Morgunblaðið - 29.06.1999, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚNÍ 1999 27
Engin sátt um Drumcree-göngu Óraníumanna í Portadown á N-írlandi
Gæti haft áhrif á neyðarvið-
ræður um friðarsamninginn
Belfast. Reuters.
SU ákvörðun sérstakrar nefndar,
sem starfar á vegum breskra stjórn-
valda, í gær að banna göngu Óraníu-
manna næstkomandi sunnudag í
gegnum hverfi kaþólskra í bænum
Portadown á Norður-írlandi setti
mark sitt á neyðarviðræður sem
fram fóru í Belfast um lausn á deilu
um afvopnun öfgahópa og myndun
heimastjórnar. Óttast menn nú mjög
að Óraníumenn reyni að þvinga sér
leið niður Garvaghy-götu þrátt fyrir
bann yfirvalda, og að til harðra átaka
muni koma.
Vonast hafði verið til að sátt næð-
ist um Drumcree-gönguna en það
hefði getað bætt mjög andrúmsloft í
fundarsölum stjómarbygginga við
Stormont-kastala í Belfast þar sem
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, og Bertie Ahern, forsætisráð-
herra írlands, lögðu allt kapp á að fá
stríðandi fylkingar til að sættast á
málamiðlun í afvopnunardeilunni áð-
ur en frestur til þess rennur út á mið-
vikudag. Takist ekki að finna lausn í
dag eða á morgun er næsta víst að
friðarsamkomulagið frá því í fyrra sé
runnið út í sandinn. Jafnframt gætu
átök við Drumcree um næstu helgi
orðið til þess að vargöld gengi í garð
að nýju á N-írlandi af fullum krafti.
Sambandssinnar hafa fram að
þessu neitað að setja á laggimar
heimastjórn með aðild Sinn Féin,
stjómmálaarms írska lýðveldishers-
ins (IRA), nema IRA byrji afvopnun
fyrst. Einhver teikn vom að vísu á
lofti um það í gær að David Trimble,
leiðtogi Sambandsflokks Ulsters
(UUP), gæti verið tilbúinn til að sætt-
ast á að Sinn Féin fái að taka sæti sín
í heimastjóm en einungis ef IRA-
menn viðurkenndu að þeim beri að af-
henda vopn sín fyrir maí á næsta ári.
Óvíst er að IRA hlíti slíkum tilmælum
og jafnframt fullyrtu heimildarmenn
The Belfast Telegraph að stigi
Trimble þetta skref myndu félagar í
UUP undireins reyna að fella hann úr
leiðtogaembættinu.
Skýrslu de Chastelains
beðið með óþreyju
Nokkrar vonir höfðu vaknað, um
að árangur myndi nást í þessum
neyðarviðræðum, á föstudagskvöld
þegar Blair og Ahern tókst að fá
leiðtoga stríðandi fylkinga til að fall-
ast á þrjú atriði sem viðræður í þess-
ar viku myndu gmndvallast á.
I fyrsta lagi staðfestu deilendur
stuðning sinn við að heimastjóm allra
flokka yrði sett á laggirnar, þeir stað-
festu það ákvæði friðarsamkomulags-
ins frá því í fyrra sem kveður á um að
öfgahópar skuli hafa lokið afvopnun
fyrir maí á næsta ári, og loks gáfu
þeir alþjóðlegri nefnd undir stjóm
Kanadamannsins Johns de Chastela-
ins hershöfðingja fullt umboð sitt til
að stýra afvopnun hópanna.
Framhald viðræðnanna, sem nú
standa yfir í Belfast, gæti einmitt
ráðist af skýrslu þeirri sem de
Chastelain leggur fyrir í dag, en þar
mun Kanadamaðurinn leggja mat á
það hvort hann telji líklegt að IRA
og aðrir sambærilegir öfgahópar
hyggist í raun og vem afvopnast í
samræmi við ákvæði friðarsam-
komulagsins.
