Morgunblaðið - 03.03.2000, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 3. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Olíuverð um 50% hærra nú en það hefur verið til jafnaðar síðustu 10 ár
Allt að 5 milljarða aukinn
kostnaður þjóðarinnar
ÞÓRÐUR Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofn-
unar, segir að það hafi víðtæk áhrif á þjóðarbúið ef
verð á olíu haldist jafn hátt og það sé um þessar
mundir, en það getur þýtt allt að fimm milljarða
króna í aukin
útgjöld þjóðarinnar vegna innflutnings á olíu.
Þá mun vísitala neysluverðs nú í mars væntan-
lega hækka um 0,1 prósentustig vegna bensín-
hækkunarinnar um mánaðamótin, en hún nam
2,40 kr. á lítra. Eldsneyti hækkaði ekki vísitöluna í
febrúar, en á síðasta ári hækkaði bensín um tæp
25% og má rekja rúmlega 16% af 5,8% hækkun
vísitölunnar á síðasta ári til hækkunar á þessum
útgjaldalið vísitölufjölskyldunnar.
Þórður sagði að olíuverð hefði hækkað mjög
mikið í fyrra, en það væri rétt að hafa í huga að
verðið hefði verið í lágmarki fyrir þann tíma. Verð-
ið hefði lækkað úr um 20 dollurum hráolíufatið á
árunum 1995 og 1996 niður í 13 dollara fatið á ár-
inu 1998, en hækkað síðan aftur í 17,8 dollara fatið
1999. Um þessar mundir lægi verðið hins vegar
nálægt 30 dollurum olíufatið, sem væri um það bil
50% hærra en það hefði verið til jafnaðar þegar lit-
ið væri til síðustu tíu ára.
Víðtækar afleiðingar
„50% hækkun, ef þetta verður viðvarandi, hefði
gríðarlega víðtækar afleiðingar fyrir þjóðarbúið,
því olíureikningur þjóðarinnar er nálægt tíu millj-
örðum á ári og það gefur því augaleið að ef allar ol-
íuvörur hjá okkur hækka hlutfallslega miðað við
verðið á hráolíufatinu þá erum við að tala um mikla
aukningu innflutnings eða sem nemur allt að fimm
milljörðum króna í aukinn kostnað vegna olíunotk-
unar þjóðarinnar,“ sagði Þórður.
Hann sagði að áhrifln kæmu sterkast fram í
byrjun hvað varðaði fiskiskipaflotann og í flutn-
ingastarfsemi, auk þess sem heimilin hefðu þegar
fundið fyrir þessu að því er varðaði hækkun á elds-
neyti bifreiða. Því til viðbótar væri olían auðvitað
hráefni í margs konar vörum, eins og til dæmis í
plastvörum og umbúðaiðnaði, þannig að búast
mætti við áhrifum víða vegna hækkunar aðfanga
þeirra fyrirtækja sem notuðu olíuvörur við fram-
leiðslu sína.
Hann bætti því við að í lok þessa mánaðar væri
gert ráð fyrir að teknar yrðu ákvarðanir um fram-
leiðslukvóta á olíu fyrir OPEC-ríkin. Sú ákvörðun
sem þar yrði tekin myndi hafa mikil áhrif, en
OPEC-ríkin virtust telja að olíuverð væri orðið svo
hátt að það gæti skaðað þau til lengdar. Oft væri
talað um að 20-25 dollarar fyrir hráolíufatið væri
æskileg viðmiðun. Hins vegar væri ómögulegt að
segja um hvað yrði gert og verðið gæti hvort sem
er haldið áfram að hækka aðeins eins og að lækka
ef ekki yrði samstaða um að auka töluvert fram-
leiðsluna. Ástæða verðhækkunarinnar væri ekki
eingöngu ákvarðanir um minni framleiðsla heldur
einnig mjög ört vaxandi eftirspurn í heiminum
vegna mikils góðæris í heimsbúskapnum.
Sterk
viðbrögð
við neyðar-
kalli Blóð-
bankans
FULLT var út úr dyrum hjá
Blóðbankanum í gær en
Blóðbankinn sendi á miðviku-
dag neyðarkall í tölvupósti til
nokkurra fyrirtækja í
Reykjavík og bað um að það
yrði látið berast að blóðgjafa
vantaði.
Sagði Sigríður Ósk Lárus-
dóttir, hjúkrunarfræðingur
hjá Blóðbankanum, að við-
brögð við neyðarkallinu hefðu
verið afar góð og að svo virt-
ist sem það hefði farið eins og
eldur í sinu út um allan bæ.
Sigríður Ósk sagði að blóð-
forði Blóðbankans hefði verið
kominn nálægt hættumörkum
vegna slysa og veikinda und-
anfama daga og vikur.
