Morgunblaðið - 03.07.1999, Blaðsíða 40

LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Minna
ríkisútvarp?
EIGENDUR kvik-
myndafélagsins Nýja
bíós sem annast
tæknivinnu við fram-
leiðslu 100 sjónvarps-
þátta sem einkaaðilar
eru að gera fyrir Sjón-
varpið, vilja loka fram-
leiðsludeild Sjónvarps-
ins. I opnuviðtali sem
birtist í Morgunblað-
inu 20. júní síðastlið-
inn, verður þeim Guð-
mundi Rristjánssyni
og Guðbergi Davíðs-
syni tíðrætt um það
sem þeir kalla „óeðli-
lega samkeppni Sjón-
varpsins" við einkafyr-
irtæki í kvikmynda- og sjónvarps-
þáttagerð. Um það segir svo í við-
tali Morgunblaðsins: Sjónvarpið
hefur margfaldað starfsmanna-
Jjölda sinn síðan 1984, að sögn
'Guðmundar. „Þetta er einsdæmi í
Evrópu," segir hann. „Frá 1984
hafa flestar sjónvarpsstöðvar í
Evrópu fallið frá þessu fyrirkomu-
lagi og fækkað starfsmönnum um
allt að 60-70%. Við erum eina þjóð-
in sem hefur farið í þveröfuga átt. I
Þýskalandi er allt boðið út, sjón-
varpsstöðvarnar framleiða ekkert
sjálfar.“
Guðmundur og Guðbergur vilja
taka að sér alla efnisframleiðslu
fyrir Sjónvarpið. En er hægt að
Treysta því sem þeir segja? Skoð-
um fullyrðingar í ofangreindri
málsgrein.
„Sjónvarpið hefur margfaldað
starfsmannafjölda sinn síðan
1984.“ Þau Björn Bjarnason
menntamálaráðherra, Gunnlaugur
Sævar Gunnlaugsson, formaður
útvarpsráðs, Tómas Ingi Olrich al-
þingismaður, Páll Magnússon
fréttastjóri og Asdís Halla Braga-
dóttir, fyrrverandi aðstoðarmaður
Bjöms Bjarnasonar, eru alls ekki
sammála þessari fullyrðingu. I
skýrslu sem þau fjögur síðar-
nefndu skiluðu til ráð-
herrans í mars 1996
kemur berlega í ljós
að starfsmönnum Rík-
isútvarpsins fjölgaði
um aðeins 5 prósent á
árunum 1987-93, og
síðan hefur þeim aftur
fækkað um 5 prósent.
Allt tal um margfald-
aðan starfsmanna-
fjölda er út í heiðan
hött. „...og sjónvarps-
stöðvarnar framleiða
ekkert sjálfar.“ í
sömu skýrslu segir að
ríkissjónvarp í Evr-
ópu hafí aukið útsend-
ingartíma „gífurlega“,
en eigin framleiðsla sjónvarps-
stöðvanna sem hlutfall af útsend;
ingartíma hafi haldist óbreytt. I
Ríkisrekstur
Evrópusamband út-
varpsstöðva, segir Jón
Asgeir Sigurðsson, tel-
ur markaðinn ekki geta
boðið upp á gæðadag-
skrár, sem höfði til
allra þjóðfélagshópa.
skýrslu Gunnlaugs Sævars,
Tómasar Inga, Páls og Ásdísar
Höllu segir svo: „Þetta merkir að
ríkissjónvarpsstöðvamar hafa
ekki aðeins fyllt upp í lengri út-
sendingartima með því að kaupa
efni og með endursýningum, held-
ur einnig með því að stórauka eig-
in framleiðslu, með aukinni sam-
vinnu við aðra um gerð dagskrár-
efnis og með fjölgun samninga við
sjálfstæða framleiðendur." Fjór-
menningar menntamálaráðherra
segja - andstætt því sem talsmenn
Nýja bíós gefa til kynna - að ríkis-
sjónvarpsstöðvar í Evrópu hafi
stóraukið eigin framleiðslu á árun-
um 1988-94.
