Morgunblaðið - 04.11.1999, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
Ráðstefna um framtiðarsýn og stefnumótun í fiskeldi á Islandi
FISKELDI hefur vaxið hröðum
skrefum í heiminum á undaníomum
árum og áætlanir gefa til kynna að
árið 2010 muni a.m.k. 35% af heildar-
framboði á fiski á heimsmarkaði
koma úr eldi. Þetta kom meðal ann-
ars fram á ráðstefnu um framtíðar-
sýn og stefnumótun í íslensku fisk-
eldi sem haldin var nýverið. Að
ráðstefnunni stóðu Vaki-DNG hf. og
Stofnfiskm- hf.
Laxeldi er eitt af þeim eldisform-
um sem hvað mest hefur vaxið á und-
anfórnum árum. Vigfús Jóhannsson,
framkvæmdastjóri Stofnfisks hf.,
fjallaði á ráðstefnunni um laxeldi í al-
þjóðlegu samhengi. Hann sagði lax-
eldi í dag standa á ákveðnum tíma-
mótum, enda framleiðsla á eldislaxi
orðin meiri en á villtum laxi. Stærstu
framleiðendur á laxi í heiminum í
dag eru Noregur, Chile og Skotland
sem hafa framleitt yfir 80% af heims-
framleiðslunni á undanfömum árum.
Sagði Vigfus að áætlanir til ársins
2010 gerðu ráð fyrir að heimsfram-
leiðsla á eldislaxi aukist úr 600 þús-
und tonnum í um 2 milljónir tonna.
Heildarframboð á ferskum og frosn-
um laxi, bæði villtum og eldislaxi, sé
áætlað að verði um 2,7 milljónir
tonna árið 2010. Sagði Vigfús að á
íslandi væri gengið út frá áfram-
haldandi tæknilegum útfærslum í
strandeldi sem muni standa undir
um 9.000 tonna framleiðslu á laxi ár-
ið 2010.
Vigfus sagði aukningu í laxeldi
jafnvel geta orðið enn meiri en áætl-
anir gerðu ráð fyrir, enda stefndi
heildarframleiðslan á þessu ári í að
verða um 850 til 900 þúsund tonn,
þar af væri áætluð eldislaxfra-
mleiðsla á Islandi á árinu um 4.340
tonn. Laxeldi hafi tekið miklum
breytingum, affoll væru orðin minni,
einkum í Chile, en þar væri einmitt
talið að mesta svigrúmið væri til
verulegrar framleiðsluaukningar. Þá
hafi fyrirtækjum fækkað, en þau um
leið stækkað og þjónustuíyrirtæki í
fiskeldi, til dæmis fóðuriyrirtæki,
hafi í auknum mæli brugðist við sam-
keppni með kaupum og rekstri lax-
eldisfyrirtækja.
Ólafur Wemersson, hjá íslands-
laxi, fjallaði einnig um laxeldi á ráð-
stefnunni. Hann sagði að þrátt fyrir
áföll í upphafi hafi fiskeldismenn
lært mikið á undaníomum ámm og
væm nú að ná betri tökum á rekstri
og afköstum. Fiskeldi á Islandi hafi
hinsvegar búið við aðrar aðstæður
en fiskeldi í samkeppnislöndum, svo
sem í Noregi og Ameríku, sérstak-
lega varðandi verð. íslendingar selji
eldisafurðir sínar á svipuðu verði en
þurfi hinsvegar að taka á sig gjöld
vegna landfræðilegrar stöðu. Nú
væri frakt hinsvegar á lægra verði
og hagkvæmni í flutningum að auk-
Verðmæti eldisafurða
6 milljarðar eftir 10 ár
Nokkurrar bjartsýni gætir meðal fískeldismanna hérlendis eftir talsverða erf-
iðleika á undangengnum árum. Á ráðstefnu um framtíðarhorfur í fískeldi á
íslandi kom meðal annars fram að gert er ráð fyrir að útflutningsverðmæti
eldisafurða verði 6 milljarðar árið 2010. Helgi Mar Árnason var á ráðstefn-
unni og hlýddi á erindi um stöðu og framtíð helstu eldistegunda hérlendis.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
Jóhann Sigurjónsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar, Vigfús Jóhannsson, formaður Landssambands
fiskeldis- og hafbeitarstöðva, og Courtney Hough, formaður Evrópusamtaka fiskeldisstöðva, á ráðstefnu
um framtíð fiskeldis á Islandi.
