Morgunblaðið - 25.03.1999, Page 58

58 FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Nýir bygg-
ingarhættir
HÉR er komið inn á
nýjar aðferðir í bygg-
ingarmálum sem ekki
hafa komið fram áður á
þann hátt sem hér er
talað um. Þetta er í
fyrsta sinn sem teikn-
ingum og nánari skýr-
ingum um slík hús hef-
ur verið þinglýst. Þetta
*■ er í fyrsta sinn sem
bent er á leiðir til að
hefja stóriðnað á ís-
landi.
Þetta eru stór og lítil
hús, blokkir og einbýl-
ishús og hús nánast af
hvaða tagi sem vera
skal. Slík hús yrðu
helmingi ódýrari í byggingu en hús
reist í dag með hefðbundnum að-
ferðum og þau yrðu varanlegri en
þau hús sem við höfum framleitt til
þessa.
Húsin stæðu eingöngu á steypt-
um súlum sem undirstöðum stað-
settum laust fyrir innan útveggina.
Ofan á undirstöðurnar kæmu burð-
arvirki framleidd úr áli, stáli eða
límtrjám þar sem það hentaði. Fyr-
'Byggingariðnaður
Slík hús yrðu helmingi
ódýrari í byggingu,
segir Hafsteinn
Olafsson, en hús reist
í dag með hefðbundn-
um aðferðum.
ir innan burðarvirkin yrðu aðrir út-
veggir reistir. Þeir yrðu reistir úr
öryggisglerjum, einu eða tveimur
glerjum, tvöfóldum milli herbergja
og þreföldum milli íbúða. Það færi
þó eftir því hvar þessi hús yrðu
reist, hvort þau yrðu reist á norð-
lægum eða á suðrænum slóðum.
Fyrir innan innri glerveggi yrðu hin
eiginlegu hús reist. Þau yrðu reist
úr léttum einangrandi eldtraustum
og sjálfberandi plötum framleiddum
sérstaklega fyrir þessi hús.
Hér kemur perlusteinninn inn í
þessi mál raunar í fyrsta sinn í
byggingarsögunni í þeim mæli sem
hér er talað um. Perlusteinninn er
hitaður upp í um 900 eða 1000 gráð-
ur í þar til gerðum hitaofnum sem
auðvelt yrði að framleiða hér á
landi. Hann þenst út við hitann um
20-30-falt að magni til og er því
ódýr í framleiðslu.
Utan um húsin og yfir þökin yrðu
reistar kápur úr hertum glerjum
sem yrðu að vera það sterkar að
þær þyldu allt álag sem á þær kæmi
undir venjulegum fyrirbærum. Gler
er talið eitt það ódýrasta bygging-
arefni sem hægt er að fá nær hvar
sem væri vítt um heim. Hér er mið-
að við þær hugmyndir sem fundnar
hafa verið upp í Bandaríkjunum og
duga ættu í staðinn fyrir allt sem
útveggir hafa verið
reistir úr fram til
þessa.
Þeir hafa verið að
reyna að kynna og
markaðssetja þessi
gler vítt um heim.
Þetta eru þær nýjung-
ar sem ekkert stenst
samanburð við til
lengdar.
Húsin stæðu ein-
göngu á steyptum súl-
um sem undirstöðum
staðsettum laust fyrir
innan útveggina. Ofan
á undirstöðurnar
kæmu burðarvirki
framleidd úr áli, stáli
eða límtrjám þar sem það hentaði.
Þær héldu húsunum uppi endan-
lega. Fyrir innan burðarvirkin yrðu
aðrir útveggir reistir. Þeir yrðu
reistir úr öryggisglerjum sem
hryndu ekki eins og þekkt er
hvaðanæva úr heiminum. Fyrir inn-
an innri útveggi yrðu reist hin eig-
inlegu hús. Þau yrðu reist úr létt-
um, einangrandi, eldtraustum og
sjálfberandi plötum framleiddum
sérstaklega fyrir þessi hús.
Mikla orku þarf við að framleiða
slík hús. Hér er nægur jarðhiti og
raforka sem hægt yrði að margfalda
ef við þyrftum á því að halda. Það er
almennt álitið að slíkar byggingar
gerðu hin eldri hús óraunhæf til
framleiðslu sem víðast út um heim-
inn.
Tæknin hefur nú gripið inn í
þessi mál eins og ætlast er til af
henni. Hún skilar nú meiri sjálf-
virkni inn í atvinnulífið, sem enginn
fær staðist til lengdar. Þetta hefur
verið auglýst vítt um heim og enn
án teljandi árangurs. Það finnur
enginn neina vinnu sem gæti komið
í staðinn fyrir þá vinnu sem tapast
hefur til þessa.
