Morgunblaðið - 08.10.1998, Síða 12

12 FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÁ málflutningi í Guðmundar- og Geirfinnsmálum í Hæstarétti í febrúar 1980.
Ummæli Davíðs Odssonar um meðferð Guðmundar- og Geirfínnsmála
Viðbrögð verjenda
ekki á eina lund
Viðbrögð fyrrverandi verjenda sak-
borninga í Guðmundar- og Geirfínns-
málinu við ummælum Davíðs Oddssonar
um að dómsmorð hafí verið framin eru
—-------7-------------
ekki á eina lund. I samantekt Péturs
Gunnarssonar kemur fram að verjendur
þeirra sem þyngsta dóma hlutu taka
fremur undir gagnrýnina en verjendur
þeirra sakborninga sem hlutu vægari
dóma og voru jafnframt vitni ákæru-
valdsins bregðast við á annan hátt.
ÖRN Clausen, sem var verjandi
Alberts Klahn Skaftasonar, var
ómyrkur í máli þegar leitað var
viðbragða hans við orðum forsætis-
ráðherra: „Þetta er helv... röfl og
rugl allt saman í Davíð Oddssyni,
Svavari Gestssyni og Ragnari Að-
alsteinssyni. Þú mátt hafa það
beint eftir mér,“ sagði Örn. „Minn
maður játaði þátt sinn í þessu og
bakkaði aldrei út úr neinum játn-
ingum. Það þýðir ekkert að bakka
út úr neinum hlutum eftir á. Allir
hinir voru með verjendur sína með
sér og játuðu hvað eftir annað,
þannig að það þýðir ekkert að
halda því fram að það hafi verið
neitt annað sem réð ferðinni en að
mennimir hafi verið að játa á sig
ákveðinn verknað. Allt hitt er bölv-
að bull og ég skil ekkert í Davíð
Oddssyni að láta hafa sig út í þetta
helv ... rugl. Þú mátt hafa það beint
eftir mér,“ sagði Örn.
Skjólstæðingur hans, Albert
Klahn Skaftason, hlaut 12 mánaða
fangelsi í Hæstarétti og var dæmd-
ur fyrir að hafa tekið þátt í að fela
lík Guðmundar Einarssonar ásamt
fíkniefnabrotum. Framburður Al-
berts var, ásamt játningum sem
sakbomingar drógu síðan til baka,
einn helsti gmndvöllur sakfellingar
í Guðmundarmálinu.
Guðmundur Ingvi Sigurðsson
hæstaréttarlögmaður var verjandi
Erlu Bolladóttur. Guðmundur vildi
ekkert láta hafa eftir sér um málið
þegar til hans var leitað. Erla var
dæmd í þriggja ára fangelsi fyrir
aðild að hvarfi Geirfinns Einarsson-
ar og fyrir rangar sakargiftir í garð
fjöguma manna sem sátu í haldi í
107 dga vegna rannsóknar málsins.
Frásögn hennar af atburðum var,
ásamt játningum sem sakbomingar
hafa dregið til baka, eitt veigamesta
atriðið sem dómstólar byggðu sak-
fellingu á í Geirfinnsmálinu.
Páll Arnór Pálsson hæstai’éttar-
lögmaður var verjandi Kristjáns
Viðars Viðarssonar. „Ég hef aldrei
verið sáttur við hæstaréttardóm-
inn,“ sagði Páll Arnór í samtali við
Morgunblaðið í gær. Hann kvaðst
því síður en svo leggjast gegn því
að málið verði endumpptekið.
Hann sagði að skjólstæðingur sinn
teldi sig dæmdan saklausan. Páll
Arnór sagði að Kristján Viðar hefði
beðið sig að gæta hagsmuna sinna
ef málið yrði tekið upp að nýju og
því kvaðst hann ekki vilja tjá sig
um málið í framhaldi af ummælum
Davíðs Oddssonar.
Kristján Viðar Viðarsson hlaut
16 ára fangelsi í Hæstarétti fyrir
að hafa verið valdur að dauða Guð-
mundar Einarssonar og Geirfinns
Einarssonar og fyrir rangar sakar-
giftir gegn mönnunum fjómm.
