Morgunblaðið - 04.11.1999, Qupperneq 41

40 FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1999 41 '
ptoKgpitsMftfrifr
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BÆTT UMHVERFI
Á FJÁRMÁLA-
MARKAÐI
RÍKISSTJÓRNIN og Fjármálaeftirlitið hafa greini-
lega ákveðið að grípa til aðgerða til að koma traust-
ara skipulagi á íslenzkan fjármálamarkað, sem hefur
þótt losaralegt á stundum. Þessi ákvörðun er fagnaðar-
efni vegna sívaxandi mikilvægis fjármálamarkaðarins í
þjóðarbúskapnum og aukins fjölda fólks sem leggur
sparifé sitt í hlutabréf og verðbréf svo og margvíslega
aðra sparnaðar- og fjárfestingarkosti. Það er höfuðnauð-
syn, að almenningur megi treysta því, að fjárfestum sé
ekki mismunað á markaði og allir sitji við sama borð.
Þess vegna eru boðaðar aðgerðir ríkisstjórnarinnar og
Fjármálaeftirlitsins mikilvægar.
Samkvæmt frumvarpi, sem ríkisstjórnin hefur sam-
þykkt að leggja fram á Alþingi, verða heimildir Fjármála-
eftirlitsins stórauknar til að fylgjast með fjármálastarf-
semi í landinu. Réttur til að krefja fyrirtæki og eigendur
þeirra upplýsinga verður aukinn. Heimilt verður m.a. að
leggja allt að fimm milljóna króna dagsektir á þá, sem
ekki senda umbeðnar upplýsingar eða sinna ekki umbeðn-
um úrbótum. í sérstökum tilvikum geta þessar dagsektir
numið tíu milljónum króna á dag. Finnur Ingólfsson, við-
skiptaráðherra, kveður fyrirhugaðar breytingar ætlaðar
til þess, að Fjármálaeftirlitið hafi skýrari heimildir en áð-
ur til eftirlits með starfsemi fjármálafyrirtækja.
Forstjóri Fjármálaeftirlitsins, Páll Gunnar Pálsson,
sagði á kynningarfundi með forsvarsmönnum fjármála-
fyrirtækja og fulltrúa úr stjórnsýslunni, að nauðsyn væri
á því að birta nöfn innherja, eins og tíðkaðist í flestum
nágrannaríkjum, svo og að skilgreina upp á nýtt hverjir
séu innherjar til að koma í veg fyrir, að þeir geti skotið
sér undan ábyrgð. Þá vill hann endurskoða reglur um
svonefnda veggi í starfsemi verðbréfafyrirtækja, þ.e.
hvernig skilið er á milli mismunandi hagsmuna í starf-
semi þeirra, svo og viðskipabanka, sparisjóða og annarra
fjármálafyrirtækja. Hann tók þó fram, að ekki væri vak-
ið máls á þessu út af neinu sérstöku fyrirtæki heldpr
þyrfti að skoða þetta varðandi öll fjármálafyrirtæki á ís-
landi. Mörg hættumerki væru á lofti í þessu efni, en þó
væri rétt að halda því til haga, þegar dreginn er lærdóm-
ur af reynslu fyrri tíðar, að stjórnun flestra stærri lána-
stofnana, þ.á m. áhættustýring, hefði tekið stórstígum
framförum undanfarin ár.
Páll Gunnar kvað Fjármálaeftirlitið hafa áhyggjur af
þróun eiginfjárhlutfalls lánastofnana síðustu ár og varp-
aði því fram, hvort ástæða væri til að gera strangari lág-
markskröfur um eiginfjárhlutfall, en alþjóðareglur geri
ráð fyrir (8%). Þá vakti hann athygli á því, hversu lítil
hagræðing hefði orðið í rekstri lífeyrissjóða í aðlögun
þeirra að nýjum lögum, en þeir hefðu verið 66 í árslok
1997 en yrðu um 60 í lok þessa árs.