Ef við slepptum þessum tækifær-
um úr höndum okkar nú yrði þess
ekki langt að bíða að aðrar þjóðir
tækju þetta upp á arma sína og
hæfu á þessu útflutning í stórum
stíl. Þá biðum við eftir því að hingað
kæmu skip full af þess konar húsum
til sölu handa þeim sem hafa vildu
hvar sem leitað yrði. Þá yrðum við
þegar búnir að glata hagnaðinum af
slíkri framleiðslu endanlega. Það er
vart hægt að hugsa slíka hugsun
ótruflaður til enda.
Það hefur enginn tekið þessu efni
sem framtíðarbyggingarefni í heim-
inum enn sem komið er. Það mun
stafa af orkuskorti hjá hinum
tæknivædda heimi.
Húsin eiga sér engin landamæri.
Við verðum að gera almenningi
þetta ljóst hvar sem hann býr í
heiminum. Að gera æsku hvers
lands þetta ljóst sem á eftir að reisa
hús yfir sig og sína. Veita þessu til
þeirra manna sem ekki hafa haft að-
stöðu til að reisa hús yfir sig og sína
sem stafar af peningaleysi nær ein-
göngu. Þessu verður að beina til
þeirra manna sem hafa lent í að
eiga efitt með að borga fyrir þau
hús sem þeir eru skráðir eigendur
að í dag. Þessu verður að beina til
eldri borgara og öryrkja og til
þeirra manna sem séð hafa hvert
stefnir í þessum málum í framtíð-
inni og væru tilbúnir að framleiða
slík hús. Hvað þeir eru margir skal
ósagt látið. Það kemur í ljós innan
tíðar.
Ég ætla mér ekki þá dul að reyna
að koma þessu inn á aðrar þjóðir
héðan af Islandi eingöngu, til þess
yrðu þetta of stór og mikilvæg verk-
efni.
Hægt er að segja miklu meira um
þessi mál, en verður látið bíða um
sinn og af skiljanlegum ástæðum. I
undirbúningi er að auka framleiðsl-
una enn meira en gefið hefur verið
upp hér og nú.
Höfundur er byggingarmeistari.
Hafsteinn
Olafsson
Lífeyrissjóðurinn Fram-
sýn og starfsemi hans
ÁRNI Brynjólfsson
ritaði grein sem bar yf-
irskriftina „Upplýs-
ingamiðlun lífeyris-
sjóða“ og birtist í
Morgunblaðinu hinn
12. mars sl.
I greininni er fjallað
um auglýsingu frá Líf-
eyrissjóðnum Framsýn
um starfsemi sjóðsins
á árinu 1998 og stöðu
sjóðsins í árslok.
Arni bendir réttilega
á að afkoma sjóðsins sé
mjög góð, rekstrar-
kostnaður hafi lækkað
verulega, stöðugildum
fækkað og trygginga-
fræðileg athugun sýni að sjóðurinn
á vel fyrir skuldbindingum sínum.
Þá fjallar Ámi um lífeyri til sjóð-
félaga og endar greinina á því að
spyrja um eftirfarandi atriði:
1. Hve mikið hækkar lífeyrir X á
mánuði næstu 5 árin vegna sér-
stakra uppbóta?
2. Hvernig breyttust eftirlaun X á
mánuði frá des. 1995 til des. 1998?
3. Hvemig breyttust örorkulaun
X á mánuði frá des. 1995 til des.
1998?
Svar við 1. spurningu Ama er að
finna í samþykktum sjóðsins og þar
vísað í samþykktir síðustu ársfunda
hans, en þar segir m.a.: „Greidd
verði uppbót á lífeyri sem svarar til
þess að elli-, örorku- og makalífeyr-
ir verði úrskurðaður miðað við að
margföldunarstuðullinn 1,4 í gr.
11.2. verði 1,48 og stuðullinn 0,7 í
gr. 13.7. verði 0,74 árin 1996-2003.“
Svar við 2. og 3. spumingu er að
finna í samþykktum sjóðsins, grein
10.2., en þar segir m.a.: „Til grund-
vallar stigaútreikningi skal grund-
vallarfjárhæð í janúar
1996 vera kr. 49.084,-
og breytist hún mánað-
arlega í hlutfalli við
brejhingu á vísitölu
neysluverðs til verð-
tryggingar frá 174,2
stigum.“
I lögum um skyldu-
tryggingu lífeyrisrétt-
inda og starfsemi líf-
eyrissjóða nr. 129/1997
er lífeyrissjóðum gert
skylt að senda sjóðfé-
lögum samhliða
greiðsluyfiriiti upplýs-
ingar um áunninn og
væntanlegan lífeyris-
rétt sinn ásamt upplýs-
ingum um rekstur og fjárhagsstöðu
sjóðsins og um breytingar á sam-
þykktum hans.