ast. Hið sama mætti reyndar segja
um keppinautana.
ísland með 60% bleikjuframleiðslu
Bleikjueldi á íslandi hefur vaxið
hvað hraðast á undanfömum ámm,
en það hófst ekki að nokkm marki
hérlendis fyrr en árið 1987. Arið
1989 var heildarframleiðslan 10 tonn
en var komin í 680 tonn árið 1998.
Verðmæti útfluttra bleikjuafurða
var á síðasta ári um 224 milljónir
króna en var um 80 milljónir króna
árið 1993. Að sögn Benedikts Kii-
stjánssonar, hjá Silfurstjömunni hf.,
má gera ráð fyrir að heildarfram-
leiðsla þessa árs verði 900 til 1.000
tonn, eða um 60% af heimsfram-
leiðsíunni, en þar af verði um 700 til
800 tonn flutt út. Spáði Benedikt að
árið 2001 verði framleiðslan komin í
1.500 tonn og verðmætið yrði þá um
450 milljónir króna. Sagði hann að ef
framleiðslan ykist á næstu árum eins
og gert væri ráð fyrir, yrðu framleið-
endur og söluaðilar að taka höndum
saman til að efla markaðssókn fyrir
bleikjuafurðir. Markaðurinn væri
viðkvæmur og Islendingar mættu
ekki sjálfir valda verðhmni, líkt og
gerst hafi í laxinum. Taldi Benedikt
bleikjueldi^ á íslandi eiga bjarta
framtíð ef Islendingar héldu því for-
skoti sem þegar hafi náðst. Það sé
Mikill samdráttur
í verðmæti aflans
HEILDARVERÐMÆTI fiskafl-
ans í júlí sl. var 4.071 milljónir
króna en var 5.882 millj. kr. á sama
tíma í fyrra, samkvæmt upplýsing-
um frá Hagstofu Islands.
Verðmæti botnfiskaflans var
3.248 millj. kr. í júlí í ár en var 3.787
millj. kr. í júlí 1998. Verðmæti upp-
sjávaraflans fór úr 1.300 millj. kr. í
361 millj. kr. og verðmæti skel- og
krabbaafla lækkaði úr 795 millj. kr.
í júlí 1998 í 462 millj. kr. í lúlí 1999.
Heildarverðmæti fiskaflans frá
janúar til júlí 1999 var 37.009 millj.
kr. en var 36.228 millj. kr. á sama
tíma í fyrra. Verðmæti botnfiskafl-
ans fór úr 24.920 millj. kr. fyrstu sjö
mánuði ársins 1998 í 29.865 millj.
frá janúar tU júlí í ár. Verðmæti
þorskaflans jókst úr 11.698 millj.
kr. í 15.366 millj. kr. og verðmæti
ýsuaflans úr 2.358 millj. kr. í 3.275
millj. kr.
Samdráttur varð í verðmæti upp-
sjávaraflans á umræddu tímabili,
fór úr 6.631 mUlj. kr. 1998 í 4.482
rmllj. kr. 1999. Sömu sögu er að
segja af verðmæti skel- og krabba-
afla, sem fór úr 4.671 millj. kr. í
fyrra í 2.655 millj. kr. í ár.
Verðmæti fiskaflans
janúar-júlí 1998-1999
Botnfiskafli
þús. milljón kr. 30
25
20
15
10
5
0
Upp- Skel- og
sjávar- krabba-
affi og annar
afli
19981999 '98 '99 '98 '99
best gert með kynbótum og mUdu og
góðu markaðsstarfí.
