Morgunblaðið - 03.07.1999, Blaðsíða 35

34 LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1999
+
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 3. JULI1999
35
—kr

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BIRNIR A FLUGI
TVÆR rússneskar sprengjuflugvélar, svokallaðir „Birnir“ af
gerðinni TU-95, flugu inn fyrir íslenska loftvarnarsvæðið á föstu-
dag fyrir viku. Vélarnar flugu réttsælis í kringum landið og var þeim
fylgt eftir af F15-orrustuþotum af Keflavíkurflugvelli. Nokkrum dög-
um áður höfðu tvær Blackjack-sprengjuþotur flogið meðfram strand-
lengju Noregs.
Atvik sem þessi voru algeng á kaldastríðsárunum en nú er liðinn
um áratugur frá því að rússneskar sprengjuþotur sáust á íslenska
loftvar nar svæ ðinu.
Flug bjarnanna hefur að vonum vakið mikla athygli og samkvæmt
frétt í Washington Post hefur það vakið spurningar í bandaríska
stjórnkerfinu um það, hver stjórni hernum í raun. Virðist flugið, sem
Rússar segja lið í heræfingu, hafa komið flestum vestrænum sérfræð-
ingum í opna skjöldu. Ljóst er að það var ekki farið að ástæðulausu.
Aukin spenna hefur smám saman verið að færast í samskipti Rúss-
lands og Vesturlanda eftir hina fyrstu þíðu áranna eftir að kaldastríð-
inu lauk. Sú ákvörðun NATO að bjóða nokkrum fyrrverandi ríkjum
Varsjárbandalagsins aðild hefur vakið reiði í Rússlandi og líta Rússar
á stækkunina sem ógn gagnvart sér. Að sama skapi hefur Kosovo-
deilan orðið til að breikka bilið á milli austurs og vesturs á alþjóða-
vettvangi. Rússar lögðust eindregið gegn loftárásum á Júgóslavíu og
hafa varað við því fordæmi sem þar með var skapað. Þá liggur fyrir
að innan rússneska stjórnkerfisins eru vaxandi áhyggjur yfir því
hversu iila Rússar eru í stakk búnir til að láta að sér kveða á alþjóða-
vettvangi. Efnahagsástandið í landinu hefur gert það að verkum, að
vart eru til peningar til að greiða hermönnum laun og útvega þeim
fæði, hvað þá að fjárfesta í hátæknivopnum eða þó ekki væri nema
eldsneyti á flugvélar.
Með óvæntri innreið sinni í Kosovo og flugi bjarnanna í kringum
Island eru Rússar vafalítið að minna á að þeir eru enn til staðar og að
þeir fara fram á að verða teknir alvarlega. Engin ástæða er til ann-
ars. Þrátt fyrir þau vandamál er hrjá Rússland verður ekki hjá því
litið að Rússar munu áfram gegna mikilvægu hlutverki. Stærð lands-
ins, lega, kjarnorkuvopnabúr og sagan tryggja það.
Þetta atvik gefur hins vegar einnig tækifæri til að spyrja spurn-
inga um framtíðarstarfsemi varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. Ljóst
er að skiptar skoðanir hafa verið í bandaríska stjórnkerfinu og innan
Bandaríkjahers um það hversu umfangsmikil starfsemin í Keflavík
eigi að vera. Hafa jafnvel komið til tals hugmyndir um að senda allar
herþotur af landi brott og flytja þær hingað á ný frá Bandaríkjunum
ef þörf krefur. Þær hugmyndir grundvallast á þeirri forsendu að ekki
stafi lengur ógn af rússneska hernum. Ef þoturnar hefðu ekki verið
til staðar nú hefðu rússnesku flugvélarnar getað flogið um íslenzkt
loftvarnarsvæði án þess að með þeim væri fylgzt úr návígi. Frá sjón-
arhóli íslenzkra öryggishagsmuna er það óviðunandi. Atvik þetta
styrkir þess vegna rök íslenzkra stjórnvalda fyrir því, að lágmarks-
viðbúnaður á Keflavíkurflugvelli hljóti m.a. að byggjast á því, að or-
ustuþotur séu þar til staðar.