Á rétt á sér að tala
um dómsmorð
Fyrir Hæstarétti varði Jón
Oddsson hæstaréttarlögmaður
Sævar Ciecielski, sem hlaut 17 ára
fangelsisvist fyrir sömu sakargiftir
og Kristján Viðar.
Jón Oddsson sagði í samtali við
Morgunblaðið um ummæli forsæt-
isráðherra að í fyrsta lagi lægi ekk-
ert fyrir í málinu um sekt þeirra
sein vom dæmdir. „Rannsóknarað-
ferðir og meðferð, þar sem okkur
verjendum var haldið frá málinu,
virðist hafa verið með þeim hætti
að orð Davíðs um dómsmorð eiga
fullkomlega rétt á sér,“ sagði Jón
Oddsson.
Hann sagði að röksemdir í dóm-
inum virtust sér á skjön við undir-
stöðureglur refsiréttar. „Dóms-
meðferð málsins bar keim af því að
það væri einhverslags nauðsyn fyr-
ir stjórnvöld á þeim tíma að fá mál-
ið afgreitt hið hraðasta. Öll um-
ræða í kringum málið á sínum tíma
gerði umhvei-fi þess mjög ein-
kennilegt."
Jón sagði að við lok rannsóknar-
innar hefði hinn þýski Karl Schutz
verið fenginn til þess að gera mál-
ið einfalt, taka alla þá framburði
sem búið var að draga til baka og
finna út einfaldasta söguþráðinn.
Schutz hefði sjálfur í viðtali við
blað í Þýskalandi sagst hafa
bjargað íslensku ríkisstjórninni
frá falli með afskiptum sínum af
málinu.
Hilmar Ingimundarson hæsta-
réttarlögmaður var verjandi
Tryggva Rúnars Leifssonar, sem
var dæmdur í 13 ára fangelsi fyrir
aðild að láti Guðmundar Einars-
sonar og fyrir ýmis önnur brot.
Hilmar sagði við Morgunblaðið í
gær að sinn skjólstæðingur hefði
haldið fram sakleysi sínu. „Hann
var hins vegar sakfelldur og ef
hann er ranglega sakfelldur þá
heitir það dómsmorð,“ sagði hann
þegar ummæli Davíðs Oddssonar
voru borin undir hann. Hilmar
kvaðst hafa viljað sjá dóminn end-
urupptekinn fyrir hönd síns skjól-
stæðings, „en þetta var niðurstaða
Hæstaréttar að ekki væru skilyrði
til endurupptöku".
Hilmar sagði að sér virtist hug-
myndin um réttarfarsdómstól, en
það var í umræðum um það frum-
varp Svavars Gestssonar sem for-
sætisráðherra lét ummælin falla,
væri ágætismál. Slíkur dómstóll
væri góðra gjalda verður en sam-
kvæmt frumvarpinu eru honum
settar ákveðnar starfsreglur um
hvenær unnt sé að taka upp dæmd
mál. Hilmar sagðist þó andvígur
því að réttarfarsdómstól skipi einn
hæstaiTéttardómari og tveir hér-
aðsdómarar eins og frumvarpið
gerir ráð fyrir. Hann sagði að með
því að skipa einn dómara, einn
hæstaréttarlögmann og einn laga-
prófessor í dóminn kæmist á heppi-
legri fjarlægð frá dómstólunum.
Davíð Oddsson um ummæli sín um dómsmorð í Guðmundar- og Geirfínnsmálum
Réttlætismál sem þarf
að fá nánari skoðun
trúverðugur dórnur, þar sem sann-
gjarnrar tillitssemi er gætt gagn-
vart ákærðu fólki, hafi ekki verið
til staðar í Guðmundar- og Geir-
finnsmálinu. Þær forsendur hafi
brostið á öllum stigum málsins; við
handtöku - bæði þeirra sem síðar
voru dæmdir og annarra sem ekki
hlutu dóma - við þvingunarúrræði í
gæsluvarðhaldsvist, „sem eru ekki
í neinu samræmi við réttarvitund
okkar í dag,“ sagði hann, „og við
aðferðir til að samprófa vitni, sem
höfðu verið mánuðum saman í ein-
angrun," sagði Davíð. „Þess vegna
hafi ekki verið hægt að kveða upp
dóm með þeim hætti sem gert
var.“
Ríkið gerði ekki hreint
fyrir sínum dyrum
Davíð ítrekaði aðspurður að með
því að ræða um dómsmorð væri
hann bæði að vísa til þeirra, sem á
DAVÍÐ Oddsson for-
sætisráðherra segist
vilja gera þær breyt-
ingar á frumvarpi
Svavars Gestssonar
alþingismanns um
réttarfarsdómstól, að í
stað þess að búa til
sérdómstól, verði bætt
úr þeim skorti sem
Hæstiréttur taldi
sumarið 1996 að væri
á skilyrðum í núgUd-
andi lögum til þess að
hægt væri að taka
málið upp á nýjan leik.