Góður árangur í lúðuseiðaeldi
Lúðueldi í heiminum er ennþá á
rannsóknar- og þróunarstigi en engu
að síður ríkir mikU samkeppni í eld-
inu, að sögn Olafs Halldórssonar,
framkvæmdastjóra Fiskeldis Eyja-
fjarðar hf., en hann fjaUaði á ráð-
stefnunni um eldi á lúðu. Sagði hann
seiðaframleiðslu hafa háð eldinu
mest tU þessa og í framhaldi af lítilli
seiðaframleiðslu hafi matfiskeldi á
lúðu þróast hægt og verði vart meira
en um 350 tU 400 tonn á þessu ári.
Mest sé framleitt í Noregi, en fram-
leiðslan fari vaxandi á íslandi og
Skotlandi. Sagði Ólafur að góður ár-
angur hafi náðst í seiðaframleiðslu
hjá Fiskeldi Eyjafjarðar hf. og fyrir-
tækið væri nú stærsti einstaki lúðu-
seiðaframleiðandinn í heiminum,
með um 40% af heimsframleiðslunni.
Sala á matfiski hafi hinsvegar verið
lítU, en á næsta ári sé gert ráð fyrir
að selja um 100 tonn. Fyrirtækið
hefði hinsvegar styrk af forskoti í
seiðaframleiðslu, einnig af mikilli
hrognaframleiðslu og klakfíski sem
hrygnir stóran hluta úr ári. Lúðueldi
væri hinsvegar sérhæfður iðnaður
og sérhæfð þekking tengd fiskeldi al-
mennt væri lítU hér á landi miðað við
keppinautana. Tækifærin fælust því
í áframhaldandi alþjóðavæðingu, en
Fiskeldi Eyjafjarðar á þegar stóra
eignarhluti í lúðueldisfyrirtækjum í
Kanada og Noregi. Sagði Ólafur að
með áherslu á rannsóknar- og þró-
unarvinnu og aukna framleiðslu og
m
■
TROLLSYEIÐUM
Þorsteinn EA 810, er fyrsta flöpið í heiminílflr
GLORÍU$antroll >
A JSJSm -
A ® Þantroll
.
„Með GLORÍU þantrollinu veiðist mun meiri fiskur en áður, hann fælist síður og
streymir jafnt og þétt aftur I pokann. Það helst miklu betur klárt heldur en hefðbundin
troll, ekki sist þegar togað er I miklum straumi og þegar snúið er með það.
Tæknin felst I þvi að garnið í trollinu er réttsnúið og rangsnúið og þegar straumurinn
fer eftir snúningnum á leggjunum myndast kraftur sem þenur út trollið."
MfiM PIÐJAN skipstjóri á Þorstcini EA
seiðum og matfiski hér á landi hafi
fyrirtækið aUa burði til að vera
áfram í forystu þeirra fyrirtækja
sem stunda lúðueldi í heiminum.
Sandhverfa herrtugur
eldisfiskur
Albert Imsland, frá Háskólanum í
Bergen í Noregi, fjaUaði á ráðstefn-
unni um eldi á sandhverfu. Sagði
hann sandhverfu henta vel í land- og
þauleldi, enda hægt að hraða vexti
með samspUi umhverfis- og erfða-
þátta. Sagði hann sandhverfu þurfa
lítið súrefni miðað við aðrar eldisteg-
undir og þola mikinn þéttleika. Hann
sagði fjarlægð frá mörkuðum hins-
vegar há sandhverfueldi hérlendis,
auk þess sem stærð markaðarins
væri ekki vel þekkt. Samkeppnin
væri einnig mikU við tU dæmis Spán-
verja og Frakka sem hefðu forskot í
tækni- og eldisþekkingu á sand-
hverfu. Aftur á móti benti Albert á
að hverfur hverskonar væru þekktir
matfiskar og víða í miklum metum.