TENGING KAUPHALLA
*
ISLENDINGAR fjárfesta í æ ríkari mæli í erlendum verðbréfum.
Æskilegt er að auðvelda slík viðskipti. Samstarf kauphalla fer
stöðugt vaxandi og má þar nefna kauphallirnar í Kaupmannahöfn og
Stokkhólmi, sem hafa verið tengdar með sameiginlegu viðskiptakerfi.
Er talið hugsanlegt, að kauphallir Noregs og Eystrasaltsríkjanna
tengist því samstarfi síðar.
Verðbréfaþing íslands fylgist vel með þessari þróun, jafnt á Norð-
urlöndum sem annars staðar í Evrópu. Stefán Halldórsson fram-
kvæmdastjóri segir sterkan vilja til að taka þátt í samstarfi af þessu
tagi til að tryggja íslenzkum fjárfestum aðgang að erlendum markaði.
Það er ánægjulegt, að Verðbréfaþing íslands hefur áhuga á að taka
þátt í samstarfi kauphalla, ekki sízt norrænna, því ekki viljum við
„lokast úti“ eins og Stefán Halldórsson orðaði það í viðtali við Morg-
unblaðið.
SKATTKERFIÐ
*
ARUM SAMAN hefur verið rætt um nauðsyn þess að einfalda
skattkerfið og gera það skilvirkara. Það verður þó sífellt flókn-
ara, torskildara og þyngra í vöfum. Sífelldar breytingar löggjafans á
skattalögum hafa gert skattstofunum illkleift að sinna verkefnum sín-
um, m.a. vegna reglna um virðisaukaskatt, fjármagnstekjuskatt, hús-
næðisbótakerfi og verðbréfaviðskipti. Skattstofur hafa ekki fengið
nægjanlegt starfslið til að leysa verkefnin.
Endurskoðendur ráða ekki lengur við að skila í tíma flóknum fram-
tölum og kom fram nýlega í grein Þorsteins Haraldssonar endurskoð-
anda hér í blaðinu, að í haust stefni í það, að ekki takist að skila nær 2
þúsund framtölum atvinnurekenda í Reykjavík innan tilskilins frests.
Ekki dugir að endurskoðendur leggi nótt við dag. Verkefnið er of
mikið. Þetta þýðir að þungum viðurlögum verður beitt og þar með
hagnast ríkiskerfið á fyrirkomulagi, sem það sjálft hefur siglt upp á
sker.
Skattstjórinn í Reykjavík, Gestur Steinþórsson, tekur undir flest
þau sjónarmið, sem koma fram í grein endurskoðandans, en hann
segist ekki sjá neina eina lausn. Gestur segist binda miklar vonir við,
að nýr fjármálaráðherra taki málið föstum tökum og skoði það frá
grunni. Vonandi verður honum og skattgreiðendum að þeirri ósk.
Endurskoðun verður þó að byggjast á, að hagsmunir fólks verði í fyr-
irrúmi fremur en kerfisins sjálfs eins og endurskoðandinn benti á í
grein sinni.
LAUGARNESSKÓLI. Mynd tekin árið 1985.
Ií
SKÝRSLU frá Brunamála-
stofnun, sem verið er að vinna
um þessar mundir, kemur fram
.það mat að brunavörnum sé
verulega áfátt í grunnskólum á
landsbyggðinni. Á síðasta ári kom út
sambærileg skýrsla um grunnskól-
ana á höfuðborgarsvæðinu og Akur-
eyri sem unnin var árið 1997 þar sem
ástandið er talið síst skárra. Þá kom í
ljós að 68% af þeim skólum sem voru
skoðaðir voru með ófullnægjandi
brunavörnum, að mati Brunamála-
stofnunar, en aðeins 32% með viðun-
andi brunavörnum. Talsmenn Eld-
varnaeftirlitsins í Reykjavík segja
skýrslu Brunamálastofnunar for-
vitnilega sem fræðilegt plagg fyrir
fagmenn en alls ekki á henni byggj-
andi í reynd. Þeir kvarta undan
linnulausum samstarfsörðugleikum
við brunamálastjóra sem hafi staðið
yfii’ í mörg ár.
