Morgunblaðið - 25.03.1999, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999 11
FRÉTTIR
Stefnuyfírlýsing um auðlindir
Þjóðarsátt um
breytt stjórn-
kerfí fískveiða
Samkeppnisstofnun um ósk Landssímans
Tilmæli meðan
málið er rannsakað
HÉR fer á eftir sá kafli úr stefnuyf-
irlýsingu Samfylkingarinnar sem
fjallar um sjávarútvegsmál og skip-
an auðlinda og umhverfísmála.
„Samfylkingin boðar réttláta og
skynsamlega skipan í auðlinda- og
umhverfismálum. Hún vill að eignar-
hald þjóðarinnar á sameiginlegum
auðlindum lands og sjávar verði
tryggt í stjórnarskrá og að tekið
verði sanngjarnt gjald fyi-ir not af
þeim, m.a. til þess að standa straum
af þeim kostnaði sem þjóðin ber af
nýtingu þeirra og stuðla að réttlótri
skiptingu á afrakstri auðlinda. Sam-
fylkingin vill ná þjóðarsátt um breytt
stjórnkerfi fiskveiða í síðasta lagi ár-
ið 2002. Markmið slíki’ar sáttar eiga
að vera vemdun nytjastofna, hag-
kvæm nýting þeirra, traust atvinna
og öflug byggð í landinu. Jafnframt
að gætt sé jafnræðis þegnanna til
nýtingar á auðlindinni.
Meginatriðin í slíkri sátt eru að
tryggja fjölbreytni í útgerð og
vinnslu, stuðla að fullvinnslu afla inn-
anlands, auka nýsköpun í atvinnu-
gi’eininni, hvetja til nýtingar nýrra
tegunda, efla fiskmarkaði, viðhalda
öflugri smábáta- og bátaútgerð á
grunnslóð, taka tillit til umhverfis-
sjónarmiða, m.a. um orkunotkun og
áhrif á lífríki, auðvelda aðkomu nýrra
aðila að greininni, koma í veg fyrir
samþjöppun aflaheimilda á fáar hend-
ur og koma í veg fyrir að eignarréttur
geti myndast á fiskistofnum. Einnig
að treysta byggð í landinu með því að
stuðla að eðlilegri dreifingu aflaheim-
ilda með úthlutun byggðakvóta eða
öðrum sambærilegum hætti.
A meðan unnið er að fyrrgreindri
sátt verða þær breytingar gerðar á
núverandi kerfi, að haustið 1999
verður sá hluti aflaheimilda, sem
nemur aukningu frá fyrra ári, leigð-
ur til eins árs á opinberu uppboði.
Frá haustinu 2000 aukist þessi leigu-
kvóti árlega um 5-10% af úthlutuð-
um aflaheimildum þai- til ákvörðun
hefur verið tekin um nýtt stjórn-
kerfi. Slíkan leigukvóta verður ekki
heimilt að framselja. Takmarkað
verður hversu mikið einstakir aðilar
geta leigt af aflaheimildum við slík
SAMFYLKINGIN vill breyta lögum
um fjármagnstekjuskatt á þann hátt
að sett verði frítekjumark á vaxta-
tekjur og að þær tekjur sem og aðr-
ar fjármagnstekjur sem eru umfram
frítekjumarkið verði skattlagðar eins
og um venjulegar atvinnutekjur sé
að ræða. „Við erum fyrst og fi’emst
að tala um að skattleggja eignafólk
en ekki eðlilegan spamað, þannig að
það yrði sett eðlilegt frítekjumark
þai’,“ sagði Margrét Frímannsdóttir,
formaður Alþýðubandalagsins, þeg-
ar hún kynnti stefnuyfirlýsingu
Samfylkingarinnar í gær.
Samfylkingin vill gera miklar
breytingar á skattkerfinu, koma á
fjölþrepa skattkerfi og stokka upp
ríkisfjármálin, að sögn Margrétai’.
Hún lagði áherslu á að Samfylkingin
vildi rétta hlut svokallaðra milli-
tekjuhópa sem ættu að njóta meira
réttlætis í skattkerfinu því núver-
andi kerfi hefði bitnað mjög illa á
þessu fólki, sérstaklega á ungu
barnafólki.
Að hennar sögn leggur Samfylk-
ingin til hækkun tryggingagjalds um
tæplega eitt prósentustig. Einnig er
uppboð og þess jafnframt gætt að
tillit sé tekið til byggðarlaga sem
höllum fæti standa vegna skorts á
aflaheimildum. Á meðan þessi aðlög-
unartími varir skal sérstaklega gætt
að stöðu báta- og smábátaútgerðar.