Grunnþættir eldisins væru vel
þekktir og stöðugt, hátt verð fengist
fyrir afurðimar. Hann sagði þauleldi
geta skapað forsendur fyrir sand-
hverfueldi hérlendis og því nauðsyn-
legt að hefja strax þróun slíks eldis í
samstarfi erlendra og innlendra að-
Ua.
Hefð fyrir neyslu á sæeyra
Ásgeir Eiríkur Guðnason, stöðv-
arstjóri Sæbýlis hf., hélt á ráðstefn-
unni erindi um eldi sæeyma á Is-
landi, en sæeym era sniglar sem lifa
á hlýjum og tempraðum strands-
væðum víða um heim. Aldalöng hefð
er fyrir neyslu á sæeyra í mörgum
Asíulöndum, en að sögn Asgeirs era
Japanir manna sólgnastir í þau.
Sagði hann ofveiðar á sæeyra hafa
valdið gati á markaðnum sem aðeins
verði fyUt með eldi. I dag séu veidd
um 16 þúsund tonn af sæeyra á ári í
heiminum en veiðin hafi mest orðið
um 63 þúsund tonn. Eldisframleiðsl-
an í dag nemi hinsvegar aðeins um
1.000 tonnum en gert sé ráð fyrir að
hún aukist á næstu áram. Fram-
leiðsla Sæbýlis á þessu ári nam um
10 tonnum og er gert ráðjýrir að hún
verði 40 á því næsta. Ásgeir sagði
hinsvegar stefiit að 300 tonna fram-
leiðslu á ári. Hann sagði ýmsar
ástæður valda því að eldi á sæeyra er
kostnaðarsamt víða erlendis. Miklar
árstíðabundnar hitasveiflur dragi
víða talsvert úr vaxtarhraða og geti
valdið miklum affóUum. í eldisstöð
Sæbýlis sé hinsvegar hægt að ala
sæeyran við kjörhita árið um kring
og verið sé að hanna eldiskerfi þar
sem áhersla verði lögð á framleiðni
og vinnuhagræðingu. Sæeyra era al-
in á þörangum og sagði Ásgeir ís-
lenska þörgunga henta mjög vel tU
framleiðslunnar og fóðumýtingu
betri en tU dæmis í Japan og Banda-
ríkjunum. Því bendi aUt tU þess að
nýting á íslenskum auðUndum og nú-
tíma eldistækni muni veita SæbýU
sterka stöðu gagnvart erlendum
keppinautum.
Þorskeldi ekki arðbært
Bjöm Bjömsson, hjá Hafrann-
sóknastofnun, fjaUaði á ráðstefnunni
um tilraunir sem gerðar hafa verið
með matfiskeldi á þorski í Noregi,
Skotlandi, Kanada og á íslandi.
Sagði hann aUmarga hafa gert tU-
raunir hériendis með söfnun og áfra-
meldi á þorski í sjókví á Austfjörðum
og Vestfjörðum. Þær hafi sýnt að
þorskur geti vaxið vel og afföU verið
lítU. Verð á sláturfiskinum hafi hins-
vegar ekki verið nægUega hátt til að
halda tilraununum áfram. Arðsemis-
útreikningar bendi auk þess ekki tU
þess að unnt sé að stunda arðbært
þorskeldi á íslandi í sjókvíum eða í
strandeldi miðað við núverandi
rekstrarumhverfi. Hinsvegar bendi
útreikningar tíl þess, að gefnum
ákveðnum forsendum, að það geti
verið arðbært að fóðra hluta af ís-
lenska þorskstofninum með ódýra
fóðri. Bjöm sagði hinsvegar að frek-
ari rannsókna væri þörf, auk þess
sem koma þyrftu tU ný lög og reglu-
gerðir sem kveði á um rétt til fóðrun-
ar og veiða á friðuðum fóðranar-
svæðum.