I Evrópuríkjum eru menn sam-
mála um það, að ríkisútvarp eigi
áfram að vera öflugt og nýta nýj-
ustu tækni sem best. Sú er niður-
staðan eftir umræður innan Evr-
ópusambandsins síðustu tvö ár um
framtíð ljósvakafjölmiðla í ljósi
samruna fjarskipta-, fjölmiðla- og
upplýsingatækni. Evrópusam-
bandið mun á næstunni samþykkja
tilskipun um áframhald einkavæð-
ingar í fjarskiptum, en ljósvaka-
miðlar í Evrópuríkjum eiga áfram
að vera bæði í einkaeigu og í þjóð-
areigu.
Ástæður þessarar íhaldssemi
gagnvart ríkisútvarpi eru þær, að
ríkisútvarp í lýðræðisríkjum Evr-
ópu hefur ætíð haft skýrum skyld-
um að gegna við almenning. Það
hlutverk er ítrekað í Amsterdam-
sáttmála Evrópusambandsins, þar
sem segir að „ríkisútvarp í aðildar-
ríkjum sé nátengt lýðræðis-, fé-
lags- og menningarþörfum hvers
þjóðfélags og þeirri nauðsyn að
tryggja fjölbreytni í fjölmiðlum". í
því sambandi gaf Samband evr-
ópskra útvarpsstöðva (European
Broadcasting Union, EBU) í fyrra
út yfirlýsingu um hlutverk ríkisút-
varps í nútíð og framtíð.
EBU-sambandið telur mikilvægt
að ríkisvaldið í hverju landi starf-
ræki öfluga ljósvakamiðla, sem
þjóni öllum þjóðfélagshópum, eink-
um og sérílagi með vinsælum
gæðadagskrám. EBU segir að
einkamiðlar reknir í samræmi við
hagnaðarmarkmið, keppi ekki við
ríkisútvarp. Markaðurinn geti ekki
og muni ekki bjóða upp á gæðadag-
skrár sem höfði til allra þjóðfélags-
hópa.
Ég ætla ekki að leggja mat á
gagnrýni sem birst hefur á síðum
Morgunblaðsins á umgetna 100
sjónvarpsþætti sem heita „Maður
er nefndur". í blaðinu eru fram-
leiðendur sakaðir um vinnubrögð
eins og búast megi við af fram-
haldsskólanemum sem séu að
fikra sig áfram í fyrsta skiptið í
myndbandaklúbbi skólans. „Þátt-
urinn var tæknilegur subbuskap-
ur,“ segir Geir Hólmarsson í rök-
studdri gagnrýni í Morgunblaðinu
12. júní síðastliðinn. Sami maður
fullyrðir í annarri grein að fram-
leiðendur þáttaraðarinnar græði
10 til 12 milljónir króna á samn-
ingnum við Sjónvarpið, fram-
leiðslukostnaður sé aðeins rúmur
helmingur af heildargreiðslu frá
Sjónvarpinu. Ef þetta er satt, er
skiljanlegt að einkaaðilar vilji
leggja niður framleiðsludeild
Sjónvarpsins.
í Evrópu eru menn sammála
um að ríkisútvarp eigi áfram að
bjóða öllum almenningi fjölbreytt-
ar, alhliða dagskrár sem samrým-
ist lífi fólks á tímum tæknifram-
fara og breytinga. Enda þótt rík-
isútvarp sæki inn á ný svið í tækni
og dreifingu, eigi áfram að gilda
jafn strangar reglur og áður um
gæði og fjölbreytni efnisinnihalds
og dagskráa. Og slíkar gæðakröf-
ur eigi auðvitað einnig að gilda
um efni sem keypt sé af einkaaðil-
um.
í flestum Evrópuríkjum eru af-
notagjöld helsti tekjustofn útvarps
í þjóðareigu og þær tekjur verða
áfram nýttar, til þess að uppfylla
víðtækt þjónustuhlutverk sem rík-
isútvarpi er ætlað - „nátengt lýð-
ræðis-, félags- og menningarþörf-
um hvers þjóðfélags".
Höfundur er formaður Starfs-
mannasamtaka Ríkisútvarpsins.