Páll Gunnar sagði og á kynningarfundinum, að huga
þyrfti að gagnsæi í rekstri vátryggingafélaga og kvað eftir-
litið myndu endurskoða reglugerð um ársreikninga þeirra
og hvort setja skyidi reglur um tjónaskuld og endanlega
niðurstöðu tjónaárs. í fyrirlestri Stefáns Svavarssonar,
lektors í reikningshaldi við HÍ, sl. laugardag kom fram, að
ýmislegt benti til þess, að tjónaskuld tryggingafélaganna
væri of há. Kom m.a. fram hjá Stefáni, að á ákveðnu tíma-
bili, sem athugað var, voru greidd tjón 50-80% af bókfærð-
um tjónum. Fjármunir frá rekstri, samkvæmt sjóðstreym-
isyfírliti tryggingafélaganna árin 1989-1998, voru mun
meiri en bókfærður hagnaður. Samkvæmt grófri ágizkun
væri um að ræða 500-600 milljónir á ári að jafnaði.
Ástæða virðist vera til að kanna, hvort nauðsynlegt er
að gera umfangsmeiri breytingar á íslenzkum fjármála-
markaði en fyrirhugað hefur verið að undanförnu. Þau at-
riði, sem forstjóri Fjármálaeftirlitsins tók upp á kynning-
arfundinum, og rannsóknir Stefáns Svavarssonar snerta
hagsmuni almennings og því er nauðsynlegt að hrinda úr-
bótum í framkvæmd. Ríkisstjórnin hefur þegar ákveðið
að leggja fram frumvarp sitt innan tíðar og stefnir að því
að það verði að lögum fyrir áramótin næstu. Rétti tíminn
til að bæta umhverfi fjármálamarkaðarins í takt við þær
ábendingar, sem fram hafa komið, er því á meðan Alþingi
fjallar um frumvarpið næstu vikurnar.
Landafundanefnd og forsætisráðherra kynntu dagskrá 1000 ára landafundaafmælis
230 viðburðir á 70 stöðum í
Bandaríkjunum og Kanada
Um 230 menningar- og listviðburðir verða á
dagskrá landafundanefndar árið 2000 á 70
stöðum í Bandaríkjunum og Kanada. Dag-
skráin er fjölbreytt og spannar allt frá list-
sýningum til útgáfu margmiðlunarefnis.
Ragna Sara Jónsdóttir sat kynningarfund
um dagskrána þar sem fram kom að kostnað-
ur vegna hátíðarhaldanna nemur 336 milljón-
um króna. Forsætisráðherra og fram-
kvæmdastjóri landafundanefndar reikna þó
með að sú upphæð skili sér margfalt til baka.
DAVÍÐ Oddsson, forsætis-
ráðherra, skipaði landa-
fundanefnd í ársbyrjun árið
1998. Hann sagði á kynn-
ingarfundi um dagskrána í gær að
markmið hennar væri að kynna ís-
lenska menningu í Vesturheimi og efla
tengsl við Vestur-íslendinga og aðra
íslandsvini í tilefni árþúsundamót-
anna. „Við vonumst til að hátíðarhöld-
in muni ná að marka spor í samskipti
þjóðanna sem munu sjást lengi eftir
að árþúsundamótin hafa átt sér stað,“
sagði Davíð.
Forsætisráðherra sagði að yfír-
skrift dagskrárinnar, Endurfundir,
skírskotaði annars vegar til þess að
þúsund ár væru liðin frá því að fund-
um íslendinga og Ameríkumanna bar
fyrst saman og hins vegar til fræðandi
endurfunda við sameiginlega sögu
þjóðanna. Hann sagði að víkinganna
yrði minnst með táknrænum hætti
með siglingu víkingaskipsins íslend-
ings frá íslandi til Norður-Ameríku.
