Morgunblaðið - 28.05.2000, Blaðsíða 36

MORGUNBLAÐIÐ
36 SUNNUDAGUR 28. MAÍ 2000
»- ................ .....
Er græðgi
góð?
Getur hispursleysi ordid að siðleysi?
Eða erþað alltafí hina áttina - að kisp-
ursleysi hinna víðsýnu sé bara siðleysi í
augum skapvondra fyrirlítaranna?
HAFÐI Gordon
Gekkó þá rétt fyr-
ir sér, eftir allt
saman, þegar
hann sagði þau
ódauðlegu orð, „græðgi er góð“?
Gekkó var reyndar bara persóna
í skáldaðri kvikmynd, en eins og
íslendingar vita manna best er
mestur sannleikurinn fólginn í
skáldskap. Nánar til tekið var
Gekkó persóna í kvikmyndinni
Wall Street, sem var gerð á
níunda áratugnum og varð að
einu helsta tákni ofgnóttarinnar
og þeirrar takmarkalausu gróða-
hyggju sem einkenndi þau ár.
Þau ár virðast komin á ný -
einkum til Islands þar sem inn-
byggjararnir eru á neysluíylliríi
(ofan í þetta venjulega fyllirí
þeirra) og
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
forsætis-
ráðherrann
lýsir því yfír
að hóflega
orðuð beiðni um kannski aðeins
meiri náungakærleik sé bara
klisja.
En þótt orðin séu kannski
sjúskuð og mikið notuð þá er
ekki þar með sagt að hugsunin á
bak við þau, hugsunin sem þeim
er ætlað að tjá, sé ómerkileg og
úr sér gengin og því sé út í hött
að vera að rogast með hana upp
á dekk. Ef svo væri mætti
leggja af margar stofnanir, til
dæmis kirkjuna, sem birtast allt-
af í sömu mynd, eða svipaðri, ár
eftir ár og öld eftir öld. Að ekki
sé nú talað um lýsingar á fót-
boltaleikjum.
Nú má spyrja að því hvort það
sé rétt að á íslandi fari vaxandi
bilið milli ríkra og fátækra. Þeir
sem að því er best verður séð
þekkja í rauninni til þessara
mála segja að þetta bil fari vax-
andi. Þá vaknar sú spurning
hvort þessir menn, sem eru
sagðir að sér í þessum efnum,
fari með rétt mál. Ef maður
samþykkir það, og þar með að
þetta bil aukist, má enn spyrja, í
fyrsta lagi, er slæmt að þetta bil
aukist, og í öðru lagi, getur mað-
ur gert eitthvað í málinu?
Gordon Gekkó og Davíð Odds-
son myndu kannski ekki svara
fyrri spurningunni skilyrðislaust
játandi - að það sé slæmt að
þetta bil aukist. Enda fer alveg
eftir því hvemig maður er
þenkjandi hvort svarið manni
finnst blasa við þeirri spurningu,
og ekkert er sjálfgefið í þeim
efnum. Maður þarf alls ekki að
vera þeirrar skoðunar að jöfnuð-
ur sé æskilegur. Jöfnuður er
ekki náttúrulögmál.
En kannski myndu þeir báðir,
Gekkó og Oddsson, segja að það
sé slæmt að þetta bil aukist, en
þeir hafa samt ekki þar með
skuldbundið sig til jafnaðar-
hugsjónar. Þeir gætu sem best
brugðið fyrir sig því viðhorfi að
þrátt fyrir að jöfnuður sé æski-
legur sé hann ekki eitthvað sem
einstaklingar geti komið á rétt
sisona. Það er að segja, þeir
gætu svarað seinni spumingunni
neitandi - um það hvort maður
geti gert eitthvað í málinu.
Enda, má ekki segja að krafan
um náungakærleik sé í hæsta
máta vafasöm? Hvað á maður
með það að fara með puttana í
annarra manna mál? „Það verð-
ur hver að bjarga sér sjálfur frá
öxinni ellegar verða höggvinn,“
sagði Snæfríður við mömmu
Jóns Hreggviðssonar.