Nauðsynlegt sé að eiga
ávallt blóðforða upp á um 450
einingar að meðaltali en þessi
forði hefði hins vegar verið
kominn niður í um 200 eining-
ar þegar ákveðið var að senda
út neyðarkall.
Æ algengara að
hættuástand skapist
Aðspurð sagði Sigríður
Lára að það gerðist æ al-
gengara að hættuástand sem
þetta skapaðist.
„Það virðist einfaldlega
vera meiri notkun á blóði og
það gengur ekki nógu vel að
ná í blóðgjafana, við þurfum
nauðsynlega að stækka blóð-
gjafahópinn,“ sagði hún.
Þrengslin og Hellisheiðin lokuðust aftur í gær
Ofærðin staðfestir nauð-
syn Suðurstrandarvegar
SESSELJA Jónsdóttir, bæjarstjóri í
Ölfusi, sagði í samtali við Morgun-
blaðið að það vandræðaástand sem
skapaðist í Þrengslunum fyrr í vik-
unni staðfesti enn og aftur nauðsyn
þess að leggja Suðurstrandarveg.
Bæði Þrengslin og Hellisheiði voru
lokuð í gær vegna óveðurs. Sesselja
sagði að það væri mikið öryggisatriði
að farið yrði sem fyrst í uppbyggingu
Suðurstrandarvegar.
Suðurstrandarvegur mim liggja
milli Grindavíkur og Þorlákshafnar,
en þar er nú fær yfir sumartímann.
Það sem af er þessa árs hefur verið
mjög snjóþungt á Suðvesturiandi.
Hellisheiðin hefur ítrekað lokast
vegna veðurs og ófærðar. Síðastliðinn
sunnudag skapaðist öngþveiti í
Þrengslunum þegar þúsundir bíla
reyndu að fara um veginn í mjög
vondu verði. Vegurinn lokaðist og
bjarga þurfti um 1.500 manns sem
sátu fastir klukkutímum saman í bfl-
um sínum.
Sesselja sagði að þetta ástand hefði
aldrei skapast ef búið væri að leggja
Suðurstrandarveg. „Það gleymist
stundum að Þrengslin og Hellisheiðin
eru fjallvegir. Suðurstrandarvegur
verður hins vegar allur á láglendi og
vegarstæðið er mjög gott. Þar fyrir
utan er það mikið öryggisatriði að fá
Suðurstrandarveg. Hvað gerist ef það
kemur upp neyðarástand í Reykjavík
og fólk þarf að yfirgefa borgina í
skyndi? Bflafjöldinn er orðinn svo
mikill að það þurfa að vera fleiri og
greiðari leiðir á þessu svæði. Suðurs-
trandarvegur myndi leysa þennan
Morgunblaðið/Siguijón Hjálmarsson
Rjúpan
hættir sér
til byggða
UNDANFARNA daga hefur nokk-
uð borið á því að ijúpa hætti sér inn
í byggð á Fáskrúðsfirði og segja
heimamenn þar eystra að skýringin
geti verið sú að svo mikill snjór sé
til fjalla að þar sjái vart á dökkan
díl. Rjúpan þykir hins vegar ekki
sérlega lipur við fæðuöfiun f
mannabyggð og e.t.v. kom rjúpan á
myndinni sér makindalega fyrir á
tijágrein í nágrenni kaupfélagsins
á Fáskrúðsfirði í þeirri von að þar
væri sitthvað matarkyns að finna.
vanda að hluta tfl,“ sagði Sesselja.
Suðurstrandarvegur er ekki kom-
inn inn í vegaáætlun. Hins vegar er
búið að veita fjármagni til hönnunar á
veginum og verið er að undirbúa hann
þannig að hægt verði að setja hann í
umhveríismat. Vegurinn er 59 km og
samkvæmt reiknireglum Vegagerð-
arinnar myndi hann kosta um einn
milljarð. Sesselja sagði að vegarstæð-
ið væri mjög gott og stutt væri í efni í
veginn og því gerði hún sér vonir um
að hann gæti orðið talsvert ódýrari.
Hún sagði að Suðurstrandarvegur
myndi hafa mikið að segja fyrir at-
vinnulífið á Suðurlandi og Suðumesj-
um. Allir fiskflutningar frá Þorláks-
höfn til Suðumesja þyrftu nú að fara í
gegnum Reykjavík. Vegurinn myndi
því skapa nýja möguleika í sjávarút-
vegi og einnig í ferðaþjónustu.
