Morgunblaðið - 29.06.1999, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
_________________UMRÆÐAN_______
Um hvað var samið, Jakob?
ÞAÐ eru dagar og
vikur frá því að ég skrif-
aði greinarkom í Morg-
unblaðið, þar sem ég í
mestu vinsemd óskaði
eftir skýrum svörum írá
Jakobi Bjömssyni, fyrr-
verandi bæjarstjóra á
Akureyri. Eg taldi
Akureyringa eiga rétt á
svöram við þeim spum-
ingum, sem ég setti
fram, þar sem þær
snertu Útgerðarfélag
Akureyringa, félag sem
Akureyringar komu til
sjálfstæðis á sínum
tíma. Til þess þurfti
milljónir og aftur millj-
ónir króna. Þessi fjárút-
lát skertu þá þjónustu, sem bæjar-
félagið gat veitt bæjarbúum, en þeir
létu sig hafa það, atvinnuuppbygg-
ing hafði forgang! Þess vegna eiga
bæjarbúar rétt á skýram svöram
frá stjómendum bæjarins á síðasta
kjörtímabili. Þeir eiga rétt á að vita,
hvemig meirihluta Jakobs Bjöms-
sonar tókst að klúðra málefnum Út-
gerðarfélagsins á fáum dögum.
Hann er svo önnum kafinn
Þess vegna skrifaði ég þessa
grein, en lengi vel bólaði eídd á
svari frá bæjarstjóranum fyrrver-
andi.
Hann er svo störfum hlaðinn
maðurinn, hvað heldur þú að hann
megi vera að því að svara einhveij-
um spumingum, hvíslaði einhver
púki í eyrað á mér, en annar hvísl-
aði í hitt eyrað: Blessaður vertu, þú
getur þurft að bíða einhverjar vik-
ur, því Jakob vandar sínar ritsmíð-
■. ar, veltir fyrir sér hverri málsgrein
og Iætur ekkert vanhugsað orð frá
sér fara.
Þetta gaf mér smá-
frið til að bíða eftir
svarinu. Loks rakst ég
á grein í Vikudegi undir
fyrirsögninni: „Að
gefnu tilefni“. Með var
smynd af myndarlegum
manni með hárgreiðslu
og útlit, sem lengi hefur
dugað til mikilla met-
orða á Sikiley, en dugði
þó ekki nema í fjórða
sætið hjá framsókn í
N orðurlandskj ördæmi
eystra fyrir síðustu Ai-
þingiskosningar! En
hvað um það, þama var
komin á prent lþng og
mikil grein um Útgerð-
arfélagsmálið eftir Jak-
ob Bjömsson. Eg náði mér í gott
kaffi og kom mér vel fyrir. Hóf síð-
an lesturinn með mikilli tilhlökkun.
En þvflík vonbrigði. Greinin reynd-
ist ekki annað en máttlaust yfirklór.
Þar var ekkert, sem bæjarbúar
vissu ekki fyrir. Greinin vai' ekki
annað en yfirklór þess sem skamm-
ast sín. Skammast sín fyrir að hafa
klúðrað tækifæri til að koma sölu-
málum Útgerðarfélags Akureyr-
inga í góðar hendur, um leið og at-
vinnulífi bæjarins yrði gefin
krassandi vítamínsprauta. Um leið
sakar Jakob Sölumiðstöðvarmenn
um svik. Hvers vegna? Vegna þess
að Jakob Björnsson og félagar hans
virðast ekki hafa hnýtt lausa enda
þegar málinu var lokað. SH-veldið
þurfti ekki annað en vekja á því at-
hygli, að þeir væra búnir að skapa
þau störf á Akureyri sem um var
talað. Það gerðu þeir líka og glottu
út í annað, tO Jakobs, en eftir það
vora þeir ekki bundnir af einu eða
neinu við uppbyggingu atvinnulífs á
Akureyri. Vegna þess að Jakob og
ÚA
Grein Jakobs Björns-
sonar er ekki annað, að
mati Sverris Leósson-
ar, en yfírklór þess sem
skammast sín fyrir að
hafa klúðrað tækifæri
til að tryggja framtíð
-------------------------
Utgerðarfélags Akur-
eyringa.
meðreiðarsveinar hans í bæjar-
stjórninni klúðraðu málinu. Það
vora þeir sem sviku Akureyringa,
ef Jakob hefur engar greinarbetri
skýringar en fram koma í áður-
nefndri grein.