’uorum aQf'ftytjai
I O I. S K V I. I) U
LJOSMYNDIR
Núpalind 1 - sími 564 6440
rétt við Smáran!
L
1969-1999
30 ára reynsla
Hitaþolið gler
Hert gler
Eldvarnargler
GLERVERKSMIÐJAN
Saniverk
Eyjasandur 2 • 850 Hella
» 487 5888 • Fax 487 5907
Jón Ásgeir
Sigurðsson
Ræningjar
komu til
Rómaborgar
NÝLEGA lagði
borgarstjórinn í
Reykjavík fram árs-
reikninga borgarsjóðs
og fyrirtækja hans fyr-
ir árið 1998. í fram-
haldi af þvi fjölluðu
tveir borgarfulltrúar
vinstri meirihlutans um
fjármál borgarinnar í
fjölmiðlum. Annars
vegar sagði Helgi
Hjörvar um skuldamál
Reykjavíkurborgar
eitthvað á þá leið, „að
þar sem hlutfall skulda
af skatttekjum hefði
lækkað niður í 91,88%
væri ekki um
raunskuldaaukningu að ræða“. Hins
vegar talaði Helgi Pétursson um
ábyrga fjármálapólitík R-listans
sem fælist í því „að eyða ekki um-
fram það sem aflað er“ og jafn-
R-listinn
Aldrei áður, segir Júlí-
us Hafstein, hafa álög-
ur á borgarbúa verið
hækkaðar jafn mikið
á jafn stuttum tíma.
framt, „að ekki megi auka á skatt-
byrði almennings". Þessi ummæli
tveggja borgarfulltrúa vinstri
meirihlutans eru með slíkum
endemum að ekki verður komist hjá
að vitna til þeirra staðreynda sem
liggja fyrir í skýrslu Borgarendur-
skoðunar, hlutlauss aðila í umfjöllun
um fjármál Reykjavíkurborgar.
Skattpíning vinstrimanna
Allir þekkja loforð vinstrimanna
fyrir síðustu tvennar borgarstjóm-
arkosningar. Skattar eða gjaldskrár
yrðu ekki hækkaðar. Þegar þetta er
haft í huga og skýrsla Borgarendur-
skoðunar er skoðuð þar sem bornar
eru saman tekjur borgarsjóðs síð-
ustu fjögur árin á meðalverðlagi
ársins 1998 kemur allt annað í ljós.
Skattar hafa stórhækkað í valdatíð
vinstrimanna í Reykjavík. Lætur
nærri að heildartekjur hafi hækkað
um 50%, sem aðallega samanstend-
ur af fimm atriðum:
Stóraukinni útsvarshækkun,
hækkun á gjaldskrám ýmissa mála-
flokka, sérstökum nýjum holræsa-
skatti, hækkun á arðgreiðslum frá
fyrirtækjum borgarinnar, sem
valda hækkun á gjaldskrám við-
komandi fyrirtækja, og almennu
góðæri í landinu. Það skal tekið
fram að borgaryfirvöld hafa lítið
með góðærið að gera. Það eru önn-
ur stjómvöld sem hafa lagt sig fram
í þeim efnum. I tölum er þetta
þannig, að árið 1994 voru heildar-
tekjurnar rúmir 16 milljarðar en
1998 tæpir 25 milljarðar. Þegar
þessi skattpíningarstaðreynd birtist
í gögnum frá Reykjavíkurborg, sem
er í raun þeirra eigin orð, það er
borgarstjórnarmeirihlutans, er
brosleg sú yfirlýsing eins af borgar-
fulltrúum þeirra, „að ekki megi
auka á skattbyrði almennings". Hér
hlýtur hver heilvita maður að
spyrja sig; vita þessir vinstri póli-
tíkusar ekkert hvað þeir em að
gera? Aldrei áður hafa álögur á
borgarbúa verið hækkaðar jafn
mikið á jafn stuttum tíma, það er á
fjóram áram. Slíkar yfirlýsingar af
hálfu Helga Péturssonar eru hrein
ósvífni í garð borgarbúa. Og enn
heldur borgarfulltrúinn áfram og
talar um ábyrga fjármálastjóm
vinstrimanna! Þau orð hefðu mátt
falla ef skattpíningin væri notuð til
þess að greiða niður skuldir. En það
er öðra nær.
