Morgunblaðið - 03.05.1998, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ
?
í
!
?
I
1
t
í
J
i
.1
26 SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1998
VIÐ TRÚUM því að við sé-
um velferðarríki. Við trúum
því að hér séu allir jafnir,
með jafnan rétt til náms,
starfs og leiks. Við trúum því að hér
sé yel búið að öllum. Við trúum því
að ísland sé paradís íyrir alla.
Eða viljum trúa því.
Því þegar grannt er skoðað, eru
sumir jafnari en aðrir.
Þegar ég og mín börn viljum
læra, þá lærum við. Þegar við vilj-
um vinna, þá vinnum við. Þegar við
viljum bregða á leik, bregðum við á
leik. Stöndum upp, göngum út, för-
um í leikhús, á tónleika og myndlist-
arsýningar, skreppum á kaffihús.
Allt fyrirhafnarlaust og sjálfsagt
- eins og hjá flestum ykkar hinna.
Meirihlutinn er þetta fólk sem er
jafnara en aðrir.
Aðrir eru þeir sem geta ekki
staðið upp. Þeir eru fatlaðir; í
hjólastól sem þeir jafnvel geta ekki
stjórnað sjálfír, hafa ekki andlega
burði til að skipuleggja ferðir til og
frá heimili, ekki andlega burði til
að læra á gatnakerfí, almennings-
vagnakerfi. Þeir geta ekki pantað
miða í leikhús eða á tónleika. Geta
ekki keypt rétta liti og pappír ef þá
langar til að mála. Geta ekki stofn-
að félag um að gera eitthvað
skemmtilegt, eins og að hittast og
fara á kaffihús, vera í bóka- eða
söguklúbbum, fara út að borða.
Allt sem við getum látið okkur
hlakka til að gera.
En síðastliðið haust fór ung kona,
Þórunn Helgadóttir, af stað með fé-
lagsstarf fyrir einmitt þennan hóp -
þroskahefta, einhverfa og fjölfatl-
aða, sem hún kallaði Ævintýra-
klúbbinn. Starfíð er í formi hópa
sem hittast einu sinni til tvisvar í
viku til að fást við ýmislegt skap-
andi; búa til leikrit, mála myndir,
vinna með tónlist og fara í leiki.
Einnig er farið á kaffíhús, í leikhús
á veitingastaði, í keilu, á krá eða
tónleika.
„Markmiðið með félagsstarfínu
er að skapa tilbreytingu og upplyft-
ingu í tilveru fólks; að það sé alltaf
eitthvað skemmtilegt framundan
sem hægt sé að láta sig hlakka til,“
segir Þórunn.
En hvers vegna þessi hópur?
„Vegna þess að hver manneskja er
einstök. Það hafa allir einhverja
hæfileika og þörf íyrir innihaldsríkt
líf. Það langar alla að láta ljós sitt
skína. Hvað varðar veraldlega þætti,
eins og fæði og húsnæði, er vel búið
að flestum fótluðum á íslandi. Ævin-
týraklúbburinn sinnir andlegu hlið-
inni; gerir lífið skemmtilegt, sér til
þess að hver og einn hafi eitthvað
spennandi að fást við, geti haft
ánægju af hæfileikum sínum og
þannig fundið sér aukinn tilgang."
Hvaðan kemur hugmyndin?
„Kveikjan að þessu starfí er sú að
ég á móðursystur, Margréti Stefan-
íu, sem er þroskaheft. Við ei-um hálf-
partinn aldar upp saman og höfum
því fylgst að frá barnæsku. Hún er
aðeins nokkrum árum eldri en ég.
Síðustu árin hef ég verið með
hana í liðveislu, þannig að við vorum
alltaf að gera eitthvað saman; mála
myndir, fara út að borða, á kaffihús
og einu sinni gerðum við saman út-
varpsþátt fyrir Rás 1. Þetta var
heimildarþáttur um Stefaníu og var
gerður í samvinnu við hana. Hún
hafði mjög gaman af því að gera út-
varpsþáttinn og var mjög dugleg.
Það kemur manni oft á óvart
hvað þroskaheftir geta í rauninni
margt.
En hvað með það. í liðveislunni
lögðum við áherslu á að mála, segja
sögur, fara út að borða, á kaffihús, í
leikhús og á tónleika og myndlistar-
sýningar. En liðveislan var það eina
sem hún hafði - og stundum fékk
hún ekki úthlutun á liðveislu.
Mér datt í hug að fleiri væru í
svipuðum sporum og að það gæti
verið skemmtilegt að hitta fleiri
sem svipað væri ástatt fyrir, í stað
þess að vera alltaf tvær.
Hugmyndin kraumaði lengi í mér
áður en ég ákvað að prófa.“
Við erum búin að reyna allt
Hugmynd Þórunnar fólst í því að
blanda saman skapandi vinnu til að
reyna að hjálpa fólki að ná fram
hæfileikum sínum. Síðan var það fé-
lagslega hliðin; að fara saman út að
borða og margt fleira. Einnig að
skapa vinahóp, sem fólk getur átt
Morgunblaðið/Kristinn
ÞÓRUNN með nokkrum skjólstæðingum sínum í Ævintýraklúbbnum.
