna og taka þátt í frjóu flæði hug-
mynda. Tilvalið er að vinna að
sameiginlegum útskriftar- og
kennsluverkefnum undir stjórn
kennara. Leiksýning með tónlist
og leikmynd eftir nemendur sam-
eiginlegs listaháskóla er bæði
spennandi og verðugt verkefni að
takast á við,“ segja þau og ekki er
laust við að tilhugsunin komi þeim
á flug.
Þau eru sannfærð um að stofnun
listaháskóla verði aðeins byrjunin
á enn blómlegra starfi innan leik-
listarinnar. Með fleiri kennurum
og betri aðstöðu verði unnt að
mynda nýjar námsbrautir þar sem
menntun leikstjóra, ljósamanna og
annarra tæknimanna sem og leik-
hústónskálda, búninga- og sviðs-
myndahönnuða færi fram. Enn
sem komið er geta nemendur ekki
sérhæft sig í þessum fögum og
verða að fara utan til þess.
Erlendis er víða samstarf á milli
listaskóla og kvikmyndanáms.
Áhersla kvikmyndaleikstjóra á
kvikmyndaleik við Leiklistaskóla
Islands hefur aukist til muna und-
anfarið. „í vetur var fyrsta sam-
starfsverkefnið okkar af þessum
toga en við höfum nýlokið við sjón-
varpsþáttagerð fyrir Ríkissjón-
varpið. Sá vísir sem til er að kvik-
myndaskóla hér ætti reyndar
einnig heima í sameiginlegum
listaháskóla."
Sleppt og haldið
En það örlar á dálítilli eftirsjá í
röddum hinna ungu nema. „Við
verðum auðvitað að gefa ýmislegt
upp á bátinn fyrir nýjan skóla,“
segja þeir. „Lindarbær hefur alið
upp margar kynslóðir leikara og
gegnir lykilhlutverki í sögu skól-
ans. Við lítum á það sem kost að
vera fámennur bekkur í nánu sam-
starfi við kennara og við stjómum
öllu sjálf í okkar leikhúsi. Það er
dýrmæt reynsla og vonandi týnir
Nemendaleikhúsið ekki sálinni við
flutninginn.“
Að þeirra mati er nauðsynlegt
að haga málum þannig að bekkjar-
kerfið haldist jafnvel þótt skólinn
flytji og breytist. „Ein leið er að
fyrsta árið verði almennt bóklegt
nám að mestu og að valinn hópur
komist yfir á annað ár eins og
tíðkast í Myndlista- og handíða-
skóla íslands. Ýmsar aðrar leiðir
eni færar en það er annarra að út-
færa þær frekar."
Þremenningarnir segja stofnun
listaháskóla vera hagsmunamál
„Þegar listaskóli loks-
ins kemst á koppinn
verður hann ekki að-
eins skóli heldur
einnig menningarstofn-
un í tengslum við þjóð-
ina. Almenningi verða
opnir tónleikar, leik-
listar- og myndlista-
sýningar og ýmiss kon-
ar námskeið."
komandi kynslóða en þeir styðja
málið þó af alhug. „Okkar hagur
felst meðal annars í möguleikum á
endurmenntun eða íramhaldsnámi
hjá öflugri listastofnun. Svo væri
ekkert ven-a ef háskólaviðurkenn-
ingin yi-ði afturvirk og kæmi okkur
þannig til góða,“ segja Friðrik,
Helga Vala og Agnar Jón glaðbeitt
í gamla Lindarbæ.
Skólinn sprunginn
Halldór Haraldsson, skólastjóri
Tónlistarskólans í Reykjavík, segir
allt starfslið skólans hafa beðið eft-
ir nýjum húsakynnum í mörg ár
enda hafi Tónlistarskólinn löngu
sprengt utan af sér húsnæðið.
„Sumir kennarar taka jafnvel á
móti nemendum í heimahúsum
sem á auðvitað ekki að viðgangast.
Við erum því orðin spennt fyrir
framhaldinu og vonum að hlutimir
fari að gerast von bráðar.“
Halldór leggur áherslu á að
Tónlistarskólinn og fleiri listaskól-
ar miði starf sitt þegar við há-
skólastig, að öðrum kosti færi eng-
in umræða fram um þessi mál. Það
sé hins vegar ljóst að ýmsar dyr
opnist fyrir nemendum og kennur-
um þegar formleg háskólaviður-
kenning fáist. „Efstu stig skólans
jafngilda nú þegar háskólastigi og
stefnan er sú að námsmöguleikar
og aðstæður batni enn frekar þeg-
ar Listaháskóli íslands verður að
veruleika. Akveðið hefur verið að
stúdentspróf verði ekki gert að
skilyrði heldur önnur sambærileg
próf látin nægja eins og víða er-
lendis. Oft koma fram á sjónar-
sviðið mjög góð listamannsefni og
er þá látið nægja að þau hafi góða
alhliða þekkingu." Halldór bætir
við að inntökupróf verði við nýja
skólann líkt og nú enda komi nem-
endur frá ólíkum skólum með mis-
jafna undirstöðu.