Sé niðurstaða hans sú að hann telji
IRA líklegan til að standa við þetta
ákvæði friðarsamkomulagsins myndi
það hjálpa vemlega til í þeim við-
ræðum sem nú fara fram. Að sama
skapi yrði það mikið áfall ef de
Chastelain kæmist að þeirri niðu-
stöðu að hvað sem liði öllum friðar-
sáttmálum hefði IRA alls ekki í
hyggju að láta vopn sín af hendi.
alain
miklis
Grikkland
Papadopou-
los látinn
Aþcna. AP.
GEORGE Papadopoulos, leiðtogi
herforingjastjórnarinnar í Grikk-
landi á áranum 1967-73, lést af
völdum krabbameins á sjúkrahúsi í
Aþenu á sunnudag, áttræður að
aldri.
Papadopoulos stjórnaði landinu
með harðri hendi frá valdaráni
hersins 21. apríl 1967 þar til í nóv-
ember 1973 þegar Dimitrios
Ioannidis, yfirmaður herlögregl-
unnar, steypti honum af stóli.
Stjórn hins síðamefnda féll í júlí
1974 þegar misheppnað valdarán á
Kýpur varð til þess að Tyrkir
gerðu innrás í eyjuna.
Papadopoulos var dæmdur til
dauða fyrir landráð eftir að lýðræði
var komið á en dómnum var síðar
breytt í lífstíðarfangelsi. Stjórn
Grikklands ákvað að leysa hann úr
haldi af mannúðarástæðum í des-
ember 1990 en hætti við það vegna
háværra mótmæla almennings og
stjórnarandstæðinga. Síðustu þrjú
árin dvaldi hann undir strangri ör-
yggisgæslu á sjúkrahúsi vegna
hrörnunarsjúkdóms.
Ákafur andstæðingur
kommúnisma
Papadopoulos, sem fæddist í
suðurhluta Grikklands, gegndi her-
þjónustu í síðari heimsstyrjöldinni
og barðist með þjóðernissinnum
gegn kommúnistum í grísku borg-
arastyrjöldinni 1946-49. Hann gat
sér orð fyrir að vera ákafur and-
stæðingur kommúnisma og sakaði
eitt sinn Richard Nixon, fyrrver-
andi Bandaríkjaforseta, og tvo
þriðju bandarískra þingmanna um
að vera kommúnistar.
Þegar Papadopoulos var ákærð-
ur fyrir landráð árið 1975 neitaði
hann að bera vitni og sagði aðeins:
„Látum söguna dæma gerðir mín-
ar.“
Verðir í fangelsi Papadopoulos
sögðu að hann hefði aldrei iðrast
valdaránsins og haldið því fram til
dauðadags að hann hefði bjargað
Grikkjum frá kommúnisma. Mann-
réttindanefnd Evrópuráðsins full-
yrti þó að Grikkjum hefði ekki staf-
að hætta af kommúnistum.
Nefndin sagði einnig að herfor-
ingjastjórnin hefði látið pynta
fanga og brotið gegn mannréttind-
um þjóðarinnar. Þúsundir Grikkja
voru fangelsaðar, sendar á af-
skekktar grískar eyjar eða flæmd-
ar í útlegð erlendis á valdatíma
herforingjastjórnarinnar.
Vart séð fyrir endann á 11 mánaða borgarastríði
Friðarviðræður út um
þúfur í Lýðveldinu Kongú
Lusaka. Reuters, AP.
Reuters
SNURÐA hljóp á þráðinn í viðræð-
um um frið í Lýðveldinu Kongó í
gær og varð að fresta viðræðunum
eftir aðeins um hálfa klukkustund.
Miklar vonir höfðu verið bundnar við
ráðherraviðræðurnar, er miða að því
að binda enda á borgarastyrjöld sem
geisað hefur í Kongó í tæpt ár. Ekki
var Ijóst síðdegis í gær hvenær við-
ræður ráðherranna myndu hefjast
að nýju.
Aðild að viðræðunum er hófust í
Lusaka, höfuðborg Zambíu, í gær-
morgun eiga utanríkis- og varnar-
málaráðherrar þeirra fjórtán ríkja
sem eiga aðild að Þróunarsambandi
sunnanverðrar Afríku og Rúanda,
Úganda, Kenýa og Líbýu. Markmið
viðræðnanna er að ræða drög að
friðarsáttmála.