Næstbesti kosturinn
Eg sagði í fyrri grein minni, að
besti kosturinn fyrir Útgerðarfélag
Akureyringa hefði verið að taka
sölumálin inn í starfsemi félagsins.
Sumar afurðir gæti félagið selt
beint og sparað sér þannig stórar
fjárhæði í umboðslaun. Síðan hefði
mátt semja við þau sölusamtök sem
stæðu sig best við sölu á öðram af-
urðum inn á mismunandi markaði.
Þessu líkt vinna Samherjamenn
með ágætum árangri. Annar besti
kosturinn var að semja við Islensk-
ar sjávarafurðir um afurðasölu fyrir
ÚA, en gegn því að aðalbækistöðv-
ar IS flytji til Akureyrar. Þessa leið
segist Jakob hafa viljað fara og aðr-
ir bæjarfulltrúar Framsóknar-
flokksins hafi verið sama sinnis. En
hvers vegna þorðu þeir þá ekki að
berja það í gegn, að þessi leið væri
farin? Lutu fimm framsóknarmenn
í lægra haldi fyrir einum krata án
bardaga? Vora völdin í bæjar-
stjórninni og bæjarstjórastóllinn
framsóknarmönnum kærari en
framtíðarhagsmunir Útgerðarfé-
lags Akureyringa? Af hverju
reyndu framsóknarmenn ekki að
mynda nýjan meirihluta til að ná
fram eigin vilja? Hvers vegna bára
þeir ekki fram um það tillögu í bæj-
arstjórninni, að semja við Islenskar
sjávarafurðir, til að ganga úr
skugga um hvort þar fyndist ekki
einn stuðningsmaður við vilja fram-
sóknar? Það dugði og ég hygg að sá
stuðningsmaður hafi verið til stað-
ar. Hvers vegna valdi framsókn
frekar þann kostinn, að koma vilja
minnihlutans í bæjarstjóminni í
framkvæmd? Taldi framsókn sig
ekki vera ráðandi afl í bæjarstjóm-
inni á síðasta kjörtímabili?
Framsóknarmenn kórónuðu síð-
an vitleysuna skömmu síðar, þegar
þeir afsöluðu sér meirihlutavöldum
í Útgerðarfélaginu, til sömu aðOa
og höfðu beygt þá í gras skömmu
áður. En því miður hélt bærinn
fimmtungi hlutabréfanna eftir, sem
skapar þó engin völd við stjórn fé-
lagsins. Eg get að vísu verið bæjar-
stjóranum fyrrverandi sammála um
það, að Akureyrarbær átti ekki að
stjóma ÚA tO frambúðar. Þetta var
hins vegar ekki rétta aðferðin við
söluna. Stjómendur bæjarins hefðu
átt að bera gæfu tO að selja öll
hlutabréf bæjarins á sama tíma,
þegar ákvörðun hafði verið tekin
um að tími bæjarútgerðar á Akur-
eyri væri liðinn. Þannig hefði feng-
ist hærra verð fyrir öll bréfin.
Því miður hefur þróunin verið sú
síðan, að þessir sömu aðilar og
keyptu hlut Akureyrarbæjar hafa
verið að skara eld að sinni köku í
stjórn Útgerðarfélags Akureyr-
inga. Þeir nálgast nú meirihluta-
eign í félaginu og ná ef til vill því
takmarki á næstu misseram. Hvað
gerist þá? Fara þeir ef til vill með
starfsemi ÚA suður rétt eins og úti-
bú Sölumiðstöðvarinnar?
