Morgunblaðið - 03.05.1998, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1998 35

SKOÐUN
SHINICHI SUZUKI
- IN MEMORIAM
Kristinn Örn Shinichi
Kristinsson Suzuki
JAPANSKI fíðlukenn-
arinn Shinichi Suzuki
lést 26. janúar síðast-
liðinn, á 100. aldursári.
Hans er nú minnst um
allan heim sem eins af
stórmennum tuttug-
ustu aldarinnar, fyrir
hugsjónir sínar, viðhorf
til uppeldismála og víð-
tæk áhrif á tónlistar-
kennslu. Hinn 17. mars
var haldin almenn at-
höfn til minningar um
hann í Japan.
„Ef til vill er það tón-
hstin sem á eftir að
bjarga heiminum",
sagði sellósnillingurinn
Pablo Casals er hann
hafði hlustað á 400 japönsk börn á
aldrinum fjögurra til tólf ára leika
saman fiðlukonserta eftir Bach og
Vivaldi í Tókýó árið 1960. Þessi börn
höfðu lært á fiðlu eftir aðferð sem
Japaninn Shinichi Suzuki hafði þá
verið að þróa í um tuttugu ár. Þegar
Suzuki hitti Casals sagði hann: „Ég
hef verið nemandi þinn lengi.“ - Ca-
sals leit á hann með undrunarsvip og
sagði: „En góði maðm-, ég hef aldrei
hitt þig áður.“ Suzuki svaraði með
glettnisglampa í augum: „Ég hef
lært af hljómplötunum þínum, ég
hlusta á þær daglega“
Meistari Casals var hrærður yfir
þeim frábæra árangri sem Suzuki
hafði náð í kennslu sinni. Það var í
sjálfu sér ekkert merkilegt að 10 ára
barn gæti leikið konserta eftir Bach,
það hafa jú alltaf verið til undraböm
í tónlist, en að sjá 400 börn leika slík
verk saman, það virtist vera krafta-
verk.
Það er því ekki undarlegt að
kjarninn í menntastefnu Shinichi
Suzukis er að öll böm geti lært. Ef
börn geta lært móðurmál sitt á
tveim, þrem ámm án mikillar sýni-
legrar fyrirhafnar, því skyldu þau þá
ekki alveg eins geta lært að leika á
hljóðfæri? Hann rannsakaði hvaða
skilyrði væm nauðsynleg til að böm
lærðu móðurmálið og reyndi að líkja
eftir þeim. Eitt af því fvrsta sem
hann áttaði sig á var að börn heyra
móðurmálið í kringum sig allt frá
fæðingu. Fullorðið fólk talar við ný-
fædd böm, án þess að það sé meðvit-
að að kenna barninu að tala. Um leið
og börnin byrja að babla skiljanleg
orð Ijóma allir af hrifningu og hrósa
barninu, kyssa það og kjassa. Mjög
uppörvandi viðbrögð fyrir bamið!
Barnið er síðan orðið vel talandi áður
en nokkrum dettur í hug að kenna
því að lesa.
I stuttu máli varð úr þessum hug-
leiðingum Suzukis tónlistarkennslu-
aðferð þar sem íyrir hendi verður að
vera stöðug hlustun á námsefnið og
alla góða tónlist, og jákvætt og
hvetjandi umhverfi til náms. í því
skyni virkjar hann foreldrana, sem
koma með í alla tíma, vinna með
börnunum heima og sjá til þess að
hlustað sé á námsefnið. Hann leggur
mikla áherslu á að böm þroskist best
þegar kærleikur ríkir í kringum þau.
Hrós sé vænlegra til árangurs en
skammir. Hann telur alltof seint að
bíða með hljóðfæranám til skólaald-
urs. Hann vill byrja sem allra fyrst,
eða með hlustun allt frá fæðingu og
formlegum tónlistartímum frá
þriggja ára aldri.