í athugun Brunamálastofnunar,
sem nú er nýlokið, er gefin einkunn
eftir ástandi brunavama í grunnskól-
um. Á landsbyggðinni er ástand gott
í 7,8% tilvika, sæmilegt í 41,2%,
slæmt í 49% og óviðunandi í 2% til-
vika. Það sem einkum er sett út á eru
erfiðleikar við rýmingar, skort á
brunavamahólfum og frágang á
slökkvitækjum.
I framhaldsskólum í landinu er
ástandið einnig bágborið, að mati
Bmnamálastofnunar. Þar eru bruna-
varnir í góðu lagi í 13,2% tilvika, 34%
sæmilegt, 39,6% slæmt og 13,2%
óviðunandi. Þessi skýrsla Bmna-
málastofnunar er ekki komin út.
Eldvarnaeftirlit viðkomandi sveit-
arfélaga og slökkvilið eiga að sinna
eftirliti með branavörnum og bera
ábyrgð á því að þessi mál séu í réttu
horfi. Hlutverk Bmnamálastofnunar
er m.a. að gera úttektir og skýrslur
um þessi mál.
Flóttaleiðum víða
ábótavant
Samkvæmt reglugerð á að skoða
skóla með fleiri en 150 manns tvisvar
á ári. í skýrslunni frá í fyrra kemur
fram að tveir af hverjum þremur
skólum uppfylli ekki kröfur um
branavarnir. Þessi niðurstaða geti
ekki talist viðunandi. Þá verði að telj-
ast óeðlilegt að skólar sem hafa verið
byggðir á síðustu áram geti ekki
talist með viðunandi branavörnum. í
mörgum tilfellum vanti -----------
þó ekki mikið upp á að
svo sé. Aðeins einn skóli í
Reykjavík, Rimaskóli,
geti talist uppfylla
ákvæði reglugerðar með
viðunandi hætti. Um eldri skólana
gildi almennt að þeir uppfylla ekki
reglugerð með fullnægjandi hætti,
sérstaklega skólar sem byggðir voru
fyrir gildistöku branareglugerðar.
Þó sé hægt að auka öryggi margra
þeirra með tiltölulega einföldum
hætti. Almennt þurfi að gera átak í
branavömum eldri skóla. Augljóst sé
að leggja þurfi áherslu á að bæta við
brunahólfum í skólum. Þetta eigi
ekki síst við um eldri skólana sem
era í mörgum tilfellum eitt bruna-
hólf. Flóttaleiðum sé víða ábótavant
og víða séu þær læstar. Gera þurfi
flóttaáætlun fyrir skóla og æfa hana
Bnmamálastofnim setur
út á eldvarnir í skólum
Atak þarf í
brunavörnum
eldri skóla
Brunamálastofnun gaf
út skýrslu í fyrra um
eldvarnir í grunnskólum
á höfuðborgarsvæðinu
þar sem fram kom að
tveir af hverjum þremur
skólum hefðu ófullnægj-
andi brunavarnir.
Eldvarnaeftirlitið segir
ekki gerlegt að fram-
fylgja athugasemdum
stofnunarinnar þar
sem ekki sé tekið tillit
til bygginga sem reistar
eru fyrir tíma bruna-
reglugerða.
reglulega. Bæta þurfi eldvarnaeftir-
lit í skólum á svæði slökkviliðs
Reykjavíkur. Efla þurfi eldvamaeft-
irlit í grannskólum þar sem það er
sums staðar lítið eða ekkert. Fram-
kvæmdaeftirliti sé víða ábótavant.