Viðamikil umfjöllun í
National Geographic
Sigurður Helgason, formaður landa-
fundanefndar, kynnti Leif Eiríksson til
sögunnar á kynningarfundinum í gær,
en írægð hans vestra verður notuð til
að greiða fyrir kynningai’starfínu. „Við
munum nota nafn Leifs Eiríkssonar til
að koma okkar verkum á framfæri,"
sagði Sigurður. Hann sagði að nefndin
hefði notið góðs af sérstökum tengsl-
um sínum við Hvíta húsið og Davíð
Oddsson benti á að ísland, eitt ríkja,
hefði stofnað til sérstaks samstarfs um
árþúsundamótamál við skrifstofu
Bandaríkjaforseta.
Sigurður benti á að kynning á hátíð-
arhöldum landafundanefndar hefði
gengið vel hingað til. Hillary Clinton
hefði vakið athygli á störfum nefndar-
innar og tímaritið National Geograp-
hic muni fjalla ítarlega um ísland og
hátíðarhöldin vegna landafundanna í
mars/apríl hefti sínu á næsta ári.
Dagskrá landafundahátíðarhald-
anna er afrakstur hugmynda sem
sendar voru tii nefndarinnar eftir að
hún augiýsti eftir tillögum ái’ið 1998.
Hugmyndirnar voru vajdar og sam-
þykktar af ríkisstjórn íslands og er
kostnaður við hátíðarhöldin 335,6
milljónir króna á árunum 1998 til
2001.
Davíð Oddsson, forsætisráðherra,
benti á að verulegur hluti þessarar
fjárhæðar myndi renna til íslenskra
fræðimanna og listamanna sem legðu
dagskránni lið með kröftum sínum.
Einar Benediktsson, framkvæmda-
stjóri landafundanefndar, sagðist
reikna með að fjárfestingin í hátíðar-
höldunum ætti eftir að margborga sig
þegar upp væri staðið. „Ef við verð-
leggjum til dæmis þá fjölmiðlaumfjöll-
un sem hátíðarhöldin eiga eftir að fá
þá efast ég ekki um að við munum
koma út í gróða. Ég veðja á að við sjá-
um margfeldi þessarar upphæðar,“
sagði Einar.
íslendingur heldur
úr höfn 17. júní
Hápunktar dagskrárinnar verða
nokkrir og dreifast yfir allt árið 2000.
Fyrst ber að nefna siglingu víkinga-
skipsins íslendings, sem heldur úr
höfn í Reykjavík á 17. júní. Skipið sigl-
ir til Brattahlíð á Grænlandi þar sem
hátíðarhöld verða þegar það kemur
þangað. íslendingur siglir einnig til
Morgunblaðið/Kristinn
Davíð Oddsson, forsætisráðherra og Sigurður Helgason, formaður landa-
fundanefndar, kynntu dagskrá landafundanefndar í Kauada og Banda-
ríkjunum árið 2000.
Nýfundnalands, austasta fylkis
Kanada, þar sem Halldór Ásgrímsson,
utanríkisráðherra, mun taka á móti
því. Skipið kemur víða við á
Nýfundnalandi en stærstu hátíðar-
höldin verða í L’anse aux Meadows
þar sem víkingaþorp hefur verið end-
urgert.
I Boston verður víkingaskipið til
sýnis í New England Aquarium auk
þess sem efnt verður til sérstakra há-
tíðarhalda á fjölmörgum stöðum í
borginni í september. Ferð íslendings
endar í New York í október þar sem
Hillary Clinton, forsetafrú Bandaríkj-
anna, mun taka á móti því. Á fundin-
um kom jafnframt fram að erlend
sjónvarpsstöð myndi fylgjast með
ferðum skipsins.
í apríl opnar hið virta Smithsonian-
safn í Washington sýningu á sögu og
menningu víkinga á norður- og vestur-
slóðum. Talið er að sú sýning muni
vekja mesta athygli allra viðburðanna
og draga að sér flesta gesti. Hlutur ís-
Iands í sýningunni er tölvuerður, en
þar verða sýndir dýrgripir úr saíhi
Stofnunar Árna Magnússsonai- og
Þjóðminjasafni íslands. Sýningin mun
fara um allar stærstu borgir Banda-
ríkjanna á næstu tveimur árum og er
búist við að um 20 milljónir gesta
muni skoða hana.
