Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999
UR VERINU
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Hátt í 200 trillukarlar hyggjast stefna sjávarútvegsráðherra
Spilling-ar- og hneykslismál í Rússlandi
Fækkun sóknardaga
brjóti jafnræðisreglu
Á ANNAÐ hundrað eigenda króka-
báta í sóknardagakerfi ætla að stefna
sjávarútvegsráðherra fyrir niður-
skurð á sóknardögum sem þeir telja
að stangist á við jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar. Hefur hópurinn
ráðið til sín lögmann sem mun á
næstu vikum fara yfir gögn og verð-
ur ráðherranum stefnt í framhaldi
þess.
Um er að ræða 175 smábátasjó-
menn sem allir gera út trillur í
svokölluðu sóknardagakerfi. Magnús
Thoroddsen, fyrrverandi hæstarétt-
ardómari, hefur verið ráðin til að
flytja málið fyrir hönd hópsins. Frið-
þjófur Jóhannsson, smábátaeigandi
og talsmaður hópsins, segir að lög-
manninum hafi verið afhent gögn og
væntanlega h'ði nokkur tími áður en
ráðherranum verður stefnt fyrir
hönd ríkisstjómarinnar. Hann segir
að málið verði rekið á einstaklings-
grundvelli en hinsvegar verði kostn-
aðinum dreift milli manna. Málið
verði því rekið sem prófmál.
Friðþjófur segir að sjávarútvegs-
ráðherra verði stefnt fyrir niður-
skurð á sóknardögum á undanfóm-
um áram, sem þeir telji að stangist á
við jafnræðisreglu stjórnarskrárinn-
ar, og fyrir að mismuna mönnum inn-
an kerfisins. „Viljum við fá svör við
því hvort hægt sé að bjóða þessum
bátaflokki mun verri útkomu en öðr-
um. Þegar þessum bátum er boðið
inn í kvótakerfið viljum við fá svör
við því hvort það er réttlætanlegt að
bjóða þeim aðeins 20% af þeim afla
sem þeir hafi fiskað á ári undanfarin
ár. Allir aðrir sem hafa fengið kvóta
hafa ýmist fengið 100% úthlutun mið-
að við aflareynslu eða í versta falli
70%, líkt og smábátamir 1995.“
Friðþjófur segir stjórnvöld hafa
skorið niður sóknardaga úr 84 dögum
fiskveiðiárið 1996-7 í 40 daga árið
1997-8 og nú séu dagarnir aðeins 23.
„Við lögðum tillögur okkar fyrir sjáv-
arútvegsnefnd fyrr í vetur þar sem
óskað var leiðréttingar til að forðast
málssókn. Breytingarnar sem gerðar
vora í þinglok voru hinsvegar ekki
nægjanlegar að okkar mati. Það er
ljóst að þessir dagar sem við höfum
úr að spila duga mönnum engan veg-
inn til. Menn munu varla hafa sumar-
ið af. Það hefur enginn bátaflokkur
verið skorinn jafn mikið niður með
einni aðgerð," segir Friðþjófur.
HÓPURINN fyrir framan Síldarvinnsluna í Neskaupstað. Nótaskipið Börkur í baksýn. Terje Thomassen, Hafi
A.S., Orn Þorláksson, Hampiðjunni, Björn Voldnes, Eggbönes Notböteri A.S., Erik Foss og Reiduld Hjellen,
Erik Foss & Sönner, Bjarne Nielsen, Hammerfest, Harri Ulvatn, Fiskenett A.S., og Steinar Töskje, Ostervoll.
Norðmenn skoða
íslenskar netagerðir
SKÖMMU fyrir páska kom hópur
netagerðarmanna frá stærstu nóta-
verkstæðum Noregs í heimsókn til
íslands á vegum Hampiðjunnar og
Hafi A.S., sem er umboðsaðili
Hampiðjunnar í Noregi. Megin-
markmið heimsóknar hópsins var að
kynnast notkun íslenzkra útgerða á
ofurtóginu Dynex á teina á loðnu- og
síldamætur, grandara á flottroll og í
gilsa um borð, með kaup á efninu í
FISKISTOFA hefur þegar svarað
um rúmlega helmingi þeirra um-
sókna um veiðileyfi og aflaheimildir
sem bárust í kjölfar dóms Hæstarétt-
ar í máli Valdimars Jóhannessonar.
AUs bárast um 3.000 umsóknir. Sam-
kvæmt upplýsingum fi-á Fiskistofu
sækist verkið jafnt og þétt en óvíst er
hvenær því lýkur. Umsóknirnar vora
flokkaðar í 10 efnisflokka og því hægt
að svara hverjum efnisflokki með
stöðluðu svari. Hinsvegar þurfi að
huga fyrir norska flotann. Hópurinn
heimsótti m.a. nótaverkstæði Hrað-
frystihúss Eskifjarðar h.f., Neta-
gerð Friðriks Vilhjálmssonar h.f.,
Sfldarvinnsluna h.f. og Nótastöðina
h.f. á Akranesi.