Allt of algengt sé að framkvæmd sé
með öðram hætti en gert sé ráð fyrir
á teikningu. Afgreiðslu teikninga í
byggingarnefnd sé ábótavant. Ljóst
sé að það valdi erfiðleikum við úttekt
húsnæðis og framkvæmd eldvarna-
eftirlits að ófullnægjandi upplýsing-
ar séu á teikningum.
Eldvamaeftirlitið
með sína hentisemi?
Bergsteinn Gizurarson brana-
málastjóri segii’ að það megi lesa út
úr skýrslunni að skólar sem hafi ver-
--------- ið byggðir fyrir gildis-
töku reglugerða um
branavarnir hafi ekki
verið lagfærðir þó að það
_________ segi í lögum að bygging-
ar eigi að uppfylla þær
kröfur sem starfsemin gerir. Hann
segir aðfinnslurnar aðallega eiga við
um skort á skilrúmum sem koma í
veg fyrir að reykur fari um alla
byggingu.
„Eldvarnaeftirlitið tók skýrslunni
mjög illa, algjörlega að ástæðulausu.
Skýrslunni var ekki beint gegn Eld-
varnaeftirlitinu heldur var hún unnin
til þess að fá upplýsingar um stöðu
þessara mála miðað við reglugerðir.
Mér hefur fundist Eldvamaeftirlitið í
Reykjavík telja sig geta haft sína
hentisemi í þessu máli,“ sagði Berg-
steinn.
„Að mínu mati á að fylgja skýrsl-
m
Skdli Sveitarfél. Ástand Skóli Sveitarfél. Ástand
Rimaskóli Rvk Gott Grandaskóli Rvk Sæmilegt
Austurbæjarskdli Rvk Slæmt Digranessköli Kdpav. Slæmt
Álftamýrarsköli Rvk Slæmt Kársnesskdli Kdpav. Slæmt
Árbæjarskdli Rvk Slæmt Þingholtssköli Kdpav. Slæmt
Breiðagerðisskdli Rvk Slæmt Hjallaskóli, útihús, Kópav. Slæmt
Breiðholtsskdli Rvk Slæmt Hjallaskóli, Kópav. Sæmilegt
Fellaskdli Rvk Slæmt Kdpavogsskdli, Kdpav. Sæmilegt
Fossvogsskóli Rvk Slæmt Smáraskóli, Kdpav. Sæmilegt
Hlíðaskóli Rvk Slæmt Snælandsskóli Kópav. Sæmilegt
Hdlabrekkuskdli Rvk Slæmt Valhúsaskdli Seltj. Óviðunandi
Hvassaleitisskóli Rvk Slæmt Mýrarhúsaskdli Seltj. Óviðunandi
Réttarholtsskdli Rvk Slæmt Flataskóli Garðab. Slæmt
Seljaskóli Rvk Slæmt Flataskóli,
Skóli Isaks Jónssonar Rvk Slæmt lausar skdlastofur Garðab. Slæmt.