Fregnir af frábæram árangri
Suzuki við strengjakennslu bárust til
Bandaríkjanna upp úr 1960. Árið
1964 fór fyrsti hópur ungra jap-
anskra fiðlubarna til Bandaríkjanna
í tónleikaferð og kom fram á al-
mennri ráðstefnu tónlistarkennara
og hjá Samtökum strengjakennara í
Ameríku. Fæmi bamanna vakti
mikla athygli og upp úr því fjölgaði
gagnkvæmum heimsóknum. Svipuð
tónleikaferð japanskra fiðlubarna
var farin í fyrsta sinn til Evrópu árið
1970. Vissulega heyrðust líka nei-
kvæðar raddir. Sumum fannst leikur
barnanna vélrænn, og höfðu áhyggj-
ur af að þau lærðu ekki að spila eftir
nótum. Einnig var útbreiddur sá
misskilningur að um hópkennsluað-
ferð væri að ræða, þar sem börnin
spiluðu lögin oft saman í hóp. Sumar
af þessum gagnrýnisröddum voru
vissulega réttmætar, ef mið var tekið
af vestrænum viðhorfum, venjum og
tónlistarhefðum.
En reynslan hefur leitt í ljós að að-
ferðin sjálf virkar jafn vel hvar í ver-
öldinni sem er, rétt eins og mannlegt
eðli er allstaðar samt við sig. Utkom-
an verður hins vegar alltaf í sam-
ræmi við þá þekkingu, færni, tilfinn-
ingar og tónlistarhefðir sem lagðar
eru í kennsluna. Þær geta verið
breytilegar eftir heimshlutum. Til
dæmis hefur verið lögð meiri áhersla
á nótnalestur, tónfræði_ og kammer-
tónlist í Evrópu en í Japan. Höfuð-
máli skiptir hversu vel tekst að
virkja umhverfi nemandans. Þar
Shinichi Suzuki er
minnst um allan heim
sem eins af stórmenn-
um tuttugustu aldar-
innar. Kristinn Örn
Kristinsson fjallar um
hugsjónir hans, viðhorf
til uppeldismála og víð-
tæk áhrif á tónlistar-
kennslu.
skipta góðar fyrirmyndir mestu.
Kannanir vísindamanna hafa
rennt styrkum stoðum undir kenn-
ingar dr. Suzukis hin síðari ár. Þær
hafa sífellt leitt betur í ljós hve mikil-
væg fyrstu ár barna era varðandi all-
an þroska. Öll síendurtekin áreiti
sem börnin verða fyrir hafa áhrif á
myndun tenginga í heilanum og hafa
geysivíðtæk áhrif á framtíðarþroska
þeirra. Einnig hefur verið sýnt fram
á að tónlistamám frá unga aldri er
beinlínis örvandi fyrir árangur á
ýmsum öðram sviðum náms.
Suzuki náði undraverðum árangri
í kennslunni, ekki aðeins með fáum
útvöldum, heldur öllum þorra nem-
enda. Samt lagði hann mikla áherslu
á að beita bömin ekki þrýstingi. Það
viðhorf að ná ákveðnum árangri fyrir
ákveðinn tíma er ekki til í hans
menntastefhu. Námshraðinn er und-
ir getu barnsins kominn, börnin fá að
fai’a eins hægt yfii’ námsefnið og þau
þurfa, en einnig jafnhratt og geta
þeirra leyfir. Það er engum vísað frá
og það fellur enginn á prófi. Samt
sem áður er mikil áhersla lögð á fag-
leg vinnubrögð, aga og einbeitingu.
Hrós fyrir alla áfanga að settu
marki, hversu litlir sem þeir kunna
að virðast, ásamt gamansemi og
þjálfun í gegnum leik er einnig mjög
mikilvægur þáttrn- kennslunnar. Það
gefur augaleið að ýmsa þætti þessar-
ar kennslufræði mætti nýta í öllu al-
mennu skólastarfi og raunar er að-
ferðafræði Suzukis alls ekki ein-
skorðuð við tónlistarnám. í Japan,
Bandaríkjunum og Kanada starfa
leikskólar þar sem hugmyndafræði
hans er beitt við kennslu tungumála,
stærðfræði og annarra námsgreina
með góðum árangri.
