Morgunblaðið - 05.02.2000, Síða 10

10 LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Félagsmálaráðherra mælir fyrir frumvarpi til jafnréttislaga
Mikilvægl að friimvarp-
ið verði að lögum í vor
Morgunblaðið/Ásdís
Guðrún Ögmundsdúttir, Samfylkingunni, skráir sig á mælendaskrá hjá Friðriki Ólafssyni, skrifstofustjóra.
PÁLL Pétursson félagsmálaráð-
herra mælti á þriðjudag fyrir frum-
varpi til laga um jafna stöðu og jafn-
an rétt kvenna og karla. Tóku
þingmenn frumvarpinu vel og töldu
flestir það til bóta, en margir voru þó
á því að ýmis atriði þörfnuðust frek-
ari skoðunar í umfjöllun félagsmála-
nefndar Alþingis, að aflokinni fyrstu
umræðu.
Frumvarpið var áður flutt á 123.
löggjafarþingi en varð þá ekki út-
rætt. Hafa verið gerðar nokkrar
breytingar á því síðan þá í félagsmál-
aráðuneytinu að sögn Páls. Um er að
ræða endurskoðun jafnréttislaga frá
1991 og sagði Páll meginástæðuna
fyrir endurskoðuninni þá að breyt-
ingar hefðu orðið í jafnréttismálum
frá því núgildandi lög tóku gildi og
hins vegar að þrátt fyrir allt hefði
litlu miðað í jafnréttisátt á ýmsum
mikilvægum sviðum.
Páll sagði að breytingar frá nú-
gildandi lögum fælust einkum í
stjómsýslulegri stöðu málaflokksins
og tók hann fram, að við samningu
frumvarpsins hefði sérstaklega verið
hugað að skyldum, sem íslensk
stjómvöld hafa undirgengist á
gmndvelli EES-samningsins, auk
þess sem ýmsir aðrir alþjóðlegir
sáttmálar hefðu verið hafðir til hlið-
sjónar.
Hlaut ekki afgreiðslu á
Alþingi í fyrra vegna
veikinda ráðherra
M.a. er lagt til að jafnréttismál
heyri áfram undir félagsmálaráðu-
neytið en að sér-
hvert ráðuneyti
skipi hins vegar
jafnréttisfull-
trúa. Einnig er
lagt til að Skrif-
stofa jafnréttis-
mála, sem skv.
núgildandi lög-
um er skrifstofa
Jafnréttisráðs og
kærunefndar
jafnréttismála,
verði sérstök
stofnun, sem heyri undir félagsmála-
ráðuneytið.
Lagt er til að stjómendur stórra
vinnustaða geri jafnréttisáætlanir, í
fmmvarpinu er einnig að finna
ákvæði um samræmingu fjölskyldu-
og atvinnulífs, kynferðisleg áreitni
er skilgreind, sem og ákveðnar
skyldur atvinnurekenda og skóla-
stjómenda til að koma í veg fyrir
hana. Loks má nefna að sérstakt
ákvæði er í fmmvarpinu um grein-
ingu tölfræðiupplýsinga eftir kynj-
um.
Við umræður um fmmvarpið lýsti
Pétur H. Blöndal,
þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, yfir
efasemdum um,
að lagasetning
um þessa hluti
skilaði árangri.
Benti hann á að
launamisrétti
hefði aukist á síð-
ustu ámm, ef eitt-
hvað væri, og
sagði umræðuna
eiga að snúast um
jafnrétti fólks, ekki kynja.
Aðrir þingmenn fögnuðu hins veg-
ar frumvarpi félagsmálaráðherra og
lýstu þeirri von sinni að afgreiða
mætti málið sem lög frá Alþingi á
vorþinginu. Drífa Hjartardóttir,
þingmaður Sjálfstæðisflokks lýsti
sig ósammála Pétri H. Blöndal og
sagði jafnréttislög mjög mikilvæg. I
sama streng tók Kolbrún Halldórs-
dóttir, þingmaður vinstri-grænna, og
sagði að skera þyrfti upp herör gegn
ríkjandi viðhorfum til kvenfrelsis.
Rannveig Guðmundsdóttir, Sam-
fylkingu, sagði málið þverpólitískt en
það vekti hins vegar spumingar um
forgangsröðun ríkisstjórnarinnar, að
EINAR K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, mælti á
fimmtudag fyrir frumvarpi sem mið-
ar að því að fella á brott úr lögum um
Þróunarsjóð sjávarútvegsins ákvæði
sem segja svo til um að sjóðurinn
skuli undanþeginn greiðslu fast-
eignagjalda.