Lífeyrissjóðir
Að uppsafnað fjármagn
sjóðfélaga gufi smátt og
smátt upp vegna ónógr-
ar verðtryggingar á
ekki við rök að styðjast,
segir Karl Benedikts-
son í svari við grein
Arna Brynjólfssonar.
Lífeyrissjóðurinn Framsýn sinnir
þessari skyldu sinni og sendir
hverjum greiðandi sjóðfélaga upp-
lýsingar er varða hann persónulega
og jafnframt fær hann fréttabréf
frá sjóðnum um rekstur, fjárhags-
stöðu, breytingar á samþykktum
hans og það sem fréttnæmt þykir í
lífeyrismálum á hverjum tíma.
Lífeyrissjóðurinn Framsýn er
einn stærsti lífeyrissjóður landsins.
Um síðustu áramót voru um 116
þúsund einstaklingar með inneign í
honum. Margir af þessum einstak-
lingum hafa stoppað stutt við og
eiga þar af leiðandi ekki mikil rétt-
indi hver fyrir sig í sjóðnum. Ellilíf-
eyrir úr þessum sjóði verður því
ekki mikill per mánuð hjá þessum
einstaklingum, enda jafnvíst að hin-
ir sömu eiga réttindi í öðrum sjóð-
um. Það gefur ekki rétta mynd af
heildarréttindum sjóðfélaga í lífeyr-
issjóðakerfinu að skoða meðaltals-
tölur í Lífeyrissjóðnum Framsýn.
Lífeyrissjóðnum Framsýn hafa
verið settar samþykktir samkvæmt
lögum nr. 129/1997 og starfsleyfi
fékk sjóðurinn samkvæmt þeim
lögum fyrstur starfandi lífeyris-
sjóða hinn 17. desember sl. Sjóðn-
um hafa verið settar reglur um
innra eftirlit samkvæmt lögunum
og hann lýtur einnig eftirliti hins
opinbera fjármálaeftirlits. Að upp-
safnað fjármagn sjóðfélaga gufi
smátt og smátt upp vegna ónógrar
verðtryggingar eins og Árni nefnir
í grein sinni á ekki við rök að styðj-
ast vegna þeirra fyrirbyggjandi
ákvæða sem nú eru í samþykktum
sjóðsins. Það er af sem áður var að
lífeyrissjóður gat árum saman tekið
við iðgjöldum sjóðfélaga sinna og
fyrir lá og öllum ljóst að réttindind-
in fyrir þau iðgjöld yrðu skert um
allt að helming þegar til lífeyris
kæmi.
Höfundur er framkvæmdastjóri Líf-
eyrissjóðsins Framsýnar.
Karl
Benediktsson
Hvflík steypa
NÚ síðustu vikumar
hefur mikið farið fyrir
blaðagreinum manna
sem halda því fram að
farsæld borgarbúa
felist í flutningi Reykja-
víkurflugvallar útí
Skerjafjörð. Menn
segja að flytja beri
flugvöllinn svo rýma
megi fyrir háhýsa-
byggð í Vatnsmýrinni.
Þessi fádæma hug-
mynd byggist semsagt
á því að fylla beri uppí
Skerjafjörðinn svo
hægt verði að eyða
Vatnsmýrinni.
Já ekki er öll vitleys-
an eins, því nú hefur
hvert gáfnaljósið á fætur öðru tjáð
sig um ágæti þess að láta Vatnsmýri
og Skerjafjörð hverfa svo maka megi
einhvern óskilgreindan auðvalds-
krók.
Það sem er hvað ógnvænlegast við
ráðabrugg þeirra sem eyða vilja
Vatnsmýri og Skerjafirði er að þeir
skáka í skjóli þess að lífi miðborgar-
innar verði að bjarga með slíkum og
þvílíkum aðgerðum. Menn fullyrða
að vöxtur og viðgangur Reykjavíkur-
borgar eigi allt undir því að byggð
verði þétt, að hún verði þéttari en
hún er í dag.