Rannsókn á stóra
fíkniefnamálinu lokið
RANNSÓKN lögreglunnar á stóra
fíkniefnamálinu, sem upp kom í sept-
emberbyrjun 1999, er lokið og var
málið sent ríkissaksóknara til ákæru-
meðferðar í gær. Níu menn sitja í
gæsluvarðhaldi vegna málsins að
kröfu lögreglunnar í Reykjavík.
Að sögn Egils Stephensen sak-
sóknara hjá Lögreglustjóranum í
Reykjavík er málið gríðarlegt að
vöxtum. Til marks um það em blað-
síður málsgagnanna rúmar tvö þús-
und talsins.
Lögreglan í Reykjavík hefur kært
20 manns tfl ríkissaksóknara, og níu
manns að auki sæta kæm eftir rann-
sókn efnahagsbrotadeildar ríkislög-
reglustjórans á stórfelldum eignatil-
færslum.
Rannsókn lögreglunnar í Reykja-
vík á málinu hefur staðið yfir frá í maí
1999, eða fjómm mánuðum áður en
málið komst upp með því að hald var
lagt á 6 þúsund e-töflur, 24 kg af
hassi, 4 kg af amfetamíni og eitt kg af
kókaíni. Efnahagsbrotadeild ríkis-
lögreglustjóra lagði þá hald á eignir
og fjármuni að verðmæti a.m.k. 70
milljónir króna, en talið er að fíkni-
efnaágóði hafi verið notaður til að
fjármagna umræddar eignir.
Talið er að smyglleiðin sem notuð
var hafi verið opin í eitt ár áður en
lögreglan og tollgæslan lokuðu henni.
Á þeim tíma er líklegt að á annað
hundrað kg af ýmiss konar fíkniefn-
um hafi verið smyglað inn í landið.
Um miðjan óktóber sl. hafði rann-
sóknin leitt í ljós hveijir vom viðrið-
nir málið og lágu fyrir tengsl sak-
bominga við fíkniefnin, sem lagt var
hald á.
I lögfræðiáliti um bræðslusamninga er
fallist á sjónarmið stéttarfélaganna
Félögin framseldu
ekki samningsum-
boð til VMSÍ
SAMKVÆMT lögfræðiáliti sem
unnið hefur verið fyrir ríkissátta-
semjara era kjarasamningar sem
gerðir vom vegna starfsfólks sem
vinnur í fiskimjölsverksmiðjum
sjálfstæðir en heyra ekki beint undir
aðalkjarasamning Verkamanna-
sambandsins. Þessi niðurstaða þýðir
að stéttarfélögin hafa heldur meira
svigrúm til að boða tfl verkfalls í
verksmiðjunum en ella hefði verið.
Árið 1997 gerðu stéttarfélögin
kjarasamninga við vinnuveitendur
vegna fiskimjölsverksmiðjanna áður
en Verkamannasambandið gekk frá
aðalkjarasamningi. Bræðslusamn-
ingarnir vísuðu þó í samning VMSI
að því leyti að launabreytingar áttu
að taka mið af því sem samið yrði um
síðar. Vinnuveitendur töldu að
bræðslusamningamir væru hefð-
bundnir sérkjarasamningar og þess
vegna litu þeir svo á að ekki þyrfti að
gera sérstaka viðræðuáætlun vegna
þeirra þegar kom að því að gera
nýja samninga. Stéttarfélögin töldu
hins vegar að þetta væm algerlega
sjálfstæðir samningar og félögin
gætu boðað til aðgerða óháð viðræð-
um um gerð aðalkjarasamnings.
Til að skera úr þessu óskaði ríkis-
sáttasemjari eftir lögfræðiáliti og er
niðurstaða þess á þann veg að
bræðslusamningarnir séu sjálfstæð-
ir og að félögin hafi aldrei framselt
samningsumboð sitt til VMSÍ.
Þórir Einarsson ríkissáttasemjari
sagði að hann myndi styðjast við
þetta álit og ekki setja fyrir sig þó
ekki hefði verið gerð formleg við-
ræðuáætlun vegna bræðslusamn-
inganna. Stéttarfélögin hafa vísað
ágreiningi vegna samninganna til
sáttasemjara og sagðist hann ætla
að boða deiluaðila til fundar mjög
fljótlega.
Bræðslusamningar eru tveir, ann-
ars vegar em loðnubræðslur SR-
mjöls og hins vegar em fjórar loðnu-
bræðslur eystra. Líkur eru taldar á
að félögin hafi samstarf í viðræðun-
um og einnig ef kemur til aðgerða.
Formannafundi VMSI, sem vera
átti í gær, var frestað vegna ófærð-
ar. Hann verður haldinn í dag og er
reiknað með að á fundinum verði
tekin ákvörðun um boðun verkfalls
síðar í þessum mánuði.