í ræðu sinni rakti Einar að við
setningu laga um Þróunarsjóðinn
hefði verið ákveðið að sjóðurinn fengi
ekki skyldi hafa náðst að ljúka mál-
inu á síðasta löggjafarþingi. Svaraði
Páll Pétursson því til, að á vorþing-
inu fyrir ári hefði hann þurft að
leggjast á spítala og hefði því ekki
verið til staðar til að ýta málum
áfram, og tryggja að frumvarpið yrði
að lögum.
heimild til að leysa til sín og eignast
fiskvinnsluhúsnæði. Hins vegar virt-
ist sem gert hafi verið ráð fyrir að
eignarhald Þróunarsjóðs væri ávallt
til skamms tíma og það hefði verið
meginforsenda þess að sjóðurinn
væri undanþeginn greiðslu fast-
eignagjalda.
Einar benti hins vegar á að Þróun-
arsjóður sjávarútvegsins hefði nú um
nokkurra ára skeið átt húsnæði bæði
Tegunda-
tilfærsla
verði lögð
niður
GUÐJÓN A. Kristjánsson, þingmað-
ur Fijálslynda flokksins, mælti á
fimmtudag fyrir tveimur lagafrum;
vörpum er snerta stjóm fiskveiða. I
því fyrra er lagt til að svonefnd teg-
undatilfærsla verði lögð niður alfarið,
auk þess sem lagt er til að heimild til
að veiða umfram aflamark hverrar
botnfisktegundar verði lækkað úr 5%
í 2%. í því seinna er lagt til að settar
verði girðingar milli skipaflokka.
Guðjón sagði í framsöguræðu sinni
um fyrra fiumvarpið að hugmyndin
væri sú að taka á því vandamáli sem
fylgt hefði tegundatilfærslum á und-
anfömum árum þar sem útgerðin
hefði í reynd búið sér til sjálftöku-
kvóta langt umfram leyfilegan úthlut-
aðan fiskikvóta af viðkomandi tegund.
Gjaman hefðu ýsa og ufsi verið not-
uð til að framleiða karfa- og gráluðu-
kvóta en svo rammt hefði kveðið að
þessu að haldið hefði verið uppi mikiu
meira veiðiálagi á t.d. karfastofna en
úthlutað var ámm saman af þeirri i
tegund. Sagði Guðjón að kvótahoppið
hefði orðið til þess að haldið hefði ver-
ið uppi ofveiði á karfastofninum.
I seinna frumvarpinu leggur Guð-
jón til að við 6. mgr. 11. gr. fiskveiði-
stjómarlaganna verði bætt ákvæðum
um að óheimilt verði að flytja aflam-
ark eða framselja aflahlutdeild til
frystiskipa umfram þá aflahlutdeild
sem þau höfðu 1. september 1999.
Heimilt verði hins vegar að flytja afla-
heimild og aflahlutdeild milli frystis-
kipa sé um sambærileg skip að ræða.
Sagði Guðjón markmið laganna að
koma í veg fyrir að frystiskipin gætu
haldið áfram að safna til sín veiði-
heimildum bátaflotans, þ.e. að sá floti
yrði þá að „hagræða" aflaheimildum
innbyrðis milli frystiskipa ef færa
ætti meiri afla á þau í almennum
botnfisktegundum.
á Patreksfirði og ísafirði og vegna
áðumefndrar undanþágureglu hefði
hann ekki þurft að greiða fasteigna-
gjöld tO viðkomandi sveitarfélaga frá
því hann eignaðist húsin. Þetta hlyti
að teljast óeðlilegt, öll rök hnigju að
því að sjóðurinn greiddi fasteigna-
gjöld eins og aðrir. Jafnframt mun-
aði sveitarfélögin um viðkomandi
fjármuni, þótt e.t.v. væri ekki um
stórar tölur að ræða í því sambandi.
^
'JgK*: I -R- '*T?' í ]
ALÞINGI
Þróunarsjóður greiði fast-
eignagjöld eins og aðrir
Mannvernd ákveður
að höfða mál vegna
gagnagrunnsins
SAMTÖKIN Mannvernd hafa,
ásamt öðrum, ákveðið að láta reyna
á nokkur ákvæði laga um gagna-
grunn á heilbrigðissviði fyrir dóm-
stólum. Fram kom á blaðamanna-
fundi sem boðað var til í gær að þeir
sem að málarekstrinum standa telji
að lögin, reglugerðin og rekstrar-
leyfið brjóti í bága við réttindi sjúkl-
inga, heilbrigðisstarfsmanna, al-
mennings og barna vegna þess að
um sé að ræða persónugreinanlegar
upplýsingar sem verði afhentar
þriðja aðila án samráðs við sjúkl-
inga eða heilbrigðisstarfsmenn.
