Morgunblaðið - 28.05.2000, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 28. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Nýsköpunasjóður
verðlaunaði sjö nýjar
viðskiptaáætlanir á
ársfundi sínum í vik-
unni. Anna G. Ólafs-
dóttir spjallaði við
verðlaunahafana í
tveimur fyrstu sætun-
um. Fyrstu verðlaun
hlaut Egill Jónsson,
tannlæknir á Akur-
eyri, fyrir áhugaverða
hufflnynd á sviði
tannviðgerða. Önnur
✓
verðlaun hlutu Olafur
Helgi Jónsson og
Kjartan Magnússon 1
tengslum við þróun á
rakamælingartæki.
EG er ekki að hugsa um eigin
hag enda er ég ríkur - á
góða og heilbrigða fjöl-
skyldu. Á hinn bóginn er
ég gífurlega metnaðarfullur fyrir
hönd lands og þjóðar. Islendingar
ættu að geta stjórnað ferðinni í
rekstrinum að því tilskyldu að fyrir-
tækið verði fjármagnað með inn-
lendu fjármagni," segir Egill Jóns-
son, tannlæknir á Akureyri, um
áætlun um rekstur fjölþjóðafyrir-
tækis um framleiðslu og sölu á fjölda-
framleiddum postulínsfyllingum.
Egill er borinn og barnfæddur Ak-
ureyringur. Fyrir utan námsárin á
íslandi og Svíþjóð hefur hann búið í
bænum og líkað vel. „Stressið er ekki
líkt því eins og í Reykjavík," segir
hann og því er engin tilviljun að hann
hefur starfað við tannlækingar á Ak-
ureyri í 22 ár. Fyrir um 12 árum fór
hann að velta fyrir sér nýstárlegri að-
ferð við tannlækningar. „Lengi vel
hélt ég að mér höndum og þóttist
nokkuð viss um að aðrir yrðu fyrri til
að þróa hugmyndina. Ég ákvað loks
að láta til skarar skríða og bar mig
upp við bandarískt sölufyrirtæki á
tannlæknavörum fyrir um tíu árum.
Hugmyndin var að fá fyrirtækið
Henry Schein til samstarfs við Há-
skóla íslands og íslenska tannlækna
um rannsóknir og þróun á sviði tann-
lækninga. Að mínu viti eru íslenskir
Morgunblaðið/Kristján
Egill Jónsson tannlæknir að störfum á tannlæknastofu sinni á Akureyri.
Islendingar
stj órni fer ðinni
Morgunblaðið/Kristján
Skrifstofustörfín taka drjúgan tíma.
tannlæknar sérstaklega hæfir til þró-
unarstarfs því sú stétt sækir sér
þekkingu alls staðar að úr heimin-
um.“
Stjórnendur fyrirtækisins svöruðu
fyrirspurninni ekki beint heldur
sögðu að samstarf á sviði sölu á tann-
lækningavörum kæmi vel til greina.
„Fyrirtækið hugði á útþenslu til
Evrópu eins og staðfest var á fundi
með forstjóra og fjármálastjóra þess
í Keflavík skömmu síðar. Ferðinni
var heitið til Þýskalands til að kaupa
þýskt fyrirtæki og ekki leið á löngu
þar til útibúin í Evrópu voru orðin
heilmörg. Nú er fyrirtækið orðið
stærsta fyrirtækið í sölu á tannlækn-
ingavörum í öllum heiminum með
ársveltu upp á meira en 76 milljarða
íslenskra króna.“
Egill fór að kaupa inn tannlækna-
vörur frá fyrirtækinu fyrir eigin
tannlæknastofu og nokkrar aðrar á
Akureyri árið 1989. „Smám saman
fór umstangið í kringum innflutning-
inn að verða tímafrekara. Þrýstingur
myndaðist á að ég tæki ákvörðun um
að hætta innflutningi alfarið eða
stofna fyrirtæki um reksturinn. End-
irinn varð sá að ég fékk 112
tannlækna í lið með mér um
stofnun innflutningsfyrir-
tækis með tannlæknavörur
frá Henry Schein árið
1990,“ segir Egill og tekur
fram að hópurinn hafi talið
helming allra starfandi
tannlækna á landinu á þeim
tíma. „Aðalstöðvar fyrir-
tækisins eru á Akureyri og
útibú í Reykjavík. Nú er
fyrirtækið leiðandi í tann-
læknavörum og hefur valdið
því að tannlæknavörur hafa
lækkað um 35-40% í verði.“
Ekki hrifinn
afþróuninni
Egill hafði ekki gefið hugmyndina
um þróunarvinnuna upp á bátinn.
„Ég fylgdist vel með þróuninni í
tannlækningum og var ekki alls kost-
ar hrifinn að því í hvaða átt stefndi.
