Morgunblaðið - 25.03.1999, Síða 60

MORGUNBLAÐIÐ
60 FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999
:i--------------------------
MINNINGAR
GUÐRÚN
GUÐMUNDSDÓTTIR
tGuðrún Guð-
mundsdóttir
fæddist í Garðshorni
í Kræklingahiíð við
Eyjafjörð hinn 13.
júlí 1920. Hún lést á
Sjúkrahúsi Reylya-
víkur 19. mars sfð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Guð-
mundur Tryggvason
skipstjóri og bóndi í
Garðshomi og kona
hans Magðalena
Jónfna Baldvinsdótt-
ir. Systkini Guðrún-
ar era: Tryggvi, f. 9.
nóv. 1914, d. 15. feb. 1969, Sigur-
laug, f. 29. sept.. 1912, d. 18. þ.m.,
og Anna, f. 27. mars 1925, búsett
á Akureyri.
Hinn 22. maí 1943 giftist Guð-
rún eftirlifandi eiginmanni sín-
um, Jóni Guðnasyni,
f. 1. mars 1915. Þau
hófu búskap á Akur-
eyri en fluttust árið
1957 í Kópavog og
hafa búið þar síðan,
sfðustu árin í
Hamraborg 14. Son-
ur þeirra er Guð-
mundur, f. 27.9.
1951. Kona hans er
Guðlaug M. Jóns-
dóttir og eiga þau
fjögur böra: Tryggva
Rúnar, f. 1972, sam-
býliskona Hjördís
Hilmarsdóttir;
Magðalenu Ósk, f. 1979, Mar-
gréti, f. 1984, og Jón Trausta, f.
1990.
Utför Guðrúnar verður gerð
frá Kópavogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 10.30.
Guðrún Guðmundsdóttir,
tengdamóðir mín, kvaddi þennan
heim að morgni hins 19. mars sl.
eftir harða orrustu við hinn illvíga
sjúkdóm hvítblæðið. Hún hafði
glímt við hann síðan sumarið 1997
og haft betur í þeim viðureignum í
tvígang, jafnvel betur en búast
mátti við af svo fullorðinni konu.
En Guðrún var heldur engin upp-
gjafarmanneskja og ekki hennar
stíll að láta í minni pokann fyrir
mótlæti. Og það var sannarlega
ekki ætlun hennar að gefast upp
núna, en þar sem óvinurinn fékk
liðsstyrk í inflúensunni þurfti ekki
lengur að spyrja að leikslokum.
Guðrún hlaut að tapa þrátt fyrir
nútíma læknavísindi. Hún yfirgaf
okkur í hægu andláti snemma á
fóstudagsmorgni umkringd fjöl-
skyldu sinni.
Guðrún var skarpgreind kona og
hámenntuð í skóla lífsins þótt ekki
væri langri skólagöngu fyrir að
fara. Hún hafði ákveðnar skoðanir
á hlutum og gerði skarpan greinar-
mun á góðu og illu. Hún lá ekki á
skoðunum sínum og dæmdi hart
það sem henni líkaði ekki í mann-
legu fari því heiðarleiki og hrein-
skiptni voru hennar leiðarljós. Hún
þoldi ekki smjaður og titlatog, hé-
góma né sjálfumgleði og fór ekki í
manngreinarálit.
Hún hafði yndi af lestri góðra
bóka, sérlega þó ljóðalestri og þrátt
fyrir aldurinn var hún opin fyrir nýj-
um stefnum í þeim málum og kunni
”■ vel að meta nútíma ljóðlist. Leikhús-
in hafði hún gaman af að heimsækja,
sérlega ef efni leikritanna var frem-
ur djúpsótt en ekki eitthvert létt-
meti. í seinustu leikhúsferð sinni sá
hún leikritið Sólveigu og veitti það
henni mikla gleði þrátt fyrir að hún
væri fársjúk.
Island var hennar land og hún
elskaði náttúru landsins. Á yngri
]3lómabúðin
Öa^ðskom
v/ PossvoQski^kjiA^arð
Sími. 554 0500
Persónuleg,
alhíiða útfararþjónusta.
