Morgunblaðið - 29.06.2000, Síða 50

Morgunblaðið - 29.06.2000, Síða 50
MORGUNBLAÐIÐ 50 FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 2000 i* ■■ ■■■................... UMRÆÐAN Eru allir jafnir fyrir lögunum? AF OG til birtast í fjölmiðlum fréttir af út- rás íslenskra íyrir- tækja á erlenda grund þar sem verið er að selja íslenska þekkingu og íslenska reynslu. I mörgum tilvikum hefur vel tekist til og er það vel. Mjög mikilvægt er fyrir okkar litla hag- kerfi að innlend fyrir- tæki sæki á ný mið og víkki markaðssvæði það sem unnið er á. A þessum málum geta hins vegar verið tvær hliðar fyrir þá sem taka þátt í slíkum verkefn- um eins og ég mun fara yfir hér á eft- ir. Haustið 1995 tókust samningar milli Islenskra sjávarafurða og rússneska fyrirtækisins UTRF, sem var í Petropavlovsk á Kamchatka í Rússlandi, um að IS tæki að sér rekstur á stærstum hluta fyrirtækis- jps ásamt gæðastjómun í veiðum og vinnslu á hafi úti. Kamchatka er nokkuð langt í burtu eða alveg hin- um megin á hnettinum þar sem 12 tíma munur er á staðartíma þar og okkar tímasetningu. Til að sinna þessu verkefni voru ráðnir rúmlega 30 íslendingar til starfa hjá ÍS sem störfuðu í Rúss- landi bæði í landi og á sjó misjafn- lega lengi eftir verkefnastöðu, sumir í um hálft ár en aðrir vel á annað ár eða þar til UTRF sleit samningum við ÍS á útmánuðum árið 1997. ' Verkefni þetta fékk mikla umfjöll- un á sínum tíma og þótti dæmi um stórhuga útrás íslenskra fyrirtækja þar sem sérþekking íslendinga á sviði sjávarútvegsins væri orðin söluvara á erlendri grund. Vantaði þá ekki jákvæða umfjöllun, mikið hrós og bakklapp. Aðstæður þær sem íslendingamir bjuggu við í Rússlandi voru á flestan hátt öðruvísi en menn áttu að venjast héðan að heiman og kom það mönn- um svo sem ekkert á óvart. Pó skal sérstaklega nefnt að fólkið sem var á sjónum vann við aðstæður sem þættu vægast sagt umdeilanlegar hérlendis. Til dæmis komu sumir sjómannanna ekki í land í allt að /imm mánuði eða frá því í desember 1995 þar til í maí 1996. Má í því sam- bandi minna á fjölmiðlaumfjallanir hérlendis um eins til tveggja mánuða Smugutúra á sínum tíma og það álag sem svo löng fjarvist hefði á sjó- mennina að mati þeirra sem um fjöll- uðu. Hvað framgang verkefnisins snertir er hægt að fullyrða að það gekk svo vel, að athygli vakti víða um þennan heimshluta meðal aðila í sjávarútvegi. Ánægja kaupendanna frá Jap- an var ótvíræð með stóraukin gæði fram- leiðslunnar og ljóst var að ýmis tækni héðan að heiman átti mikið er- indi til sjávarútvegs- fyrirtækja þar austur frá. Því miður varð ekki framhald á þessu verk- efni en það er önnur saga. En því er verið að rifja þetta upp, nú fjór- um árum síðar? Er þetta ekki allt saman gott og blessað og ein- ungis úti ævintýri fyrir þá sem komu að málinu? Nei, því miður er ekki aldeilis svo fyrir flesta þá sem réðu sig til starfa þar austur frá, unnu sín störf vel og reyndust góðir sendiherrar íslensks Kamchatka Niðurstaða þessarar reynslu er því sú, segir Gunnlaugur Júlíusson, að það séu ekki allir jafnir fyrir gildandi skattalögum, vinnu- brögð skattayfírvalda handahófskennd. atvinnulífs við erfiðar aðstæður í hinu fjarlæga austri. Fijótlega eftir að fólk fór að tínast heim rumskaði risi nokkur sem heitir „íslensk skattayfirvöld“. Ráðningarsamning- ar þeir sem starfsmenn ÍS skrifuðu undir voru gerðir samkvæmt bestu vitund og þekkingu tilkvaddra end- urskoðenda um gildandi skattaregl- ur, bæði