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar-
innar í Kennedy Center
Sinfóníuhljómsveit íslands heldur
tónleika í Kennedy Center, einu
þekktasta menningarhúsi Bandaríkj-
anna, í október, og er það án efa einn
af hápunktum hátíðarhaldanna. Á
sama tima verður efnt til margvís-
legra íslandskynninga í höfuðborg-
inni, en vikingaskipið íslendingur
kemur við í borginni á þeim tíma.
í apríl hefst formlega dagskrá há-
tíðarinnar í Kanada með hátíð í
Ottawa hinn 12. þess mánaðar og fer
hún fram í menningarsafninu, Muse-
um of Civilization. Davíð Oddsson, for-
sætisráðherra, mun afhenda Jean
Chrétien, forsætisráðherra Kanada,
styttu Ásmundar Sveinssonar af Guð-
ríði Þorbjarnardóttur og syninum
Snorra. Efnt verður til hátíðarhalda af
tilefninu, sem í raun er afmælisveisla
fyrir Snorra, fyrsta barnið af evrópsk-
um uppruna, sem fæddist í Ameríku.
Til að fagna afmælinu koma 500
kanadísk skólabörn í veisluna, huldu-
fólk verður þar á sveimi og auk þess
mætir eini íslenskættaði geimfarinn,
Bjarni Tryggvason.
íslandssýning í Disney World
í apríl verður svo sérstök íslands-
sýning í Epcot Center í Disney World
í Orlando. Fjölmörgum öðnim verk-
efnum hefur verið hleypt af stokkun-
um og má þar nefna fjölda íslenskra
heimildar- og kvikmynda, margmiðl-
unarverkefni Oz í samvinnu við Erics-
son, leiksýningar, málþing, útgáfu
bóka og svo mætti lengi áfram telja.
Dagskráin er unnin af landafunda-
nefnd í samráði og samvinnu við fjöl-
marga aðila hér heima og vestanhafs.
Má þar meðal annars nefna árþúsunda-
nefnd Hvíta hússins, kanadísku árþús-
undanefndina, árþúsunda-125 nefnd-
ina, Þjóðræknisfélagið í Kanada og ís-
lensk-amerísku félögin í Bandaríkjun-
um. Það skal tekið fram að samkvæmt
upplýsingum frá landafundanefnd er
dagskráin, þ.e. dagsetningar, viðburðir
og staðir, háð íyrii-vara um breytingar.
LANDAFUNDANEFND
Helstu atriði í dagskrá
GRÆNLAND
ÍX

k

Brattahlíð, 15.-20. júií 2000
Hátíðarhöld þegar víkinga-
skipið ístendingur tekur land
Winnipeg, 20.-27. október 2000
íslandsvika. Fjölbreytt dagskrá, m.a.
verður menningarsafnið Nýja ísland opnað.
Gimli, 5.-7. ágúst 2000
(slendingadagurinn
haldinn hátíðlegur.---------------□
Ottawa, 12. apríl 2000
Afhent stytta Ásmundar
Sveinssonar af Guðríði
Þorbjarnardóttur og
syninum Snorra.
Minneapolis, apríi 2000
Islandsvika, fjölbreytt efni.
Los Angeles, 4.-10. maí 2000
Islensk kvikmyndasýning í Egyptian
Theater v. Hollywood Boulevard.
□
J
ISLAND
Reykjavík, 20. apríi 2000
Opnunarsýning í Þjóðmenningar-
húsinu við Hverfisgötu
17. júní: Vikingaskipið islendingur
leggur upp í siglingu til Vesturheims.
V
A\
V \ ■
Orlando, apríl 2000
íslandssýning í Epcot,
DisneyWorld.