Davíð segir að þetta
sé réttlætismál, sem
eigi að fá nánari skoð-
un, og bæði rannsóknaraðilar og
dómstólar hafi brugðist við með-
ferð þess á sínum tíma.
Davíð Oddsson var spurður
hvers vegna hann léti skoðun sína
á þessu máli í ljós nú.
Hann sagði að þegar
Hæstiréttur hefði árið
1996 synjað beiðni um
endurupptöku málsins
hefðu ýmsir fjölmiðlar
óskað eftir að hann
tjáði sig um þá niður-
stöðu. „Mér fannst
ekki við hæfi að gera
það þá; þá var eins og
ég liti svo á að dómum
Hæstaréttar mætti
með einum eða öðrum
hætti áfrýja til mín.
Þannig er það ekki. Ég
vildi ekki fara að ganga
í berhögg við efnisnið-
urstöðu Hæstaréttar,"
sagði forsætisráðherra. „Þegar
málið hins vegar kemur til kasta
Alþingis er eðlilegt að þingmenn
tjái sig um afstöðu sína. Ég geng
út frá því að Hæstiréttur hafi haft
rétt fyrir sér og tek þá niðurstöðu
gilda. En ég segi: Hæstiréttur taldi
sig ekki hafa lagaskilyrði til að
taka þetta mál upp. Nú er hér í
þinginu mál, sem á að skapa nýjum
réttarfarsdómstól skilyrði til að
taka málið upp.“
Réttlætismál
Forsætisráðherra sagðist geta
tekið undir með dómsmálaráðherra
að það væri ekki æskilegt að fjölga
sérdómstólum. Hann teldi því rétt
að breyta þessu frumvarpi um rétt-
arfarsdómstól á þann veg að bætt
verði úr þeim skorti á lagaskilyrð-
um sem Hæstiréttur taldi að stæði
í vegi fyrir endurupptöku málsins.
„Þannig að þetta mál, sem ég tel að
sé réttlætismál, megi fá nánari
skoðun,“ sagði Davíð.
Davíð sagði að hann teldi, að
þær forsendur sem eiga að vera
fyrir hendi, þegar kveðinn er upp
Davíð
Oddsson
endanum voru dæmdir í málinu, og
fjórmenninganna, sem voru hand-
teknir og hnepptir í gæsluvarðhald
en síðan látnir lausir. Hann kvaðst
telja að ríkið hefði ekki með full-
nægjandi hætti gert hreint fyrir
sínum dyram varðandi fjói-menn-
ingana. „En einkum tel ég að það
hafi skort á varðandi hina síðari."
Davíð kvaðst telja að hvert eitt
þessara atriða sem hann nefndi
hefði átt að nægja til þess að máli
væri vísað frá. „Ég tel þess vegna,
miðað við þessar forsendur, að það
megi taka til orða eins og ég gerði,
að ekki aðeins eitt dómsmorð held-
ur fleiri hafi verið framin,“ sagði
hann.
Engin sannindamerki
Davíð sagði að auk þess sem at-
hugasemdir hans lytu að rannsókn-
arstigi málanna teldi hann einnig
að dómstólar hefðu brugðist.
„Vegna þess að fyrir framan þá
voru þessar rannsóknaraðferðir.
Fyrir framan þá voru öll þessi dul-
arfullu málsatvik. Fyrir framan þá
voru engin lík. Fyrir framan þá
voru engin sannindamerki þess að
þessir menn hefðu nokkru sinni
hitt þá menn sem hurfu. Ég er ekki
í vafa um að það hefði tekið
skamma hríð í Evrópu og Banda-
ríkjunum að taka þetta mál upp,“
sagði Davíð Oddsson forsætisráð-
herra.