Öflugur landbúnaður er ein af meg-
instoðum byggðar í landinu. Sam-
fylkingin vill hefja sókn til endur-
reisnar íslenskum landbúnaði. Á
gildistíma núgildandi búvörusamn-
inga skal nota svignímið til að vinna
að heilbrigðu samræmi milli fram-
leiðslu og markaðar, auka vistvæna
og lífræna framleiðslu, efla búgrein-
ar eins og garðyrkju, ylrækt, skóg-
rækt og ferðaþjónustu, styrkja
mennta- og rannsóknastofnanir
landbúnaðar og auka samráð milli
ríkisvalds, sveitarfélaga, bænda og
neytenda um landbúnaðarmál. Sam-
fylkingin vill að íslendingar verði
öðrum þjóðum fordæmi í umgengni
við landið og auðlindirnai’. Hún legg-
ur áherslu á vemd ósnortinna víð-
ema landsins, minja og landslags,
fjölgun þjóðgarða, almannarétt og
alþjóðlegar skuldbindingar á sviði
náttúruverndar. Við skipulag og
stjórn hálendisins verði náttúru-
vernd höfð að leiðarljósi og aðgangur
almennings að skipulagstillögum
tryggður. Sérstakt átak verður gert i
að vinna gegn mengun hafsins, m.a.
með aukinni baráttu gegn lífrænum,
þrávirkum efnum.
Samfylkingin vill að mat á um-
hverfisáhrifum framkvæmda, sem
geta haft veruleg áhrif á náttúrufar
og landnotkun, sé meginregla. Hún
vill að Islendingai’ undh’riti Kyoto-
bókunina um losun gróðurhúsaloft-
tegunda. Einnig að sett verði heild-
arlöggjöf um vernd og nýtingu líf-
rænna auðlinda og gerð fram-
kvæmdaáætlun um verndun og nýt-
ingu þeirra á gi’undvelli Ríó-samn-
ingsins. Nýsettum lögum um rann-
sóknir og eignarhald á auðlindum í
jörðu ber að breyta til að tryggja
þjóðareign á sameiginlegum auðlind-
um og móta sjálfbæra orkustefnu
með forgangsröðun um nýtingu og
verndun vatnsfalla og jarðhita-
svæða.“
lagt til að tekin verði upp umhverfis-
og mengunargjöld, sem skila eiga
um einum milljarði króna, að því er
fram kom í máli hennar.
I stefnuyfirlýsingunni segir:
„Samfylkingin vill endurskoða tekju-
öflunai’kerfi ríkisins og gera tekju-
skattskerfið að raunverulegu tæki til
tekjujöfnunai’. Hún vill taka upp fjöl-
þrepa tekjuskattskerfi þai’ sem
skatthlutfall lækkar eftir því sem
tekjur lækka og setja heildarlöggjöf
um umhverfis- og mengunarskatta.
Samfylkingin vill breyta lögum um
fjái’magnstekjuskatt þannig að sett
verði frítekjumark á vaxtatekjur, en
þær og aðrar fjármagnstekjur um-
fram það verði meðhöndlaðar eins og
atvinnutekjur. Samfylkingin vill
bæta stöðu bai’nafólks verulega með
hækkun ótekjutengdra bai’nabóta og
heimila foreldrum að nota ónýttan
persónuafslátt barna að 18 ára aldri.
Ennfremur að dregið verði verulega
úr jaðarskattaáhrifum, sérstaklega
hvað varðar áhrif tekjutengingar á
trygginga- og bótagreiðslur. Húsa-
leigubætur skulu vera skattfrjálsar,"
segir í stefnuyfirlýsingunni.
„VIÐ fengum kvörtun í haust vegna
lækkunar Landssímans á GSM-
gjöldum sínum og beindum þá þeim
tilmælum til Landssímans að hann
héldi að sér höndum í þessum efn-
um meðan málið væri í rannsókn.
Henni lýkur væntanlega í næsta
mánuði og við höfum því ekki bann-
að Iækkun heldur erum með málið í
rannsókn," sagði Guðmundur Sig-
urðsson, forstöðumaður samkeppn-
issviðs Samkeppnisstofnunar, er
hann var spurður um þau ummæli
stjórnarformanns Landssíma Is-
lands hf. á aðalfundi fyrirtækisins í
fyrradag að samkeppnisyfirvöld
stæðu í vegi fyrii’ verðlækkunum.
Guðmundur Sigurðsson rifjaði
það upp að undanfarin ár hefði
Samkeppnisstofnun afgreitt alls 18
mál er vörðuðu Landssímann og
forverann, Póst og síma. „í yfir-
gnæfandi meirihluta tilvika var
samkeppnisráð knúið til að beina
fyrirmælum til fyrirtækjanna um að
breyta hegðun vegna þess að þá
höfðu þau verið að misnota stöðu
sína á markaðnum." Taldi hann að
áðurgreind ummæli Þórarins V.
Þórarinssonar, stjórnarformanns
Landssímans, mörkuðust af
ákveðnum pirringi yfir því að þeim
fyndist Samkeppnisstofnun sífellt
vera að angra fyrirtækið.