Norsku þátttakendurnir hrifust
mikið af vinnu íslenzkra starfs-
bræðra, tæknivæðingu verkstæð-
anna , sem þeir heimsóttu og síðast
en ekki sízt notkun þeirra á Dynex
svara fjölda umsókna sérstaklega og
það kunni að vera tímafrekt.
Langflestir umsækjenda sóttu um
bæði veiðileyfi og kvóta án þess að
tilgreina skip og hefur þeim í öllum
tilfellum verið synjað. í þeim tilfell-
um sem skip er tilgreint með um-
sókninni þarf að athuga hvort skipin
séu á skrá Siglingastofnunar Islands
og með haffærisskírteini. Uppfylli
skipin þau skilyrði sem kveðið er á
um í lögum er þeim veitt veiðileyfi.
ofurtóginu á nætur. Mikill meirihluti
útgerða, sem skipta um teina á nót-
um sínum og láta fella nýjar, notar
Dynex og segja má að um það bil
helmingur allra nóta í notkun á ís-
landi sé felldur á Dynexteina.
Fellingin gengur mun hraðar fyr-
ir sig, nær engin teygja er í tóginu
og því lengist það ekki við langtíma-
notkun, engin bensl eru notuð, nótin
tekur mun minna pláss um borð,
mjög létt er að vinna nótina og
styrkurinn er mikill eða fjóram
sinnum meiri en í venjulegu
Terylenetógi af sama sverleika.
Þorsteinn Kristjánsson, skipstjóri
á Hólmaborg SU frá Eskifirði hefur
lýst notkun Dynex á nætur skipa út-
gerðarinnar, sem hreinni byltingu í
veiðarfæragerð og hafa öll nótaskip
Eskifirðinga skipt yfir á Dy-
nexteina.
„Norðmennirnir voru afar ánægð-
ir með heimsóknina til íslands og
fannst gott að geta skipzt á skoðun-
um við íslenzka starfsbræður. Ekki
leikur vafi á því að heimsóknir sem
þessar hafa mikið gildi og læra hvor-
ir af öðrum. Viðskiptalega era þær
mjög hvetjandi og engum blöðum
um það að fletta að Dynex ofurtóg á
eftir að seljast í auknum mæli til
Noregs á næstunni til notkunar í
veiðarfæri norska nótaflotans," seg-
ir meðal annars í frétt frá Hampiðj-
unni um heimsókn Norðmannanna.
Umsóknir um veiðileyfí og kvóta
Helmingi umsókna
þegar verið svarað
Geta orðið
Jeltsín að falli
Moskvu. Reuters.
VAXANDI órói er í rússneskum
stjórnmálum vegna spillingar- og
hneykslismála en þau varða aðal-
lega tvo menn, sem áður voru í náð-
inni hjá Borís Jeltsín, forseta Rúss-
lands, en era það ekki lengur. Telja
margir, að þessi mál geti komið sér
illa fyrir forsetann og aðra ráða-
menn.
Gefin hefur verið út skipun um
handtöku Borís Berezovksís, fjár-
málajöfurs, sem sneri sér síðar að
stjórnmálum og var þá í miklum
kærleikum við Jeltsín og fjölskyldu
hans. Er hann sakaður um ólögleg
viðskipti af ýmsum toga og periinga-
þvætti. Berezovskí, sem staddur er
í Frakklandi, vísaði þessum ásökun-
um á bug í gær og sagði þær aðeins
tilraun til að koma í veg fyrir, að
hann gæti snúið heim.
Hitt hneykslið tengist Júrí
Skúratov ríkissaksóknara en Jeltsín
hefur vikið honum frá meðan verið
að kanna ásakanir um að hann hafi
misbeitt valdi sínu. Sagði hann á
þingfundi, sem kallaður var saman í
gær til að ræða þetta mál, að hann
væri saklaus og aðfarir forsetans
ólöglegar.
Með ýmislegt í
pokahorninu
Sumir rússneskir stjórnmála-
menn telja, að Jeltsín og þeir, sem
honum standa næst, álíti, að þessir
fyrrum bandamenn forsetans geti
reynst hættulegir og því vilji þeir
koma þeim á kné jafnvel þótt hætta
sé á, að þeir ljóstri einhverju upp
um leið. Skúratov hefur haft aðgang
að ýmsum skjölum í Kreml í herferð
sinni gegn spillingu og talið er, að
Berezovskí viti eitt og annað, sem
Jeltsín og fjölskylda hans kæri sig
ekki um að komist í hámæli.