hvað varðaði laun og dag- peninga. Skattar voru greiddir til íslenska ríkisins samkvæmt gildandi reglum, bæði af launum og dagpen- ingum. En það var ekki nóg í augum stóra bróður. Gerð var sú krafa til flestra starfsmanna að þeir dagpen- ingar sem þeir fengu greidda væru meðhöndlaðir sem laun og skattlagð- ir sem slíkir ella skyldu eignir við- komandi aðila boðnar upp og seldar. Er þá vísað til orðalagsins „tilfall- andi ferðir" sem kom fyrst inn í reglugerð varðandi skattgreiðslur af dagpeningum eftir að tekjuárinu 1996 lauk. Standa nú yfir málaferli um þessa túlkun skattstjóra og heíúr nýlega fallið dómur i Héraðsdómi þar sem féll dómur án niðurstöðu. Honum hefur verið áfrýjað til Hæstaréttar. Það sem vekur ekki síst athygli í þessum málatilbúnaði öllum er að í þessu máli gengur túlk- un skattayfirvalda þvert á skatta- lega meðhöndlun dagpeninga- greiðslna flugliða hjá Flugleiðum hf. eins og hún hefur verið undanfarin ár. Þar virðast allar ferðir vera metnar sem „tilfallandi". Það er fleira sem vekur athygli í þessu sambandi varðandi vinnu- brögð skattayfirvalda. Þar má sér- staklega nefna það gegnumgangandi ósamræmi milli vinnubragða skatt- stjóra hinna ýmsu skattaumdæma eða úrskurða yfirskattanefndar hvað varðar mál einstakra starfsmanna. í fyrsta lagi má nefna að ekki hafa allir skattstjórar gert kröfu um að fyrrverandi starfsmenn IS í Kam- chatka greiði tekjuskatt af móttekn- um dagpeningum. Því virðist það vera tilviljunum háð frekar en reglu þar um hvort allir séu jafnir fyrir lögunum hvað þetta atriði varðar. I öðru lagi má nefna að yfirskatta- nefnd felldi úrskurð í máli eins aðila þess eðlis að krafa skattstjóra á hendur honum skyldi felld niður sök- um formgalla við málatilbúnað skatt- stjóra. Síðan felldi yfirskattanefnd þveröfugan úi’skurð í máli vinnufé- laga fyrrgreinds aðila sem var bú- settur í sama skattaumdæmi og sá fyrrnefndi og málatilbúnaður allur nákvæmlega eins og í fyrrgreindu máli. Var helst á úrskurði yfirskatta- nefndar að skilja að það hefði gert stöðu viðkomandi manns verri gagn- vart skattayfirvöldum að hann hafði reynt að bera hönd fyrir höfuð sér með bréfum til skattstjóra. Því máli hefur nú verið vísað til Umboðs- manns alþingis. I þriðja lagi má nefna að yfir- skattanefnd felldi niður fyrrgreinda kröfu skattayfirvalda á hendur tveimur starfsmönnum ÍS/UTRF verkefnisins með þpim rökum að þeir hefðu unnið hjá ÍS áður en þetta verkefni hófst. Skipti þá ekki máli að þeir unnu samkvæmt ráðningar- samningum sem voru nákvæmlega samhljóða þeim er aðrir unnu eftir við ÍS/UTRF verkefnið, báru sín starfsheiti innan þess og hefðu á all- an hátt samsvarandi kjör og vinnufé- lagar þeirra í þessu verkefni. Þeirra dvöl í Kamchatka var „tilfallandi" að hluta eða öllu leyti að mati yfirskatt- anefndar. Niðurstaða þessarar reynslu er því sú að það séu ekki allir jafnir fyr- ir gildandi skattalögum, vinnubrögð skattayfirvalda handahófskennd og úrskurðir felldir af þar til nefndum yfirvöldum sem ganga þvert hver á annan. Höfundur er hagfræðingur. Gunnlaugur Júlfusson Talað upphátt EINHVER ljúfsárasta mynd sem Islendingasögurnar geyma er mynd Melkorku Mýrkjartansdóttur og Ólafs, sonar hennar og Höskuldar Dalakollssonar, þar sem þau eru á tali sam- an er Höskuldur kemur að þeim. Ólafur er á bamsaldri er atvikið á sér stað. Það verður merkilegt fyrir þá sök að enginn virðist til frá- sagnar um að Mel- korka hafi talað auka- tekið