Eftir 30 mínútur kváðust fulltrúar
Kongó og helstu bandamanna þeirra,
Zimbabwe, vera ósáttir við nokkur
atriði í drögunum. Talsmaður eins af
uppreisnarmannahópunum í Lýð-
veldinu Kongó sagði hins vegar að
sáttmáladrögin væm viðunandi.
Herir að minnsta kosti sex Afríku-
ríkja hafa dregist inn í átökin í Lýð-
veldinu Kongó, sem áður hét Zaire.
Hafa Zimbabwe, Angóla, Namibía og
Chad veitt stuðning forseta landsins,
Laurent Kabila, sem hefur átt undir
högg að sækja. Úganda og Rúanda
hafa stutt uppreisnarmenn, er hafa
stór svæði í austur- og norðurhluta
Lýðveldisins Kongó á valdi sínu.
Ráðherrarnir sögðu í Lusaka í
gær að tvíhliða viðræðum yrði haldið
áfram, þrátt fyrir að formlegar við-
ræður hefðu farið út um þúfur, og
vonir stæðu til þess að allir aðilar
færa að ræða saman á ný áður en
langt um liði.
BBC greinir frá því að í drögun-
um, sem ræða átti í gær, sé kveðið á
um að vopnahlé hefjist 3. júní; friðar-
gæslulið verði kallað til; erlendir
herir hverfí á braut og uppreisnar-
menn afvopnist. Munu fulltrúarnir,
sem gengu af fundi í gær, ekki hafa
getað sætt sig við stofnun eftirlits-
nefnda sem fylgjast myndu með því
að staðið væri við friðarsamninga, og
einnig hafi þeir verið verið ósáttir við
að komið yrði upp stofnunum sem
myndu leita eftir viðræðum við upp-
reisnarmenn.
Klofningur meðal
uppreisnarmanna
Það vai- með stuðningi stjórnvalda
í Rúanda og Úganda sem uppreisn-
armenn í Lýðveldinu Kongó, er köll-
uðu sig Lýðræðisbaráttu Kongó,
hófu aðgerðir gegn stjórn Kabila í
ágúst á síðasta ári. Markmið þeirra
var að leggja allt landið undir sig.
Hefur uppreisnai-mönnum hvorki
tekist að vinna hernaðarsigur né öðl-
ast viðurkenningu sem pólitískt afl.
Deilur hafa risið milli Rúanda og
Úganda um hvernig best sé að styðja
við bakið á uppreisnarmönnum.
Klofningur hefur orðið innan raða
þeirra, og hafa þeir nú í raun skipast
í tvær fylkingar.
Kabila hefur átt undir högg að
sækja. Hann hefur engum her á að
skipa, og hefur haldið völdum í Lýð-
veldinu Kongó fyrir tilstuðlan
bandamanna sinna í Angóla, Namib-
íu, Chad og Zimbabwe. Hefur mest
munað um stuðning síðastnefnda
ríkisins.
Robert Mugabe, forseti
Zimbabwe, hefur sagst vilja styðja
við sjálfstæða ríkisstjórn sem hafi
orðið fyrir árás byltingarafla, en
stuðningurinn hefur ekki verið Ka-
bila að kostnaðarlausu og hefur for-
setinn afsalað sér gífurlegum náma-
réttindum og veitt annars konar
fjárhagslega tryggingu til að halda í
bandamenn sína.
Hersveitir Zimbabwe hafa undan-
farið orðið fyrir miklu mannfalli og
talið líklegt að Mugabe myndi kalla
menn sína til baka. Til þess hefur þó
ekki komið. En sökum annarra
áfalla, sem Kabila hefur orðið fyrir,
gæti afstaða Mugabes breyst
skyndilega. Ekki síst eftir að Kabila
tapaði svæðum sem á em demanta-
námur.
LAURENT Kabila (t.v.) og Ro-
bert Mugabe héldust í hendur
þegar Kabila kom í heimsókn til
Zimbabwe í síðustu viku.
ÚNSAN
Aðalstræti 9