Vonandi verður það ekki úr, en
ég tel að bæjarbúar eigi til þess
sjálfsagðan rétt, að Jakob Bjöms-
son, fyrrverandi bæjarstjóri, geri
hreint fyrir sínum dyrum í málinu.
Það er sjálfsögð kurteisi Jakob, að
fulltrúar fólksins í stjórnun og ráð-
um samfélagsins svari spumingum
frá umbjóðendum sínum - svo fljótt
sem auðið er - á sama vettvangi og
spurt er. Ég hef reifað efni þeirra
hér að framan, en ef þú skilur ekki
um hvað þar er spurt, þá skal ég
orða þetta á einfaldari hátt:
I fyrsta lagi: Gerðu fyrrverandi
stjómendur bæjarins engar ráð-
stafanir tO að tryggja að sú at-
vinnustarfsemi sem SH-menn lof-
uðu Akureyringum yrði hér til
frambúðar?
í öðru lagi: Þú hefur lýst því yfir,
að framsóknarmenn hafi vOjað setja
sölumál ÚA í hendur Islenskra sjáv-
arafurða. Gerðuð þið einhverja tO-
raun tO að ná þessum vOja fram
með því að leita eftir stuðningi í
bæjarstjóminni?
Og í þriðja lagi: Var gert eitthvert
samkomulag bak við tjöldin um
framgang þessara mála, sem bæjar-
búar hafa enn ekki fengið að vita af?
Með kærri kveðju til Jakobs
samhliða óskum um skjót svör.
Höfundur er útgerðarmaður á
Akureyri og fyrrverandi stjórnar-
formaður í títgerðarfélagi Akur-
eyringa hf.
Sverrir
Leósson
Er hundur
í Helga Pé?
HELGI Pétursson,
stjórnarformaður SVR,
skrifar grein í Morgun-
.blaðið sl. þriðjudag, þar
sem hann ræðst á und-
irritaðan fyrir að fjalla
um þjónustu SVR í fjöl-
miðlum. Út af fyrir sig
er ágætt að Helgi skuli
gefa sér tíma frá því að
eltast við alla ketti
borgarinnar og leiða
hugann sem snöggvast
að almenningssam-
göngum því þar er svo
sannarlega verk að
vinna. Er ekki nema
skiljanlegt að hlaupinn
sé hálfgerður hundur í
Helga eftir allt kattastússið að
undanförnu.
^ Grein Helga einkennist af
nokkurri vanstillingu höfundarins
og síendurteknum svívirðingum í
garð undirritaðs og má af grein-
inni ætla að allan vanda almenn-
ingssamgangna í höfuðborginni
megi rekja til mín. En þessi fúk-
yrðaflaumur dæmir sjálfan sig og
. höfundinn. Það er miður að Helgi
skuli ekki vera fær
um að ræða rekstur
SVR á yfirvegaðan og
málefnalegan hátt en
hitt er verra að hann
sést lítt fyrir og beitir
rangfærslum og bein-
um ósannindum, sem
nauðsynlegt er að
leiðrétta.
Þj ónustuskerðing
og fækkun farþega
Stjórnarformaður-
inn segir m.a. að árið
1996 hafi verið gerðar
umtalsverðar bætur á
þjónustu SVR, borg-
arbúar hafi brugðist
jákvætt við þeim og farþegum
hafi fjölgað í kjölfarið. Það er rétt
að þjónustan var að sumu leyti
bætt en fjölmargir farþegar urðu
einnig fyrir þjónustuskerðingu
eins og ótal kvartanir og lesenda-
bréf frá þessum tíma vitna um.
Það er einnig rétt að farþegum
fjölgaði lítils háttar milli áranna
1996 og 1997 en sú fjölgun gerði
ekki annað en vega upp þá fækk-
un farþega sem varð árið 1996,
sjálft árið sem nýja leiðakerfið
var tekið í notkun.