Þess vegna má skilja það
hvers vegna menn segja að
græðgi sé góð eða að biskupar
fari með klisjur. Græðgi og sín-
girni hvetji menn til fram-
kvæmda og dáða og sé í raun og
vem - þegar á hólminn er komið
og öllu þessu loftkennda Jesús-
artali sleppir - það eina sem
kemur í veg fyrir að maður verði
höggvinn. Svo má ganga enn
lengra og benda á að hvort sem
manni líki það betur eða verr þá
séu græðgi og eigingirni einfald-
lega boðorð samtímans, og þau
orð komi frá Bandaríkjunum og
það þýði ekkert annað en að
hlíta þeim, ætli maður sér að
vera með (Bandaríkja)mönnum.
Þetta meinta raunsæi er án
efa eitt af því sem hefur fyrir
löngu gert Davíð Oddsson að
stjórnmálamanni sem maður
tekur eftir og man eftir. (Að vísu
enn óljóst hvort hans verður
minnst sem eins konar Nixons
Islands eða sem Roosevelts sem
gaf upp á nýtt). Það pólitíska
hispursleysi - ef ekki kæruleysi
- sem er einkenni Davíðs, er
reyndar farið að benda til þess
að gagnrýni hrökkvi af honum
eins og vatnið af gæsinni, og að
sannfæringin um eigið ágæti sé
verulega heilbrigð, svo ekki sé
meira sagt.
En getur maður orðið svo viss
í sinni sök að það fari fremur að
líta út fyrir að maður sé blindur
í eigin ofstæki? Merkilegt hvem-
ig forsætisráðherrann virðist
fullkomlega einangraður fyrir
gagnrýni, og orðin um klisjur
biskups benda til þess að for-
sætisráðherranum standi al-
gerlega á sama um hvaða við-
brögð orð hans fá meðal
þjóðarinnar. Auðvitað er svona
ónæmi nauðsyn stjórnmála-
manni, en þegar ónæmið fyrir
atlögum er farið að koma í veg
fyrir að maður svo mikið sem
hafi áhuga á skoðunum annarra,
þá er þetta ónæmi sjálft orðið að
sjúkdómi.
Getur hispursleysi þannig orð-
ið að siðleysi? Eða er það alltaf í
hina áttina - að hispursleysi
hinna víðsýnu sé bara siðleysi í
augum skapvondra íyrirlítar-
anna? Átti forsætisráðherrann
við það, að meintar klisjur bisk-
upsins séu í rauninni bara til
marks um tepruhátt og gungu-
skap í hörðum heimi?
Það má vel vera að það sé
rétt, að heimurinn sé harður. En
hann þarf að vera siðaður líka,
og það sem skilur á milli siðaðs
heims og ósiðaðs er einmitt það,
að í siðuðum heimi eiga líka þeir,
sem ekki eru stórir og sterkir,
möguleika á að lifa góðu lífi.
Þess vegna snýst þetta á end-
anum alls ekld um það að maður
eigi ekki að vera að skipta sér af
öðrum og bara hugsa um sjálfan
sig, heldur snýst þetta um það
hvort maður vill búa í siðuðum
heimi eða ósiðuðum. Og ætli sé
ekki skárra að velja hið síðar-
nefnda, jafnvel þótt maður verði
þar með soldið klisjaður að mati
Davíðs.
MINNINGAR
HAFSTEINN ÞÓR
STEFÁNSSON
+ Hafsteinn Þór
Stefánsson fædd-
ist í Reykjavík 26.
janúar 1936. Hann
lést á Landspítalan-
um 21. maí siðastlið-
inn. Hann var sonur
gíónanna Stefáns
lafs Björnssonar, f.
12.5 1904 í Laufási,
Eyjafirði, d. 15.10.
1966 og Kristínar
Maríu Kristinsdótt-
ur, f. 9.5. 1905, í
Reykjavík, d. 18.7.
1990. Börn Stefáns
og Kristínar auk
Hafsteins eru Edda Svava, f.
2.10. 1933, eiginmaður hennar
er John Swanholm Magnússon, f.