Vélmenni voru þróuð og ýmsar aðrar
tækninýjungar. Aftur á móti breytt-
ist vinnuaðstaða tannlæknanna af-
skaplega lítið og hélt áfram að valda
ýmsum axlar- og bakeymslum," segir
hann og lét loks til skarar skríða fyrir
um ári. „Með styrk frá Atvinnuþró-
unarsjóði Eyjafjarðar gafst mér
tækifæri til að taka hugmyndina upp
að nýju.“
Egill útskýrir nánar hvað felst í
hugmyndinni. „Skemmdir eru í 99%
tilvika mjög ámóta. Engu að síður
hefur hingað til þurft að gera sér-
staka fyllingu fyrir hverja skemmd,
fyrir utan að erfitt hefur verið að
komast að sumum skemmdum. Hug-
myndin felst í því að fjöldaframleiða
fyllingar fyrir hverja skemmd. Gald-
urinn felst í því að gera holuna til-
búna fyrir fyllinguna. Ég get ekki
gefið ítarlegri upplýsingar því skil-
yrði fyrir því að einkaleyfi fáist felst í
því að aðferðin sé ekki gefin upp op-
inberlega. Aftur á móti hef ég kynnt
hugmyndimar útvöldum hópi tann-
lækna og fengið afar jákvæð við-
brögð.“
Egill heldur áfram. „Núna eru
snillingar á Iðntæknistofnun að
hanna tæki til að líkja eftir bor í eins
konar hermiforriti. Éftir að teikning-
amar verða tilbúnar verður fyrsta
tækið framleitt í Hollandi í næsta
mánuði. Fyrirtækið hefur sérhæft
sig í smíði framgerða og gerir ráð
fyrir smíðin taki aðeins tvo daga.
Væntanlega verða fyrstu prófanimar
á gifstönnum gerðar innan fárra
vikna. Eftir að fyrstu prófunum lýk-
ur vonast ég eftir samvinnu við æðstu
menntastofnanir landsins við prófan-
imar. Aðferðin verður ekki reynd á
sjúklingum fyrr en á næsta ári.
Stefnt er að því að byrjað verði að
selja fyllingar og tilheyrandi tækja-
búnað á Norðurlöndum um mánaða-
mótin ágúst og september árið 2002.“
Ódýrara og minni sársauki
Nýja aðferðin veldur því að vinnu-
aðstaða tannlæknisins batnar til
muna. Neytendur verða aðallega
varir við breytinguna í tengslum við
lækkun á tannlæknakostnaði. „Núna
vill almenningur fá hvítar fyllingar.
Plastfyllingar verða gjaman fyiir
valinu enda talsvert ódýrari heldur
en sérsmíðaðar postulínsfyllingar.
Aftur á móti endast postulínsfylling-
ar gjarnan þrefalt lengur. Með nýju
aðferðinni verður hægt að bjóða end-
ingargóðar postulínsfyllingar á svip-
uðu verði og plastfyllingar nú. Önnur
breyting felst í því að ekki þarf að
koma fyrir bráðabirgðafyllingum
eins og áður. Sjúklingar þurfa því
ekki að koma aftur til tannlæknisins
til að láta bora bráðabirgðafyllinguna
út og fá varanlega fyllingu."
Egill fékk verðlaunin fyrir við-
skiptaáætlun um hugmyndina. Við-
skiptaáætlunin er unnin með dyggri
aðstoð ráðgjafarfyrirtækisins Ráð-
garðs á Akureyri. „Hugmyndin er að
um fjölþjóðlegt fyrirtæki með höfuð-
stöðvar á Akureyri verði að ræða.
Salan fer væntanlega aðallega fram í
gegnum netið og auðvelt verður að
senda léttar fyllingarnar milli landa.
Miðað við 3% markaðshlutdeild er
hægt að gera ráð fyrir að starfsmenn
verði um 90 talsins og flestir sölu-
menn. Skattgreiðslur fyrirtækisins
verða samkvæmt viðskiptaáætlun-
inni yfir 60 milljónir í hverjum mán-
uði og auk þess verða fá láglauna-
störf í fyrirtækinu en mörg há-
launastörf,“ segir Egill og tekur að
lokum fram að raunhæft sé að stefna
að 30% markaðshlutdeild. Viðskipta-
áætlunin eigi ekki að geta bragðist
þar sem bæði sjúklingar og tann-
læknar eigi eftir að hagnast.
VIÐ gerum okkur auðvitað
grein fyrir því að ýmis
ljón eru í veginum. Þó er
full ástæða til bjartsýni
þegar litið er til fjögurra helstu
skrefanna í nýsköpun. Fyrsta skref-
ið felst í því að vera með góða hug-
mynd eins og talsmenn ýmissa ís-
lenskra fyrirtækja hafa staðfest.
Annað skrefið um viðeigandi þekk-
ingu hefur Ólafur uppfyllt með þró-
unarvinnu sinni. Þriðja skrefið í átt
til framleiðslu er verið að stíga.
Fjórða skrefið um markaðsetningu
á að ganga vel upp miðað við núver-
andi horfur," segir Kjartan Magn-
ússon, annar stofnandi fyrirtækis-
ins Intelscan Solutions.