En hver er svo tilgangurinn með
að hefja tónlistarnám svo snemma?
Samkvæmt hugmyndafræði Suzukis
er það einkum að skapa heilbrigða
og hæfileikaríka einstaklinga, með
gott hjartalag. Ef til vill hefur
heimsstyrjöldin síðai-i sett mark sitt
á hugsjónir Suzukis. Hann vildi verja
lífskröftum sínum til að gera böm
jarðarinnar hamingjusöm. Ham-
ingjusamt fólk eyðir ekki tíma sínum
í styrjaldir. Hamingjuna taldi hann
að börnin öðluðust meðal annars
með því að þroska sem best hæfi-
leika sína og gott hjartalag. Hann
taldi tónlistariðkun hentuga til þess.
Markmiðið er ekki að skapa litla
snillinga eða að nemendur verði at-
vinnu-tónlistarfólk. Á hinn bóginn
hefur það sýnt sig að Suzuki-nám
leggur oft góðan grann sem auðvelt
er að byggja ofan á. Það er t.d. stað-
reynd að mjög hátt hlutfall nemenda
í Julliard-skólanum í New York hef-
ur í byrjun lært eftir Suzuki-aðferð-
inni.
Eitt af því sem stuðlar að þessum
góða grunni er sífelld áhersla á fal-
lega tónmyndun. Tónninn er sál tón-
listarinnar, sagði meistarinn. En til
þess að spila á hljóðfæri með falleg-
um tóni þarf að huga vel að eðlilegri
líkamsbeitingu, vönduðum vinnu-
brögðum og góðri tækni.
Shinichi Suzuki fæddist í Nagoya í
Japan 17. október 1898. Hann var
sonur hljóðfærasmiðs og ólst upp við
störf í verksmiðju föður síns. Sem
ungur maður heillaðist hann af upp-
töku með leik fiðlarans íræga
Mischa Elman, og reyndi að líkja
eftir honum upp á eigin spýtur. Um
tvítugt fór hann til Tókýó til að nema
fiðluleik. Síðar fór hann til Þýska-
lands til náms og dvaldi í þar í átta
ár. í Þýskalandi kynntist Suzuki
konuefni sínu, söngkonunni
Waltraud Prange, en þau giftu sig
árið 1928 og fluttu til Japans
skömmu síðar.
Er heim kom starfaði Suzuki sem
fiðluleikari, stofnaði kvartett ásamt
bræðrum sínum og ferðaðist víða um
Japan til tónleikahalds. Einnig
stundaði hann kennslu. Japanir voru
þá mjög opnir fyrir vestrænum
áhrifum og tóku vestrænni tónlist
opnum örmum. Fiðlukennsla Suzuki
vakti athygh og nemendum hans
fjölgaði. Hann hafði mikla ánægju af
kennslunni, nemendurnir urðu góðir
vinir hans, og margir þeirra náðu
snemma ótrúlegum árangri. Seinni
heimsstyrjöldin var erfið fyrir ungu
hjónin; þau vora lengi aðskilin.
Eftir að stríðinu lauk hófst nýtt
tímabil í ferli Suzukis. Honum var
boðið til Matsumoto til að aðstoða við
að koma á fót tónlistarskóla. Árið
1946 var skóh hans, „The Talent Ed-
ucation Research Institute", stofnað-
ur formlega. Næstu áratugi helgaði
hann sig kennslunni og þróaði áfram
kennsluaðferð sína. Dr. Shiniehi
Suzuki hefur hlotið ótal viðurkenn-
ingar fyrir frábær störf sín í þágu
mannkynsins víða um heim. Hann
hefur m.a. verið sæmdur heiðurs-
doktorsnafnbót átta sinnum. Nú era
rúmlega 8.000 Suzuki-kennarar í-
heiminum með yfir 200.000 nemend-
ur í meira en fjöratíu þjóðlöndum.