orð eftir að hún kom út til Islands. Umhugsunarverðast í þessu tilviki er þó um- ræðuefni þeirra mæðg- inanna. Samt veit ekki nokkur maður með vissu hvert það var! Að minnsta kosti er þess ekki getið í Laxdælu, sem geymir frásögn þessa. Það ligg- ur engu að síður í augum uppi ef að er hugað. Hún var að kenna honum móðui-mál hans, sögur þess og um merkar ættir hans á Irlandi. Fyrst og síðast vildi hún þó gefa honum í sál það ljós sem ásamt honum sjálf- um huggaði hana best í herleiðingu hennar sem ung var hneppt í þræld- óm af föður sveinsins og félögum hans. Kristnitaka Með öllu er ósanngjarnt og meiðandi að kenna kristindóminum um myrkur miðalda, segir Jakob Agúst Hjálmars- son, ef menn tuttugustu aldar þykjast hafa efni á að kalla aðrar aldir myrkar. Melkorka, konungsdóttú-in af Ir- landi, var ekki ein um að kenna ís- lenskum börnum kristindóm. Fjöl- menni kristinna manna á Islandi frá öndverðu og margháttuð kynni af kristnum dómi hafa tryggt það að boðskapur Stefnis Þorgilssonar, Þangbrandar og Þorvaldar víðförla kom ekki flatt upp á menn. Engin önnur skýring er nærtæk- ari á því hversu greiðlega kristnita- kan gekk fyrir sig forðum en sú að menn hafa vitað vel að hveiju þeir gengu. Stutt fjörbrot heiðni styðja það álit. Aldrei er þó nema satt að Ól- afur Tryggvason Noregskonungur hafði á því mikinn hug að Islendingar gerðust kristnir og beitti sér fastlega í því máli; hafði m.a. í gíslingu sinni sonarson Melkorku til að tryggja framgang málsins. Þótt meiningar hafi verið deildar á Alþingi árið 1000 var sú ákvörðun tekin á ljósum kostum að allir Islend- ingar skyldu vera kristnir. Sannarlega mun það ævinlega satt vera að kristnin verður dæmd eftir boðendum hennar og oft hafa þeir slegið fölskva á bjarta mynd Drottins síns með breytni sinni og ákvörðunum. Þó er það rakin sögufölsun að ætla að myrkustu þætt- ir þjóðveldistímans séu ofnir af kristindómi, þvert á móti var þar heiðinn arfur á ferð í mynd hefndarskyld- unnar. Valdabrölt tíðk- ast enn og telst ekki frekar í samhengi krist- innar kenningar en fyrr. Með öllu er ósanngjarnt og meiðandi að kenna kristindóminum um myrkm- miðalda ef menn tuttug- ustu aldar þykjast hafa efni á að kalla aðrai’ aldir myrkar. Það má svo velta því fyrir sér hvernig hefði farið ef kristnin hefði ekki verið lögtekin og bamaútburður og mannfórnii’ fengið að haldast við ergi, draugatrú og ótti trölla haft hald í trúnni og við einangruð við það að rækja fordæðuskapinn hér úti í Norðurhöfum. Þá hefði líklega verið ærið tilefni til að kalla þær aldir myrkar. Nei, við skyldun forðast a.m.k. tvennt í almennri umræðu: Það að setja okkur á háan hest í dómum okkar um fyrri tíðar menn og bendi ég á formála Guðbrands Jónssonar að bók sinni Hema Jón Arason því til staðfestu. Hitt er það að velta fúll- yndi okkar og staðfestuleysi yfir á óviðkomandi fólk. Svo má sem í eftirskrift vekja at- hygli umboðsmanna páfans í Róm á því að fram virðist kominn afkom- andi skírlffismannsins Þoriáks Þor- hallssonar. Það hlýtur að setja hans heilagleika í nokkurn vanda núna þegar hugur stendur til að lýsa Þor- lák helgan mann hafi hann gerst sek- ur um skírlffisbrot. Af því hefur ekki heyrst áður á íslandi. Kannski stend- ur þó sú fullyrðing jafn ótraustum fótum og annað sem hugsað var upp- hátt í Morgunblaðinu sl. sunnudag. Veri menn nú ekki með þessa ólund að þurfa endilega að reynast hátíðarspillar nú í nánd kristnihátíð- ar. Það er