Morgunblaðið - 25.03.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
_____FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999 49
UMRÆÐAN ” " ~~ ~~
Landsfundarályktun
í heilbrigðismálum
Á NÝAFSTÖÐNUM
landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins fór að venju
fram mikil umræða í
hinum ýmsu málefna-
nefndum. Sú umræða
fer oft ekki hátt og er
ekki gerð mikil skil í
ijölmiðlum. Ályktun
um heilbrigðismál hef-
ur vakið nokki-a athygli
en hún er byggð á því
málefnastarfi sem fram
hefur farið í heilbrigð-
isnefnd flokksins und-
anfarin ár.
Tekið er á ýmsum
málum almennt svo
sem að valfrelsi ein-
staklinga, jafnrétti og frjálst að-
gengi að heilbrigðisþjónustu verði
tryggt. Ennfremur er fjallað um
menntunarmál heilbrigðisstétta,
eflingu háskólastarfsemi á sjúkra-
húsum, forvarnarstarf, upplýsinga-
mál, ýmis vandamál landsbyggðar-
innar og fleira. Þá ályktar fundur-
inn að markmiðum Sjálfstæðis-
flokks í þessum málaflokki verði
best náð með því að hann taki að
sér ráðuneyti heilbrigðismála í
næstu ríkisstjórn. Það eru einkum
þijú atriði sem mér finnst ástæða
til að fjalla nánar um hér.
Sjúkratryggingar
Mikil endurskoðun og breytingar
hafa átt sér stað í heilbrigðiskerf-
um nágrannalanda okkar. Einn
helsti ágalli þeirra var að sami aðili,
þ.e. ríkið, tryggði sjúklingana og sá
um rekstur þjónustunnar. Allt var
sem sagt rQdsrekið og
menn sáu auðvitað að
slíkt kerfi er ekki skil-
virkt. Grundvallarat-
riði var að skilja á milli
tryggingahlutverksins
og reksturs starfsem-
innar. Jafnvel þar sem
allt er á hendi ríkisins
hefur þessi aðskilnaður
orðið stofnanalega séð,
þannig að komið hefur
verið á kaupanda þjón-
ustunnar annars vegar
og seljanda hennar
hins vegar. Við höfum
verið með vísi að þessu
fyrirkomulagi hvað
varðar þjónustu sér-
fræðinga utan spítala, þar sem
Tryggingastofnun ríkisins semur
við lækna um verð og umfang þjón-
ustunnar. Mjög mikilvægt er að öll
fjármögnun af hálfu ríkisins sé á
sömu hendi en ekki skipt eins og nú
er. Aðeins þannig er hægt að nýta
þær breytingar til hagræðingar
sem hafa orðið í heilbrigðisþjónustu
á undanförnum árum.
Margar Evrópuþjóðir reka heil-
brigðisþjónustu sína á grundvelli
sjúkratryggingakerfis. Með því
móti er fjárhagsgrundvöllur heil-
brigðisþjónustu aðskilinn frá ríkis-
sjóði. Sveiflur í þjóðartekjum geta
ekki raskað öllum grundvelli í
rekstri heilbrigðiskerfisins. Heil-
brigðiskerfið á ekki að þurfa að
standa í samkeppni um ijármagn
við landbúnað, samgöngumál,
skólamál o.fl. Rekstur kerfisins
verður að byggjast á tekjum sem
Heilbrigðismál
Öllum er ljóst, segír
Olafur Orn Arnarson,
að tími mikilla breyt-
inga í rekstri heil-
brigðisþj ónustunnar
er framundan.
duga til að halda uppi skilgi-eindri
þjónustu við sjúklinga, sem byggð
er á tryggingarétti hvers og eins.
Tekjur slíks kerfis verða að koma
að hluta til af tekjutengdri skyldu-
tiyggingu og framlögum ríkis og
e.t.v. atvinnurekenda og einstak-
linga.
Fjármögnun
Það er ljóst að fjármögnunarleið-
ir hafa mikil áhrif á það hvernig
einstaklingar og stofnanir haga
rekstri þjónustunnar. Undanfarin
20 ár höfum við búið við kerfi fastra
fjárlaga. Fjárveitingar hafa verið
ákveðnar á grundvelli reynslu fyrri
ára, sem skapar tregðu til breyt-
inga þannig að hætta er á að stofn-
anir lokist inni í ákveðnu ferli.
Hvati til hagkvæms rekstrar er
mjög takmarkaður og samkeppni
eða samanburður milli stofnana lít-
ill. Lítill hvati er til þess að greina
kostnað við einstaka þætti starf-
seminnar og reglur settar af stjórn-
völdum takmarka mjög svigrúm
stjómenda. Föst fjárlög eru enda
Ólafur Öm
Amarson
mjög mikilvægur liður í að viðhalda
miðstýrðu heilbrigðiskerfi.