Aðferðin var upphaflega þróuð við
fiðlukennslu en hefur verið aðlöguð
mörgum öðrum hljóðfæram, söng-
rödd meðtalinni, og einnig leikskóla-
kennslu. Árið 1983 vora stofnuð al-
þjóðleg samtök til að koma á tengsl-
um milli allra Suzuki-kennara í
heiminum.
Til fslands bárast kenningar
Suzuki um 1975 og skutu fyrst rótum
við Tónlistarskólann á Akureyri. ís-
lenska Suzuki-sambandið var stofn-
að árið 1985. Það era samtök kenn-
ara og foreldra sem aðhyllast
Suzuki-stefnuna og markmið sam-
takanna er að stuðla að útbreiðslu
hennar hér á landi. Nú eru um 20
Suzuki-kennarar starfandi á landinu
og um 300 nemendur stunda nám
eftir aðferðinni á Akureyri, í Borgar-
firði, Reykjanesbæ og Reykjavík.
Joseph Gingold, einn frægasti
fiðlukennari í Bandaríkjunum, sagði
um Suzuki að hann hefði gert meira
fyrir list fiðluleiksins en nokkur ann-_
ar á þessari öld. Clifford Cook, sem
var einn hinna fyrstu til að kynna
Suzuki-aðferðina vestan hafs, sagði: -
„Það sem Suzuki hefur gert fyrir
ung börn hefur skipað honum sess
meðal velgerðarmanna mannkyns-
ins, manna á borð við Pablo Casals
og Albert Schweitzer."
Höfundur er pfanóleikari.
7&sm//€ ,/)a/ara maest/H) “ /a/a „fjfa/iarió
Reykjavík:
Bakarameistarinn
Stigahlíð 45
Bakarí Sandholt
Laugavegi 36
Grafarvogi
Bakaríið Austurver
Háaieitisbraut 68
Rangárseli 6
Björnsbakarí
Hringbraut 35
Breiðholtsbakarí
Völvufelli 13
Hjá Jóa Fel
Kleppsvegi 152
Hofmanns bakarí
JL-Húsinu v. Hringbraut
Sveinsbakarí
Arnarbakka 4-6
Kópavogur:
Reynir bakari
Dalvegi 4
Sveinsbakarí
Engihjalla
Þórsbakarí - Þrír fálkar
Smiðjuvegi 4E
Garðabær:
Kökubankinn
iðnbúð 2
Hafnarfjörður:
Bæjarbakarí
Bæjarhrauni 2
Kökumelstarinn
Miðvangi 41
Vort daglegt brauð
Strandgötu 49
Seltjarnarnes:
Björnsbakarí
Austurströnd 14
Mosfellsbær:
Mosfellsbakarí
Urðarholti 3
Vesturland:
Brauðgerð Ólafsvíkur
Ólafsbraut 19, Ólafsvík
Geirabakarí
Borgarbraut 57, Borgarnesi
Gamla bakaríið
Aðalstræti 24, (safirði
Harðarbakarí
Kirkjubraut 54, Akranesi
Norðurland:
Bakaríið Axið
Hafnarbraut 5, Dalvík
Brauðgerð Axels
Tryggvabraut 22, Akureyri
Brauðg. Kr. Jónssonar & Co
Hrísalundi 3, Akureyri
KH - Brauðgerð
Kaupvangi 5, Egilsstöðum
KÞ • Brauðgerð
Garðarsbraut 15, Húsavík
Sauðárkróksbakarí
Aðalgötu 5, Sauðárkróki
Austurland:
Fjarðarbrauð
Hafnarbraut 2, Neskaupstað
Suðurland:
Guðnabakarí
Austurvegi 31 b, Selfoss
Hverabakarí
Heiðmörk 35, Hveragerði
Kökuval
Þingskálum 4, Hellu
Reykjanes:
Nýja bakaríið
Hafnargötu 31, Keflavík
Sigurjónsbakarí
Hólmgarði 2, Keflavík
Lindisamband
bakarameisöra
Q)
SAMTÖK
IDNAÐARINS
StMlniltrllr-Lnlsri