Morgunblaðið - 25.03.1999, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999
MORGUNB LAÐIÐ
FRETTIR
MARGRÉT Frímannsdóttir kynnti stefnuyfirlýsingu Samfylkingarinnar á fundi með fréttamönnum í gær.
Morgunblaðið/Golli
Samfylkingin kynnir stefnuyfírlýsingu sina vegna alþingiskosninganna í vor
Kostnaður talinn 35 millj-
arðar á kjörtímabilinu
Samfylkingin vill koma á nýju stjórnkerfí
fískveiða í síðasta lagi árið 2002, stórauka
fjárfestingu í menntun, lengja fæðingaror-
lof, afnema tengingu örorku- og ellilífeyris-
bóta við tekjur maka og koma á fót jafn-
réttisráðuneyti. Þetta er meðal þess sem
fram kemur í stefnuyfírlýsingu Samfylk-
ingarinnar, sem Margrét Frímannsdóttir
kynnti í gær. Aætlaður kostnaður við að-
gerðirnar sem boðaðar eru nemur um 35
milljörðum kr. Ómar Friðriksson var á
fréttamannafundi Samfylkingarinnar.
MARGRÉT Frímannsdóttir, for-
maður Alþýðubandalagsins og for-
svarsmaður Samfylldngarinnar,
kynnti stefnuyfirlýsingu Samfylk-
ingarinnar á fréttamannafundi í
gær. Um er að ræða sex mála-
flokka sem Margrét sagði að brýn-
ast væri að taka á á næsta kjör-
tímabili og Samfylkingin teldi að
kosið yrði um í komandi Alþingis-
kosningum.
Ekki vikið að
utanríkismálum
Ekkert er vikið að utanríkismál-
um í stefnuyfirlýsingunni en Mar-
grét sagði að um þau mál yrði fjall-
að í verkefnaskrá Samfylkingar-
innar, sem væri ekki frágengin en
yrði dreift síðar. Aðspurð tók hún
fram að ekki væri stefnt að því að
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu á næsta kjörtímabili og
ekki yrðu teknar ákvarðanir um
úrsögn úr Atlantshafsbandalaginu.
Gerðar eru m.a. tillögur um
breytingar í skattamálum, velferð-
armálum, menntamálum og fleiri
málaflokkum. Að sögn Margrétar
er áætlað, samkvæmt sérstöku
kostnaðarmati, að heildarkostnað-
ur við þær aðgerðir sem Samfylk-
ingin vill ráðast í á næsta kjörtíma-
bili nemi tæpum 35 milljörðum
króna. Á móti komi hins vegar
auknar tekjur vegna nýrra tekju-
stofna, sparnaður vegna hagræð-
ingar o.fl. aðgerða. Tók Margrét
fram að Samfylkingin stefndi að
því að ríkissjóður yrði rekinn halla-
laus á næsta kjörtímabili. „Við er-
um að tala um kostnað upp á um 8
milljarða á ári sem felast í þeim til-
lögum sem hér hafa verið lagðar
fram. Til samanburðar má nefna að
á því kjörtímabili sem nú er að
ljúka, eru sambærilegar tölur upp
á 53 milljarða króna. Við eram því
með um það bil 25 milljarða minni
útgjaldaaukningu en verið hefur í
tíð ríkisstjórnarinnar," sagði hún.
Fram kom í máli hennar að að-
gerðir sem boðaðar eru í mennta-
málum og menningu á næsta kjör-
tímabili muni fela í sér um níu
milljarða aukin útgjöld á næsta
kjörtímabili. Aðgerðir í jafnréttis-
málum, sem fela m.a. í sér breyt-
ingar á fæðingarorlofi, byggðamál-
um, stofnun jafnréttisráðuneytis,
þróunaraðstoð o.fl., fela í sér aukin
útgjöld upp á 8,3 milljarða kr. Þá
munu framlög til velferðar-, félags-
og heilbrigðismála aukast um 16,5
milljarða verði aðgerðum sem boð-
aðar era í stefnuyfirlýsingunni
hrint í framkvæmd og útgjalda-
aukning vegna annaira málefna
nemur 1,2 milljörðum kr., að sögn
Margrétar.