1.1. 1929 og Jón Baldvin, f. 15.9.
1942, eiginkona hans er Sif Að-
alsteinsdóttir, f. 17.9. 1943.
Hinn 10. apríl 1960 kvæntist
Hafsteinn Hallberu Ólafsdóttur,
f. 29.5 1936. Þau skildu. Börn
þeirra eru:l) Kristín María, f.
23.7. 1955, fyrrv. maki Halldór
Þ. Sigurðsson. Barn þeirra Aðal-
heiður Björg Halldórsdóttir, f.
7.11. 1987. 2) Auður Aðalheiður,
f. 10.7. 1962, maki Þorbjörn, f.
26.9. 1960. Börn þeirra, Hildur
Hafdís, f. 19.11. 1997 og Davíð,
f. 10.2. 2000. 3) Stefanía Ólöf, f.
29.5. 1967, fyrrv. maki Pálmi
Bernhardsson. Þeirra barn er
Laufey Pálmadóttir, f. 12.7.
1996.
Eftirlifandi eiginkona Haf-
steins er Bryndís Friðbjörg Guð-
jónsdóttir, f. 9.10. 1939. Foreldr-
ar hennar eru Guðjón Jóhannes
Brynjólfsson, f. 16.12. 1916, d.
4.9. 1992 og Sigríður Guðbjörg
Steindórsdóttir, f. 23.9. 1917.
Börn Bryndísar eru: 1) Guðjón
Magnússon, f. 16.5. 1960, maki
Steingerður Þorgilsdóttir, f.
Elsku pabbi, í dag kveðjum við
þig hinstu kveðju. Nú ert þú frjáls
frá öllum þjáningum sjúkdómsins
sem hafði heltekið þig. Þú tókst
sjúkdómnum með æðruleysi og
stóðst þig vel þrátt fyrir það ok sem
lagt var á herðar þér. Við munum
sakna þín, en minningin um góðan
föður verður aldrei frá okkur tekin.
Þú varst hlýr pabbi, og skemmtileg-
ur. Megi Guðs blessun fylgja þér.
Takk fyrir allt pabbi.
Nótter komin,
nú er ég inni.
Nærri vert þú Jesú minn.
Vemdaðu bæði sálu og sinni,
svæf þú mig að brjóstum þér.
Legg að höfði líknarhönd,
lát burt kveða syndargrönd.
Öflugan set þú englamúrinn
yfir mig þá tek ég dúrinn.
(Ók. höf.)
Þínar dætur,
Kristín, Auður og Stefanía.
í fimm ár af þeim átta árum, sem
okkar kynni stóðu, barðist þú við
hinn illvíga sjúkdóm MND.
Eg mun ætíð minnast þess
hversu jákvæður og þrautseigur þú
varst allt til enda.
Við, sem eftir stöndum með
hryggð í hjarta, getum verið stolt af
því að hafa átt þig að og verði lífs-
gleði þín okkur öllum að leiðarljósi í
framtíðinni.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
allt erorðiðrótt,
nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
Nú héðan lík skal hefja,
ei hér má lengur tefja
ídauðans dimmum val.
Úr inni harms og hryggða
til helgra ljóssins byggða
far vel í Guðs þíns gleði sal.
(V. Briem.)
Hinsta kveðja,
þinn tengdasonur,
Þorbjörn V. Gestsson.
9.10. 1961. Börn
þeirra eru Þorgils
Óttar, f. 11.8. 1986,
Bryndís Guðjóns-
dóttir, f. 25.1. 1989
og Magnús Guðjóns-
son, f. 21.9. 1990. 2)
Katrín Sif Ragn-
arsdóttir, f. 13.8.
1966, maki Bjarni
Sveinbjörn Guð-
mundsson, f. 21.10.
1970. Börn þeirra
eru Lilja Vignis-
dóttir, f. 2.1. 1990
og Harpa Sigríður
Bjarnadóttir, f.
26.5. 1998.