Æfingaskdli Garðaskdli Garðab. Sæmilegt
Keimaraháskóla ísl. Rvk Slæmt Hofsstaðaskóli Garðab. Sæmilegt
Ölduselsskdli Rvk Slæmt Víðistaðaskdli Hafnarf. Óviðunandi
Hagaskóli Rvk Slæmt Lækjarskóli Hafnarf. Óviðunandi
Langholtsskdli Rvk Slæmt íþróttahús
Laugarlækjarsköli Rvk Slæmt Lækjarskdla, smíðast. Hafnarf. Slæmt
Laugarnesskdli Rvk Slæmt Engidalsskóli Hafnarf. Slæmt
Melaskóli Rvk Slæmt Öldutúnsskdli Hafharf. Sæmt
V esturhli'ðarskdli Hvaleyrarskdli Hafnarf. Sæmilegt
og mötuneytishús Rvk Slæmt Setbergsskdli Hafnarf. Sæmilegt
Vogaskóli Rvk Slæmt Álftanesskdli Álftan. Sæmilegt
Öskjuhlíðarskóli Rvk Slæmt Varmárskdli Mosfellsb. Slæmt
Ártúnsskdli Rvk Sæmilegt Gagnfræðaskdlinn Mosfellsb. Slæmt
Foldaskóli Rvk Sæmilegt Lundarskdli Ak. Óviðunandi
Hamraskdli Rvk Sæmilegt Gagnfræðaskdli Ak. Ak. Óviðunandi
Húsaskóli Rvk Sæmilegt Siðuskdli Ak. Slæmt
Safamýrarskdli Rvk Sæmilegt Glerárskdli Ak. Slæmt
Selásskdli Rvk Sæmilegt Barnasköli Akureyrar Ak. Sæmilegt
Vesturbæjarskdli Rvk Sæmilegt Oddeyrarskóli Ak. Sæmilegt
Suðurhlíðaskóli
aðventistar Rvk Sæmilegt
unni eftir en það virðist ekki hafa
verið gert. Eldvarnaeftirlitið hefur
tekið þá afstöðu að ekki þurfi að
breyta byggingum sem hafa verið
byggðar fyrir tíma reglugerðarinnar.
En í núverandi gildandi lögum verð-
ur húsnæði að uppfylla settar kröf-
ur,“ segir Bergsteinn.
Víða unnið að
lagfæringum
Athugun Branamálastofnunar
náði til 63 grunnskóla, þar af 33 í
Reykjavík, átta í Kópavogi, tveggja á
Seltjarnarnesi, fjögurra í Garðabæ,
sjö í Hafnarfirði, eins í Bessastaða-
hrepp, tveggja í Mosfellsbæ og sex á
Akureyri. Fimm skólar fá einkunn-
ina „óviðunandi". Þeir era Valhúsa-
skóli á Seltjarnarnesi, Víðistaðaskóli
og Lækjarskóli í Hafnarfirði og
Lundarskóli og Gagnfræðaskóli
Akureyrar.
Sigurður Björgvinsson, skóla-
stjóri í Víðistaðaskóla, segir að at-
hugasemdirnar beinist að því að
skólinn sé ekki hólfaður niður í
brunahólf. „Það vora settar 20 millj-
ónir kr. á þessu ári til þess að gera
branahönnun og breytingar á skól-
anum þannig að þetta yrði í lagi. Það
er verið að vinna að þessum endur-
bótum núna,“ segir Sigurður. Víði-
staðaskóli mun því uppfylla bruna-
reglugerð í haust þegar hann tekur
til starfa á ný.
Hann sagði að umræða hefði orðið
um málið í fyrravetur og í kjölfar
þess var tekið á því. Sjálfur hafði
hann margsinnis sent bæjaryfirvöld-
um bréf þar sem hann kvartaði und-
an branavömum í skólanum. Gerð
hafa verið brunahólf í skólanum með
þar til gerðum járnhurðum þar sem
þeim verður við komið. Einnig hefur
verið komið upp eldvarnarhurðum og
flóttaleiðir lagaðar.
Einnig hefur verið unnið að endur-
bótum á Lækjarskóla. Magnús
Gunnarsson, bæjarstjóri í Hafnar-
firði, segir að verið sé að vinna að úr-
bótum í báðum skólunum. „Við höf-
um látið taka út Víðistaðaskóla og
veitt hefur verið fé til endurbóta
þar,“ segir Magnús. Hann segir að í
öðrum skólum sé unnið að einsetn-
ingu og jafnframt hafi verið unnið
verulega að endurbótum á brana-
vörnum í þeim í kjölfar útkomu
skýrslu Branamálastofnunar.
Brekkuskóli á Akureyri er starf-
ræktur í þremur byggingum, þ.e.
Barnaskóla Akureyrar, Gagnfræða-
skóla Akureyrar og í íþróttahöllinni
á Akureyri. í skýrslu Branamála-
stofnunar kemur fram að ástand
brunavarna í Gagnfræðaskólanum er
óviðunandi. Björn Þórleifsson skóla-
stjóri segir að þokkalega
sé að málum staðið í
Barnaskólanum. Þar er
viðvöranarkerfi sem
tengt er við slökkvistöð-
ina. En engar bruna-
varnir era í gagnfræðaskólahúsinu.
