Morgunblaðið - 10.02.1999, Qupperneq 24

24 MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Mitchell
aftur til
N-írlands?
Eystrasaltsríkin segjast treysta á aðstoð frá Norðurlöndum
Vilja minnast frelsisbaráttu
með samræmdum hætti
Helsinki. Morgunblaðið.
EYSTRASALTSRÍKIN þrjú, Eist-
land, Lettland og Litháen, binda
miklar vonir við væntanlegan stuðn-
ing frá Norðurlöndunum í tengslum
við aðild að ESB og NATO. Petta
kom greinilega fram á sameiginlegu
þingi Norðurlandaráðs og Eystra-
saltsráðsins sem lauk í Helsinki í
gær. Pá hvöttu Eystrasaltsríkin til
þess að frelsisbaráttu þeirra árið
1989 verði minnst með sérstökum
hætti á Norðurlöndunum öllum síðar
á árinu.
Margh- fulltníar frá Eystrasalts-
ríkjunum ásamt þónokkrum nor-
rænum þingmönnum sögðust illa
skilja afstöðu Finna og Svía gagn-
vart NATO. Menn sögðust ekki átta
sig á hvers vegna þessi tvö ríki væru
svo hikandi við að sækja forailega
um aðild. Nú þegar hafa bæði Finn-
ar og Svíar tekið upp víðtækt sam-
starf við NATO í hernaðarmálum.
Þetta var í annað skipti sem hátt í
200 þingmenn og ráðherrar frá
Nörðurlöndunum fimm og Eystra-
saltsríkjunum þremur hittust á
þennan hátt. YRrleitt mátti sjá að
fulltrúar Norðurlandanna höfðu
meiri reynslu af fjölþjóðlegu þing-
haldi. Tungumálatengsl milli Norð-
urlandabúa hafa auðvitað mikið um
það að segja.
Forseti ráðs Eystrasaltsríkjanna,
Laima Andrikiene, sagðist hafa
lært mikið af samstarfinu við Norð-
urlandaráð. Romualds Razuks,
varaforseti ráðsins, tók í sama
streng. Hann sagðist meta árangur-
inn þannig að Eystrasaltsfulltrú-
arnir hefðu fengið mun meira út úr
fundinum en búist var við.
I sameiginlegri yfirlýsingu frá
ráðunum segir að efla eigi samstarf
varðandi þróun tengsla við Evrópu-
sambandið og öryggismál. Sameig-
inlegt markmið allra Eystrasalts-
ríkjanna er að fá aðild að ESB og
NATO sem fyrst.
I formennskutíð Finna og Svía í
ESB verður líklega hafíst handa við
að semja um aðild Eista en væntan-
lega einnig Letta og Litháa. Þá hafa
Norðurlönd og Eystrasaltsþjóðirn-
ar þegar átt samstarf um nokkurra
ára skeið á sviði afbrotavarna og
orkusamstarfs.
Ráð Eystrasaltsríkja hélt einnig
sérstakan fund í Helsinki sem sam-
þykkti tvö ávörp til Norðurlanda-
þjóðanna. Annars vegar biðja þau
um stuðning við að koma aðildarvið-
ræðum við ESB af stað. Hins vegar
hvetja þau Norðurlandaþjóðir og
noiræna stjórnmálamenn til að
minnast þess síðar á árinu að tíu ár
verða liðin frá upphafi frelsisbaráttu
Eystrasaltsþjóðanna í ágúst 1989.
Vilja minningarhátíð 23. ágúst
Fulltrúar Eista, Letta og Litháa
leggja til að íslendingar meðal ann-
arra Norðurlandaþjóða haldi minn-
ingarhátíð hinn 23. ágúst. Sam-
ræma eigi þessi hátíðarhöld með
þeim athöfnum sem verða í Eist-
landi, Lettlandi og Litháen.
Frelsisbarátta þessara þjóða
gegn Sovétríkjunum hófst með
miklum krafti hinn 23. ágúst 1989
þegar þess var minnst að 50 ár voru
liðin frá undirritun Molotov-
Ribbentrop-sáttmálans. Sá sáttmáli
var forsenda þess að Rússar
hertóku Eystrasaltsríkin.
Mótmælin 1989 fóra þannig fram
að fólk myndaði keðju milli höfuð-
borga Eystrasaltsríkjanna þriggja.
Þessi hljóðlátu mótmæli yi-ðu upp-
haf þeirrar þróunar sem endaði með
að lýðveldin endurheimtuðu sjálf-
stæði sitt tveimur áram síðar.
Fulltrúar Eystrasaltsþjóðanna á
þinginu í Helsinki sögðust meta
mikils þann stuðning sem Norður-
landaþjóðirnar hefðu veitt öll þessi
ár. Þess vegna þætti þeim eðlilegt
að hátíðarhöldin færu fram með
formlegum hætti í öllum þessum
átta ríkjum.