Ástæða til rannsókna
í ljósi reynslunnar
Guðmundur sagði að Samkeppn-
isstofnun hefði á liðnu hausti feng-
ið kvörtun frá samkeppnisaðila
Landssímans, Tali, þess efnis að
Landssíminn hefði verið að lækka
HALLDÓR Blöndal samgönguráð-
herra segir að 500 milljóna króna
viðbótarframlag til vegamála í
dreifbýliskjördæmunum á þessu ári
verði að hluta til fjármagnað með
lántökum og hluta til með framlög-
um úr vegasjóði en viðbótarfram-
lögin á næstu þremur árum verði
eingöngu fjármögnuð með fé úr
vegasjóði.
Samtals hefur ríkisstjómin ákveð-
ið tveggja milljarða króna viðbótar-
framlag til vegamála á næstu fjórum
GSM-gjöld sín til að hamla sam-
keppni með því að koma keppi-
nautnum út af markaðnum. „Við
töldum í ljósi reynslunnar fulla
ástæðu til að rannsaka málið og
fórum þess á leit að Landssíminn
héldi að sér höndum varðandi
lækkanir meðan á rannsókn stæði
en hún hefur tekið lengri tíma en
við ráðgerðum," sagði Guðmundur
og ítrekaði að þarna hefði verið um
tilmæli að ræða til Landssímans en
ekki fyi-irmæli. Hann býst við nið-
urstöðu í málinu seint í næsta mán-
uði.
Guðmundur kvaðst ekki útiloka
að tilmæli um að bíða með lækkun
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir að gagnrýni bankastjómenda á
nýjar reglur Seðlabanka Islands um
Iausafjárskyldu bindiskyldra lána
verði að skoða mjög nákvæmlega og
einkum hvort þær reglur eigi ekki
lengur við „miðað við miklu opnai’a
og frjálsara bankakerfi í dag heldur
en áður þegar sömu reglum var
beitt“.
Gagnrýni þessi kom m.a. fram í
máli Vals Valssonar bankastjóra Is-
landsbanka hf. á aðalfundi bankans á
mánudag. Sagði hann m.a. að um-
árum í dreifbýliskjördæmum lands-
ins eins og fram kom í Morgunblað-
inu í gær. Halldór bendir þó á að á
þessari stundu liggi ekki fyrir
hversu mikil lántakan þai’f að vera
vegna framlagsins í ár en ítrekar að
framlagið hin þrjú árin rúmist innan
langtímaáætlunar vegasjóðs.
Halldór leggur áherslu á að sam-
þykkt ríkisstjórnarinnar um viðbót-
arfé til vegamála sé í samræmi við
tillögu byggðanefndar sem skipuð
hafi verið í kjölfar hugmynda kjör-
gjalda yrðu afturkölluð þegar rann-
sókn væri lokið en vildi að öðru leyti
ekki velta vöngum yfir væntanlegri
niðurstöðu.
„Stefna Landssíma Islands hf. er
að lækka GSM símagjöldin en þar
sem óhóflegur dráttur hefur orðið á
þvf að Samkeppnisstofnun komist
að niðurstöðu höfum við litið svo á
að fyrirtækið sé ekki lengur bundið
af þessum tilmælum," sagði Ólafur
Stephensen, forstöðumaður upplýs-
inga- og kynningarmála Landssím-
ans. Ólafur kvaðst ekki geta til-
gi-eint tímamörk í þessu sambandi
en taldi að skammt yrði að bíða
gj aldskr árlækkunar.
ræddar reglur útilokuðu nánast bæði
langtíma- og skammtímamarkaði og
svokallaða Reibor-vexti í millibanka-
viðskiptum.
Davið taldi á hinn bóginn, í samtali
við Morgunblaðið í gær, að það hefði
verið rétt mat hjá Seðlabankanum að
gn'pa til aðgerða svo sem að hækka
vexti bankans. „En hvort þessi teg-
und aðgerða [reglur um lausafjár-
skyldu lánastofnana] sé orðin úrelt
er annað mál sem við þurfum að fara
betur yfir,“ sagði hann en minnti á
að úrræði bankans væru takmörkuð.
dæma- og kosningalaganefndar um
breytta kjördæmaskipan landsins.
Allir þingflokkar á Alþingi hafi átt
fulltrúa í byggðanefnd sem skipuð
hafi verið 15. október sl. Formaður
nefndarinnar var Einar K. Guð-
finnsson alþingismaður, en í tillög-
um hennar var kveðið á um að við-
bótarfénu yrði varið í vegafram-
kvæmdir á svæðum þar sem íbúa-
þróun væri alvarleg og vegagerð
væri líkleg til þess að hafa áhrif á
byggðaþróun.
Fjármagnstekjur
yfír frítekjumarki
verði skattlagðar
sem atvinnutekjur
Halldór Blöndal um viðbötarfé til vegamála
Akvörðun sem tekin var af
nefnd allra þingflokka
Davíð Qddsson forsætisráðherra
Skoða þarf reglur
um lausafjárskyldu