Þar verða fjórir árgangar á næsta
skólaári, alls um 270 börn. Björn hef-
ur unnið að skipulagi á rýmingu í
skólanum við eldsvoða í samstarfi við
slökkviliðið og segir hann að rýming-
arleiðir séu ágætar í skólahúsnæðinu
að öðra leyti en því að kennarastofan
og stjórnunarrýmið er dálítið aflok-
að.
„Eldhætta í skólanum er ekki mik-
il en auðvitað er ekki gott að búa við
þessar aðstæður,“ segir Björn.
Einar Jóhannsson, hjá byggingar-
deild Akureyrarbæjar, segir að verið
sé að byggja við Lundarskóla og
breyta gamla skólahúsinu. Með
þeirri framkvæmd verður sett upp
viðvöranarkerfi og allt uppfært sam-
kvæmt reglugerðum. Slökkvilið og
Branamálastofnun hafi samþykkt
allar teikningar að fyrirhuguðum
breytingum. I gamla skólahúsinu
verður m.a. sett björgunarop í
kennslustofurnar. Framkvæmdunum
á að vera að fullu lokið fyrir skólaár-
ið 2000-2001.
Búið er að hanna viðvöranarkerfi
fyrir Gagnfræðaskólann. Málið er þó
í biðstöðu því hugsanlegt er að byggt
verði við Gagnfræðaskólann og gamli
Barnaskólinn verði lagður af. Kennt
verður í Gagnfræðaskólanum næsta
vetur en óvíst er hvort búið verði að
setja upp viðvöranarkerfi fyrir þann
tíma. Verið er að byggja við tvo skóla
á Akureyri í tengslum við einsetn-
ingu þeirra og hönnun er hafin á
þeim þriðja.
Úrvinnslan ekki í lagi
Bjarni Kjartansson, umsjónar-
maður Eldvarnaeftirlitsins, og
Hjörtur Gunnarsson, verkefnisstjóri
skoðana, segja mikið ósamræmi í
skýrslu Branamálastofnunar. Auk
þess sé úrvinnsla athugunarinnar
ekki í lagi.
Helsta gagnrýnisefni Eldvarnaeft-
irlitsins er hins vegar skýrslugerðin
sjálf og sú staðreynd að þar sé bland-
að saman skólum sem byggðir era á
þremur tímabilum, þ.e. fyrir gildis-
töku branareglugerðar, eftir gildis-
tökuna og eftir ný ákvæði í bygging-
arreglugerð þar sem viðvöranarkerfi
er áskilið í alla skóla. „Eg tel að það
sé ekki hægt að ætlast til þess að
gamlir skólar séu í samræmi við síð-
ari tíma reglugerð. Sumt af ágöllum
þessara skóla er þess eðlis að það er
hægt að laga það, t.d. með sjálfvirku
branaviðvöranarkerfi, bæta úr hólf-
unum og styrkja rýmingarleiðir. En
hluti ágallanna felast í gerð skól-
anna, þ.e. granngerð bygginganna,“
segir Bjarni.
Hann segir að það sé í sumum til-
fellum ógerlegt að uppfylla brana-
reglugerð af þessum sökum. Sem
dæmi nefnir hann Laugarnesskóla
þar sem skólastofur opnast út í eitt
miðjurými þar sem ekki verður kom-
ið við fjölgun rýmingarleiða. Þar sem
af tæknilegum ástæðum verður ekki
komið við frekari branavörnum leit-
ast Eldvarnaeftirlitið við að koma á
fræðslu með starfsmönnum skóla í
samstarfi við Landssamband
slökkviliðsmanna.