Hafsteinn lauk stúdentsprófi
frá M.L. 1958 og B.A. prófi í
sögu og landafræði frá Háskóla
Islands 1968. Hafsteinn var
kennari frá 1963 til 1969 við
Gagnfræðaskólann við Lindar-
götu og síðan kennari við Hér-
aðsskólann á Núpi í Dýrafirði
1969 til 1972. Þá gerðist hann
skólastjóri við Gagnfræðaskól-
ann við Lindargötu frá 1972 til
1977 en þá hóf hann störf við
Ármúlaskóla, fyrst sem kennari,
en 1979 varð hann skólastjóri
þar. Árið 1981 varð Hafsteinn
skólameistari við Fjölbrautaskól-
ann í Ármúla og gegndi hann
því starfi allt til ársins 1996 er
hann lét af störfum sökum veik-
inda. Hafsteinn var í stjórn og
ritnefndum ýmissa félaga, s.s.
íþróttafélaga, byggingasam-
vinnufélaga og S.I.B.S. Eftir
Hafstein liggja nokkur rit eins
og kennslubæklingar í sögu og
landafræði og greinar um skóla-
mál í blöð.
Útfór Hafsteins verður gerð
frá Dómkirkjunni mánudaginn
29. maí og hefst athöfnin klukk-
an 13.30.
Elsku afi minn.
Nú ertu farinn og kemur ekki aft-
ur, því miður. En öll þurfum við ein-
hvern tímann að fara. Ég vona að
það sé gott þarna á himninum og þú
fáir að hitta fólk sem hefur farið
sama veg og þú. Takk fyrir allar
stundir okkar saman og takk fyrir
alla hjálpina, elsku afi. Hlakka til að
sjá þig aftur, en það verður vonandi
ekki í bráð. Viltu passa mig, elsku
afi, og megi Guð passa þig.
Faðir vor, þú, sem ert á himnum.
Helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,
verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni.
Gef oss í dag vort daglegt brauð.
Og fyrirgef oss vorar skuldir,
svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldu-
nautum.
Eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss
frá illu.
Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin
að eilífu. Amen.
Þín afastelpa,
Heiða.
Okkur langar til að minnast þín í
fáeinum orðum, Hafsteinn afi, eins
og við kölluðum þig gjarnan. Það
sem kemur fyrst upp í hugann er
hversu vænt þér þótti um börn og
þar er hún Lilja mín ekki undan-
skilin. Það lýsir sér best í því að
Lilja gaf þér Biblíubók í jólagjöf
sem hún hafði búið til af mikilli
natni. Þú sagðir að þetta væri besta
jólagjöfin sem þú hefðir fengið. Við
mæðgurnar vorum tíðir gestir á
heimiii ykkar mömmu á Ásvallagöt-
unni. Þú last fyrir hana og sagðir
henni sögur af þvílíkri innlifun að
ánægja var að fylgjast með. Við vilj-
um þakka þér fyrir fyrir allar þær
stundir sem við áttum með þér bæði
á Ásvallagötunni og í sumarbú-
staðnum á Þingvöllum. Þú hafðir
svo gaman af því að segja frá ýmsu,
það var líka svo gaman að hlusta á
þig því þú sagðir svo skemmtilega
frá. Okkur þykir það leitt að Harþa
litla fái ekki að kynnast þér. Þú háð-
ir hetjulega baráttu við þennan
hræðilega sjúkdóm sem að lokum
bar þig ofurliði þó lífskrafturinn
hafi verið svo sterkur hjá þér. Það
var svo erfitt að horfa uppá sjúk-
dóminn smátt og smátt sigra þig.
Við vonum að nú sértu komin í betri
heim og þar getir þú aftur hreyft
þig, talað og hlegið.
Elsku mamma, við sendum þér
innilegar samúðarkveðjur og biðj-
um Guð að styrkja þig í sorg þinni.
Katrín og Lilja.