Sverrir Olsen, Sverrir Einarsson,
útfararstjóri útfararstjóri
Útfararstofa íslands
Suðurhlið 35 ♦ Sími 581 3300
Allan sólarhringinn. www.utfararstofa.ehf.is/
árum ferðuðust þau Jón mikið um
landið og fáir eru þeir staðir sem
þau hafa ekki heimsótt. Að fara
norður var stór hluti tilverunnar og
þangað voru farnar árlegar ferðir.
Þar voru hennar æskustöðvar í
Eyjafirðinum og þangað stefndi
hugur þeirra Jóns alltaf. Á Norður-
landi var allt annað loft og þúfurnar
mýkri, landið feguira og mannlífið
betra. Árlega var farið í berjamó,
oft norður í heimahagana þar sem
berin voru miklu blárri og betri. Til
útlanda fannst henni hún ekkert er-
indi eiga en fór þó tvisvar í utan-
landsferðir sem sannfærðu hana
enn betur um að Island væri lang-
besta land í heimi.
Hún bar titilinn húsmóðir með
heiðri og sóma, enda heimilisstörfin
hennar líf og yndi og sannarlega
bar heimili hennar því vitni því hún
naut þess að halda því glansandi
hreinu. Hún var vinnusöm og
skipulögð, hin hagsýna húsmóðir
holdi klædd.
Guðrún var mjög félagslynd og
einstaklega frændrækin. Hún naut
þess að hafa fullt hús af fólki, ætt-
ingjum, vinum og kunningjum og
gefa öllum kaffi og meðlæti. Alltaf
stóð heimili þeirra Jóns opið öllum
þeim sem þar þurftu skjól í lengri
eða skemmri tíma. Hún hafði nóg
pláss í hjarta sínu fyrir alla sem á
þurftu að halda, enda sást það best á
því hversu margir lögðu leið sína til
þeirra, bæði ungir og eldri, og ótal
margar voru gistinætumar sem vin-
ir og vandamenn þeirra hjóna þáðu.
Hin síðari ár voru það hins vegar
bamabörnin sem veittu henni hvað
mesta gleði. Hún naut þess að
fylgjast með þeim í leik og starfi.
Hún var alltaf boðin og búin að
rétta hjálparhönd við pössun og
margar vom gistinæturnar sem
þau dvöldu hjá ömmu og afa. Hún
hafði alltaf tíma til að spjalla,
hræra í vöfflur eða spila á spil,
kenna þeim vísur og segja sögur.
Það veganesti sem hún veitti
barnabömunum er þeim ómetanleg
gjöf.
Horfin er úr þessu jarðlífi sóma-
konan Guðrún Guðmundsdóttir.
Hafðu þökk fyrir allt, kæra
tengdamóðir.
Guðlaug.
Guðrún Guðmundsdóttir og Jón
Guðnason - auðvitað voru þau köll-
uð Jón og Gunna af vinum og
venslafólki að gömlum og góðum ís-
^IXXXXXXXXXIXXXXXI^
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
Erfisdrykkjur
■#-
P E R L A N
Sími 562 0200
tirmi 1111111111Ú.
lenskum sið. Þannig man ég þau
nefnd saman frá því að ég man
fyrst eftir mér, enda kynntust þau
og gengu í hjónaband mjög um
svipað leyti og ég kom í heiminn.
Hann var móðurbróðir minn, karl-
mannlegur, hraustur og harðdug-
legur, dökkur á brún og brá; hún
konan hans, ljós yfirlitum, kankvís,
ræðin og félagslynd. Á bernskuár-
um mínum, þegar ég var að alast
upp í skjóli afa míns og ömmu á
Hálsi í Fnjóskadal, vildi ég víst
stundum fá að vaka lengur fram
eftir en gott þótti, ef ég vissi að
þeirra var von yfir Vaðlaheiðina.
Kannski hafa þau haft eitthvað með
sér til að bæta þessum snáða í
munni, en umfram allt fannst mér
fylgja því tilbreyting og framand-
leiki fjarlægðarinnar að fá þessi
ungu og ástfongnu hjón í heimsókn
um 30 km veg.
Þau Guðrún og Jón sáust fyrst í
stríðsbyrjun, þegar hún var um
tvítugt. Hún var þá í vinnu á gamla
sjúkrahúsinu á Ákureyri þar sem
hann varð að dvelja um hríð vegná
skurðaðgerðar. Þar í bæ lágu leiðir
þeirra aftur saman fáeinum miss-
erum seinna, Fnjóskdælingsins og
stúlkunnar úr Glæsibæjarhreppn-
um, sem var fimm árum yngri en
hann, og tókust með þeim kynni.