London. Reuters.
RÚMUR helmingur íbúa Norður-
Irlands, eða 51 prósent, vill að sam-
bandssinnar setji á fót heimastjórn í
héraðinu með aðild Sinn Féin,
stjórnmálaarms írska lýðveldis-
hersins (IRA), þrátt fyi'ir að IRA
hafí enn ekki byrjað afvopnun.
Þetta kemur fram í könnun sem
blaðið The Belfast Telegraph birti í
gær.
Var haft eftir David Trimble,
verðandi forsætisráðherra á N-ír-
landi, að alls ekki væri útilokað að
farið yrði fram á það við Banda-
ríkjamanninn George Mitchell að
hann snéri aftur til að hjálpa til við
að losa friðarferlið úr þeim ógöng-
um sem það er nú í. Þótti þó ólíklegt
að af þessu yrði en Mitchell stýrði
friðarviðræðum á N-írlandi sem
lauk með Belfast-samkomulaginu
svokallaða á liðnu ári.
Stefnt hefur verið að því að
breska þingið framselji völd í hend-
ur nýrri n-írskri heimastjórn 10.
mars. Mo Mowlam, N-írlandsmála-
ráðherra bresku stjórnarinnar,
sagði þó um helgina að e.t.v. myndi
þurfa að fresta valdaframsalinu.
Réttarhaldið í máli Bills Clintons
Saksóknarar
reifa málið
í síðasta sinn
Washingfton. Reuters.
SAKSÓKNARAR fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings luku málflutningi
sínum í réttarhaldinu í máli Bills
Clintons forseta
á mánudag og
hvöttu öldunga-
deildina til þess
að svipta hann
embættinu fyrir
að fremja mein-
særi og leggja
stein í götu rétt-
vísinnar til að
Henry Hydc leyna kynferðis-
legu sambandi
sínu við Monicu Lewinsky, fyrrver-
andi starfsstúlku í Hvíta húsinu.
Lögfræðingar Clintons sögðu hins
vegar að saksóknurunum hefði ekki
tekist að færa sönnur á að forsetinn
hefði gerst sekur um lögbrot sem
réttlættu embættissviptingu.
Gert er ráð fyrir því að öldunga-
deild Bandaríkjaþings greiði at-
kvæði um ákærarnar á hendur for-
setanum á morgun eða á föstudag.
„Hver sem úrskurður ykkar verður
mun hann hafa djúpstæð áhrif á
menningu okkar og stjórnmál," sagði
Henry Hyde, aðalsaksóknari full-
trúadeildai'innar. „Málin sem við
þurfum að taka afstöðu til draga dilk
á eftir sér langt inn í framtíðina,
vegna þess að þau skaða ekki aðeins
einstaklingana sem eru viðriðnir
þau, heldur bandaríska dómskerfíð
og einkum þá reglu að enginn sé haf-
inn yfir lögin.“
Lögfræðingar Clintons sögðu hins
vegar að repúblikanar hefðu höfðað
mál á hendur forsetanum af póhtísk-
um ástæðum og ákæramar væru
ekki nógu alvarlegar til að réttlæta
embættissviptingu.
„Myndi það stofna frelsi þjóðar-
innar í hættu ef forsetinn héldi emb-
ættinu?“ spurði Charles Ruff, lög-
maður Clintons, og sagði að stjórn-
arskrá landsins kvæði aðeins á um
að hægt væri að svipta forseta emb-
ættinu íyrir sérlega alvarlega glæpi
gegn ríkinu.
Með lokamálflutningnum á mánu-
dag hafa saksóknararnir og verjend-
ur forsetans reifað málið a.m.k. sex
sinnum frá því réttarhaldið hófst.
Hyde og fleiri saksóknarai' notuðu
tækifærið til að verja umdeilda
framgöngu repúblikana síðustu
fimm mánuði í réttarhaldinu og
rannsókn fulltrúadeildai'innar sem
leiddi til málshöfðunarinnar.
„Við höfum ekki eytt miklum tíma
i að grannskoða málsgögnin, fórnað
tíma okkar með fjölskyldunni og
gert okkur berskjaldaða fyi'ir ákafri
pólitískri gagnrýni, í því skyni að
koma fram pólitískum hefndum,“
sagði einn saksóknaranna, James
Sensenbrenner, repúblikani frá
Wisconsin. „Við höfum gert það
vegna ástar okkar á landinu og virð-
ingar fyrir forsetaembættinu, án til-
lits til þess hver gegnir því.“
Starr talinn undirbúa ákæru
Báðir flokkarnir stefna að því að
réttarhaldinu ljúki fyrir helgina til
að þingið geti snúið sér að öðrum
málum, svo sem menntamálum, al-
mannatryggingum og skattamálum.