Landsfundur leggur því til að
þetta fyrirkomulag verði lagt niður
en sjúkratryggingakerfi greiði fyrir
þjónustu við sjúklinga í samræmi
við kostnað.
S.l. haust fól Samstarfsráð
sjúki-ahúsa Hagfræðistofnun Há-
skólans að kanna fyrirkomulag
fjármögnunar í nágrannalöndum
okkar og gera tillögur um hvaða
kerfi myndi henta okkur best.
Stofnunin skilaði skýrslu fyrir
nokkrum vikum og telur að núver-
andi fjármögnunarkerfi sé gengið
sér til húðar. Hún leggur til að
tekið verði upp blandað kerfi þar
sem föstum kostnaði stofnana
verði mætt með föstu fjárframlagi.
Þetta framlag gæti numið ca.
30—40 % af heildarkostnaði. Af-
ganginum verði mætt með því að
greiða fyrir veitta þjónustu á
grundvelli kostnaðargreiningar og
eðlis sjúkratilfella, samkvæmt
kerfi sem þróað hefur verið í þess-
um tilgangi (Diagnosis related
groups-DRG). Sjúkrastofnanir eru
misjafnlega vel búnar undir slíka
breytingu. Mikil vinna að þessu
markmiði hefur þó þegar farið
fram á Sjúkrahúsi Reykjavíkur og
Landspítala og tími til aðlögunar
þarf því ekki að vera mjög langur.
Þessar hugmyndir voru nýlega
ræddar á fjölmennum fundi, sem
félag um heisluhagfræði og heil-
brigðislöggjöf ásamt félagi for-
stöðumanna sjúkrahúsa stóðu fyr-
ir. Eftir undirtektum að dæma
verður að telja mjög líklegt að góð
sátt gæti náðst um þessa aðferð.
Andstaða
við sameiningu
Mikil umræða var um hvort
heppilegt væri að sameina Sjúkra-
hús Reykjavíkur og Ríkisspítala í
eina stofnun. Niðurstaðan var sú
að „fundurinn er andvígur saipein-
ingu stóru sjúkrahúsanna í
Reykjavík í einn ríkisrekinn spít-
ala og vill tryggja faglega og
rekstrarlega samkeppni í heil-
brigðisþjónustu sem á öðrum svið-
um“.
Margir fundarmanna töldu að
varhugavert gæti verið að búa hér
til risafyrirtæki á okkar mæli-
kvarða þar sem störfuðu um 5000
starfsmenn og veltan væri um 16
miiljarðar króna eða 10% af fjár-
lögum íslenska ríkisins. Hér væri
um að ræða stofnun sem yrði ríki í
ríkinu og spurning hver segði
hverjum fyrir verkum. Öll sam-
keppni eða samanburður, faglegur
eða rekstrarlegur hyrfi. Hætta
væri á að fagleg einokun gæti
skapast í mörgum greinum, sem
gæti orðið til tjóns. Ekki væru
heldur forsendur til þess á meðan
greining á kostnaði hefur ekki farið
fram, að taka ákvarðanir um fyrir-
komulag sem leiði til hagræðingar.
Þá var vitnað til reynslu á samein-
ingu spítala t.d. í Svíþjóð þar sem
hafa orðið mjög dýr mistök og
stjómmálamenn þegar farnir að
tala um að ganga til baka í þessum
efnum.
Hlutverk Sjálfstæðisflokksins
í heilbrigðismálum
Fundarmenn gagnrýndu forystu
flokksins nokkuð vegna þess að
flokkurinn hefur ekki viljað hafa af-
skipti af heilbrigðismálum undarS-
farin tvö kjörtímabil. Öllum er ljóst
að tími mikilla breytinga í rekstri
heilbrigðisþjónustunnar er
framundan. Sjálfstæðisflokkurinn
er þó eini flokkurinn sem er
treystandi til þess að gera þær
þannig að nauðsynleg hagkvæmni
náist og það fjármagn sem til fæst
nýtist sem flestum þeirra sem á
þjónustunni þurfa að halda.
Höfundur er læknir.
•r

25%
KYNNINGARAFSLÁTTUR Á
NÆRFÖTUM ÞESSA VIKU.
manclassic
ATH. OPHD ALLA VIRKA DAGA 10-20
OG ALLA LAUGARDAGA 10-18
Ath Sendum í póstkröfu. Grænt númer
800-5730. Simi 562-9730. Fax 562-9731