Þau gengu í hjónaband 1943 og
byrjuðu með tvær hendur tómar,
en með atorku og bjartsýni þeirra
sem ungir eru stofnuðu þau heim-
ili, ákveðin í að verða smiðir sinnar
eigin gæfu. Það tókst þeim með
miklum myndarbrag og hefur þá
áreiðanlega komið sér vel sú heim-
anfylgja beggja sem fólgin var í
erfðum og uppeldi. Bæði voru
vinnuvön frá barnæsku, hagsýn og
reglusöm og hann til dæmis bæði
þrekmikill og smiður góður, en
hún útsjónarsöm, rösk og myndar-
leg til allra verka og bar ætíð fyrir
brjósti þrifnað og velferð heimilis
síns og heimilisfólks. Það fór ekki
framhjá neinum sem henni kynnt-
ist, enda heyrði ég snemma talað
um það.
Guðrún fæddist og ólst upp í
Garðshorni í Kræklingahlíð.
Magðalena móðir hennar, sem bjó
ekkja á heimili þeirra Jóns og Guð-
rúnar til dánardags, var fædd og
uppalin út með Eyjafirði að vestan,
en Guðmundur maður hennar kom-
inn austan yfir fjörðinn, fæddur á
Svalbarðsströnd. Þannig máttu
bæði heita börn Eyjafjarðar og ólu
upp þrjár dætur sínar og einn son á
vesturströnd hans þar sem þau
lifðu af gæðum lands og sjávar.
Systkinin og móðir þeirra hafa ef-
laust oft fundið á sér hvíla enn
meiri ábyrgð búverka og heimilis-
halds en ella vegna -þess að Guð-
mundur var skipstjóri og oft lang-
tímum saman að heiman. En jafn
litlum vafa er bundið að það hefur
eflt skaphöfn og skyldurækni
þeirra sem áttu eiginmann og föður
á sjónum.
Guðrún Guðmundsdóttir gekk
ung í Kvennaskólann á Laugalandi.
Fyrsta heimili hennar og Jóns var í
Glerárþorpi, en fljótlega reistu þau
sér hús á Oddeyri og byggðu þar
reyndar tvö hús áður en þau flutt-
ust suður, annað í Ægisgötu, hitt
seinna við Norðurgötu. I því húsi,
Norðurgötu 48, man ég fyrst heim-
ili þeirra eftir að móðir mín fluttist
til Akureyrar. Þangað lágu leiðir
hennar og okkar bræðra býsna oft,
því að í öðrum húsum bæjarins átt-
um við þá ekki til nánari skyldleika
að telja. Þar þáðum við margan bit-
ann og sopann í eldhúsinu hjá hús-
freyjunni og nutum öryggis og góðs
atlætis, og þar sáum við fyrst
frænda okkar, Guðmund Jónsson
hæstaréttarlögmann í Kópavogi,
eina barn foreldra sinna, nýfæddan
haustið 1951.
Af atvinnuástæðum fluttust Guð-
rún og Jón til Reykjavíkur haustið
1954 og leigðu fyrst skamma hríð í
Vogunum, en byggðu sér fljótlega
hús í Kópavogi og áttu þar heima í
Melgerði 31, uns þau minnkuðu við
sig fyrir sjö eða átta árum. Eftir
það var heimili þeirra í Hamraborg
14.
Þegar ég fór að stálpast og fara
mínar fyrstu ferðir til Reykjavíkur
átti ég víst athvarf hjá móðurbróð-
ur mínum og konu hans, ef mér
sýndist svo, og heimsótti þau
alltaf. Sama gilti um fleira af mínu
fólki og alveg sérstaklega móður
mína á Akureyri sem nú er þannig
sett að hún er hvorki fær um að
fylgja vinkonu sinni til grafar né
láta ástvini hennar mikið frá sér
heyi’a.