Við félagarnir kynntumst Haf-
steini í Menntaskólanum á Laugar-
vatni fyrir 45 árum og þróuðust þau
kynni fljótt í einlæga vináttu sem
varað hefur alla tíð síðan og aldrei
borið skugga á. Þótt gildismat líð-
andi stundar virðist fyrst og fremst
snúast um peningalega arðsemi er
það nú samt svo að það er tryggðin
og vináttan sem gefa hæstu raun-
ávöxtun þegar að reikningsskilum
kemur.
Nú þegar Hafsteinn er fallinn frá,
eftir langvinn og erfið veikindi, lifir
minningin um góðan dreng og
traustan vin. Þegar við lítum til
baka og rifjum upp samverustund-
irnar þá var glaðværðin og léttleik-
inn þar í fyrirrúmi og stundum brá
fyrir saklausu ábyrgðarleysi.
Segja má að spilaklúbburinn
„Sómi“ hafi verið kjölfestan í tilver-
unni en hann stofnuðum við fyrir 40
árum og töldum nafnið eðlilegt þar
sem að honum stóðu einstakir sóma-
menn. Sómakvöldin voru í föstum
skorðum en hápunkturinn var þó
brauðið og bakkelsið ljúffenga sem
borið var fram í hálfleik og eigin-
konurnar áttu heiðurinn að. Haf-
steinn var áhugamaður um bridge
og ágætur spilari og það var eftir-
minnilegt að fylgjast með spila-
mennsku hans þótt heltekinn væri
af sjúkdómi sínum.
Körfubolti var eftirlætisíþróttin.
Lék hann með íþróttafélagi stúd-
enta á námsárunum og vann Is-
landsmeistaratitil með þeim árið
1959. Eftir að keppnisferli lauk spil-
aði hann áfram með áhugasömum
félögum sínum og stofnuðu þeir fé-
lagsskapinn „Körfukarla", sem
stundaði æfingar reglulega og fóru í
skemmtiferðir innanlands sem utan.
Átti Hafsteinn jafnan drjúgan þátt í
að skipuleggja þær þar sem hug-
kvæmni hans og kímnigáfa nutu sín
vel.
Skólinn varð starfsvettvangur
Hafsteins og þar voru honum falin
ýmis ábyrgðar- og trúnaðarstörf,
sem ekki verða tíunduð hér, en
áhugi hans á málefnum Fjölbrauta-
skólans við Ármúla og metnaður
fyrir hans hönd leyndi sér ekki.
Hafsteinn fylgdist grannt með þjóð-
málaumræðunni, var jafnaðarmað-
ur í þess orðs fyllstu merkingu, tal-
aði máli þeirra sem minna máttu sín
eða órétti voru beittir, hafði ánægju
af málefnalegum skoðanaskiptum
en gaf lítið fyrir þras og útúrsnún-
inga.
Síðustu ár barðist Hafsteinn við
miskunnarlausan sjúkdóm sem
hann vissi að læknavísindin réðu
ekki við og í þeirri baráttu var aðdá-
unarvert að fylgjast með umhyggju
Bryndísar fyrir manni sínum, nær-
gætni og viljastyrk. Um leið og við
kveðjum kæran vin sendum við og
eiginkonur okkar Bryndísi og öðr-
um aðstandendum innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Guðni, Hrafn og Viðar.
Að kveldi sunnudagsins 21. maí
lést vinur okkar, Hafsteinn Þór
Stefánsson.
Við í vinahópi Bryndísar og Haf-
steins viljum minnast góðs drengs
og vinar með nokkrum orðum. Hóp-
urinn okkar myndaðist eftir skóla-
göngu okkar kvennanna er við
ákváðum að hittast reglulega í
„saumaklúbbi.“ Við erum nú búnar
að fylgjast að í rúmlega 45 ár, sum-
ar reyndar frá barnæsku.
Á þessa daga okkar hefur margt
drifið. Við eignuðumst eiginmenn,
börn og barnabörn . Eftir því sem
árin liðu hafa vináttuböndin styrkst
og var margt skemmtilegt gert
saman, eins og t.d. hittst í sam-
kvæmum, leikhúsi, göngu og ferða-
lögum, með eiginmönnum og stund-
um allri fjölskyldunni.
Það var í einni slíkri ferð að Haf-