Vanþekking yfirvalda
Halldór segir Tónlistarskólann í
Reykjavík hafa tekið þátt í evr-
ópskum samstarfsverkefnum sem
háskóli og þar komi berlega í ljós
hversu bágur húsakostur hans sé.
„Viðhorf yfirvalda hér á landi til
listmenntunar ber vott um furðu
litla þekkingu. Þau virðast ekki
hafa vaknað til vitundar um að
listaskólar þurfi góða aðstöðu."
Engu að síður hafa erlendir nemar
við Tónlistarskólann í Reykjavík
verið ánægðh', jafnvel sóst eftir
áframhaldandi námi þar. „Það
kemur mér á óvart en góðir kenn-
arar standa fyrir sínu og þá eru
nemendur ánægðir. Vonandi líta
yfirvöld þó ekki á þröngan kost
sem forsendu velgengni," segir
skólastjórinn.
Hann telur SS-húsið í Laugar-
nesi ágætt húsnæði undir nýjan
skóla. Það sé hins vegar ljóst að
tónlistardeildin verði dýr enda
þurfi að hljóðeinangra og búa til
glugga svo að vinnuaðstaðan verði
mönnum bjóðandi. Hann þekkir til
erlendis þar sem deildaskiptir
listaháskólar hafa verið reistir og
fyrirkomulagið reynst vel. Mestu
skipti að nemar úr ólíkum list-
greinum hafi áhrif hver á annan.
Listnemar hérlendis hafa unnið
að sameiginlegum verkefnum og
jafnvel tekið námskeið í öðrum
listaskólum. „Þetta verður allt
mun auðveldara í sameiginlegum
skóla þar sem unnt er að flétta
saman námskeið og skapandi
hugsun sem örvar nemendur til
dáða,“ segir Halldór og bætir við:
„Þegar listaskóli loksins kemst á
koppinn verður hann ekki aðeins
skóli heldur einnig menningar-
stofhun í tengslum við þjóðina. Al-
menningi verða opnh' tónleikar,
leiklistar- og myndlistasýningar og
ýmiss konar námskeið," segir
skólastjóri Tónlistarskólans í
Reykjavík að lokum.
Langar að dansa með
Hér hefur aðallega verið rætt
um þrjá listaskóla þótt aðrir slíkir
séu vissulega til. Listdansskóli Is-
lands og sumarskóli Arkitektafé-
lagsins hafa sýnt áhuga á að taka
þátt í tilvonandi listaháskóla. Örn
Guðmundsson, skólastjóri List-
dansskóla Islands, segir fyrirhug-
að að skólinn fái inni í húsnæði nýs
listaháskóla þegar hann loks taki
til starfa. í framhaldi af því sé ætl-
unin að Listdansskólinn komist á
háskólastig. „Enn er skólinn ekki
viðurkenndur sem háskóli, hvorki
hér né erlendis. Við höfum ekki
upp á neina háskólamenntun að
bjóða og sú braut verður því alveg
ný fyrir okkur.“
Það er algengt að nemar haldi
utan um 16 ára aldurinn og hafi þá
ekki lokið þeim átta stigum sem til
þurfi fyrir háskólastigið. Öm von-
ar að þessir nemar komi heim aft-
ur að loknu námi en viðurkennir að
margt þurfi að breytast til að gera
ísland samkeppnisfært. „Þegar
listdans verður viðurkennt há-
skólanám höfum við fyi'st upp á al-
mennilegt nám að bjóða, en ekki
fyrr. Þá geta nemar klárað sín átta
stig hér á landi og valið svo á milli
frekara náms eða atvinnulífsins,“
segir Öm. Hann telur að ekki skuli
einblína á íslenska dansflokkinn
sem eina starfsvettvanginn og hef-
ur því beitt sér fyrir nýrri dans-
kennaradeild og danshöfunda-
braut innan listaháskólans.