Hinn stofnandi fyrirtækisins er
Ólafur Ilelgi Jónsson verkfræðing-
ur og vinur Kjartans frá barnæsku.
Ólafur stundaði framhaldsnám í
fiskeldisverkfræði og markaðs-
fræði í Skotlandi að loknu námi í
vélaverkfræði við Háskóla íslands.
Hann rak fyrirtæki í Skotlandi er
vann að hugbúnaðargerð og varð
hugmyndin að þessu viðskiptatæki-
færi til í þeirri vinnu.
Ólafur upplýsir í hverju tæknin á
bakvið rakamælingatækið er fólgin.
„Þróunarvinnan felst í því að hanna
tæki til að senda örbylgjur í gegn-
um ýmiskonar efni og fá út upp-
Ymis ljón í veginum
Morgunblaðið/Golli
Ólafur Helgi Jónsson og Kjartan Magnússon.
lýsingar um gleypnina. Með
hliðsjón af upplýsingunum er
hægt að fá fram vatnsinni-
hald eða rakastig efnisins,"
Ekki aðeins fyrir matvæli
Kjartan hefur unnið að því
að kynna hugmyndina fyrir
sljórnendum íslenskra fyrir-
tælq'a og fjárfestum. Hann
vekur athygli á því að raka-
mælingatækið geti komið að
góðu gagni í hinum ýmsu
iðngi'einum. „Við höfum
ákveðið að byrja á því að
bera niður í einni grein. Is-
lenskur sjávarútvegur varð
fljótt álitlegur kostur enda
eru þar allar grunnforsendurnar
fyrir hendi, þ.e. þörf, fjármagn og
áhugi á tækninýjungum. Annars
koma flestar aðrar iðngreinar til
greina, t.d. oliu- og tókbaksvinnsla
þar sem þarf að stýra vatnsmagni í
framleiðslunni.”
Ólafur bætir við dæmi um gagn-
semi rakamælingatækisins við við-
arframleiðslu. „Viður er oft verð-
lagður eftir þyngd. Þess vegna þarf
að hafa í huga hvort viðurinn er
blautur eða ekki. Viðurinn má held-
ur ekki verða of þurr enda myndast
af því eldhætta."
Ólafur hefur unnið að þróun
rakamælingatækisins í Skotlandi í
nokkurn tfma. „Eins og við töluðum
um á tækið eftir að koma að
góðu gagni í ýmsum iðn-
greinum. Notast verður við
sama tækið og aðeins gerðar
breytingar á hugbúnaðinum
eftir því um hvaða iðngrein
verður að ræða,“ segir Ólaf-
ur.
Kjartan er nokkuð
bjartsýnn. „Ég hef gert
nokkuð ítarlega könnun á
markaðsmöguleikum og
heppilegum útfærslum. Nið-
urstaðan er að þörfin sé fyr-
ir hcndi og hægt sé að fram-
leiða tækið. Gögnin hafa
verið lögð fyrir fjárfestana.
Stefnt er að því að fá fáa og
öfluga fjárfesta til koma reksturinn
af stað með myndarlegum hætti.“
Ólafur nefnir að fleiri séu að
vinna að þvi að þróa rakamælinga-
tæki. „Ég veit að breskt fyrirtækið
nýtir sér infrarauða-geisla í sama
tilgangi. Gallinn felst í því að sú
tækni mælir aðeins á yfirborði
hluta og hentar því best í greinum
eins og pappfrsiðnaði," segir Ólafur
og minnir á að þeirra tækni byggi á
örbylgjum. „Sú tækni hefur verið
þekkt í yfir 25 ár. Með framförum í
tölvu- og rafeindatækni hefur verið
hægt að nýta örbylgjumar til að
þróa jafn nákvæmt og hraðvirkt
tæki og rakamælingatækið sem
mun gefa niðurstöður á ákaflcga
stuttum tíma.“
Með báða
fætur á jörðinni
Við gerð viðskiptaáætlunarinnar
hafi félagarnir haft f hug að standa
báðum fótum á jörðinni. Ekki væri
ætlunin að sigra heiminn í einu
stökki. „Við hefðum auðvitað getað
gert ráð fyrir 2-5% markaðs-
hlutdeild og fengið út gífurlegan
gróða. Hin aðferðin, að reikna
dæmið af hógværð, varð fyrir val-
inu og sýnir að reksturinn standi
undir sér. Viðskiptaáætlun gerir
ráð fyrir að öllum kostnaði sé hald-
ið í hófi og auðvelt verði að ná til
markaðarins. í því skyni er stefnt
að því að hægt verði að sameina
tækið öðrum framlciðsluciningum,
t.d. flökunarvélum fyrir fisk. Með
því sparast bæði fjármagn til dreif-
ingar og markaðssetningar," segja
félagamir sammála um að spenn-
andi tímar fari í hönd.