Á árslokaverðlagi
ársins 1998 era heild-
arskuldir borgarinnar,
að lífeyrisskuldbind-
ingum undanskildum,
25,8 milljarðar en voru
árið 1994, á sama
verðlagi, 14,9 milljarð-
ar. Mismunurinn er
um 11 milljarðar
króna eða aukning upp
á lítil 73%. Þetta kall-
ar borgarfulltrúi
vinstri meirihlutans
„ábyrga fjármála-
stjórn“. Hér eru menn
greinilega ekki sjón-
daprir heldur staur-
blindir. Þetta er
skelfileg fjármálastjórn, svo ekki
sé meira sagt. Séu þessar tölur
reiknaðar á fjölda íbúa í Reykjavík
þá hækkar skuld á hvern íbúa á
þessum fjórum áram sem vinstri-
menn hafa stjórnað Reykjavík úr
144 þúsundum í 238 þúsund eða um
65%. Hér skal ekkert um það sagt
til hvers þessir ellefu milljarðar
voru notaðir. Kjarni málsins er sá
að það eru takmörk fyrir því hve
mikið er hægt að skuldsetja eitt
sveitarfélag. I þessum efnum er
vinstri meirihlutinn í Reykjavík
kominn langt fram fyrir „rauða
strikið" og hefur Reykjavíkurborg
aldrei í annan tíma staðið jafn illa
fjárhagslega. Þessum staðreyndum
getur enginn mótmælt, sama hvaða
sjónhverfingum verður reynt að
beita. Þeirra eigin orð, tölurnar úr
skýrslu Borgarendurskoðunar, tala
sínu máli.
Hlutfall af brúttóskatttekjum
Hinn borgarfulltrúinn sem
minnst er á, Helgi Hjörvar, kemur
fram með þá skoðun að þar sem
hlufall skulda af brúttóskatttekjum
hafi lækkað um nokkur prósent
milli ára niður í 91,88% væri ekki
um raunskuldaaukningu að ræða.
Helgi Hjörvar er sýnilega einn
mesti „fjármálasnillingur“ sem
vinstrimenn hafa sett fram á mark-
aðinn í áratugi. Auðvitað lækkar
hlutfall þegar skattar hækka jafn
mikið og raun ber vitni. Það er lítil
„snilld" í slíkum samanburði. Aftur
á móti horfir borgarfulltrúinn al-
gjörlega framhjá þeirri staðreynd
að skuldastaða Reykjavíkurborgar
er komin á mjög alvarlegt stig. Ein-
hvem veginn læðist sú hugsun að
mér að Helgi Hjörvar hafi afar lít-
inn skilning á því sem þarna er að
gerast.
Þegar allur þessi vandræðagang-
ur vinstrimanna er skoðaður,
hækkun á sköttum, nýir skattar,
hækkanir á gjaldskrám, sífelt rifið
meira og meira úr sjóðum fyrir-
tækja borgarinnar og taumlaus og,
að því er virðist, óviðráðanleg
skuldsetning, kemur mér í hug vís-
an sem við krakkarnir lærðum í
æsku um ræningjana sem fóra til
Rómaborgar. Vísan er auðvitað
gáta og grín. En öllu gríni fylgir
nokkur alvara.
Ræningjar komu til Rómaborgar
rændu þar og rupluðu
rabarbara og rófiim
hvað eru mörg R í...
Borgarstjómarkosningar verða
eftir rúmlega tvö og hálft ár. Loforð
vinstrimanna um engar skatta-
hækkanir lágu fyrir. Þau loforð hafa
verið margsvikin. Skuldastaða
borgarinnar stórversnar ár frá ári.
Borgarfulltrúar meirihlutans vita
greinilega ekkert um stöðu mála, ef
marka má ummæli þeirra og full-
yrðingar.
Reykvíkingar, er ekki rétt að fara
að gefa þessum mannskap frí?
Júlíus
Hafstein
Höfundur er fv. borgarfulltrúi.