- Nýfundnaland, 28. júií - 20. ágúst 2000
Hátíðarhöld þegar víkingaskipið islendingur
tekur land í 12 borgum og bæjum.
Boston, 8.-13. september 2000
Fjölbreytt dagskrá, m.a. sýning á íslendingi
í sædýra- og skemmtigarði við höfnina.
New York, desember 1999
Islensk kvikmyndahátíð i Quad Theater á Manhattan.
16.-25. október: Fjölbreytt dagskrá, m.a. opnun nýs Norræns húss.
Hillary Clinton tekur á móti víkingaskipinu Islendingi.
- Washington, 29. apríi 2000
Sýning á sögu og menningu víkinga í Smithsonian safninu.
24. maí: Sýning á ísl. handritum í Library of Congress.
11.-18. október: Sinfóníuhljómsveit Islands heldur tónleika í Kennedy Center.
T
STRÍÐ Á TÖLVUÖLD
Framtíðarhernaður
í rafheimum
Reuters
Bandarísk Apache-þyrla sveimar yfir Pristina í Kosovo. Þyrla þessi er talin einhver sú tæknilega fullkomnasta er
framleidd hefur verið. I framtíðinni má þó búast við að stríðstólin verði ekki sýnileg og að átökin eigi sér stað
innan í tölvukerfum ríkisstjórna.
Vígvöllur framtíðarinnar
verður líklega í auknum
mæli upplýsinga- og
tölvukerfi ríkisstjórna
og fyrirtækja. Þórhallur
Magnússon hefur kynnt
sér hvaða stefnu
hátæknihernaður
er að taka.
MARGT bendir til þess að
í Kosovostríðinu hafi
Bandaríkin háð sitt
fyrsta rafheimastríð ef
marka má fréttaflutning tímaritsins
Federal Computer Week. Um er að
ræða leynilegar aðgerðir tölvusér-
fræðinga hersins sem brjótast inn í
tölvukerfi andstæðingsins að hætti
tölvuþrjóta og eyðileggja eða um-
breyta gögnum.
Þau stríð sem við höfum upplifað á
þessari öld hafa yfirleitt verið stríð á
milli hefðbundinna iðnaðarsamfélaga
þar sem fjái-magn og mannafl hafa
verið sterkustu þættirnir í framgangi
stríðsins. Markmiðið er að eyðileggja
sem mest af auðlindum andstæðings-
ins, allt frá vatns- og rafveitukerfum
til hernaðarmannvirkja, auk þess
sem reynt er að sundra grunngerð
samfélagsins. Víst er að þessi grunn-
hugsun í hernaði er að breytast. í síð-
iðnaðai’samfélögum nútímans, sem
eru að stökkbreytast úr iðnaðarsam-
félögum í upplýsingasamfélög, eru
mikilvægustu hemaðaraðgerðimar
tengdar upplýsingakerfum andstæð-
ingsins. Nýr vígvöllur hefur skapast
inni í rafheimum þar sem tölvusér-
fræðingar hersins munu reyna að
brjótast inn í tölvukerfi mótherjans
og eyðileggja upplýsingaveitur eða
breyta og gefa misvísandi upplýsing-
ar sem hafa stórbrotnar hernaðarleg-
ar afleiðingar í för með sér.