Samfylkingin vill stórauka fjár-
festingu í menntun og menningu á
næsta kjörtímabili. í stefnuyfirlýs-
ingunni segir: „Skólakerfið, allt frá
leikskólum til háskóla, þarf að
bæta. Sveitarfélögum verður að
gera kleift að efla grunnskólann
þar til námsárangur jafnast á við
það sem best gerist annars staðar.
Bjóða verður upp á skemmri
námsbrautir á framhalds- og há-
skólastigi. Efla þarf vísindarann-
sóknir og þróunarvinnu og styrkja
starfsemi Háskóla Islands og ann-
arra háskóla. Auka verður tölvu-
kennslu í skólum og meðal al-
mennings, beita nýrri upplýsinga-
tækni til hins ýtrasta í þágu
menntunar og atvinnulífs og
tryggja aðgang allra að upplýs-
ingahraðbrautinni. Það er enn-
fremur sameiginlegt verkefni hins
opinbera, samtaka launafólks og
atvinnufyrirtækja að veita öllum
möguleika á símenntun og starfs-
menntun. Með þessu er traustur
grunnur lagður að hagsæld til
framtíðar, unnið gegn atvinnuleysi
og stuðlað að því að hæfileikar
hvers og eins fái notið sín.“
Auðlindagjald skili þremur
milljörðum á ári
í kafla um auðlindir í sameign
þjóðarinnar segir m.a. að tekið
verði sanngjamt gjald fyrir not af
þeim. Fram kom í máli Margrétar
að auðlindagjaldið myndi skila
þremur milljörðum króna á ári.
Margrét sagði að í stefnuyfirlýs-
ingunni fælist að kvótakerfið yrði
endurskoðað og nýtt kerfi tekið
upp árið 2002. „Fram að þeim tíma
að nýtt kerfi verður til, viljum við
grípa til ráðstafana sem verða
meðal annars til miðað við dóm
Hæstaréttar. Við viljum setja við-
bótaraflaheimildir á leigumai’kað
og síðan komi 5-10% aflaheimilda á
uppboðsmarkað á hverju ári,“
sagði hún. Margrét sagði að við út-
færslu þessa væru byggðasjónar-
mið höfð í huga og einnig þau sjón-
armið að hver einstaklingur eða út-
gerð gæti ekki tekið of mikið til sín
af þeim kvóta sem færi á uppboðs-
markaði hverju sinni.
„Við setjum fram mjög skýr
markmið í okkar sjávarútvegs-
stefnu, sem við viljum ná sem
mesti’i sátt um. Þegar við tölum
um þjóðai-sátt þýðir það að við vilj-
um fá sem flesta hagsmunaaðila,
sem þama koma að málum, að
borði til þess að leiðrétta það mis-
rétti sem núvei’andi sjávarútvegs-
kerfi hefur í för með sér. Með því
að taka viðbótarheimildimar og
setja þær á uppboðsmarkað eru
það mjög skýr skilaboð af okkar
hálfu að við stefnum að því að af-
leggja algerlega eignarhaldið sem
hefur myndast. Allt brask verður
bannað," sagði Margrét.
Afnám tekjutengingar elli-
og örorkulífeyrisbóta
Boðuð er endui’nýjun velferðar-
þjónustunnar í stefnuyfirlýsing-
unni. Einnig er boðuð stofnun
jafnréttisráðuneytis. „Það er ekki
síst mikilvægt fyrir ungt fólk að
hægt sé að samræma fjölskyldu-
ábyrgð og virka þátttöku í at-
vinnulífinu. Til að svo megi verða
þarf að lengja fæðingaroi’lof og
samræma rétt allra, óháð kyni eða
atvinnugrein, til launaðs fæðingai’-
orlofs. Þá þarf að skapa fólki tæki-
færi til að nýta rétt sinn til for-
eldraorlofs og auka sveigjanleika á
vinnumarkaði," segir í yfirlýsing-
unni.
„Samfylkingin telur sjálfsagt að
samtök aldraði’a og öryrkja taki
þátt í samningum um hagsmuna-
mál þeirra. Hún vill láta bætur al-
mannatrygginga fylgja almennum
launahækkunum og afnema teng-
ingu öroi’kubóta og ellilífeyris við
tekjur maka.