Bjarni segir að skýrsla Brana-
málastofnunar geti verið forvitnileg
sem fræðileg rannsókn á viðfangs-
efninu fyrir þröngan hóp fagmanna
en úrvinnslan sé ekki með þeim
hætti að hún svari eðlilegum spurn-
ingum sem vakni.
Bjarni segir að Eldvarnaeftirlitið
þurfi að forgangsraða hjá sér og
skilja á milli ágalla sem era þess eðl-
is að úrbætur séu nauðsynlegar og
minni háttar ágalla. í fyrra tilvikinu
hóti eftirlitið beitingu dagsekta, kæri
mál fyrir borgarráði allt þar til mál-
inu lýkur.
Gott ástand og
vel viðunandi
„Við teljum að ástandið í brana-
vömum sé gott í öllum nýju skólun-
um þótt eflaust megi finna einhverja
hluti sem við teljum ekki hafa mikið
vægi. Við teljum að ástandið í gömlu
skólunum sé vel viðunandi því viðvör-
unarkerfi era gríðarleg öryggistæki.
Þetta era viðvöranarkerfi sem lögð
era samkvæmt reglum Branamála-
stofnunar. Með því að
væða gömlu skólana með
viðvöranarkerfum teljum
við að öryggi fólks í skól-
^____ unum sé tryggt,“ segir
Bjarni.
Engu að síður gerir Branamála-
stofnun athugasemdir við 23 skóla
vegna þess að viðvöranarkerfi sé ekki
vottað og viðurkennt af stofnuninni.
Bjami segir að þetta stafi af því að
Branamálastofnun hafi ekki fengið
þessi mál til umsagnar áður en kerfin
vora sett upp.
Á þessu ári verður varið 8-10 millj-
ónum króna til branavarna í skólum í
Reykjavík. Þar að auki hefur verið
varið nokkram tugum milljóna króna
í eldvarnir við endumýjun á gömlum
skólum á vegum byggingardeildar
borgarverkfræðings.
Blandað saman
gömlum og nýj-
um skólum
Ný reglugerð um vinnu barna og unglinga
Morgunblaðið/Kristján
UNGLINGAR mega vinna 8 klukkustundir á dag og 40 á viku.
Fjallað um
öryggi í
söluturnum
RÁÐHERRA félagsmála
hefur samþykkt nýja
reglugerð um vinnu barna
og unglinga sem unnin var
af nefnd á vegum Vinnueftirlits rík-
isins. Reglugerðin tekur gildi 1.
september næstkomandi.
Fátt er um nýjungar í reglugerð-
inni enda byggir hún á lögunum. Þó
má nefna að í 13. gr. er sérstaklega
fjallað um hættu þá er steðji að ung-
mennum sem starfa í sölutumum,
skyndibitastöðum, bensínstöðvum
o.fl.
Segir í greininni að ekki megi ráða
ungmenni til vinnu þar sem líkam-
legum eða andlegum þroska þeirra
sé sérstök hætta búin nema þau
starfi með fullorðnum eða þeim sem
hafi náð 18 ára aldri. „Þetta á sér-
staklega við um störf í söluturnum
og söluskálum, á myndbandaleigum,
á skyndibitastöðum, á bensínstöðv-
um og á sambærilegum stöðum þar
sem verslun fer fram,“ segir í reglu-
gerðinni. Hanna Kristín Stefáns-
dóttir, deildarstjóri hjá Vinnueftir-
litinu, segir að þessi störf séu sér-
staklega tilgreind vegna þeirrar
aukningar sem hafi orðið í ránum í
sölutumum upp á síðkastið.
Reglugerðin tekur til vinnu ein-
staklinga undir 18 ára aldri. Hún
tekur þó ekki til hættulausrar, til-
fallandi vinnu við heimilisaðstoð á
einkaheimili atvinnurekanda eða
vinnu í fjölskyldufyrirtæki. Sam-
kvæmt lögunum sem reglugerðin er
byggð á merkir barn einstakling
undir 15 ára eða þann sem er í
skyldunámi. Unglingar era 15-17
ára og ekki í skyldunámi, en hugtak-
ið ungmenni nær yfir báða hópa.