Höfundar eru nemar i hagnýtri fjöl-
miðlun við Háskóla Islands
svona samskiptum er annarleg og geng-
ur ekki upp til lengdar. Við bjóðum upp
á afar frambærilegt nám á alþjóðavett-
vangi og verðum að hafa formlegu hlið-
ina í lagi til þess að missa ekki af lest-
inni í harðnandi samkeppni.“
Akurinn plægður
Draumurinn um listnám á háskólastigi
er kominn til ára sinna en að mati Gunn-
steins er nú loks farið að miða í rétta átt.
Bráðabirgðasljórn Listaháskóla Islands
hefur starfað í rúmt ár og hóf formlegt
samstarf við MHÍ, Leiklistarskóla íslands
og Tónlistarskólann í Reykjavík í sept-
ember 1997. Þá óskaði hún eftir aðstoð
skólanna við að undirbúa stofnun Lista-
háskólans.
„Verkefni okkar var að gera tillögur
um kennslufyrirkomulag í hverri deild í
sameinuðum skóla og athuga hvernig
best væri að fella listnám undir hið nýja
skipulag. Við mátum stöðugildi, kennslu-
þörf, tækjakost, samnýtingu á aðstöðu og
fleira og gáfum ráð uin hönnun nýju höf-
uðstöðvanna að Laugarnesvegi 91. Ut-
tektir okkar áttu að auðvelda frekari
Gunnsteinn Gíslason,
skólastjóri MHÍ, krefst
pólitískrar ákvörðunar
um listaháskóla
undirbúning við stofnun Listaháskóla fs-
lands og nú bíðum við eftir að málið
haldi áfram.“
Stjórnendur skólanna þriggja skiluðu
tillögum sinum til Sigurðar Nordal, for-
manns bráðabirgðastjórnar Listaliáskól-
ans, í nóvember síðastliðnum. Nú sér fyr-
ir endann á úrvinnslu þeirra tillagna,
kostnaðarútreikningum er að mestu lok-
ið og bráðabirgðastjórnin mun birta ráð-
herra og borg skýrslu sína innan
skamms. Það er ráðgefandi skýrsla um
stofnun listaháskóla og með afliendingu
hennar færist boltinn til menntamálaráð-
herra sem tekur ákvörðun um framhald-
ið.
Mikið liggur við
„Enginn veit hvenær ráðuneytið mun
leggja fram áætlun um stofnun listahá-
skóla en við vonum auðvitað að slíkt
inuni gerast fyrr en seinna. Það er í raun
allt tilbúið. Heimildalögin um stofnun
listaháskóla eru til, tillögur skólanna um
skipulag eru til, byggingarnefnd um nýju
höfuðstöðvarnar er til, kostnaðaráætlun
er til og viljinn er alls staðar fyrir hendi.
Spurningin er einna helst um pólitískan
vilja - er hann fyrir hendi?“ spyr Gunn-
steinn. Hann segist hafa trú á því að
ráðamönnum sé alvara með áformum um
stofnun Listaháskóla Islands en fram-
vindan strandi á kostnaði. „Það mun jú
kosta peninga að innrétta húsnæðið í
Laugarnesi en það segir ekki alla sög-
una. Við leggjum fyrst, og fremst áherslu
á að skólarnir verði uppfærðir á háskóla-
stig og þar eru fá Ijón í vegi. Um leið og
breytingum á húsinu lýkur munu deild-
irnar svo geta sameinast fyrirhafnarlaust
undir einu þaki.“
Skólastjórn MHÍ hefur samþykkt að
sækja einhliða um uppfærslu á háskóla-
stig og álítur það fremur styrkja undir-
búning listaháskóla heldur en skaða. Er-
indi skólans er þegar á leið til mennta-
málaráðuneytisins og verði það sam-
þykkt getur MHÍ farið að vinna sam-
kvæmt lögum um listaháskóla. Það er
hagsmunamál nemenda og kennara að fá
myndlistarnámið metið sem háskólanám
þó stofnun Listaháskóla íslands kunni að
dragast á langinn. ;,Engu að síður er það
yfirlýst stefna MHI að róa öllum árum að
því að stofna Listaháskóla Islands og er-
um við þar í góðu samstarfi við Tónlist-
arskólann í Reykjavík og Leiklistarskóla
Islands," segir Gunnsteinn skólastjóri.
„Við krefjumst þess að rfld og borg leysi
úr ágreiningi sínum um framkvæmdina
og vonum að sátt náist svo hlutirnir fari
að þokast. Við viljum þó allra síst að
þetta verði að pólitísku bitbeini fyrir
kosningar því við megum ekki við því að
málinu sé drepið á dreif. Erfíð staða
listaskólanna í kerfinu í dag knýr á um
aðgerðir og framtíð þeirra er í húfi. Það
liggur því inikið við,“ segir Gunnsteinn
Gíslason að lokuin.