Samfylkingin ætlar að tryggja
að heilbi-igðisþjónustan fái fjár-
muni til þess að vinna þau verkefni
sem stjórnvöld krefjast af henni
með lögum og reglum. Hún vill af-
nema komugjöld í heilsugæslu og
minnka hlut sjúklinga í greiðslum
fyrir ýmsa séi'hæfða heilbrigðis-
þjónustu. Samfylkingin telur nauð-
synlegt að stofnað vei’ði á ný til fé-
lagslegra valkosta í húsnæðismál-
um og tryggt, að félagsleg ún-æði
falli sem best að þöifum fólks á
hverjum tíma. Leiguhúsnæði verði
raunhæfm- kostur fyrir þá, sem
annaðhvoi’t vilja ekki eða geta ekki
eignast eigið húsnæði," segir þar
ennfremur.
Ofluga byggðakjai-na
„Samfylkingin vill ti’eysta byggð
í landinu með átaki í samgöngu-
málum, sem miði að öflugum
byggðakjömum og stærri atvinnu-
svæðum, jafna búsetuskilyrði, auka
opinbera þjónustu, byggja upp
menntastofnanir og auka stuðning
við menningai’starfsemi," segir
m.a. í kafla um byggðamál. „Einnig
verður að tryggja að stjórnkerfi
fiskveiða og skipulag landbúnaðar
treysti undirstöður byggðar í land-
inu. Almannatryggingakei’fið á að
taka þátt í að greiða kostnað sem
fólk þarf að bera þegar það þarf að
leita lækninga fjaxri heimabyggð.
Ennfremur verður að draga veru-
lega úr þeim kostnaði sem nem-
endur bera af því að sækja sér
menntun fjarri heimabyggð, m.a.
með breytingum á lögum um lána-
sjóð námsmanna. Jafnframt verður
að tryggja með löggjöf að stjórn-
kerfið allt sé meðvitað um hvaða
áhrif aðgerðir þess og ákvarðanir
þess hafa á byggðaþi’óun," segir í
yfii’lýsingunni.
12 mánaða
fæðingarorlof
Margrét sagði að með þeim að-
gerðum sem Samfylkingin boðaði
væri hún í raun að svar-a strax að
hluta til þeim kröfum sem gerðar
verða á ríkið þegar aðilar vinnu-
markaðarins endurnýja kjai'a-
samninga á næsta ári. Benti hún í
því sambandi á boðaðar aðgerðir
m.a. varðandi afnám tekjutenging-
ar vegna tekna maka, 12 mánaða
fæðingarorlof með sjálfstæðum
í’étti feði’a til töku þriggja mánaða
orlofs, sveigjanlegan vinnutíma,
breytingar á bamabótum, auk að-
gerða í húsnæðismálum og heil-
brigðismálum.
Margi’ét var spurð til hvaða ráð-
stafana Samfylkingin vildi gi’ípa
vegna viðvarana sem komið hafa
fram um hættu á aukinni þenslu í
hagkerfinu. „Ég held að hættan sé
kannski mest í munni forsætisi’áð-
hen-a vegna þess að þetta enda-
lausa tal um möguleikana til fjár-
festinga og góðærið hefur orðið
ákveðinn þensluvaldur. Það þai’f
að taka þarna verulega á og hvetja
til sparnaðar. En ég vek athygli á
að það er ekki mikið um beina fjár-
festingu í tillögum okkar, heldur
er þarna fyrst og fi’emst um að
i-æða breytingar á framkvæmd,"
sagði hún. Gagnrýndi hún yfii'lýs-
ingar af hálfu ríkisstjórnarinnar á
undanförnum vikum sem hefðu í
för með sér venxleg útgjöld fyrir
ríkissjóð og sveitarfélög, og oft á
tíðum óútfylltar ávísanir í aðdrag-
anda kosninganna. „Ég tel að
þetta sé afar hættulegt og að við
eigum að taka fullt mark á þeim
viðvörunum sem við höfum feng-
ið,“ sagði Margrét.
„Samfylkingin sker sig fyrst og
fi’emst úr varðandi það að við erum
með stefnu í átt til jöfnuðar og
réttlætis en misskipting hefur auk-
ist vei'ulega í tíð þessarar xikis-
stjói'nar. Við erum með tölulegar
staðreyndir þar um. Allar okkar
tillögur og verkefni á komandi
kjörtímabili lúta að því að leiðrétta
ýmislegt sem gert hefur verið í tíð
þessarar ríkisstjómai' og leiðrétta
kjörin og jafna þau,“ sagði Mar-
grét.