Árið 1994 gaf Evrópusambandið
út tilskipun um vinnu barna og ung-
linga og til að fylgja henni var lögum
um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi
á vinnustöðum breytt í maí 1997.
Kafla um vinnu barna og unglinga
var breytt og nú hefur verið samin
reglugerð til að skilgreina hugtök og
segja nánar til um hvernig lögunum
skuli framfylgt.
Þríþættur tilgangur
Að sögn Hönnu Kristínar er til-
gangur reglugerðarinnar þríþættur.
„í fyrsta lagi að koma í veg fyrir slys
og álagsmeiðsl barna og unglinga,
en þau geta reynst þeim dýrkeypt
seinna meir. í öðra lagi að vinna
trufli ekki skyldunám bama og í
þriðja lagi að ekki sé komið í veg
fyrir atvinnuþátttöku þessa hóps,“
segir hún.
I reglugerðinni er kveðið nánar á
um ábyrgð atvinnurekanda. Hann
skal gera mat á þeirri áhættu sem
starf getur skapað ungmennum og
grípa til viðeigandi varúðarráðstaf-
ana. Þá skal hann tryggja að ung-
menni fái fullnægjandi kennslu og
leiðbeiningar þannig að tryggt sé að
vinnan sé ekki hættuleg öryggi eða
heilsu þeiraa. Hann skal einnig
kynna forráðamönnum bama og
samstarfsmönnum ungmenna hugs-
anlega áhættu og varúðarráðstafam
ir. Vinnan skal fara fram undii- eftir-
liti einstaklings sem er orðinn 18 ára
og er kunnugur henni.
Hanna Kristín vill vekja athygli á
að reglugerðin hafi hlotið samþykki
aðila vinnumarkaðarins, þ.á.m.
Vinnuveitendasambandsins, Al-
þýðusambands fslands og fleiri
samtaka.
Ungmenni mega ekki stjórna
dráttarvélum með drifskafti
í reglugerðinni er sérstaklega til-
greint að ungmennum sé bannað að
stjóma dráttarvélum með drifskafti.
Uunglingar 15 ára og eldri mega aka
dráttarvél utan vega ef þeir vinna í
fjölskyldufyrirtæki, til dæmis St
bóndabýli, svo fremi dráttarvélin sé
ekki tengd öðra tæki með drifskafti.
Unglingar 16 og 17 ára mega á veg-
um og utan vega aka dráttarvél með
tengibúnaði en án drifskafts, hafi
þeir ökuréttindi eða réttindi til að
aka dráttarvél.
Vinna barna er leyfð í vissum til-
vikum. Til að mynda er börnum á
aldrinum 13-14 ára leyft að vinna
störf af léttara tagi, svo sem við létta
fóðrun og hirðingu dýra, létt garð-
yrkjustörf, hreinsun á rusli og létt
sendisveinastörf, til dæmis með dag-
blöð. Auk þess mega þau vinna við
menningar-, íþrótta- og auglýsinga-
starfsemi. g
Vinnutími ungmenna
takmarkaður
Vinnutími bai-na er takmarkaður í
lögunum þannig að 13-14 ára börn
mega ekki vinna meira en 7 tíma á
dag, eða 2 tíma á dag þegar skóli
starfar. Hins vegar er unglingum í
framhaldsskóla leyft að vinna fulla 8
tíma á dag, þótt þeir stundi fullt
nám. Undanþágur eru veittar frá
átta tíma hámarkinu, ef t.a.m. þarf
að bjarga verðmætum í fiskvinnslu
og sjávarútvegi.
Reglugerðin tryggir ungmennum
nægan hvfldartíma og mega böm
ekki vinna á tímabilinu kl. átta á
kvöldin til kl. sex um morguninn.
Engar undanþágur era veittar frá
því. Unglingar mega ekki vinna á
tímabflinu kl. tíu á kvöldin til sex um
morguninn. Frá því era þó nokkrar
undanþágur.