annar tími hentugri til um- ræðu um kirkju og kristni á gagn- rýnum nótum og ef við þá tökum til við það síðar skulum við þreyta um- ræðuna af drenglyndi og hafa jafnan það sem sannast reynist. Má þá vera að okkur auðnist að skipa málum betur í framtíðinni og á því máli bera prestar ekki ábyrgð einir. Höfundur er dómkirkjuprestur í Reykjavík. Jakob Ágúst Hjámarsson Þúsund syngjandi börn á Þingvöllum EITT af því mest hrífandi í und- irbúningi kristnihátíðar á Þingvöll- um er vinna barnakóra viðs vegar um landið að söng í messu og helgi- leik. í upphafi biskupstíðar sinnar kom Karl Sigurbjömsson með þá ósk að eitt þúsund syngjandi börn tækju þátt í kristnihátíð á Þingvöll- um. Nú er þessi ósk að rætast og mun söngur barna og unglinga hljóma á laugardag á hátíðarsviði og í Stekkjargjá og í guðsþjónust- unni á sunnudag. Ég er ekki í vafa um að það verð- ur ógleymanlegt þeim sem á hlýða og horfa, þegar um 300 börn íklædd hvítum kyrtlum flytja „Sálma um lífið og Ijósið" ásamt blásarasveit og ungum ballettdönsurum svífandi um í litríkum klæðum. Allt er þetta ungt fólk sem leggur hæfileika sína og listiðkun ásamt miklum æfingum í té svo við hin megum njóta gleði og fegurðar. í hátíðarmessunni á sunnudag munu svo barnakórarnir, um 20 talsins, dreifa sér um svæðið til að taka þátt í messusöngnum og styðja þannig almenna þátttöku stærsta safnaðar sem saman hefur komið á íslandi. Kórarnir koma sumir langt að, m.a. frá ísafirði, Stykkishólmi og Vestmannaeyjum og hafa lagt á sig mikla vinnu við undii’búning. Aldrei áður hafa svo margir barna- kórar verið samankomnir hér við eina athöfn og er ég viss um að messugestir munu hafa bæði stuðn- ing og gleði af framlagi þeirra. Kristnihátíð Þeir sem lagt hafa á sig ómælda vinnu til að undirbúa hátíðina, segir Margrét Bóasdóttir, eiga skilið að við þiggj- um boðið og njótum þess sem fram er borið. Einnig syngja um 150 börn í hátíð- arkór á sviðinu, ásamt kór hinna fullorðnu og eru þau fulltrúar kór- anna sem mynda messu- hópa í brekkunum. Auk þessa megin- atburða syngja barna- kórar í Stekkjargjá, á hátíðarsviði og við Iðrun- argöngu á laugardag. Alls eru því yfir eitt þús- und börn sem taka þátt í dagskrá kristnihátíðar. Á undanförnum vikum hefur mér helst virst að flest íjölmiðlafólk um- gangist aðeins neikvæða landsmenn og gangi er- inda þeirra á þeim vett- vangi sem þeim er treyst til að vinna á, okkur til upplýsingar og miðlunar frétta. Það er alveg einstakt hvað hægt er að nota dýrmætan pappír og mínútur til að rifja upp mistök fyrri ára og finna sökudólga, helst á kirkjulegum vettvangi, til að kenna um allt sem miður fer. Það væri ánægjulegt og okkur sjálfum sem þjóð til meiri sæmdar ef við leyfðum okkur að gleðjast saman eina eða tvær dagsstundir á Þingvöllum í stað þess að sitja heima. Allir þeir sem lagt hafa á sig ómælda vinnu til að undir- búa hátíð handa okkur eiga skilið að við þiggjum boðið og njótum þess sem fram er borið. Einn- ig börnin hafa und- irbúið veislu á Þing- völlum og börnin sem koma til að njóta, munu hugsan- lega fara síðar með sín eigin börn á þær hátíðir sem þjóðin telur skipta máli. Við fullorðna fólkið gætum þess vegna brugðið út af vananum, verið ekki á síðustu stundu og sett börnin í öndvegi á kristnihátíð á Þingvöll- um. Af því læra börnin sem fyrir þeim er haft. Höfundur er starfsmaður barnakóra við kirkjur. Margrét Bóasdóttir
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.