Ekki ætla ég með beinum hætti að
vitna í greinaskrif stuttbrókadrengja
eða stórlaxa, skrif þeirra eru á þeim
nótum að ein birting er meira en
nóg. Þar er allt á eina bókina lært,
einungis vikið að því að þétta verði
byggð, þétta byggð með steinsteypu.
Og þegar menn eru orðnir svona
þéttir og farnir að fá að steypa
óhindrað, þá eru náttúruverndar-
sjónarmið auðvitað að engu höfð, því
gróði og græðgi ráða ríkjum.
I áróðursgreinum sem hvetja til
náttúruspjalla í Reykjavík er einkum
tíundað að í borginni vanti lóðir, að
auka þurfi lóðaframboð og að nauð-
synlegt sé að byggja á
hverjum þeim bletti
sem óbyggður er í mið-
borginni.
Skrif manna hafa
meira að segja farið á
svo lágt plan, þegar
þeim hefur orðið tíðrætt
um uppbyggingu borg-
arinnar og nágranna-
sveitarfélaga, að sumir
hverjir hafa litið öfund-
araugum til Kópavogs,
ræðandi um að upp-
bygging granna okkar
sé gerð á okkar kostn-
að, að Kópavogur hagn-
ist á því hve lítið er af
byggingarlandi í
Reykjavík.
Slíkar fullyrðingar eru ómaklegur
þvættingur og þvílíkur aulaháttur að
það liggur við að maður skammist
sín fyrir að deila landi með þeim blá-
Náttúruverndarmál
Þessi fádæma hug-
mynd byggist sem sagt
á því, segir Kristján
Hreinsson, að fylla beri
upp í Skerjafjörðinn
svo hægt verði að eyða
Vatnsmýrinni.
bjánum sem þannig skrifa. í stað
þess að vera með slíkt þröngsýnis-
bull ættu menn að velta fyrir sér
þeim raunhæfa möguleika að hér
muni dafna mannlíf um ókomnar ald-
ir, og að það sem við köllum miðborg
í dag verður ekki endilega miðborg
til eilífðarnóns. Þegar til þess er litið
að við búum á einu strjálbýlasta
Kristján
Hreinsson
landi veraldar, þá er spuming hvort
sandkastalasmiðimir ættu ekki að
brúa bæjarlækinn áðuren lengra
verður haldið.
Þeim sem búa í miðborginni ætti
að vera ljóst að þar er byggð nú þeg-
ar svo þétt, að ekki verður með góðu
móti fjölgað í þeirri byggð. Þar er
umferðarþunginn nú þegar orðinn of
mikill og hafa bæði koltvísýrings- og
hávaðamengun vegna bílaumferðar
fyrir löngu náð því hámarki sem
byggðarkjarninn þolir. Mönnum ætti
einnig að vera það ljóst að ásýnd
miðborgarinnar hefur í ár'anna rás
verið að taka á sig mynd sem ekki
verður fegruð með háhýsum.
Þeir sem sjá sér hag í því að
mæla með þeim ráðstöfunum sem
tíundaðar erú hér að framan hafa
líklega ekki hugleitt að í Vatnsmýr-
inni, í Skerjafirði og á Álftanesi er
að finna auðugt og fjölskrúðugt líf-
ríki. Þeir hafa líklega reynt að
sneiða hjá þeirri staðreynd að suð-
urströnd borgarinnar, þ.e.a.s.
Skerjafjarðarfjara á Skildinganesi,
Nauthólsvíkin og Fossvogur, eru
skilgreind sem verndarsvæði borg-
arinnar, og þeir hafa líklega ekki
veitt því eftirtekt að nú þegar hefur
verið samþykkt í borgarstjórn að
hluti svæðisins verði friðlýstur
samkvæmt náttúruverndarlögum.
Auðugt mannlíf verður ekki gert
úr steypu, og ekki með eyðingu
óspjallaðrar náttúru. Það auðuga líf
sem við eigum hér í borg ber okkur
að varðveita með öllum tiltækum
ráðum. Og það gerum við best með
því að standa vörð um þau útivistar-
svæði og þá óspilltu náttúru sem enn
er að finna í hjarta Reykjavíkur.
Einhverstaðar heyrði ég að yfir-
völd í borginni segðust staðráðin í að
endurheimta votlendissvæði og
vemda mýrar innan borgar-
markanna. Ég reikna fastlega með
að við þau áform verði staðið, en
minni jafnframt á, að Skerjafjörður-
inn er á lista yfir fuglasvæði með al-
þjóðlegt vemdargildi.
Mín vegna mega menn svosem
steypa, en ekki hvar sem er.
Höfundur er skáld.