Metnaður R-listans
Það er ef til vill lýsandi fyrir
metnað R-listans í almennings-
samgöngum þegar núverandi
stjórnarformaður SVR telur það
glæsilegan árangur að kostnaðar-
söm leiðakerfisbreyting skili ekki
öðru en því að það takist að halda
í horfinu. Mér ber þó skylda til að
upplýsa Helga um það að fyrrver-
andi stjórnarformaður, sem hafði
Kjartan
Magnússon
Farþegafækkun SVR
Skyggði flöturinn sýnirfjölda íbúa á þjónustusvæði
SVR (hægri kvarði),en súlurnarfjölda farþega á
íbúa (vinstri kvarðij.Talan fyrir ofan þær gefur til
kynna heildarfjölda farþega í þúsundum talið.
60
50
40
30
20
10

7.396
7.350
6.989
7.012
íbúum fjölgar,farþegum fækkar
og farþegar á íbúa fara í fyrsta sinn
niðurfyrir sjötta tuginn eða í 59,9.
§
'94 '95 '96 '97 '98
Samgöngur
Farþegum SVR hefur
fækkað verulega á
valdatíma R-listans,
segir Kjartan Magnús-
son, í fyrri svargrein
sinni um málefni SVR.
forgöngu um breytingarnar, hafði
ólíkt meiri metnað fyrir hönd fyr-
irtækisins og sagði margoft að
markmið þeirra væri að fjölga
farþegum.
Villandi samanburður
Þegar breytingar á farþega-
fjölda SVR eru skoðaðar er eðli-
legt að bera þær saman við íbúa-
fjölda borgarinnar, en hann er að
sjálfsögðu breytilegur. Einhverra
hluta vegna kýs stjórnarformað-
urinn að fara ekki út í slíkan sam-
anburð. Sé farþegafjöldi hins veg-
ar skoðaður sem hlutfall af íbúa-
fjölda sést svo ekki verður um
villst að farþegum SVR hefur
fækkað verulega á valdatíma R-
listans. Fyrstu tölur um yfir-
standandi ár gefa skýrt til kynna
að sú óheillaþróun haldi áfram en
samkvæmt þeim fækkar farþeg-
um um 5% frá fyrra ári.
Það er hreint og beint ótrúlegt
að stjórnarformaður SVR skuli
ekki hafa áhyggjur af því að far-
þegafjöldi fyrirtækisins nái ekki
einu sinni að fylgja fjölgun borg-
arbúa. Hefur hann e.t.v. þá skoð-
un að SVR beri ekki að ná til
nýrra borgarbúa, þ.e.a.s. uppvax-
andi kynslóða og aðflutts fólks?
Þáttaskil í þjónustu SVR
Helgi fjallar um vöxt borgar-
innar og segir það til marks um
bætta þjónustu SVR að ekið sé
um ný hverfi. Á meðan SVR var
undir stjórn sjálfstæðismanna
lagði fyrirtækið metnað í að aka
um öll hverfi borgarinnar, jafnt
ný sem gömul, og þjónusta var
ekki skert við eldri hverfi þótt
nýjum væri bætt við. Þetta þótti
sjálfsagt þá og var ekki rætt sér-
staklega um bætta þjónustu þótt
ný hverfi bættust við leiðakerfið.
Undir stjórn R-listans hafa hins
vegar orðið þau þáttaskil í þjón-
ustu SVR að þjónusta er skert við
eldri hverfi til að hefja akstur í
nýjar byggðir og nægir að nefna
leiðir 8 og 9 í því sambandi, sem
lagðar voru niður á síðasta kjör-
tímabili. Þá er fyrirtækinu ekki
lengur gert að þjóna öllum hverf-
um borgarinnar, sbr. aflagningu
leiða í Þingholtunum og Hálsa-
hverfi. Með því að minnka þjón-
ustuna í eldri hverfum er að sjálf-
sögðu verið að skerða þjónustu
þegar á heildina er litið. Það á
vafalaust sinn þátt í því að æ fleiri
farþegar snúa baki við þjónustu
SVR.
Ekki verður annað séð en að
málflutningur stjórnarformanns-
ins sé annaðhvort byggður á
rangfærslum eða fákunnáttu á
grundvallarstaðreyndum.
Höfundur er borgarfulltrúi og á
sæti í stjórn SVR.