Milli Huldu móður minnar, sem
var elst systkina sinna, og Jóns
bróður hennar voru ekki nema tvö
ár. Frá bernskuárum var því mjög
kært með þeim og það hlýja þel
sem hún bar til hans færðist sjálf-
krafa yfir á mágkonu hennar, enda
var Guðrún þannig gerð að henni
mátti treysta, hjálpsöm, raungóð
og raunsæ. Jafnframt var hún
ræðin og glaðsinna og ágætu skop-
skyni gædd, svo að fólk fór yfir-
leitt hressara af hennar fundi en
það kom. Hjá bróður sínum og
mágkonu naut því móðir mín löng-
um yls frá gömlum kynnum og
gleði og styrks nýrra samvista,
hvort heldur var norðan eða sunn-
an heiða. Gatan milli hennar og
þeirra greri aldrei, og ekki lagði
mamma leið sína oftar til annarra
en þeirra í suðurferðum sínum síð-
ustu árin. Hún hlakkaði líka alltaf
til heimsókna þeirra Jóns og
Gunnu norður, og meðan heilsa
þeirra allra leyfði gerðu þau
stundum hlé á dagsins önn og fóru
saman í lengri og skemmri ferða-
lög um landið eða dvöldust nokki'a
daga í félagsskap fleira skyld- og
venslafólks í orlofshúsum eða á
öðrum sumardvalarstöðum. Ekki
skal heldur gleymt þeim vinar-
greiða að Guðrún bauðst til að
vera um stund hjá móður minni
hér um sumarið þegar farið var að
halla undan fæti hjá henni og þeir
sem nær stóðu komu því ekki við.
Fyrir þetta allt og fleira sem hug-
ur hennar veit einn hefði mamma
nú viljað þakka þegar mágkona
hennar er kvödd. Það geri ég nú í
hennar stað, en sjálfur á ég Guð-
rúnu auk þess þökk að gjalda fyrir
góðvild og greiðasemi í minn garð
og míns heimilis fyrr og síðar og
marga glaða stund sem minnið
geymir
Síðari árin, þegar mér fannst
vera farið að hægjast nokkuð um
hjá henni og hún gaf sér tíma til að
sinna andanum ekki síður en að-
kallandi verkefnum hversdagsins,
kynntist ég að mörgu leyti nýrri
hlið á Guðrúnu Guðmundsdóttur.
Eg vissi frá æskudögum að hún
hafði gaman af að spjalla um menn
og málefni og alla heima og geima,
en nú varð mér ljóst hve mikið yndi
hún hafði af leiklist og ljóðum og
öðrum góðum bókmenntum og
fylgdist vel með í þeirri veröld.
Jafnvel nýjasti gróðurinn var henni
ekki framandi, þótt hún væri komin
hátt á áttræðisaldur. Hún hafði líka
þunnt eyra fyrir fréttum af stjórn-
málum og öðram þjóðlífsfróðleik
líðandi stundar, og þess vegna var
alltaf hægt að hefja samtal við hana
um það sem efst var á baugi á
næsta götuhorni. Allt þetta held ég
að hafi speglast í þátttöku hennar
og áhuga á ferðalögum, félagslífi og
öðrum viðfangsefnum aldraðra í
Kópavogi. Þar var hún og vildi vera
með.
Lengst af var Guðrún heilsu-
hraust eftir því sem ég veit best,
þótt hún yrði fyrir áföllum þegar
árin færðust yfir. Eftir að hún
greindist með hvítblæði fyrir tæp-
um tveimur árum tók hún þeirri
raun af kjarki og lífsvilja og svaraði
meðferðinni vel uns sá sjúkdómur
og febrúarflensan lögðust á eitt og
yfir lauk að morgni síðasta föstu-
dags. Tæpum sólarhring fyrr and-
aðist Sigurlaug systir hennar, svo
að þriðja systirin, Anna, sem búsett
er á Akureyri, er nú ein eftir systk-
inanna frá Garðshorni.
Guðrún Guðmundsdóttir og Jón
móðurbróðir minn lifðu í löngu
hjónabandi sem ég held líka að
óhætt sé að segja að hafi verið bæði
farsælt og traust, enda sleit það
enginn nema sá sem öll bönd slítur
að lokum. Eg held líka að það hafi
verið til fyrirmyndar á flestan hátt
og fært þeim öllu öðru fremur lífs-
fyllingu, öryggi og heimilisham-
ingju sem er takmark í sjálfu sér.