Frétt í The New York Times í vik-
unni sem leið bendir þó til þess að
því fari fjarri að Lewinsky-málinu sé
að ljúka. Blaðið sagði að Kenneth
Starr, sérskipaður saksóknari í mál-
um Clintons, hefði komist að þeirri
niðurstöðu að hann gæti ákært sitj-
andi forseta og bandarískir fjölmiðl-
ar telja því líklegt að hann sé að und-
irbúa lögsókn á hendur Clinton verði
hann ekki sakfelldur í öldungadeild-
inni.
Fox-sjónvarpið skýrði ennfremur
frá því á mánudag að leiðtogar
repúblikana kynnu að biðja Stair um
að rannsaka hvort embættismenn í
Hvíta húsinu hefðu leynt upptökum
af símasamtölum Clintons og Lew-
insky. Starr krafðist þess að fá allar
slíkar hljóðritanir úr Hvíta húsinu
fyrir nokkrum mánuðum en fékk þau
svör að þær væru ekki til. Starr er
nú sagður búa sig undir hugsanlega
ákæru á hendur embættismönnum
Hvíta hússins fyrir að hindra fram-
gang réttvísinnar komi í ljós að upp-
tökurnar séu til.
Reuters
Mikil flóð á Filippseyjum
MIKIL flóð hafa verið í suðurhluta Filippseyja að undanförnu og þarlendir embættismenn segja að rekja
megi þau til of mikils skógarhöggs á síðustu áratugum. Flóðin hafa víða valdið mikilli eyðileggingu, m.a. í
Butuan-borg á Mindanao-eyju þar sem myndin var tekin.
Hun Sen í fyrstu heim-
sókn sinni til Kína
Phnom Penh. Reuters.
HUN Sen, forsætisráðherra Kamb-
ódíu, fór í gær í fyrstu opinberu
heimsókn sína til Kína í því skyni að
efla efnahagsleg samskipti ríkjanna.
í ferðinni sem lýkur á föstudag mun
forsætisráðherrann ræða við Zhu
Rongji, kínverskan starfsbróður
sinn.
Með í för voru þeir Keat Chhon
fjármálaráðherra og utanríkisráð-
heraann Hor Namhong. Talsmaður á
skrifstofu forsætisráðherrans sagði
að sendinefndin mundi leggja aðalá-
herslu á efnahags- og viðskiptamál í
viðræðum sínum við kínverska ráða-
menn. Ennfremur sagði hann að
stuðningur Kínverja við yfirheyrslur
yfir þeim Khieu Samphan og Nuon
Chea, fyrrum leiðtogum Rauðu
Kmeranna, yrði ekki til umfjöllunar.
Kínverjar studdu Rauðu Kmer-
anna undir stjórn hins illræmda Pol
Pots, í Kambódíu á árunum 1975-
1979 en talið er að um 1.7 milljónir
manns hafi týnt lífi á stjórnarárum
hans. Alþjóðleg réttarhöld yfir eftir-
lifandi valdamönnum Rauðu Kmer-
anna hafa að undanförnu verið til
umfjöllunar en Hun Sen hefur varað
við því að slík réttarhöld gætu valdið
enn meiri ólgu í stríðshrjáðu landinu.
Samskipti ríkjanna hafa aukist
mjög að undanförnu og hefur efna-
hagslegur stuðningur kínverskra
stjórnvalda við Kambódíu aidrei ver-
ið meiri. Arið 1997, þegar Hun Sen
steypti Ranariddh prins af stóli í
blóðugum átökum, útveguðu Kín-
verjar Kambódíumönnum hergögn
að andvirði 3 milljónir dala. A sama
tímabili hættu flest vestræn ríki allri
aðstoð við landið.
1700 skæruliðar Rauðu Kmer-
anna, sem gáfu sig á vald kam-
bódískra stjórnvalda í desember sl.,
voru í gær, ásamt Tea Bahn varnar-
málaráðherra Kambódíu, viðstaddir
táknræna athöfn sem markar lok
ófriðarins sem hrjáð hefur landið
undanfarin 30 ár.
í tilefni viðburðarins sagði ráð-
herrann að „héðan í frá myndi ríkja
friður um allt land“. Sagðist hann
trúa því að öllum átökum væri lokið
og að Rauðu Kmerarnir heyri nú
sögunni til. Enn gengur einn af fyrr-
um leiðtogum skæruliðanna laus en
hann er sagður einangi-aður og ekki
ógna stjórnvöldum á nokkurn hátt.
Við athöfnina fengu hermenn Rauðu
khmeranna, sem nú hafa tekið hönd-
um saman við Kambódíu-stjórn, af-
henta einkennisbúninga hersins.