Stríð framtíðarinnar
verða upplýsingastríð
Hátæknistríð nútímans, sem
Persaflóastríðið er gott dæmi um,
eru stöðugt að verða háðari þeirri
upplýsingatækni sem samtengd
tölvukerfi bjóða upp á. Þó er ekki
hægt að segja að Persaflóastríðið
hafi verið háð í rafheimum; það var
hátæknistríð þar sem mikilvægustu
skotmörkin voru loftskeytastöðvar,
rafveitur og loftvarnakerfi auk þess
sem það var upplýsingastríð háð í
fjölmiðlum. Að mati franska arki-
tektsins og hernaðarsérfræðingsins
Paul Virilio er hægt að þrískipta
stríðssögu mannkynsins. Fyrsta teg-
und stríða var tengd tálmum og
virkjum þai- sem herir bjuggu til
víglínur í formi borgarmúra, eða
landmúra eins og Kínamúrinn, og
börðust innan þeirra. Með uppfinn-
ingu fallbyssna og stórskotabúnaðar
hófst nýtt tímabil sem hefur staðið
fram til dagsins í dag en nú stöndum
við á tímamótum þar sem
stríð framtíðarinnar verða
upplýsingastríð þar sem
samskiptatækni í öllum
formum eru mikilvægustu
þættirnir. Virilio vitnar í
Albert Einstein sem sá fyrir að þrjár
ólikar sprengjur myndu ógna mann-
kyninu í framtíðinni: atómsprengjan
í dag, upplýsingasprengja morgun-
dagsins og lýðfræði- eða gena-
sprengja framtíðarinnar.
Kosovostríðið
Að mati hernaðai’sérfræðinga er
talið öruggt að Bandaríkin hafi stað-
ið í rafheimahernaði í hinu 78 daga
stríði á móti Serbum fyrr á árinu. í
skýrslu sem gerð var handa yfir-
manni Bandaríkjaflota í Evrópu,
James Ellis, var sagt að „upplýsinga-
hersveitin“ hefði unnið stórkostleg
afrek á sínu sviði. Yfirmenn hersins
varnast frétta um þessa hersveit, en
viðurkenna tilvist hennar og skil-
greina hlutverk hennar sem: „að
herja á upplýsingakerfi andstæð-
ingsins auk þess að verja eigin upp-
lýsingar og upplýsingakerfi," segir í
frétt Federal Government Weekly.
Trójuhestar
Það liggur hins vegar ekki ljóst
fyrir ennþá hvernig þessi aðgerð var
framkvæmd. Ymsar getgátur era
uppi á borðum og er talið líklegt að
svokallaðir Trójuhestar hafi verið
notaðir gegn serbneskum tölvukerf-
um, annaðhvort með því að brjótast
inn í tölvukerfi þeirra að hætti tölvu-
þrjóta eða að notfæra sér leynilegar
„bakdyr" í hugbúnaði, en það eru op
sem meðal annars hugbúnaðarrisinn
Microsoft á að hafa forritað inn í all-
an sinn hugbúnað til notkunar fyrir
bandarísku öryggisþjónustuna NSA.
Einnig er talið að virkjaðir hafi
verið tölvuvírusar sem eyðileggja
upplýsingar eða fá upplýsingakerfi
gi’undvölluð á tölvunetum, t.d.
serbneska loftvarnakerfið,
til að veita rangar upplýs-
ingar. Enn er ekki orðið
opinbert á hvaða hátt raf-
heimahernaður Banda-
ríkjamanna hnekkti á
styrk serbneska hersins en það er
athyglisvert að í skýrslunni kemur
fram að ef upplýsingahersveitin
hefði fengið leyfi til að fullnýta getu
sína hefði stríðið verið unnið á helm-
ingi þess tíma sem raun bar vitni.
Háttsettir aðilar innan NATO
sögðu t.d. við danska dagblaðið
Politiken fyri’ í mánuðinum að
sprengjuárásir Bandaríkjamanna á
kínverska sendiráðið í Belgrad hefðu
ekki verið mistök eins og fullyrt var
á þeim tíma, heldur liður í raflieima-
stríðinu sem að sjálfsögðu var ekki
sýnilegt að hætti hefðbundinna
stríða. Bandaríska öryggismálastofn-
unin SIGINT (Signal Intelligence)
hafði komist að því að serbneski her-
inn hafði komið samskiptatækjum
sínum fyrir í sendiráðinu og talið
nauðsynlegt að eyða þeim.