Þess vegna á nú Jón mikils að
sakna og slíkt hið sama Guðmundur
sonur þeirra hjóna, fjölskylda hans
í Holtagerði 45 og aðrir vinir og
vandamenn Guðrúnar sem ég og
mitt fólk hugsum til með samúð. En
á kveðjustund er líka gott að eiga
góðs að minnast og margt að
þakka, og sú má óskin síðust vera á
þessum degi að máttur lífs og
minninga leggi líkn með þraut þeg-
ar röðull páskanna er runninn upp
og sól lífs og sumars á norðurhveli
hækkar á lofti.
Hjörtur Pálsson.
I dag kveðjum við ömmu í
Hamraborg.
Eg minnist ömmu fyrir margt
gott í gegnum árin. Það sem kemur
fyrst upp í huga mér þegar ég rifja
upp gamlar minningar er smáköku-
bakstur í Melgerði á mínum yngri
árum. Þar má helst nefna gömlu
góðu kanilsnúðana sem við bökuð-
um við hin minnstu tilefni og þeir
reyndust alltaf vel. Amma var nú
reyndar alltaf bakandi og sjaldgæft
að ekki væri boðið upp á smákökur
eða annað bakkelsi þegar komið
var í heimsókn.
Þegar ég var barn var ég mikið í
pössun hjá ömmu og afa sem
bjuggu þá á neðri hæðinni í Mel-
gerði. Frá þeim tíma minnist ég
ömmu helst fyrir sumarbústaða-
ferðirnar, þær vora í miklu uppá-
haldi hjá henni, einnig er mér ofar-
lega í huga sögulestur, eggjakaup á
Borgarholtsbraut, skúringaferðir í
Þinghólsskóla og síðast en ekki síst
berjatínsluferðirnar ógurlegu þar
sem árangurinn hefði yfirleitt getað
fætt lítið þorp í Afríku.
Amma var yfirleitt í góðu skapi
og var hennar uppáhalds tími
framundan, sumarið. Henni var
ekki jafn vel við skammdegið og
myrkrið. Hún var sannur Islend-
ingur og vildi helst ekkert ferðast
annað en innanlands þar sem allt
var svo hreint og fallegt að henni
fannst. Hún lét þó undan þrýstingi
pg fór með fjölskyldunni m.a. til
Ítalíu en þar leið henni illa, hún
þoldi ekki hitann og rakann, allt var
svo skítugt og óhreint og loftslagið
bætti nú ekki úr skák, hún hét því
að fara aldrei aftur út fyrir land-
steinana.
Amma ferðaðist mikið innan-
lands og var hennar uppáhald að
fara yfir Kjöl og norður að sumar-
lagi og í lok sumars voru Þingvellir
í miklu uppáhaldi. Hún amma var
mikill snyrtipinni og hélt heimilinu
ávallt hreinu og fínu. Allt var í röð
og reglu, allir hlutir á sínum stað,
ekki veitti nú af þar sem alltaf var
stöðugur gestagangur enda allir
ávallt velkomnir. Hún vildi helst
alltaf hafa fullt hús af gestum. Það
veitti henni mesta ánægju að sem
flestir kæmu og litu inn til að
spjalla um lífið og tilveruna, hún
hafði fastar skoðanir á flestum
hlutum en virti til jafns skoðanir
annarra. Ekki minnkaði gesta-
gangurinn þegar þau fluttu í minni
íbúð í Hamraborg, það var bara
þéttar setið. „Þröngt mega sáttir
sitja,“ sagði hún bara og brosti út í
annað.
Amma var mjög örlát og gjafmild
í garð annarra en gerði minna fyrir
sjálfa sig, hana vanhagaði ekki um
neitt og var ánægð. Hún hafði allt
sem hún þurfti. Hún gerði kröfur til
fjölskyldu og vina að þeir stæðu sig
í því sem þeir tækju sér fyrir hend-
ur, hvað svo sem það var þá studdi
hún við bakið á manni svo um mun-
aði. Hún hafði mikinn styrk og var
óhrædd við að láta í ljós skoðanir
sínar með einlægri hreinskilni sem
henni einni var lagið. Einn af henn-
ar aðal kostum var sá að hún mis-
munaði ekki fólki eftir stöðu þess í
þjóðfélaginu. Fyrir henni vora allir
menn jafnir en menntun var af hinu
góða og hvatti hún okkur systkinin
eindregið til að afla okkur mennt-
unar.
Við systkinin höfum lært heil-
mikið af þér, amma, sem við mun-
um búa að til frambúðar og enda
þótt það sé erfitt að missa þig vit-