Pétur Hauksson, formaður
Mannverndar, sagði að heilsufars-
upplýsingar sjúklinga hefðu jafnan
verið taldar trúnaðarmál milli lækn-
is og sjúklings en nú hefðu þær ver-
ið settar undir forræði heilbrigðis-
stofnana, sem gætu skipað svo fyrir
að þessar upplýsingar yrðu afhent-
ar án þess að leitað væri samþykkis
sjúklings.
„Þetta er m.a. brot á siðareglum
lækna og þeir hafa margir tilkynnt
að þeir muni ekki rjúfa þessa þagn-
arskyldu nema með dómsúrskurði,“
sagði Pétur. Sagði hann að Mann-
vernd og aðrir, sem stæðu að máls-
höfðuninni, vildu fá úr því skorið
fyrir dómstólum hvort skylt væri að
afhenda slíkar upplýsingar og að
það sem vekti fyrir mönnum væri að
athuga hvort lögin brytu í bága við
stjórnarskrána, mannréttindasátt-
mála eða aðrar alþjóðlegar skuld-
bindingar.
Margvísleg álitamál
í lögum um gagnagrunn
Ragnar Aðalsteinsson hæstarétt-
arlögmaður mun reka málið fyrir
dómstólum og sagði hann á fundin-
um í gær að í lögum um gagnagrunn
á heilbrigðissviði væru ótrúlega
margvísleg álitamál sem þyrfti að
láta reyna á.
Ragnar sagði m.a. að í þjóðarrétti
væri litið svo á að hagsmunir sjúkl-
ings væru meiri en rannsóknar-
hagsmunir eða samfélagshagsmun-
ir. Ennfremur þyrfti að kanna
hvernig lögin um gagnagrunn snéru
að t.d. börnum og þeim sem sviptir
hefðu verið sjálfræði. Lögin gerðu
jú ráð fyrir að allir gætu skráð sig
úr grunninum hvenær sem er. Svo
virtist sem þessi réttur væri hins
vegar takmarkaður við lögráða fólk
þótt öðru væri haldið fram í lögun-
um.
Einnig væri spurning hvort ekki
skorti lagaheimild til að færa heil-
brigðisupplýsingar látinna manna í
grunninn. Gert væri jú ráð fyrir að
menn samþykktu að vera í grunnin-
um ef þeir ekki skráðu sig úr hon-
um. Ljóst væri hins vegar að látnir
menn gætu ekki skráð sig úr grunn-
inum. Upplýsingar um þá snertu
hins vegar fjölda núlifandi fólks.
Tómas Zoéga, yfirlæknir geð-
deildar Landspítalans, sagði að-
spurður að andstaðan meðal lækna
við gagnagrunninn væri meiri en
hann bjóst við. Þetta ætti ekki síst
við úti á landi. Þegar sú spurning
var borin upp hvort andstaðan væri
ekki fyrst og fremst tregða lækna til
að missa spón úr aski sínum, þ.e.
umsjón með upplýsingum sjúklinga,
sagði Skúli Sigurðsson vísindasagn-
fræðingur að málið snérist ekki að-
eins um þessi samskipti lækna og
sjúklinga. Úti í löndum væri t.d.
margt vel upplýst fólk sem fylgdist
með þróun mála hér á landi og velti
þvi fyrir sér hvers vegna íslending-
ar ættu að sætta sig við minni mann-
réttindi en aðrar þjóðir. í framhaldi
óttaðist þetta fólk að þessi skerðing
á mannréttindum myndi breiðast
héðan út og til heimalanda þeirra.
Ekki sjálfgefið að um eitt
dómsmál verði að ræða
Á fundinum í gær kom fram að
ekki væri búið að ganga frá stefnu í
málinu, en hún yrði birt ríkinu og
öðrum þeim sem við ætti. Sagðist
Ragnar ekki telja ólíklegt að málið
kæmi til kasta alþjóðlegra dómstóla,
líklega Mannréttindadómstólsins í
Strassborg, eftir að meðferð þess
lyki hér, en það færi þó eftir niður-
stöðunni í Hæstarétti. Jafnframt
væri ekki sjálfgefið að aðeins yrði
um eitt dómsmál að ræða.
Fram kom að ólíklegt er að reynt
verði að fá sett lögbann á rekstur
gagnagrunnsins þar sem leggja
þurfi fram svo háa tryggingu fyrir
því. Loks sagði Pétur Hauksson að
málareksturinn yrði fjármagnaður
með frjálsum framlögum aðstand-
enda og annarra áhugasamra.