Skæruhernaður
í tölvukerfum
Hernaður í rafheimum þarf hins
vegar ekki endilega að vera á milli
ríkja. Talið er að alþjóðleg tölvunet
muni verða ákjósanlegur vígvöllur
fyrir hryðjuverkamenn, skæruliða
og aðra pólitíska hópa sem ekki hafa
tök á að koma skoðunum sínum lýð-
ræðislega á framfæri, oft vegna
áhugaleysis fjölmiðla á málstað
þeirra. I dag er Netið þegar notað af
hryðjuverkahópum eins og Hamas
og nýnasistum til að dreifa áróð-
ursefni, kennsluefni um vopnafram-
leiðslu og hernaðaráætlunum. En
hryðjuverkahernaðurinn er einnig á
leið inn í rafheimana.
í Mexíkó hafa zapatistar frá Chi-
apas-héraðinu þannig framkvæmt
skemmdarverk móti mexíkósku rík-
isstjórninni með því að mynda ofurá-
lag á vissar vefsíður
stjórnarinnar þannig að
þær hnindu niður. Hið
sama gerðu serbneskir og
rússneskir tölvuþrjótar við
opinberan upplýsingavef
NATO um Kosovostríðið sem varð
til þess að vefurinn hrundi nokkrum
sinnum.
Áhyggjur af
hryðjuverkamönnum
Alvarlegri gerð rafheimaskæni-
hernaðar er hins vegai’ sá möguleiki
að hiyðjuverkamenn munu geta
brotist inn í tölvukerfi og fengið
vírusa kerfisbundið til að eyðileggja
gagnagnmna hjá ríkisstjómum,
bönkum, tryggingafélögum, sam-
skiptafyrirtækjum, kjarnorkuvei’um
og þar fram eftir götunum. Slík
hætta er ekki fjarlæg eða óraunveru-
leg. Þannig framkvæmdi bandaríska
varnarmálaráðuneytið fyrir nokkmrn
áram tilraun sem fólst í því að búa til
ímyndaða árás á tölvukerfi ráðuneyt- '■
isins. Tölvuþrjótum var veittur sá
innbrotshugbúnaður sem þá þegar
var hægt að nálgast á Netinu og inn-
an tveggja vikna hafði hinum „óvin-
veittu" tölvuþrjótum tekist að komast
inn í svo mörg tölvukerfi stjórnarinn-
ar að þeir hefðu getað slökkt á öllu
rafveitukerfi Bandaríkjanna ef þeir
hefðu fengið að halda áfram.
Þetta hefur að sjálfsögðu skapað
gífurlegar áhyggjur hjá ríkisstjórn-
um hinna tæknivæddu samfélaga og
unnið er hörðum höndum að því að
koma upp varnarkerfum sem staðist
gætu slíkar árásir. Ein leið sem far-
in hefur verið er hið margumtalaða
Echelon, sem er eftirlitskerfi er fer.
yfir, að því er talið er, allan rafpóst
sem sendur er á Netinu. Echelon er
alþjóðlegt eftirlitskerfi vesturveld-
anna en það hefur fengið mesta mót-
stöðu í Bandaríkjunum. Ekki er um
að ræða að einstaklingar lesi þann
rafpóst sem sendur er á milli tölva,
heldur er um forrit að
ræða sem skráir þann
póst er inniheldur „gmn-
samleg“ orð. Hinn al-
menni borgari finnur því
ekki fyrir kerfinu fyrr en
hann fer að senda óvenjumikið af
rafpósti sem inniheldur fjöldann all- ‘
an af orðum á borð við „hryðjuverk",
„tölvuspjöll", „Clinton", „Bandai’ík-
in“, „skærulföar", „bylting",
„Malcolm X“, „íslam“, „sprengja,“
o.s.frv. en þá gæti viðkomandi farið
að lenda í einhverjum vandræðum.
Höfundur stundar »
háskólanám í Danmörku.
Tölvuveirur til
að eyðiieggja
upplýsingar
Echelon,
alþjóðlegt
eftirlitskerfi