Þetta eru sál-
ir - sem fínnst
gaman að lifa
Ævintýraklúbburinn, félagsstarf þroskaheftra, hóf starfsemi
sína síðastliðið haust. Klúbburinn var draumur ungrar konu,
Þórunnar Helgadóttur, sem hefur síðan starfað ötullega að því
að byggja upp félagslíf þessa hóps sem hingað til hefur átt
fárra kosta völ. Súsanna Svavarsdóttir ræðir við Þórunni um
klúbbinn, lífsgleði félaganna og sköpun og drauma hennar um
verkefni framtíðarinnar.
fyrir utan sambýlið.
I haust lét hún svo til skarar
skríða: „Ég hringdi í Hitt húsið,
Fullorðinsfræðslu fatlaðra og Svæð-
isskrifstofu Reykjavíkur til að
kynna hugmyndina og athuga hvort
fólk væri ekki til í að taka þátt í
þessu verkefni. Svörin sem ég fékk
var að það væri hvergi pláss fyrir
þessa starfsemi, engir peningar
væru til fyrir hana - og svo var það
hefðbundna svarið: „Við erum búin
að reyna allt.“
Ég sá að ef ég ætlaði að fram-
kvæma þetta, yrði ég að gera það á
eigin spýtur. Ég fór að leita að sal og
fékk mjög góðar móttökur hjá
Landssambandi Sjálfsbjargar. Þar á
bæ sýndu menn góðan skilning á
málinu og létu okkur hafa húsnæði.
Þá var bara að auglýsa félagsstarfið.
Ég bjó til auglýsingu og Svæðis-
skrifstofa Reykjavíkur dreifði henni
fyrir mig til forstöðumanna sambýl-
anna og ég sendi á Kópavogshæli.
Síðan beið ég eftir að einhver
hringdi.
Fyrstu vikuna skráðu sig fjórir á
námskeið - við mikinn fögnuð frá
mér. Það er alltaf svo mikil spenna
þegar maður er að hefja starfsemi
af þessu tagi.
Svo byrjuðum við frænka mín og
þessir fjórir og smám saman bætt-
ust fleiri í hópinn. Núna erum við
orðin tuttugu og átta og ég er með
tvo aðstoðarmenn með mér. Hóp-
arnir eru orðnir fimm. Hver hópur
hittist einu sinni í viku, auk þess
sem við gerum eitthvað alveg sér-
stakt eitt kvöld í mánuði; förum í
leikhús, á tónleika, út að borða -
bara hvað sem okkur dettur í hug.“
Þú segist vera komin með tvo að-
stoðarmenn. Er það fólk sem hefur
starfað með þroskaheftum áður?
„Önnur kom til starfa strax í
haust. Hún er dóttir vinkonu minn-
ar og hellti sér bara beint út í þetta.
Þriðja manneskjan hefur nokkra
reynslu og er nýkomin eftir að við
auglýstum eftir aðstoð. En þetta er
orðið fullt starf hjá mér; byrjaði
sem áhugamál en hefur hlaðið utan
á sig. Skipulagningin er gríðarlega
mikil.“
Starf sem er unnið
út frá hjartanu
En þarf ekki sérmenntaðar
manneskjur í svona vinnu?
„Nei, ekkert endilega. Það þarf
fyrst og fremst „manneskju". Svona
starf þarf að vinna út frá hjartanu."
Þórunn ákvað að bjóða sérstak-
lega velkomna þá einstaklinga sem
minnsta getu hafa og fá, eða nánast
engin önnur, tækifæri á félagsstarfi.
Eins og hún segir: „Þetta er hópur
sem lítið er að sinnt að þessu leyti.“
Um er að ræða mikið fjölfatlaða ein-
staklinga, heilsulitla þroskahefta,
mjög mikið þroskahefta og ein-
hverfa, sem eru truflandi í hópi
undir venjulegum kringumstæðum.
En félagsstarfið er líka fyrir ein-
staklinga sem standa betur að vígi
en hefur vantað félagsskap eða
skemmtilegt félagsstarf við sitt
hæfi.
„Við höfum farið þá leið,“ segir
Þórunn, „að setja engin lágmarks
getuskilyrði. Við tökum við öllum
sem vilja koma til okkar. Við mótum
starfsemina út frá þátttakendunum
og búum til prógram með tilliti til
þeirra. Síðan skiptum við þeim í
hópa út frá getu.“
Þátttakendurnir í Ævintýra-
klúbbnum eru á aldrinum 11-77 ára,
en flestir eru þó fullorðnir. En hvað
er svo gert sér til skemmtunar?
„Við höfum notað myndlist mjög
mikið. Hún er gott tjáningarform.
En við byrjum alltaf á því að drekka
kaffi og spjalla saman til að tengjast
- efla félagslegu hliðina. Síðan hefst
dagskráin. Við byrjuðum á því að
kenna þeim að mála og lita. Síðan