Sergei Jastrzhembskí, fyi-rver-
andi talsmaður forsetans, sagði í
viðtali við NTV-sjónvarpsstöðina,
að þessi hneykslismál væra alvar-
legt áfall fyrir yfirvöld og stjórnar-
stofnanir í landinu. Taldi hann þau
vera tengd á margan hátt. Komm-
únistar hafa enda notað þau til að
herða róðurinn gegn Jeltsín.
Krafa kommúnista um að Jeltsín
verði vikið frá verður tekin fyrir á
þingi í næstu viku og hugsanlegt er,
að þá geti upplýsingar frá þeim
Skúratov og Berezovskí riðið
baggamuninn.
Myndbirtingar í sjónvarpi
Jeltsín getur ekki rekið Skúratov,
aðeins sambandsráðið eða efri deild
þingsins og það hefur neitað því.
Strax og það hafði snúist gegn
brottrekstri hans birtust í ríkissjón-
varpinu myndir af manni, sem líkt-
ist Skúratov og var með tvær lítt-
klæddar konur hjá sér í rúminu.
Skúratov sendi þá rannsóknarfull-
trúa inn á stjórnarskrifstofur í
Kreml og nokkru síðar veik Jeltsín
honum úr starfi um stundarsakir.
Rússneska forystan varð fyrir
öðra áfalli í gær þótt af öðrum toga
væri en þá kenndi Jevgení Príma-
kov forsætisráðherra sér meins í
baki. Varð hann að hætta við heim-
sókn til Úkarínu og verður frá fram
í næstu viku.
Bandaríkin lýsa sigri í „bananadeilu“
ESB áskilur sér
áfrýjunarrétt
Washington, Nýju Dclhi. Reuters.
SIR LEÓN Brittan, sem fer með
viðskiptamál í framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins (ESB) og er
fráfarandi varaforseti hennai’, lýsti
því yfir í gær að ESB áskildi sér
rétt til að áfrýja úrskurði sátta-
nefndar Heimsviðskiptastofnunar-
innar (WTO) um bananainnflutn-
ingsreglur ESB en hann féll á
þriðjudag og var ESB ekki í vil.
Bandarískir ráðamenn lýstu þá þeg-
ar yfir sigri í hinni langvinnu „ban-
anadeilu" þessara tveggja stærstu
viðskiptablokka heimsins, ESB og
Bandaríkjanna.
„Við munum fara náið yfir hvort
tveggja, skýrslu sáttasemjarans og
sáttanefndaúrskurðina tvo, og
áskiljum okkur að sjálfsögðu rétt til
áfrýjunar,“ tjáði Brittan blaða-
mönnum í Nýju Delhi þar sem hann
er í heimsókn.
Bandarískir embættismenn
greindu frá því á þriðjudag, að
sáttanefnd WTO hefði komizt að
þeirri niðurstöðu að endurskoðaðar
bananainnflutningsreglur ESB
brytu enn í bága við alþjóðlegar við-
skiptareglur.
200 milljóna dollara
refsitollar heimilaðir
Nefndin mun þó hafa úrskurðað
að refsitollar þeir sem Bandaríkja-
menn höfðu ákveðið að leggja á
valdar vörur frá ESB í endurgjalds-
skyni fyrir það tap sem þeir töldu
bandarísk fýrirtæki verða fyrir
vegna bananainnflutningsreglanna,
væra of háir. Með úrskurðinum er
heimilað að refsitollar upp á 200
milljónir dollara, um 14,4 milljarða
króna, verði lagðir á vörur sem
EVROPA^
Bandaríkjamenn flytja inn frá lönd-
um ESB. Þessir refsitollar verða
afturvirkir til 3. marz sl. En Banda-
ríkjamenn höfðu sótzt eftir því að
leggja á refsitolla upp á 520 milljón-
ir dollara.
„Við munum að sjálfsögðu fara
eftir þeim reglum sem gilda um
slíka úrskurði," sagði Brittan í gær.
„Það er hins vegar strax ljóst af því
sem fyrir liggur úr skýrslu sátta-
semjara að einhliða refsiaðgerðir
Bandaríkjamanna sem þeir hafa
þegar hrint í framkvæmd gegn út-
flutningsvörum frá ESB era í stór-
um dráttum ólöglegar, þar sem
upphæð refsitollanna er meiri en
tvöfóld sú upphæð sem sáttasemj-
arinn telur hæfilega," segir í yfirlýs-
ingu frá Brittan.
Bandaríkjamenn hafa haldið því
fram, að endurskoðaðar bananainn-
flutningsreglur ESB, sem tóku gildi
um síðustu áramót, brytu enn í
bága við fyrri úrskurði WTO, sem
felldir vora að beiðni Bandaríkja-
manna um eldri reglur ESB, sem
veita banönum framleiddum í þró-
unarlöndum sem áður voru nýlend-
ur Evrópuríkja greiðari aðgang að
Evrópumarkaðnum en banönum frá
Mið-Ameríkulöndum, þar sem
bandarísk bananasölufyrirtæki eru
allsráðandi.